Bildtse Soete Grouwe Ortefergadering 2013

Zaterdag 23 februari 2013 

Gerhard Bakker bedankt Bas Brouwer in woord & geschenk

Pelgrimsinformatiecentrum Sint Jacob 
In het Jabikshuus van De Groate Kerk te Sint-Jacobiparochie komen we vandaag bijeen voor de jaarlijkse 'Bildtse Soete Grouwe Ortefergadering'. Het is inmiddels traditie dat deze bijeenkomst in februari van elk jaar wordt gehouden. Aan dit overleg nemen deel: de Stichting Alde Fryske Tsjerken (SAFT), Stichting De Groate Kerk (SDGK), het Nederlands Genootschap van Sint Jacob (NGvSJ; landelijk en de Regio Fryslân (RCP) en het Pelgrimsinformatiecentrum (PICSJ)) en de Stichting Jabikspaad Fryslân (SJF). Deze vier partijen hebben in nauwe samenwerking een mooi Pelgrimsinformatiecentrum gerealiseerd in het voorportaal van De Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie. 

Snert fan Bildtse Soete Grouwe Orten
Eerst evalueren we gezamenlijk het afgelopen jaar en blikken we vooruit op het komende seizoen. En als alles is gezegd wat er moet worden gezegd, sluiten we af met een heerlijke maaltijdsoep van 'Bildtse Soete Grouwe Orten', waarbij roggebrood met spek wordt geserveerd, bereid door Griet Hoekstra, bestuurslid van Stichting De Groate Kerk. Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze vergadering goed wordt bezocht; met vandaag zelfs 16 deelnemers. Als goede gastheer en gastvrouwen hebben Tjipke Bloemhof, Eelkje Hilarides, Griet Hoekstra en Margriet Bree om 9.30 uur de vergaderzaal gereed om alle gasten uit Fryslân en uit het midden van het land gastvrij te ontvangen.

SAFT en PICSJ
De vergadering wordt voorgezeten door Gerhard Bakker, directeur van de Stichting Alde Fryske Tsjerken, die wordt vergezeld door Jan Doede Niemeijer, die als bestuurder dezelfde stichting ook als kerkverhurende organisatie vertegenwoordigt. Van het bestuur van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob is de vandaag van ons afscheidnemende penningmeester Bas Brouwer met zijn echtgenote Sonja aanwezig. Bas introduceert bij het begin van onze vergadering Sjaak van der Worp, het nieuwe Hoofd Vrijwilligerszaken van ons pelgrimsgenootschap.
Namens de andere twee coördinatoren Marten Visser en Frans Hofstra presenteert mede-coördinator van het Pelgrimsinformatiecentrum Agnes Dubelaar de activiteiten en de resultaten van het eerste jaar dat ons nieuwe voorlichtingscentrum in Sint-Jacobiparochie heeft gefunctioneerd. Een inmiddels grote groep vrijwilligers heeft in het afgelopen seizoen veel meer belangstellende pelgrims in spe voorlichting gegeven, dan aanvankelijk was ingeschat. Het Pelgrimsinformatiecentrum voorziet dus duidelijk in de ingeschatte behoefte. We spreken af dat we met name ook de gemeente Het Bildt een goed overzicht zullen geven van een groot aantal activiteiten die we in het afgelopen jaar als vier organisaties rond het pelgrimsinformatiecentrum hebben georganiseerd. De gemeente heeft dit voorlichtingscentrum voor een belangrijk deel mede mogelijk gemaakt, dus we zien het ook als onze taak om de gemeente daarover als dank voor die steun terug te rapporteren. Bij grotere evenementen zullen we de gemeente ook uitnodigen.

SDGK en SJF
Namens het bestuur van Stichting De Groate Kerk vertelt ook bestuursvoorzitster Eelkje Hilarides over de ervaringen omtrent onze samenwerking in het afgelopen seizoen. Nu meerdere samenwerkende partijen hun activiteiten in De Groate Kerk organiseren is het een uitdaging geweest om alle evenementen goed op elkaar af te stemmen, hetgeen we in het afgelopen seizoen tot tevredenheid op de kaart hebben gezet. Zolang we blijven doorgaan onze activiteiten op elkaar af te stemmen, zien we dat we elkaar in onze verschillende doelstellingen en activiteiten heel mooi aanvullen en samen kunnen we meer realiseren dan iedere organisatie voor zich. Eelkje spreekt ook haar waardering uit voor de mooie invulling die we aan het Pelgrimsinformatiecentrum hebben gegeven. Tjipke Bloemhof geeft nog een beknopt overzicht van de culturele activiteiten die in het afgelopen seizoen door deze 60 vrijwilligers tellende stichting zijn georganiseerd. 
Daarna geef ik mede namens de twee andere aanwezig  Jabikspaadbestuurders Klaske Wijbenga en Elly Koopman aan wat wij als Stichting Jabikspaad Fryslân in het afgelopen jaar in en vanuit het Pelgrimsinformatiecentrum hebben georganiseerd op en rond het 150 kilometer lange Fries-Overijsselse pelgrimspad: het Jabikspaad. Een nieuwe routegids, nieuwe bewegwijzering, drie nieuwe Jabiksrûntsjes, begeleiden van enkele bussen vol wandelende pelgrims, beurzen en expositie en het beheren van ruim 80 stempelposten; zomaar een greep uit een jaar actief zijn op en rondom het Jabikspaad.

Huishoudelijke zaken
Tijdens onze vergadering komen onder andere de lopende activiteiten van de komende maanden aan de orde en we blikken ook alvast vooruit op de Zomerexpositie die we gezamenlijk willen organiseren in het jaar 2014. De Regiocontactpersonen van Fryslân van het Nederlands genootschap Klaske Scholte en Elly Koopman delen mee dat ook de genootschapsregio Fryslân een werkgroeplid voor deze expositie zal leveren. 
Naar aanleiding van de evaluatie van vanmorgen beoordelen we gezamenlijk nog of het wenselijk is dat we nu of op termijn aanpassingen invoeren in de Huurovereenkomst en/of in de Gebruiksovereenkomst van verhurende en hurende partijen, maar dat blijkt niet nodig te zijn. Alles staat goed op schrift en het functioneert naar wens. 
Een aantal praktische zaken komen nog aan de orde, zoals: beamerpresentaties tijdens openingsuren, tochtgordijnen, lekkage in de kerktoren, voordeur, verwarming, verbruikscijfers van van nutsvoorzieningen en afschrijvingen van in gebruik zijnde faciliteiten.

Dankjewel Bas
Dan is aan het eind van onze vergadering het moment gekomen om afscheid te nemen van de penningmeester van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob. Bas Brouwer is vandaag voor het laatst in die functie in ons midden en wij hebben als organisaties en als vertegenwoordigers de behoefte om Bas heel hartelijk te bedanken voor het vele en het goede werk dat Bas Brouwer voor en met ons heeft gedaan. Achtereenvolgens wordt Bas toegesproken door Eelkje Hilarides (voorzitter SDGK), Elly Koopman (regiocontactpersoon NGvSJ-Fryslân), Wiep Koehoorn (voorzitter SJF) en Gerhard Bakker (directeur SAFT), waarna Bas als waardering en dank welverdiend wordt beloond met afscheidskado's. Bas Brouwer beantwoordt al die lovende woorden met een aangename afscheidsspeech, waarin hij terugblikt op onze grote gezamenlijke uitdaging om een Pelgrimsinformatiecentrum in Sint-Jacobiparochie te realiseren, en waarin hij zijn trots en waardering uitspreekt voor de plezierige wijze waarop we dat samen tot een groot succes hebben gebracht.

Orten met spek op roggebroad
En dan is it sofeer dat wy an'e orten kinne.
De sopkommen met overheerlijke ortesop worre serveerd en elkeneen gaat der even lekker by sitten om fan Griet hur Bildtse Soete Grouwe Ortesop & roggebroad met spek te genieten.
It is in moaie tradysjonele ôfslúting fan deuze jaarfergadering en wy binne allegaar fansels nag lang niet útpraat metnander, dat it duurt nagal even foordat we saad binne en it praten deen.
Folgend jaar febrewary komme wy weer bynander, hier in it Jabikshuus fan 'e Groate Kerk fan Sint Jabik. Wat is it moai dat we dut metnander soa doen kinne. 
Ant kikes!

Voorjaarsbijeenkomst voor pelgrims in Utrecht

Zaterdag 17 maart 2012

Woorden van waardering na de lezing van Mireille Madou

Voorbereiding in het voorjaar

Nog vier dagen voordat de lente aanvangt. Het voorjaar begint. Dit is de periode waarin de eerste pelgrims zich in wandelkledij steken en bijvoorbeeld lopend of fietsend hun woonplaats verlaten om de lange pelgrimstocht naar het Spaanse Santiago de Compostela te beginnen. Voor de leden van ons Nederlands Genootschap van Sint Jacob (NGvSJ) is dit ook hèt moment bij uitstek om pelgrimservaringen met elkaar te delen. Pelgrims vertellen wandelaars en fietsers waar ze het beste rekening mee kunnen houden in de voorbereidingsfase van hun pelgrimstocht. Om dat mogelijk te maken, maar ook om de statutaire Algemene Ledenvergadering te laten plaatsvinden, organiseert het NGvSJ voor haar leden vandaag de landelijke Voorjaarsbijeenkomst, die ik in Utrecht bijwoon. 

Informeren en inspireren
We worden ontvangen en welkom geheten in de Nicolaikerk. Hier wordt de bijeenkomst geopend en is gedurende de gehele dag ook de gelegenheid om de Informatiemarkt voor wandelaars en pelgrims te bezoeken. Rondom in de grote kerk staan de marktkramen met daarop allerlei organisaties en mensen die informatie geven of bijvoorbeeld hun handelswaar – zoals wandel-reisboeken – verkopen. Ook onze Stichting Jabikspaad Fryslân is zoals te doen gebruikelijk hier vandaag met een informatiestand aanwezig, waarin Janneke & Gerlof enthousiast als altijd vertellen over ons mooie Jabikspaad, het pelgrimspad vanuit Noord-Friesland tot in de kop van Overijssel. In de kerk kan koffie en thee worden gedronken en halverwege de dag wordt aan de deelnemers ook het lunchpakket uitgereikt en kan in en buiten de kerk worden geluncht. De ontmoetingen in en bij de kerk hebben doorgaans ook een hoog reüniekarakter. Er wordt volop verteld over ervaringen als wandelaar, fietser en/of als pelgrim, nu eens verhalen van vele jaren geleden, dan weer ook nog heel recent. En altijd is het voor elkaar een feest der herkenning.

Informatie voor wandelaars
Gedurende de ochtend is er een informatiebijeenkomst voor wandelaars en parallel ook één voor fietsers. Ik woon de workshop ‘Wandelen’ bij in de kapel van het Utrechts Centraal Museum. Deze wandelsessie wordt verzorgd door het pelgrimsduo Helmut & Loes. Ze vertellen dat ze na een grondige voorbereiding naar Santiago de Compostela zijn gewandeld, want een goede voorbereiding is erg belangrijk, bijvoorbeeld:

• Mentaal: ze benoemen onder andere de pelgrimsreis als de metafoor van het leven;
• Fysiek: loop bijvoorbeeld ook eens een extra grote afstand en/of onder beroerde weersomstandigheden;
• Bepakking: ‘Alles wat je thuis laat, is meegenomen’;
• Routebeschrijving;
• Aan- en afreismogelijkheden.

Eén van de door dit pelgrimsduo gegeven adviezen is: Neem de tijd voor je tocht, maak vooral de reis van je leven, want voor velen is de aankomst in Santiago de Compostela een anti-climax.

Camino de Santiago abre España
Na de lunch en na het bezoeken van de Informatiemarkt, ga ik naar de lezing van de Vlaamse emeritus hoogleraar dr. Mireille Madou, mede-oprichter en erelid van ons pelgrimsgenootschap, voorheen hoogleraar aan de Rijksuniversiteit te Leiden. NGvSJ-bestuurslid André Brouwer vertelt vooraf dat we voor deze lezing moesten uitwijken naar de grote aula van het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht, omdat de aanvankelijk geplande zaal voor 120 mensen veel te klein was voor de 280 leden die zich voor deze lezing van de zeer gewaardeerde 81-jarige Mireille Madou hadden aangemeld. Haar lezing wordt ondersteund door een mooie Powerpoint-presentatie met veel pelgrimsfoto’s. Haar lezing gaf zij als titel: ‘Camino de Santiago abre España’, ofwel: de pelgrimsweg naar Santiago de Compostela opent Spanje.

Kathedralen als vruchten van de camino
Mireile Madou begint haar lezing met een historische schets, waarin ze uitlegt hoe en wanneer veel Spaanse wegen en bruggen zijn aangelegd in de richting van Santiago de Compostela, soms als voorbeeld van ‘goede werken’ en veelal om de eindeloze stoet pelgrims onderweg naar Santiago de Compostela met deze infrastructuur te faciliteren. Vanaf de 12e eeuw komen in het Spaanse Puente de la Reina vier oude pelgrimswegen bij elkaar, waarna ze als één pelgrimspad richting Santiago de Compostela gaan: de ‘Camino de Santiago’. Nu nog is zichtbaar dat deze camino de centrale as is, waarlangs eeuwenlang veel bouwactiviteiten plaatsvonden, denk maar aan al die dorpen, steden, kloosters, kerken en kathedralen die je over deze Spaanse pelgrimsroute tegenwoordig passeert. Madou: “Ze zijn als de vruchten van de weg”.

Als vreemdeling onderweg
Na deze historische schets gaat Mireille Madou in op het vele dat je onderweg ziet als je het pelgrimspad volgt. Ze vertelt over de pelgrim, over de traditionele klederdracht, waaraan je de pelgrim kon herkennen, als vreemdeling op weg naar de heilige Jacobus. Ze toont oude wegkruisen en laat zien dat de nieuwe rituelen bij bijvoorbeeld Cruz de Ferro het gevolg zijn van het feit dat de doorsnee-pelgrim tegenwoordig niet meer weet wat de ware betekenis is van de stenen bij dit ijzeren kruis. Ze vertelt over de attributen van de klassieke pelgrim, zoals bijvoorbeeld: de staf, de hoed en de Sint-Jacobsschelpen.

De heilige Jacobus van Santiago de Compostela
En zo – al vertellend – wandelen we in haar lezing met Mireille Madou als het ware het pelgrimsoord Santiago de Compostela binnen. Hier en onderweg naar deze stad staat altijd de heilige Jacobus centraal, bijvoorbeeld:

• Jacobus als apostel: veelal met een boek, een Bijbel, in de hand;
• Jacobus als martelaar: bijvoorbeeld met een palmtak;
• Jacobus als pelgrim: te herkennen aan de kleding en de symbolen van de pelgrim (zoals: hoed, schelpen, staf);
• Jacobus als Morendoder (Matamoros): bijvoorbeeld te paard met een zwaard in de hand.
• Jacobus als heilige: met een aureool.

Deze patroonheilige van Spanje (als vaandeldrager) en van de pelgrims kent dus vele gezichten, zowel in verhalen als in de kunst-uitingen langs de route: op schilderijen en in beelden. De eerste voorstelling van Sint Jacob in Spanje dateert al van het jaar 1086. 

De camino opent Spanje
Santiago de Compostela en Jacobus horen bij elkaar. Het legendarische graf van Santiago (Sant Iago = Sint Jacob) heeft Santiago de Compostela Europees en zelfs wereldwijd op de kaart gezet. Al eeuwenlang wordt de pelgrimsweg, de camino naar Sint Jacob in Santiago de Compostela open gehouden voor alle pelgrims op weg naar dit bedevaartsoord. Zo is en blijft de camino een verkeersader, die Spanje opent. Na zoveel eeuwen houden de tegenwoordige pelgrims die weg nog elke dag open. Mireille Madou eindigt haar toespraak dan ook met de woorden: “Dank voor uw aandacht en dank dat u de weg open houdt’.

Hulde voor erelid Mireille Madou
Genootschapsbestuurder Adrie Dik bedankt ons erelid Madou op hartelijke wijze en het applaus dat daarbij enkele malen vanuit de zaal komt, spreekt boekdelen: de aanwezigheid van Mireille Madou, de beelden die ze ons toonde en de woorden die zij sprak, zijn door de aanwezigen in de grote universiteitsaula buitengewoon gewaardeerd.

Najaarsbijeenkomst 25 jaar Nederlands Genootschap van Sint Jacob

Zaterdag 5 november 2011

Jubileum
Vandaag vieren we feest in Utrecht, wegens het 25-jarig bestaan van ons Nederlands Genootschap van Sint Jacob, de landelijke pelgrimsvereniging, met wie we als Stichting Jabikspaad Fryslân samenwerken in het Pelgrimscentrum Sint Jacob in De Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie. Ongeveer duizend van de tienduizend genootschapsleden zijn vandaag naar Utrecht gekomen om dit vijfde lustrum feestelijk met elkaar te vieren. Tussen half tien en tien uur wordt iedereen met koffie en gebak ontvangen in de Nicolaikerk in het centrum van Utrecht, waar tot aan het begin van de middag ook een uitgebreide Informatie- en Kunstmarkt met betrekking tot pelgrimeren is.

Ochtendprogramma
Om 10.00 uur opent Genootschapsvoorzitter Joost Bol deze Najaarsbijeenkomst 2010 en heet hij iedereen van harte welkom op de jubileumbijeenkomst. Daarna starten de decentrale programmadelen. Eén van die programmapunten is de statutaire algemene ledenvergadering. Ik woon dan de Informatiebijeenkomst voor wandelende en fietsende pelgrims bij. Die interactieve informatiesessie wordt verzorgd door genootschapssecretaris André Brouwer, samen met de blinde Bert Glorie, met wie André samen wandelend pelgrimeerde in Spanje. Zij vertellen over hun ervaringen en geven suggesties aan startende en ervaren pelgrims.

Brouwer en Glorie:
- Slapen in de volle slaapzalen van refugio's is goed voor je algemene ontwikkeling, want sommige pelgrims doen 's nachts in hun dromen de hele tocht van de afgelopen dag nog eens fijntjes over.
- Je bent óók wel een pelgrim als je niet in refugio's overnacht.
- Ik (André) ben inmiddels een bekeerde fietser, want ik ben nu ook gaan wandelen.
- Fietsers, houd er rekening mee dat lopers in refugio's voorrang hebben op fietsers; als na jouw inchecken als fietser nog wandelaars binnen komen, die ook nog een slaapplaats nodig hebben, is de kans groot dat je als fietser niet mag overnachten en op zoek moet naar de volgende refugio, waar dan hopelijk nog wel plaats is.
- Weet vooral hoe je met elkaar om moet gaan indien je als groep gaat pelgrimeren, want een futiliteit kan in een groep al snel ontaarden in een onoverkomelijk conflict onderweg.
- Maak voordat je vertrekt goede afspraken met je thuisfront over de communicatie over en weer en maak goede afspraken voor welke calamiteiten je al dan niet je pelgrimstocht onderbreekt om tijdelijk naar Nederland terug te komen.
- Als je niet veel Nederlanders wilt ontmoeten in Spanje, moet je in het hoogseizoen in Spanje gaan pelgrimeren.
- Je pelgrimstocht, doe er lekker lang over, net als met een toverbal.
- Probeer je zoveel mogelijk aan te passen aan je wandelmaatje(s); doe het vooral rustig aan.
- Pas onderweg zul je ontdekken dat je gaandeweg vanzelf een pelgrim wordt; dàt is het heerlijke camino-gevoel: los zijn van thuis.
- Het lopen van de pelgrimsweg is je eigenlijke doel.

Lunchpauze
Als we om 12.00 uur weer in de Nicolaikerk terugkomen, staan de lunchpakketten voor ons allemaal klaar. Vanwege het schitterende weer kunnen we zowel binnen als buiten genieten van deze maaltijd. Bovendien zijn dit de momenten bij uitstek om eens met anderen van gedachten te wisselen over ervaringen en belevenissen. Oude pelgrims delen met jonge pelgrims. Fietsers vertellen wandelaar over hun uitdagingen onderweg en beginnende pelgrims stellen volop vragen aan ervaren pelgrims over wat ze vooral wel of niet moeten doen als zij op pad gaan. De Informatie- en Kunstmarkt wordt ook druk bezocht. Hier staat ook de informatiestand van ons Fries-Overijsselse Jabikspaad. Op het podium midden in de kerk staat 'Tuna de Maastricht', de troubadours van de Maastrichtse studentenvereniging, die bekend staat vanwege haar uitbundige, vrolijke, gepassioneerde Spaanse muziek. Mensen zingen mee en er wordt zowaar in de kerk op deze Spaanse klanken gedanst.

Pelgrims in Catharijneconvent
Aan het begin van de middag ga ik naar het Utrechts Museum Catharijneconvent, naar de tentoonstelling 'Pelgrims', die hier wordt aangeboden tot 26 februari 2012. Deze unieke tentoonstelling belicht uiteenlopende aspecten van het pelgrimeren aan de hand van prachtige kunstwerken en van intrigerende verhalen van bekende, onbekende, historische en hedendaagse pelgrims. Voor wie geïnteresseerd is in pelgrimages in het algemeen en in pelgrimstochten naar Santiago de Compostela in het bijzonder, is het een absolute must om deze thematentoonstelling in de komende drie maanden te bezoeken. Deze bijzondere tentoonstelling is tot stand gekomen in samenwerking met ons Nederlands Genootschap van Sint Jacob.

Caminofestival
Om 14.30 uur begint in de Nicolaikerk het Caminofestival, met onder andere de feestelijke intocht van de deelnemers aan de Camino der Lage Landen, de reizende pelgrimstocht die in de afgelopen maanden in estafetteverband alle Nederlands regio's van het Genootschap heeft doorkruist. Met Spaanse muziek van Tuna zijn de wandelaars van de Camino der Lage Landen door de feestgangers vanuit de Nicolaikerk in wandeloptocht opgehaald vanaf de stadsrand van Utrecht. In de Nicolaikerk is muziek en vindt ook de boekpresentatie plaats van de nieuwe tweedelige serie 'Jacobswegen in Nederland', samengesteld en uitgegeven door het Nederlands Genootschap van Sint Jacob.

Première La Farce
Het Caminofestival wordt afgesloten met de première van het toneelstuk 'La Farce", met medewerking van het Pelgrimskoor El Orfeon. Na de formele afsluiting van de voorzitter wordt Café Saint Jacques geopend.

Regiocomité Fryslân van de Vereniging VU-Windesheim gericht op haar toekomst

Donderdag 16 juni 2011

De provinciale vergadering van Regiocomité Fryslân van de Vereniging VU-Windesheim vindt vanavond plaats in Stenden University Hotel te Leeuwarden. In deze bijeenkomst zijn van VU-connected ook de nieuwe medewerkster Helma Brouwer en directeur Tom Doude van Troostwijk facilitair aanwezig.

In het eerste deel van de bijeenkomst staan onze VU-connected-publieksactiviteiten centraal. We zijn bijvoorbeeld Debatcafé-bijeenkomsten aan het voorbereiden over de waarde van Friese terpen, over het nieuwe werken, over bureaucratie in de jeugdzorg en over een nog nader te bepalen onderwerp op het gebied van duurzaam sociaal ondernemen. Daarnaast werken we aan een alumnibijeenkomst voor de Vrije Universiteit, een lezing over het nieuwe boek van regiocomitélid Gerben Stavenga en over de al weer vijfde Sminialezing, die in oktober van dit jaar in het teken van de University Campus Fryslân zal staan.

In het tweede deel van deze vergadering gaan we als leden van ons Friese Regiocomité in gesprek over de door het Verenigingsbestuur onlangs voorgestelde wijzigingen in de structuur van onze vereniging en haar instellingen. Zo bereiden we ons voor op de tweede Informatiebijeenkomst die aanstaande zaterdag zal worden gehouden in Utrecht. De voorbereidende discussies en Informatiebijeenkomsten leiden tot amendementen, moties en standpuntenbepaling, teneinde volgende week in de vergadering van de landelijke Ledenraad van onze Vereniging verstandig te stemmen over de voorgestelde wijzigingen op ideëel, bestuurlijke en juridisch gebied.

Pelgrimszondag in Sint-Jacobiparochie

Zondag 10 april 2011

Op deze derde Jacobsdag in de heropende Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie komt vandaag een grote groep pelgrims bijeen. Het ochtendprogramma staat open voor alle belangstellenden. Het middagprogramma wordt in besloten kring georganiseerd. Om 9.30 uur begint de eredienst in De Groate Kerk, met als thema: Pelgrimstocht. Deze ochtendkerkdienst in een volle Groate Kerk wordt ook bijgewoond door de leden van de kerkelijke gemeente van Sint-Jacobiparochie, samen met de genodigden voor deze dag. De genodigden zijn onder andere de Friese leden van het Genootschap van Sint Jacob en de vrijwilligers die verbonden zijn aan de Stichting Jabikspaad Fryslân. In het bijzonder heten we ook elf leden welkom van 'De Soevereine Orde van Sint Jacob in Holland', opgericht in 1279, toen 12 edelen van deze ridderorde in de Ridderzaal te Den Haag tot ridder werden geslagen.

Na het koffiedrinken na afloop van de kerkdienst zet de groep genodigden zich in beweging. We wandelen vanuit De Groate Kerk over het pelgrimspad van het Jabikspaad van Sint-Jacobiparochie, via Oude Bildtdijk en de Boonweg naar de Waddenzeedijk. Op het zonnige terras van café-restaurant De Zwarte Haan pauzeren we, om daarna langs de Koude Vaart en over Oude Bildtdijk en de Kadal weer terug te wandelen naar Sint-Jacobiparochie.

In de Groate Kerk wordt dan een duo-lezing verzorgd over de 'Via de la Plata', de 500 kilometer lange Zilverroute, de pelgrimroute vanuit het zuid-Spaanse Sevilla naar Santiago de Compostela. Wandelpelgrim Jan Galjé vertelt over de oude Romeinse weg, een steenachtig pelgrimspad, gekarakteriseerd door lange rechte stukken weg, met hier en daar mooi geconstrueerde Romeinse bruggen. Daarna neemt fietspelgrim André Brouwer de presentatie over, aan de hand van een diaserie met mooie beelden van paden, wegen, flora & fauna en allerlei interessante bouwwerken en andere bijzonderheden langs dit oude Spaanse pelgrimspad.

Het middagprogramma wordt afgesloten met een optreden van 'Wrongel 'en Wei', een muziekgezelschap dat middeleeuwse en 16e eeuwse muziek zingt en speelt. Daarna volgt het ons welbekende 'Café Saint Jacques', waarbij we onder het genot van een hapje, een drankje en omlijst door de vrolijke muziek van Wrongel 'en Wei nog kunnen terugblikken op drie mooie, geslaagde pelgrimsdagen in Sint-Jacobiparochie.

We prijzen ons gelukkig dat we als Stichting Jabikspaad Fryslân in aangename samenwerking met Stichting De Groate Kerk, met het Nederlands Genootschap van Sint Jacob èn met de Stichting Alde Fryske Tsjerken elkaar in staat hebben gesteld om met vooral ook financiële ondersteuning van veel organisaties de restauratie van De Groate Kerk en de bouw, inrichting en opening van het Pelgrimsinformatiecentrum mogelijk te maken. Een schoolvoorbeeld van eendrachtige samenwerking van een betrekkelijk groot aantal hecht samenwerkende partijen binnen en buiten Fryslân, die samen van harte staan en gaan voor een gemeenschappelijke zaak.

Lentebode in Cornjum

Zondag 13 maart 2011

We zijn in dit kalenderjaar nog maar halverwege de maand februari. Naar de seizoenen kijkend, is het nog winter. Toch dienen de eerste, vroege lenteboden zich al weer aan. Aan de voet van de voormalige Nederlands-Hervormde kerk van het Friese Cornjum (Fries: Koarnjum) bloeit al weer het 'Maarteblomke", ofwel 'de plant die in maart bloeit', hier het Sneeuwklokje (Latijnse naam: Galanthus nivalis). In het Fries doorgaans het "Liderke" genoemd.

Het Sneeuwklokje is een zogenoemde stinsenplant, een plant die in Fryslân van oorsprong groeit op het landgoed van Friese adel en in de grote tuinen van andere aanzienlijke bewoners van Fryslân, zoals bijvoorbeeld rijke boeren, notarissen en predikanten (pastorietuinen). In Fryslân kennen we nogal veel Friese volksnamen van het Sneeuwklokje, zoals onder andere:
- Snieklokje, eigenlijk niet meer dan een letterlijke Friese vertaling van 'Sneeuwklokje';
- (Neakene) Boutsje; vrij te vertalen als"(Naakte) Stengel';
- Neaken Earske, ofwel een 'Naakte Dribbel/Drentel;
- Foarjiersberntsje, ofwel het Voorjaarskindje;
- Wyt Wyfke, ofwel het "Witte Vrouwtje';
- Neaken Manstje/Neaken Wyfke, te vertalen als 'naakt mannetje/naakt vrouwtje'.

Deze kerk van Cornjum is in 1873 gebouwd naar het ontwerp en onder toezicht van architect Foppe Brouwer uit Cornjum. De kerk staat op een vrij lage terp op een ruim kerkhof met een dichte boomzoom. Ten zuiden, aan de voet van deze terp, ligt de laaggelegen ijsbaan van dit Friese dorp. Ten oosten van het koor van de kerk ligt het landgoed van Martenastate, een landgoed dat ook bekend staat vanwege haar mooie stinsenplanten.

In de kerktoren hangen twee luidklokken, die in 1948 de oorspronkelijke luidklokken vervingen, die in de Tweede Wereldoorlog verdwenen. De huidige luidklokken dragen de bijpassende Friese tekst: 'Mei it wrâldsbestel sa forrinne dat hja nou hingjen bliuwe kinne", ofwel de wens dat de situatie in de wereld zo mag voortschrijden dat in elk geval deze klokken hier in de toren mogen blijven hangen. Laten we hopen dat die wens werkelijkheid mag blijven.

Voor de sneeuwklokjes geldt dat in elk geval niet, want het is ijdele hoop om te verwachten deze mooie witte klokjes het jaar rond zullen blijven hangen. Over enige weken zullen deze witte Sneeuwklokjes zijn vergaan, maar we willen er graag op blijven vertrouwen dat we ze in het volgende voorjaar van 2012 - en ook nog vele jaren daarna weer mogen zien als de eerste 'Lentebodes van Cornjum'.

Stefanus, Paulus, Mendelssohn en Scholtens in Stiens

Zondag 26 december 2010 - 2e Kerstdag

De Protestantse Gemeente van Stiens viert vandaag met een ochtendkerkdienst de Tweede Kerstdag in De Hege Stins. Organist is Take Beukema en voorganger is dominee Desirée Scholtens. Het bijzondere, gewaagde thema voor deze 2e Kerstdag is: Stefanus. "Stefanus, de martelaar, uit het voorprogramma van Saulus (later Paulus genoemd)", aldus dominee Scholtens. Vandaag brengt ze Stefanus niet alleen verbaal via de Bijbel, maar ook vocaal via muziek van Mendelssohn. Meer dan voldoende elementen om er een bijzondere liturgische viering van te maken.

Enkele muziekstukken van componist Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) vormen de uitgelezen componenten van deze themadienst. Mendelssohn is voor ons muzikaal niet alleen bekend als de componist van bijvoorbeeld de Kerstmuziek van Gezang 135 (Hoor, de eng'len zingen de eer van de nieuw geboren Heer), maar ook als componist van het oratorium "Paulus" (1837), handelend over de vroege christenvervolger, die later een zo prominente rol ging spelen in de wereldwijde verbreiding van het evangelie van Jezus Christus.

De Bijbellezingen worden verzorgd door lector Sytse Brouwer en de muziekstukken van Mendelssohn worden gezongen door dominee Desirée Scholtens, onder subtiele pianobegeleiding van haar echtgenoot, dominee Jaap Overeem. Muisstil luistert de hele gemeente bijvoorbeeld naar haar vertolking van het muziekstuk "Jeruzalem" uit Mendesssohns oratorium Paulus. Thuis kunnen de radioluisteraars meegenieten via Radio Middelsee, die deze kerkdienst rechtstreeks uitzendt via de ether.

> Moedig is het om op Tweede Kerstdag niet te blijven steken bij de Herders in het veld, of bij de Wijzen uit het oosten, maar om een grote sprong voorwaarts te maken in de tijd, namelijk naar de steniging van Stefanus, één van de volgelingen van Jezus.

> Moedig, maar toch ook heel logisch; immers na het Kerstfeest gaat het leven weer gewoon door, ook het gebroken leven van moord en doodslag, zoals ook toen al bij de martelaar Stefanus.

> Moedig, maar ook hoopgevend; immers, het Kerstfeest, het Paasfeest, het Pinksterfeest en alle latere werk van zending en evangelisatie vloeien allemaal voort uit de Eerste Kerstdag. En dan is elke Tweede Kerstdag dus de eerstvolgende van alle heilswerkbare dagen die nog zullen volgen.

Tijdens de afgelopen Kerstdiensten stond het doorgeven van het licht centraal. Woorden vragen om daden. Daarom gaan we aan het eind van deze kerkdienst met zijn allen in een hele grote kring staan. Schouder aan schouder passen we zo nog net in de kerkzaal. Bij binnenkomst in de kerkzaal hadden we allemaal reeds een kaars ontvangen. Dominee Scholtens steekt haar kaars aan bij de grote Paaskaars en dan wordt het licht doorgegeven, van kaars naar kaars, als een lopend vuurtje gaat het licht door de kerkzaal, totdat aan alle aanwezigen in onze kring het licht is doorgegeven. We ontvangen de zegen en luisteren tot slot nog naar de majestueuze slotklanken van Mendelssohn.

En nu is het aan ons om het licht de wereld in te brengen, in woorden en in daden. Want na die Eerste Kerstdag komt de Tweede, en de Derde, en de Vierde, en .........

"Hoor, de eng'len zingen de eer van de nieuw geboren Heer!"

Oer de Goddeloaze Singel fan it Goddeloas Tolhûs nei de Skillige Piip

Zaterdag 11 december 2010

Omdat de voorheen in Brabant wonende familie Brouwer tijdens één van hun autotochten onlangs tijdens het invallen van het duister arriveerde bij het Goddeloos Tolhuis en ons bij navraag bleek dat zij de oude Friese volksverhalen van dit tot de verbeelding sprekende Friese veengebied nog niet kenden, was een deal snel gemaakt. Hun Indische kookkunst combineren Durkje en ik vanavond met onze kennis van de eeuwenoude Friese volksliteratuur en streekhistorie.

Uit mijn verzameling Friese literatuur heb ik ter voorbereiding op deze verhalenavond de Friese sagen en legenden bestudeerd over het eeuwenoude kloosterpad van de "Goddeloaze Singel" tussen het "Goddeloas Tolhuis" en de "Skillige Piip". Vanavond nemen we onze goede vrienden in enkele volksverhalen mee van de "Goddeloaze Brêge" naar de Skillige Piip; een "wandeling" door een literair landschap, temidden van moerassige gronden, schatgraven, spoken en duivels, verdrinkende paarden, zwevende meisjes en een visserslijk naast zijn sterfbed met het hoofd omgekeerd op het lichaam.

Na het aperitief worden we verwend met een overheerlijke Indische maaltijd; het ons inmiddels bekende culinaire hoogstandje, waar we volop van genieten. Ook de bijbehorende verhalen over Nederlands Indië, Japan en Nederland in oorlogstijd missen vanavond niet. Aansluitend is het mijn beurt om het eerste deel van deze Friese volksverhalenavond te verzorgen. Ik vertel over de historie van dit vroeger zo onheilspellende natuurgebied tussen de "Ikkerwâldster Broek" en "Feanwâlden". Daarna leg ik uit waar de naam Goddeloas Tolhûs, Goddeloaze Brêge en Goddeloaze Singel hun herkomst vinden en daarna is het tijd voor enkele Friese volksverhalen die in en over dit gebied al eeuwenlang van mond tot mond worden overgeleverd.

Na het nagerecht met koffie volgt later op de avond mijn tweede deel van deze literaire "wandeling" over het voormalige kloosterpad. Daarin maken we kennis met de norse, rijke vrek die - omgekeerd zittend op een ezel - zijn tragische dood vond bij de Skillige Piip. Het laatste volksverhaal begint ook bij de Skillige Piip en brengt ons temidden van een groep van zeven duivelsbanners en een spook op een wagen met een op hol geslagen span paarden naar de bodemloze poel bij Roodkerk. Van het hier toen verdronken spook is gelukkig nooit meer een teken teruggezien. Een geruststellende gedachte zo aan het eind van de avond, want we weten dat we niet meer door spoken zullen worden opgeschrikt als we ons bij nacht en ontij wagen op de Goddeloze Singel.

Bestuurlijk werkbezoek aan Nederlands Genootschap van Sint Jacob in Utrecht

Zaterdag 13 maart 2010

Met de trein arriveren we vanmorgen op station Utrecht Centraal. Vandaag vindt het bestuurlijk werkbezoek plaats bij het Nederlands Genootschap van Sint Jacob, in het Huis van Sint Jacob te Utrecht. Onze degelatie bestaat uit een bestuurlijke vertegenwoordiging van de Stichting Alde Fryske Tsjerken, de gemeente Het Bildt, de Stichting Groate Kerk en onze Stichting Jabikspaad Fryslân. Op Utrecht Centraal worden we vriendelijk ontvangen door Genootschapsbestuurder Bas Brouwer en Dirk Klop, de Coördinator van het Huis van Sint Jacob. Gezamenlijk wandelen we naar het Huis van Sint Jacob, een zijkapel van de Sint Janskerk in het centrum van Utrecht. Daar worden we gastvrij ontvangen door Sonja Brouwer. In de ontvangsthal van dit Huis van Sint Jacob start rond de stamtafel onze eerste gespreksronde van vandaag.

Als Friese combi-delegatie zijn we hier en nu op bezoek om ons te oriënteren op de wijze waarop het Nederlands Genootschap van Sint Jacob hier in en vanuit Utrecht met zo'n 100-150 vrijwilligers vorm en inhoud geeft aan ledenservice & ledeninformatie ten behoeve van haar ruim 9.000 leden en overige belangstellenden die meer willen weten over het pelgrimeren naar Santiago de Compostela. Dirk Klop geeft inzicht in hoe hier bijvoorbeeld gewerkt wordt aan kennisontwikkeling en kennisdeling op het gebied van pelgrimeren. Hier wordt voornamelijk vraaggericht gewerkt, hetgeen betekent dat de vrijwilligers van het Genootschap hun uiterste best doet om de beantwoording van alle vragen van de bezoekers optimaal te verzorgen.

Als vertegenwoordigers van de genoemde vier Friese organisaties proberen we vandaag mogelijkheden te zoeken en te vinden om een filiaal van dit Informatiecentrum van het Genootschap onderdak te bieden in het Informatiecentrum voor Sint Jacobspelgrims dat de Stichting Jabikspaad Fryslân met alle genoemde partners met een voor ons belangrijke financiële stimulans van de Friese Stichting Plattelânsprojekten en de Provinsje Fryslân graag wil realiseren. We zijn ons er allen van bewust dat dit alleen maar gaat lukken als alle partijen van harte instemmen met de plannen en daaraan ook allemaal een bijdrage willen en kunnen leveren. We zijn daarin met recht nog steeds hoopvol gestemd.

Na de eerste gespreksronde worden we uitgebreid rondgeleid door alle vertrekken van het Huis van Sint Jacob. We kunnen nu met eigen ogen zien hoe hier - ook vandaag - informatie wordt gegeven aan belangstellende wandelaars en fietsers, door het verstrekken van bijvoorbeeld kaartmateriaal, routegidsen, informatie voor pelgrims en door het uitgebreid antwoord geven op alle vragen die beginnende en gevorderde pelgrims hier in de informatieruimte stellen aan de aanwezige voorlichtinggevende vrijwilligers van het Genootschap. En dat allemaal in een aangenaam gastvrije sfeer, in een goed georganiseerd Huis van Sint Jacob.

Na een heerlijke lunch aan de overzijde van de straat volgt een tweede overlegronde in het Genootschapshuis, waarin we in goed overleg samen zoeken naar voorstellen en alternatieven om in het meerdere verdiepingen tellende voorportaal van De Groate Kerk van het Friese Sint-Jacobiparochie nog dit kalenderjaar een aantrekkelijk Pelgrimscentrum te realiseren, waarin belangrijke elementen als informeren, bezinnen en ontmoeten centraal staan. Het realiseren van deze plannen betekent dat we een essentieel nieuwe functie toevoegen aan de huidige functie die De Groate Kerk momenteel in het dorp, in de gemeente en tot ver in de regio nu al met succes vervult.

Aan het eind van de middag zien we goede kansen om onze plannen gezamenlijk te realiseren en maken we een vervolgafspraak voor een tegenbezoek van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob aan ons Fries collectief, dat zal plaatsvinden in De Groate Kerk in Sint-Jacobiparochie. Dan zullen met name ook de bouw- en restauratieplannen, de inrichting van het Informatiecentrum en de exploitatie van dit geheel centraal staan.

Aan het eind van de middag gaan we bijzonder tevreden weer naar Fryslân terug, want we zien - met grote dank aan onze gastvrouw en gastheren van het Genootschap - terug op een buitengewoon aangenaam werkbezoek, dat ons allen hoopvol stemt dat het echt mogelijk zal worden om een waardevol en aantrekkelijk Informatiecentrum van het Genootschap voor pelgrims te realiseren in De Groate Kerk te Sint-Jacobiparochie. Dat zou een grote stimulans betekenen voor de rol die de dorpsgemeenschap van Sint Jacobiparochie, de gemeente Het Bildt en de Stichting Jabikspaad Fryslân vanaf de komende jaarwisseling kan en zal gaan vervullen op het gebied van toerisme en recreatie in het algemeen en de pelgrimage van Sint Jacob(iparochie) naar Sint Jacob (Santiago de Compostela) in het bijzonder. Na vandaag zien we dan ook met vertrouwen de toekomst in dezen tegemoet.

Jaarevaluatie Gemeentediensten 2008

Dinsdag 10 maart 2009

Op uitnodiging van het Gezamenlijk Moderamen van de beide PKN-gemeenten van Stiens zijn mede-werkgroeplid Aukje Brouwer en ik vanavond aanwezig in de vergadering van het Gezamenlijk Moderamen in De Hege Stins te Stiens. We zijn uitgenodigd om de "Jaarevaluatie Gemeentediensten 2008" met elkaar te bespreken; een aktiviteit die altijd in het eerste kwartaal van elk jaar staat geprogrammeerd.

Als SOW-Werkgroep Gemeentediensten presenteren we vanavond onze jaarevaluatie van alle 22 Gemeentediensten die in 2008 in Stiens zijn georganiseerd. Een Gemeentedienst is een tweewekelijkse avondkerkdienst in één van beide kerkgebouwen, die door een groep uit één van beide kerkelijke gemeenten wordt georganiseerd. Groepen kunnen daar op intekenen en krijgen dan één of meer Gemeentediensten per jaar toegekend. Eén van de groepen die elk jaar mee doet, is de SOW-Jeugdraad met een aantal van hun jongerengroepen, zoals bijvoorbeeld de jongerengroep "Rondom 20" , die op 13 april 2008 een bijzonder mooie musical presenteerde in een nagenoeg volle kerkzaal (zie ook mijn weblogbericht van die datum).

Met grote toewijding organiseren de gemeentegroepen een bijzondere kerkdienst. Het zijn dus bijzondere diensten die worden georganiseerd in, voor, met en bovenal door de gemeente. Het zijn niet alleen kerkelijke groepen die zo'n dienst organiseren. Ook groepen die lokaal niet onder de verantwoordelijkheid van beide kerkenraden functioneren, worden elk jaar uitgenodigd om met ons mee te doen. Daar wordt gelukkig goed gebruik van gemaakt. De Gemeentediensten zijn laagdrempelig en open voor alle belangstellenden. We zien dan ook regelmatig gasten van buiten onze gemeenten en ook van buiten Stiens onder de bezoekers. Op deze manier brengen we onze kerkdiensten in het dorp en het dorp in onze kerkdiensten. Al ruim zes jaar is dit een succesformule. Voor 2010 zijn nu al 23 zondagavonden door groepen gereserveerd, dus het gaat buitengewoon goed.

Na afloop evalueren alle groepen hun eigen Gemeentedienst schriftelijk. Daarvan maken we als werkgroep een Jaarevaluatierapport. De inhoud daarvan leidt jaarlijks tot verbeteringen in het Handboek Gemeentediensten èn in de organisatie en uitvoering van deze diensten. Alle aanpassingen die een kerkenraadbesluit behoeven, worden jaarlijks voorgelegd aan de beide kerkenraden. Dat hebben we vanavond gedaan. Om de kwaliteit voor 2009, 2010 en daarna verder te optimaliseren, zijn er vanavond een aantal kerkenraadsbesluiten genomen, waarmee we weer prima vooruit kunnen.

CESE centraal op VoorjaarsZendingsZondag 2009

Zondag 22 februari 2009

Op deze Zendingszondag van de Voorjaarszendingsweek staat in de beide PKN-gemeenten het CESE-project centraal. De Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk van Stiens beleggen daartoe vanmorgen in De Hege Stins een gemeenschappelijke zendingsdienst, waarin ds. Gerrit Wessels van Stiens en de heer Louis Bakker van PKN-Kerk in Actie voorgaan. De SOW-Zendingscommissie levert de beide lectoren Ronald Dobma en Annet Brouwer en de organist is Take Beukema. We zingen een aantal zendingsliederen, die afkomstig zijn uit Zuid-Amerika.

CESE is het gezamenlijke zendingsproject van Kerk in Actie, dat wordt uitgevoerd door de Friese PKN-gemeenten van Blessum, Boksum, Deinum, Goutum, Leeuwarden, Stiens en Wirdum. Het is een project voor de stadsjeugd in het Braziliaanse Salvador de Bahia. Deze havenstad heeft 3,5 miljoen inwoners, waarvan ongeveer 80% afstamt van de slaven, die in de 17e en 18e eeuw werden overgebracht van Afrika naar Zuid-Amerika. Aan het begin van de kerkdienst wordt door onze Zendingscommissie een CESE-kaars aangestoken aan de Paaskaars, die op het liturgisch centrum staat. Zo wordt het licht doorgegeven als symbool van de hulp die wij - zij het op interactieve wijze - willen doorgeven aan dit zendingsproject van de gezamenlijke kerken.

In zijn preek wijst dominee Wessels met name op de vier mensen die samen een verlamde man ter genezing bij Jezus brengen (Marcus 2: 1-12). Doordat deze vier mensen de verlamde man gezamenlijk hun hulp verlenen, wordt het mogelijk gemaakt om de positie van de verlamde aanmerkelijk te verbeteren. Daarmee wordt de link gelegd naar de informatie die Louis Bakker ons vervolgens geeft over het CESE-project.