Zonsondergang in Feinsum

Donderdag 19 juni 2018

Zonsondergang in Feinsum

Zonsondergang in Feinsum

Maandag 16 juli 2018 

Zonsondergang in Feinsum

Zomeravondwandeling over het Rienkspaad

Zondagavond 15 juli 2018

De Slachdykstermolen aan het Rienkspaad in het licht van zonsondergang

Nadat onze gezellige pelgrimsgasten aan het eind van de middag zijn vertrokken, en we alles weer hebben opgeruimd, wachten we na het avondeten tot het vlak vóór zonsondergang koeler wordt, veroorzaakt door de verfrissende zeewind vanuit het Waddengebied.
Dan gaan we op deze prachtige zomeravond over de Hege Hearewei en het 'stienpaad' naar het Rienkspaad, dat tegenover onze woning tussen de graanvelden door loopt, richting Oude Leie.

Als we in noordelijke richting lopen naar de Slachdykstermolen, zien we in het noorden op de horizon de hoge Waddenzeedijk liggen en in het oosten onze woning over de graanvelden heen. Vanuit ons huis hebben we een prachtig uitzicht over deze graanvelden.

Ook vanavond gaat de zon weer onder als een prachtig gekleurde oranje bol. Het zachte schijnsel van de ondergaande zon geeft de omgeving een warm-oranje gloed.
Durkje en ik voelen ons bevoorrecht en dankbaar dat we hier in zo'n mooi landschap mogen wonen.

Pelgrims van Santiago aan het Wad op bezoek bij Refugio Ultreia Feinsum

Zondag 15 juli 2018 

Twintig pelgrims over het Jabikspaad van Leeuwarden naar Onze Lieve Vrouwenparochie

Camino-estafette door heel Nederland en Fryslân
In 2018 organiseert ons Nederlands Genootschap van Sint Jacob samen met de Stichting Jabikspaad Fryslân een camino-estafette door heel Nederland, de zogenoemde 'Camino der Lage Landen'. Het idee hiervoor ontstond in Fryslân, geïnspireerd door het feit dat Leeuwarden in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa is.  
Het Friese Sint-Jacobiparochie is voor menig pelgrim in Nederland het beginpunt van diens pelgrimage naar Santiago de Compostela, maar tijdens deze camino-estafette door alle zestien regio's van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob zal dit noord-Friese pelgrimsoord fungeren als eindpunt van de pelgrimage.  
De dagtochten vinden plaats in de periode van februari tot en met juli 2018. Tijdens de camino-estafette wordt er vanuit het zuiden van het land wandelend via drie routes naar het noordelijke 'Sant-iago' gepelgrimeerd, via de volgende trajecten:

• Route West (door de regio's Zuid-West Nederland, Den Haag, Bollenstreek/Rijnland, Amsterdam, Noord-Holland benoorden 't IJ en Fryslân)
• Route Midden (door de regio's Breda/Tilburg, Rotterdam, Utrecht-Zuid/Rivierengebied, Midden Nederland, Oost Nederland en Fryslân);
• Route Oost (door de regio's Limburg, Zuid-Oost Brabant, Den Bosch, Arnhem/Nijmegen, Oost-Nederland, Groningen/ Drenthe en Fryslân.

Rinse van Gans met de bourdon

De bourdon gaat door Fryslân
Basis voor de achtereenvolgens te lopen dag-routes vormen de beschrijvingen uit de twee boekjes 'Jacobswegen in Nederland'. De organisatie van de trajecten is in handen van de regio's van ons Genootschap. 
Deze camino-estafette is op 3 februari 2018 van start gegaan in de meest zuidelijk gelegen regio's van de routes. Maandelijks wordt het stokje - de bourdon - doorgegeven aan de volgende regio. In juli 2018 is nu de laatste regio (Fryslân) aan de beurt. 
De bedoeling is dat de drie routes elkaar bij aankomst op 25 juli 2018 in Sint-Jacobiparochie - Santiago aan het Wad - ontmoeten. Dan en daar wordt ook in groten getale door alle pelgrims samen het Pelgrimsfestival gevierd.

Pelgrimeren van Leeuwarden naar Onze Lieve Vrouwenparochie
Vandaag staat van deze Camino-estafette de route van Leeuwarden naar Onze Lieve Vrouwenparochie op het programma. Onder begeleiding van de gids en bourdon-drager Rinse van Gans loopt deze groep over het Jabikspaad richting Feinsum, nadat zij vanmorgen al een rondleiding door Leeuwarden heeft gehad.
Enkele weken geleden hebben de organisatoren met Durkje en mij afgesproken dat deze groep pelgrims vanmiddag in onze Refugio Ultreia Feinsum wordt ontvangen voor een rustpauze, om iets te eten en te drinken, om daarna gevoed en gelaafd vol goede moed de laatste kilometers af te leggen vanuit Feinsum - via Oude Leie - naar 'Froubuorren'.

Rinse belt vanmiddag ongeveer een uur van tevoren vanuit Britsum dat hij met zijn groep van 20 pelgrims om ongeveer 15.00 uur in onze refugio zal arriveren. En inderdaad, een uur later komt de pelgrimsstoet over het Jabikspaad - de Hege Hearewei - in de richting van onze rustplaats (refugio) voor pelgrims.

Nadat Durkje en ik alle pelgrims welkom hebben geheten, maken we bij de refugio eerst een groepsfoto.

Ook een refugio-stempel in de pelgrimspaspoorten 

Daarna gaan we met zijn allen naar binnen, waar de pelgrims een koele zitplaats vinden om er te rusten, en te genieten van wat hen wordt aangeboden. De pelgrims nemen ook de gelegenheid te baat om onze refugio te bezichtigen, waarin een kleine presentatie is ingericht over onze eigen pelgrimstochten. En natuurlijk krijgen alle gasten ook een welverdiend pelgrimsstempel van Refugio Ultreia Feinsum in hun stempelkaart, als bewijs dat zij op deze warme zomerdag (27 graden Celsius) de kilometers en de graden Celsius hebben getrotseerd op het Jabikspaad over de Friese 'meseta'.

De laatste warme loodjes

Na een aangenaam verpozen met genoeglijke gesprekken over elkaars wandel- en pelgrimservaringen neemt groepsleider Rinse de bourdon weer in de hand, en is het moment gekomen dat de pelgrimsgroep vanuit de refugio het Jabikspaad weer op gaat, de Hege Hearewei op, Feinsum verlatend via de Feinsumer Brêge over de Feinsumer Feart. 

Nog enkele kilometers en dan is ook deze etappe volbracht. Daarna zal de grote stoet pelgrims op 25 juli 2018 vanuit drie kanten haar laatste etappe volbrengen naar het Fries-Bildtse pelgrimsoord Sint-Jacobiparochie, ofwel: Santiago aan het Wad!

Vanuit de refugio moedig voorwaarts het Jabikspaad weer op; vertrek uit Feinsum

Groningen loopt (Centraal 6) MEER-dorpenroute

Zaterdag 14 juli 2018 

Start in Meerstad voor de MEER-dorpenroute

Groningen Loopt
Van Sinterklaas kreeg ik op Pakjesavond van 5 december 2015 de wandelgids 'Langs dorpen rondom de stad Groningen'. Deze verzamelbundel bevat 7 wandelroutes, waarmee je Groningen in al zijn veelzijdigheid kunt ontdekken. Zo'n verzamelbundel biedt derhalve een goed vertrekpunt om te genieten van hetgeen deze provincie heeft te bieden.
De 7 routes variëren in lengte van 17 tot 30 kilometer. Helaas zijn de routes niet bewegwijzerd, maar met de routebeschrijving en de ingetekende route op de streekkaart kom je letterlijk en figuurlijk een heel eind. Voor wie meer informatie over de routes wenst, bestaat de mogelijkheid om de bijbehorende website te raadplegen.
Deze routes van 'Groningen loopt' zijn het resultaat van een samenwerkingsproject van de Vereniging Groninger Dorpen met dorpen en ondernemers.

Route Centraal 6: MEER-dorpenroute 
Vandaag wandelen Durkje en ik de 'MEER-dorpenroute', de zesde Centraal-route van deze wandelgids, over een afstand van circa 24 kilometer.
De zogenoemde MEER-dorpen zijn de volgende vier kleine (deels voormalige) dorpen aan de oostzijde van de stad Groningen: Middelbert, Engelbert, Euvelgunne en Roodehaan. Deze dorpen liggen in het gebied waar de gemeente Groningen momenteel samen met de gemeente Slochteren een nieuwe stad aanlegt, namelijk: Meerstad.

Kerkpad van Meerstad naar Middelbert
Om kwart over acht verlaten we vanmorgen Feinsum om naar Meerstad te rijden, waarin we bij de woning van Jan Wybe & Gaby om 9.30 uur van start gaan op de MEER-dorpenroute. Officieel ligt het startpunt van deze route in Engelbert, maar omdat we vandaag bij Jan Wijbe & Gaby willen starten en aankomen, beginnen en eindigen we op een ander punt van deze wandelronde.
Vanuit de nieuwbouwwijk verlaten we Meerstad, om aan de overzijde van de Hoofdweg het mooie - al uit de 13e eeuw stammende - Kerkpad te volgen naar het dorp Middelbert. In dat dorp passeren we de  13e eeuwse Romanogotische Sint-Maartenkerk.

Prachtige berm tussen A7 en graanveld

Van Engelbert langs snelweg en meren naar Scharmer 
Vanuit Middelbert wandelen we over de Middelberterweg naar het buurdorp Engelbert. En voorbij dit dorp lopen we alsmaar verder, tot we vóór de A7 tussen Duitsland en de stad Groningen staan.
Nu moeten we in oostelijke richting over de parallelle Weendersweg langs de A7 lopen, totdat we voorbij de Borgmeren zijn, en dan over een smal voetpad langs een bosperceel richting Scharmer gaan.

Bramen langs de A7

Vóórin Scharmer maken we op het lege terras van het hotel-restaurant van bungalowpark De Borgmeren van de gelegenheid gebruik om hier een koffiepauze te hebben, maar dat blijkt geen succes te zijn, want de koffie smaakt naar oploskoffie en is volgens ons allesbehalve vers, en bovendien zijn vloeren, toiletruimtes en terrasmeubilair bepaald niet schoon, integendeel. Dat de koffie er niet duur blijkt te zijn, is een schrale troost. Maar goed, we hebben onze cafeïneportie tenminste wèl gehad en bovendien even gerust voor het volgende traject.

Stille zône tussen Harkstede en Meerstad
De bebouwde kom van Scharmer loopt over in de bebouwde kom van Harkstede. Vanuit Harkstede gaan we langs het Rijpmakanaal, dat voor een groot deel vol waterplanten ligt, met voornamelijk prachtig bloeiende witte waterlelies.

Gratis aanbod langs de Kooilaan

Via verkeersluwe asfalt- en betonpaden lopen we door een verstild landschap van akkers, weilanden, waterpartijen en gronddepots over respectievelijk de Hamweg, de Pilotenweg en de Kooilaan naar de Watersportbaan, de niet (meer) in gebruik zijnde roeibaan van Harkstede.

Woldjerspoorweg naar Engelbert
Achter het Grunostrand langs lopen we naar de Hoofdweg, die we iets westelijk oversteken, om dan over de Engelberterweg verder te gaan richting Engelbert. Deze in het landschap hoog gelegen weg is een zichtbaar restant van de voormalige Woldjerspoorweg (van Groningen naar Delfzijl).

Van Engelbert naar Meerstad
Vanuit Engelbert zoeken en vinden we voorbij het multifunctionele centrum van Engelbert (MFC) als zelfgekozen alternatief traject een smal fietspad, waarmee we de verbinding met de Hoofdweg naar Meerstad weer willen leggen, want uiteindelijk moeten we niet in Engelbert, maar in Meerstad eindigen.
Dit pad blijkt de naam 'Het eetbare fietspad' te dragen, met in de berm allerlei bomen en struiken met al dan niet al zichtbare appels, peren, kersen, noten en bessen. Aan het eind van dit pad komen we weer op de Hoofdweg. Over het parallelle fietspad wandelen we terug naar Meerstad, waar we tegen half drie arriveren bij Jan Wijbe & Gaby.
De temperatuur is vandaag tijdens onze wandeling opgelopen van 18 naar 23 graden, met vanmorgen veel zon, en vanmiddag ook een enigszins verkoelende bries erbij; kortom prachtig wandelweer.

Zeg het met een gedicht
Langs een voetpad in Engelbert passeerden we vanmiddag een paneel met gedichten, afkomstig van een gedichtenwedstrijd. Eén van die gedichten - van Roos uit groep 8 van basisschool De Driebond - verwoordt wel heel treffend en mooi enkele karakteristieken van onze wandelroute van vandaag, want Roos schreef:

Zonsondergang in Feinsum

Vrijdag 13 juli 2018

Zonsondergang in Feinsum

De vrouwe van de Camino

Donderdag 12 juli 2018 

Cover van De vrouwe van de Camino

Waarom pelgrimeren zij?
Waarom lopen er tienduizenden mensen per jaar de pelgrimsweg naar Santiago de Compostela; een route door Noordwest-Spanje, die ook wel de Camino wordt genoemd? Rooms-katholieken, maar ook protestanten, atheïsten en occultisten, zelfs boeddhisten, joden en moslims reizen jaarlijks naar de stad waar volgens de overlevering de beenderen van de apostel Jakobus zouden liggen. Vaak dragen de pelgrims niet alleen hun rugzak, maar ook een heel levensverhaal vol zieleroerselen als geestelijke bagage met zich mee.

Auteur en spreker Ouweneel
Willem J. Ouweneel legde in 2005 zelf een kleine 800 kilometer van de Camino af en baseerde daar deze roman op. In Ouweneels boek 'De vrouwe van de Camino' loopt de hoofdpersoon Theo, een evangelische (ex-)voorganger, de Camino om God en zichzelf terug te vinden. Ook is pelgrim Theo op zoek naar de vervulling van een profetie die hij van tevoren al heeft ontvangen, namelijk: de ontmoeting met een onbekende vrouw....
Willem J. Ouweneel is auteur en spreker. Hij promoveerde zowel in de biologie als in de filosofie en de theologie, en is als docent verbonden aan verschillende academische instellingen, waar hij filosofie en theologie doceert. Naast romans heeft hij boeken geschreven op het gebied van Bijbel en wetenschap.

Reisverslag en roman
De protestants-christelijke theoloog en publicist Ouweneel doet in dit lijvige boek verslag van zijn pelgrimage te voet in 2005 vanaf de Frans-Spaanse grens bij Saint-Jean-Pied-de-Port naar Santiago de Compostela, over een afstand van ongeveer 800 kilometer. Maar hij kiest voor de vorm van een roman, waarbij de hoofdpersoon Theo overeenkomsten vertoont met auteur Willem.
De personen die Theo tijdens zijn pelgrimage heeft ontmoet, zijn voor Ouweneel deels echt en deels fictief. En dat geldt ook voor de gebeurtenissen en bijzonderheden.

Op weg naar Santiago de Compostela
In de beschrijving van zijn pelgrimstocht - en vooral ook van de ontmoetingen en van de gesprekken die daar uit voort kwamen - probeert de hoofdpersoon Theo de essentie van de Camino te vatten, en een antwoord te vinden op de vraag waarom zovelen deze pelgrimstocht maken.
Gaandeweg het verhaal - overigens met veel cultuur-historische, theologische en godsdienstige uitweidingen - wordt de pelgrimage een loutering voor de hoofdpersoon en eveneens voor enkelen  van zijn reisgenoten.
Zoals dat voor de wandelaar tijdens diens echte pelgrimstocht geldt, vergt voor de lezer ook het lezen over Theo's pelgrimage een zeker uithoudingsvermogen, met name door de veelal zware discussies onderweg. Echter, voor degenen die deze pelgrimstocht al eens hebben gelopen, wordt het aandachtig lezen van deze stevige roman iets gemakkelijker, want deze roman bevat voor hem of haar veel herkenbaars van de Camino.

Weigeren, gedogen of smullen
De auteur heeft ervoor gekozen om de romanpersonages - zoals Theo en Samir - aan de lezer de nodige kennis over te laten dragen over bijvoorbeeld de islam en over de geschiedenis van de Spaanse regio waar de Camino doorheen loopt. Zo krijgt het boek een hoge informatiedichtheid over onder andere het christendom, het jodendom, het katholicisme, en het protestantisme. En vanuit deze religieuze achtergronden vertelt Ouweneel hoe men aankijkt tegen de Camino als pelgrimspad. Daarbinnen zoekt de auteur dan nog weer de verdieping door bijvoorbeeld tussen de bedrijven door uit te leggen op welke verschillende wijzen de Bijbel wordt geïnterpreteerd. Voor wie van dergelijke zienswijzen houdt, is het lezen gelijk smullen, en anders moet je al die reflecties maar gedogen, of snel scannend overslaan, of desnoods het boek sluiten. Ultreia!

Willem en Theo spreken:

• De pelgrim is de vreemdeling, die in het land van zijn verblijf niet thuishoort, maar er wel moet wezen.
• De Camino is een medicijn.
• De Camino gaat je veranderen.
• De Camino heeft iets. Ik weet niet wat het is, maar bijna alle pelgrims getuigen ervan.
• Dat was een deel van de Camino: altijd maar weer afscheid nemen - en elkaar toch weer tegenkomen.
• Je kunt met iedereen een eindje samenlopen, maar je kunt niemand claimen.
• Zolang je blijft plassen, weet je dat je genoeg drinkt.
• Wat eenmaal aan Allah onderworpen is, blijft dat voor altijd en eeuwig.
• Eenmaal een moslim, altijd een moslim.
• Wat we van de grote apostel en martelaar Jacobus kunnen leren is wat het betekent een leerling, volgeling en vertrouweling van Jezus te worden.
• Wie is wijs? Hij die van ieder mens wil leren.
• Bars in dorpen langs de Camino zijn de kleine oases in de woestijnen van de eenzaamheid.
• De hele Camino staat in het teken van de Vrouwe. Maria is de 'Virgen del Camino': de 'Maagd van de Jacobsweg'.
• Wrok is een soort innerlijke wraakneming op de ander - terwijl die wrok de ander niet werkelijk raakt, maar alleen je eigen ziel schade toebrengt.
• Nooit heb ik op een wandelroute gelopen waar de mensen zo aardig, zo behulpzaam en zo open naar elkaar toe zijn.
• Het zou goed zijn dat ik eerst een pelgrimage naar Santiago de Compostela zou maken, om mezelf terug te vinden en mijn leven op een rijtje te zetten.
• De Camino is voor jou een ongelooflijk belangrijke levensfase.
• Geen echte pelgrimage zonder lijden.
• De Tempeliers waren er om de pelgrims tegen de Moren te beschermen, de johannieters waren er om voor zieke pelgrims te zorgen, de heilige-grafridders waren er om de heilige grafkerk tegen de Moren te beschermen.
• Wel bijzonder dat de Camino aanleiding gaf tot zulke diepe gedachten, die thuis nauwelijks bij hem waren opgekomen.
• Dat deed de Camino met je: je deelde je hartsgeheimen met vrienden die je nooit eerder ontmoet had  en die je later ook nooit weer zou terugzien.
• De Camino is als onze levensreis.
• Het is de schuld van de officiële Kerk dat vrouwen eeuwenlang zo achtergesteld zijn in de bediening. In de vroege christenheid was het heel anders.
• Het hele leven, en dus ook de Camino de Santiago, kun je beschouwen als een zoektocht naar de verloren zuiverheid en maagdelijkheid.
• Het gaat op de Camino niet om de botten van Jacobus, maar om God zelf.
• Als ik nog één ding in mijn leven kan doen, dan is het de Camino de Santiago lopen.
• De Camino dient de pelgrims, maar de pelgrims dienen ook de Camino.
• De tempeliers waren de eerste internationale bankiers.
• Een vrome, en rechtvaardige zijn, dat is de bestemming van elk mens.
• Vermoedelijk kende de Camino geen andere plekken waar je even tot jezelf en misschien wel tot God kon komen dan kerken.
• Je ging naar de Camino om te lopen, niet om de bus te pakken. Dat was een vorm van verraad.
• Praat niet alleen maar met de vrienden, neem ook tijd voor jezelf.
• Het is God die onze levens bepaalt, maar we hebben daar zelf ook een grote verantwoordelijkheid in.
• Vrouwen hebben vooral als het om de liefde gaat een scherpe intuïtie.
• Heel het leven van de gelovige is een pelgrimsreis.
• De reisgids is voor de christen natuurlijk de Bijbel.
• Het is door de waarheid van het Nieuwe Testament dat miljoenen mensen vrede, verlossing en vergeving hebben gevonden.
• De kerk nodigde uit tot meditatie en gebed.
• Als je door God genezen wordt, gaat het je lichaam, maar ook je ziel goed.
• Zo ging dat op de Camino, waar iedereen er voor iedereen was.
• In de Bijbel gaat het om het geloof, dat zich in vertrouwen overgeeft aan Gods beloften.
• Christelijk is al datgene waarin Christus centraal staat.
• De verbeeldingskracht is de crême op de saaiheid van het leven.
• We lopen allemaal op dezelfde Camino, en toch volgt iedereen zijn eigen weg.
• Maar als het goed is, komen we bij dezelfde God uit - als elk van ons althans langs de weg de Weg weet te vinden.
• Om een weg te leren kennen, moet je die Weg gaan.
• Zijn alle middelen geoorloofd als je doodziek bent en de vaste wil hebt om nog verder de leven?
• Om te kunnen 'zien' moet je een zienswijze hebben: een raamwerk waaraan dat wat je waarneemt zijn plaats en betekenis ontleent.
• We weten nu eenmaal dat mensen zich in wanhopige situaties graag overgeven aan een hogere, beschermende kracht.
• Het was heerlijk om met de anderen samen te zijn, en het was heerlijk regelmatig alleen te lopen.
• De Camino is de enige wandelroute die ik ken waar iedereen in elkaar geïnteresseerd is en elkaar helpt.
• De toerist eist, de pelgrim is dankbaar.
• Het was altijd weer een bijzondere ervaring een middag, avond en nacht in een Spaans dorpje door te brengen, waar nooit een vreemdeling kwam behalve die paar tientallen pelgrims die het plaatsje elke dag aandeden.
• Of waren eenzaamheid en verveling dingen die in jezelf zaten en veel minder met je feitelijke omgeving te maken hadden dan je zo op het oog zou denken?
• De hele Camino is heilzaam, maar sommige plekken zijn heilzamer dan andere.
• Het neerleggen van stenen is zélf een soort gebed.
• De pelgrims geloofden dat bij het laatste oordeel de stenen die zij hadden neergelegd, voor hen zouden getuigen dat zij tot hiertoe hun bedevaart hadden volbracht.
• Gemeen-schap zijn sluit het persoonlijke van de relatie met God niet uit.
• Geloof komt tot stand door overgave aan Jezus.
• Ik geloof dat God me heel veel lieve vrienden onderweg heeft gegeven.
• De hele Camino is een inwijding, een initiatie tot een nieuw levensbestaan. Maar dan moet de tocht wel geheel te voet worden afgelegd.
• Op de Camino is inderdaad iets bijzonders met me gebeurd.
• Nu leerde ik een nieuwe familie kennen, die je de familie van de mensheid zou kunnen noemen.
• Zo ging het nu eenmaal in het leven. Net als op de Camino: je trok een eindje met elkaar op en dan ging ieder weer zijn eigen weg.
• Belangrijke monumenten worden vaak door mensen uit de hele wereld bezocht, behalve door de plaatselijke bevolking.
• Op de Camino: alle soorten mensen vond je er.
• De Camino heeft me onnoemelijk veel geleerd dat ik in Santiago niet had kunnen leren.
• De verbranding van de oude kleren in Finisterre symboliseerde dat de pelgrims het oude leven achter zich lieten en een nieuw leven aanvingen.
• We zijn veranderd door de Camino, door de omgang met elkaar. Maar in dit alles zijn we ook onszelf gebleven.
• Dank-zij de Camino.

Zonsondergang in Feinsum

Woensdag 11 juli 2018 

Zonsondergang in Feinsum

Expositie panoramische 3D-foto's in Stenden

Dinsdag 10 juli 2018

Een deel van de zes grote fotopanelen in Stenden Hogeschool te Leeuwarden

Foto-expositie
In de hal van Stenden Hogeschool tussen het Auditorium en het Leerbedrijf van de opleiding Media en Entertainment Management in Leeuwarden vind je gedurende deze zomerweken de expositie van een aantal driedimensionale (3D) panoramische foto’s.
Deze bijzondere foto’s zijn gemaakt door fotograaf Luuk Wagter en gaan over enkele religieuze gebouwen in Fryslân.

Kleurrijk Fryslân
Deze zes supergrote foto’s worden geëxposeerd door de Stichting Platform Levensbeschouwing in Kleurrijk Fryslân. Deze stichting heeft al een lange historie als het gaat om de samenwerking met NHL Hogeschool en met Stenden Hogeschool. Met het Centrum voor Levensbeschouwing bijvoorbeeld wordt de jaarlijkse kalender voor multiculturele feesten en gedenkdagen uitgegeven.
De foto-expositie is vrij toegankelijk, dus wie eens wil komen kijken, is van harte welkom.

Langsam durch die schnelle Zeit

Maandag 9 juli 2018 

Cover van Langzaam door de snelle tijd

Langsam durch die schnelle Zeit
In de Veertigdagentijd van 2018 hebben we in Nijkleaster te Jorwert gebruik gemaakt van de 'Kalender voor de vasten- en lijdenstijd' getiteld: 'Langzaam door de snelle tijd'. Thuis hebben Durkje en ik ook deze Veertigdagenkalender aan tafel gebruikt voor de doorgaande lezing in de Passietijd.
De oorspronkelijke uitgave van deze kalender (2011) kreeg als titel mee: 'Langsam durch die schnelle Zeit', geschreven door Anselm Gün (benedictijner monnik en auteur van talrijke spirituele bestsellers) & Clemens Bittlinger (liederenmaker, predikant en boekenschrijver).
Ines van de Spek vertaalde deze oorspronkelijk Duitstalige editie naar de Nederlandse taal. In het jaar 2014 verscheen deze vertaling op de Nederlandse markt.
De bijbelcitaten in deze Veertigdagenkalender werden ontleend aan de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV, 2004) van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG). 

Laat lichtheid en diepte samenkomen,

tijdens het lezen en in het leven.

Langzaam door de snelle tijd
Deze Veertigdagenkalender bevat voor elke dag een meditatieve verdieping, gegroepeerd rond weekthema's. Er staan teksten in die onthaasten, verstillen en inspireren, gericht op de vasten- en lijdenstijd voorafgaande aan het Paasfeest. De inhoud nodigt je uit om de zeven vastenweken bewuster dan anders te beleven; in die zin past deze uitgave ook goed bij het gedachtegoed van Nijkleaster.
De teksten nodigen je uit om langzamer - dan normaal - door je snelle tijd te gaan, dus in dat opzicht biedt het je ook een tijd om te oefenen in innerlijke vrijheid en (gelijk)matigheid. En als het niet lukt tijdens je werktijd, dan kun je het toch ook privé proberen in je vrije tijd ? !

Paasboodschap: vanuit de Stilte het Leven tegemoet
De auteurs hebben voor elke week een grondgedachte gekozen, die je door de lijdenstijd leidt en je kennis laat maken met de kunst van het christelijk leven. De schrijvers hopen dat je met behulp van deze publicatie rust vindt, en bij jezelf aankomt, en bij God, die de tijd en de eeuwigheid in Zijn hand houdt.

• De Veertigdagentijd begint op Aswoensdag met het thema 'Stilte': in de stilte spreekt God tot mij;
• Vanaf de Eerste Zondag van de vastentijd is het thema 'Helderheid': men kan niet niet communiceren (Paul Watzlawick);
• De Tweede Week van de vastentijd gaat over het thema 'Vreugde': Wie alleen maar plezier wil hebben, verliest de vreugde;
• Met ingang van de Derde Zondag van de vastentijd wordt begonnen met het thema 'Communicatie': Dikwijls zijn het de stille mensen die belangrijke dingen te zeggen hebben;
• En dan vanaf de Vierde Zondag van de Veertigdagentijd staat de 'Liefde' centraal: Laat je door de ervaring van de liefde naar de Bron van de Liefde voeren;
• Op de Vijfde Zondag van de vastentijd vangt het thema 'Opmerkzaamheid' aan: De opmerkzaamheid van de medemens helpt ons om te leven;
• Op Palmzondag begint het thema 'Afzien': Afstand doen van rijkdom, comfort en carrière mondt uit in overgave en echte ontmoeting;
• En tenslotte op Paaszondag breekt het thema 'Leven' door: De dood heeft immers niet het laatste woord; deze Paasboodschap verandert de wereld en ons leven blijvend wel.

Feinsumer simmerjûnkuier

Sneintejûn 8 july 2018

Fjildsicht eastlik fan de spoardyk boppe Feinsum

De twa Vitus-suskes
Nei dizze noflike moai waar-snein brekt jûn de sinne noch wer troch de wite wolken, dat it is net ferkeard om noch ris efkes nei bûten foar in noflike jûnkuier.
Durkje en ik kuierje troch it doarp en stappe oer de âlde spoardyk by de doarpshaven del oer de Feinsumer Feart hinne yn noardlike rjochting mei it sicht op Hijum, benoarden Feinsum.
De lette jûnssinne skynt noch treflik oer de fjilden, dat mei al gewas op it lân, ûnder in prachtige wolkeloft, is sa'n kuier tige moai.
En as wy efkes letter oer de Iestdyk wer werom kuierje nei Feinsum, sjogge wy op de kime de beide Sint-Vitustsjerken fan Stiens (lofterside efter) en fan Feinsum (rjochterside foar) neist inoar stean; in moai gesicht om de beide sustertsjerken sa susterlik neist inoar te sjen. Al ieuwenlang hawwe minsken sjoen wat wy hjir no sjogge.

Première Conference of the Birds in de Groene Ster

Zaterdagavond 7 juli 2018 

Componist-slagwerker Sytze Pruiksma in het hooggeplaatste vogelnest

Net stinne, derhinne!
Toen we hoorden dat Esther op bugel meespeelt in het orkest van de grote dans- en muziekproductie 'Conference of the Birds', hoefden we niet lang meer na te denken, en heeft Pieter voor ons drieën direct toegangskaarten voor de première van vanavond besteld, dus vanavond om half negen staan we in een lange file om met zo'n 2.200 andere natuur- en cultuurliefhebbers deze voorstelling in de Groene Ster nabij Leeuwarden bij te wonen.
Ongeveer honderd professionals en amateur-artiesten zorgen er met hun voorstelling voor dat we vanavond een bijzondere avond meemaken, over natuur en vogels, met veel spel, dans en muziek.
Rondom de tribunes zijn containers vol snoeihout gevlochten, dus evenals de slagwerker Sytze Pruiksma zitten ook wij met zijn allen op deze prachtige zomeravond in de openlucht in bijpassende stijl en geborgen in een heel groot vogelnest.

De samenspraak van de vogels
De Conference of the Birds is een episch zomeravond-evenement in het Leeuwarder natuurgebied de Groene Ster. We genieten van een programma vol muziek, toneel en dans, kunstig versmolten in een betoverende voorstelling midden in de natuur tussen een water- en een bospartij. Dát is Conference of the Birds; één van de meest in het oog springende zomerevenementen van Leeuwarden-Fryslân 2018, Culturele Hoofdstad van Europa.
Componist-muzikant Sytze Pruiksma en trompettist Eric Vloeimans worden in Conference of the Birds ondersteund door muzikanten van tientallen Friese korpsen en van twintig dansers en acteurs van het Noord Nederlands Toneel en van Club Guy & Roni. De regie ligt in handen van Guy Weizman. Falk Richter schreef de tekst: een bewerking van het epische Perzische gedicht De Samenspraak van de vogels. En zo ontstaat er een bijzondere, interdisciplinaire locatievoorstelling over de (onverantwoorde) manier waarop de mens destructief met de natuur omgaat, ingezoomd op de westerse variant van de in het oosten uitstervende panda: de Grutto, de koning van de weide, ús Kening fan'e Greide.

Insecten en vogels óver de voorstelling
Aan beide zijden van het grote podium zitten de korpsleden, die allen met gebruik van 'oortjes' en goed op hun dirigent lettend de muziek van slagwerker en trompettist dienstbaar moeten ondersteunen, zodat zij als gevolg daarvan zelf eigenlijk niets meekrijgen van de mooie compositie van instrumentaria, waar het publiek zo volop van kan genieten.
Glansrollen zijn er voor de klassiek-slagwerker Sytze Pruiksma en voor de trompettist Eric Vloeimans, die samen als het ware de sterren van de hemel spelen.
Voor wie goed op de lucht let tijdens het licht en in het daarop volgende schemer lijkt het alsof de overvliegende vogels en de in het toneellicht oplichtende zwermen insecten de boodschap van deze voorstelling over uitgestorven insecten en uitstervende vogels weerleggen, maar wie weet dat de boodschap van vanavond een wel heel dringende en ware boodschap is, mag deze vogels en deze insecten boven ons nog zien als dat sprankje hoop, dat er zeker nog wel iets te redden valt.

Er is een vogel-wereld te winnen
En ook heel bijzonder is de wijze waarop de dansers en danseressen van vanavond met hun performance op buitengewoon boeiende wijze alle bewegingen van de rijkdom van de faunawereld aan vogels uitbeelden. Het trippelen, het fladderen, het baltsen, het vliegen en vooral ook die kleine en supersnelle bewegingen van ook de kleintjes onder de vogels worden onmiskenbaar en knap gevisualiseerd.
Het moge duidelijk zijn dat de boodschap van vanavond klip en klaar is: als wij zo destructief met onze natuur in het algemeen en met onze vogelwereld in het bijzonder om blijven gaan, rest ons over tientallen jaren alleen nog de filmbeelden en de knappe dansbewegingen en imiterende muziekklanken van superknappe artiesten, om dan tenminste nog enige indruk te krijgen van hoe & wat ooit onze vogels waren......

Conference of the Birds: net stinne, der hinne!

Pelgrimsmaaltijd voor Belgische pelgrims in Refugio Ultreia Feinsum

Zaterdag 7 juli 2018

Elf pelgrims over het Jabikspaad van Sint-Jacobiparochie naar Stiens

Welkom in Refugio Ultreia Feinsum
Om vier uur vanmiddag komt een groepje wandelaars de Feinsumer Brêge over in de richting van Feinsum. De achterhoede blijft nog even staan fotograferen op deze brug, één van de Elfstedentochtbruggen over de Feinsumer Feart.
Durkje en ik heten deze elf gasten hartelijk welkom in onze Refugio Ultreia Feinsum. Een groep bestaande uit één Nederlandse en tien Belgisch-Vlaamse wandelaars, die onder leiding van de Belgische camino-gids Elvira Rog vanmorgen bij de Jacobshoeve en bij De Groate Kerk te Sint-Jacobiparochie zijn begonnen aan hun eerst wandeldag op het Jabikspaad, als Nederlands-Friese aanlooproute van het ruim 3.300 kilometer lange pelgrimspad naar het Spaanse Santiago de Compostela.

Stempelen in Sint-Jacobiparochie, Zwarte Haan, Oude Bildtzijl en Mariëngaard
Het is een warme wandeldag geweest, waarop ze een koffiepauze genoten in Zwarte Haan aan de Waddenzee, een lunchpauze hadden op de Waddenzeedijk, voordat ze voor een laatste pauze naar het Grauwe Paard in Oude Bildtzijl wandelden.
Met de vier mooie eerste Jabikspaad-stempels in hun pelgrimspas komen ze dan aan in Feinsum, waar ze in de verkoelende schaduw van onze doorwaaiende garage aangenaam kunnen bijkomen van de eerste 21 wandelkilometers van vandaag.
Na een kennismakingsronde krijgen ze een zoete lekkernij met een pelgrimsstempel van onze Refugio Ultreia Feinsum, en ook als vijfde pelgrimsstempel in hun stempelkaart.
En er is natuurlijk tijd voor de traditionele pelgrimsgroepsfoto.

Presentatie over pelgrimeren
Als iedereen zich aangenaam heeft gesetteld, al naar gelieven in de schaduw of in de zon, verzorgen Durkje en ik een korte presentatie over onze pelgrimages: hoe en waarom we zijn gaan pelgrimeren, met enkele belevenissen van onderweg, en welke pelgrimsroutes we tot op heden hebben bewandeld op onze pelgrimages naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela.
Enkelen van deze pelgrimsgroep hebben al enige tot meervoudigde pelgrimservaringen, dus we vertellen iets nieuws aan de beginnende pelgrims en vertellen over herkenbare zaken voor de meer ervaren pelgrims.

Pelgrimsmaaltijd
Tegen het avonduur kunnen we met elkaar aan tafel, want daarvoor zijn deze elf pelgrims vooral ook naar ons refugio gekomen, alvorens ze straks de laatste twee kilometers doorlopen naar Stiens.
Pieter heeft ons voortreffelijk geholpen om een heerlijke driegangen pelgrimsmaaltijd te koken, dus met het welbekende pelgrimsvoorgerecht van soep vangen we de maaltijd met zijn veertienen aan. Daarna kan er worden genoten van twee verschillende hoofdgerechten, waarbij rekening is gehouden met vegetariërs en met vleesliefhebbers. Onze pelgrimsgasten doen de koks Durkje & Pieter alle eer aan, want er volop gegeten door deze wandelaars, die na zo'n dag stappen wel trek hebben.
Na een gevarieerd nagerecht naar keuze is er nog voldoende tijd om met een drankje gezellig na te tafelen, om verhalen van Fryslân & België, van wandelen en WK-voetbal, over fijn gebak & marathonlopen in New York, en over nog veel meer te delen.

Buen Camino!
Dan komt toch het moment om afscheid te nemen, want de groep gaat vanuit Feinsum nog de laatste twee kilometers stappen naar Stiens, waar in subgroepjes de nacht zal worden doorgebracht in enkele 'Bêd & Brochjes'. En morgen gaan ze dan vanuit Stiens weer opnieuw het Jabikspaad op, richting Leeuwarden.
We wensen deze enthousiaste groep pelgrims een 'Buen Camino' in ons mooie Fryslân.

Opening Zomerexpositie Santiago aan het Wad in Sint-Jacobiparochie

Vrijdag 6 juli 2018 

De Zomerexpositie over Pelgrimeren is geopend in De Groate Kerk

Santiago aan het Wad
In het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 is mede op initiatief van de Stichting Jabikspaad Fryslân en van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob de benaderingswijze verder uitgewerkt om Sint-Jacobiparochie niet alleen het Nederlands-Friese beginpunt van de pelgrimsweg naar Santiago de Compostela te laten zijn, maar ook het eindpunt van de route van Santiago de Compostela naar Sint-Jacobiparochie. Voor deze insteek is Sint-Jacobiparochie aangeduid als en omgedoopt tot 'Santiago aan het Wad'.
In het kader van Santiago aan het Wad wordt gedurende het hele jaar 2018 een groot aantal uiteenlopende activiteiten georganiseerd, waaronder een Pelgrimsestafette die op 25 juli 2018 zal eindigen in Santiago aan het Wad.

Feestelijke opening
Eén van die activiteiten is de Zomerexpositie over Pelgrimeren, in De Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie.
Durkje en ik zijn door het bestuur van de Stichting Kultureel Sintrum De Groate Kerk uitgenodigd om vanavond aanwezig te zijn bij de feestelijke opening van deze zomerexpositie, die plaatsvindt in haar Kultureel Sintrum De Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie.
In een volle zaal met betrokken genodigden worden alle aanwezige gasten van harte welkom geheten door Eelkje Hilarides, voorzitter van Kultureel Sintrum De Groate Kerk. Ze nodigt me aan het eind van haar openingswoord uit om ook onze Belgische pelgrimsgasten in het bijzonder welkom te heten, die morgenavond in onze Refugio Ultreia Feinsum te gast zullen zijn voor een pelgrimsmaaltijd.
Daarna krijgt Henny van Vugt het woord, die als mede-organisator van deze avond het programma zal leiden.

Over Labyrint, Pelgrimsstempels, Vitrines, de Zwaan en het zwaaiende Wierookvat
Eerste spreekster is Janneke Schievink, bestuurslid van de Stichting Jabikspaad Fryslân.
Janneke geeft eerst een toelichting op het Klein Labyrint van Sint Jacob, bestaande uit veertien fotocollages in de vorm van een doolhof, waarin het innerlijk van de pelgrimerende pelgrim centraal staat, bijvoorbeeld over je persoonlijke veranderproces als pelgrim.
Een ander onderdeel van de zomertentoonstelling die ze benoemt, zijn de panelen op het podium van de zaal, waarop een aantal vergrote afbeeldingen staan van de tientallen pelgrimsstempels die het Jabikspaad rijk is, ontworpen door de Friese heraldicus Jelle Terluin, vanavond ook aanwezig.
Op het podium staan - zo vertelt Janneke - ook vier grote vitrinetafels, met informatie over bijvoorbeeld de pelgrimslegende, de Friese kerkrefugio's, en over de Leeuwarder putdeksels in de Sint-Jacobsstraat, die elke pelgrim in Leeuwarden passeert.
Ook wijst ze op de lichtprojectie van de zwaan op het plafond van deze zaal, die dit jaar niet noord-zuid vliegt, maar vanuit Santiago de Compostela vliegt naar Santiago aan het Wad, en naar Zwarte Haan, aan de Waddenzeekust, enkele kilometers noordelijker op het Jabikspaad.
Als vervanger van de zieke pastoor Marco Conijn, pastoor van de plaatselijke Heilige Jacobus de Meerdere-parochie, vertelt Janneke ook over de Botafumeiro van Santiago aan het Wad, het grote wierookvat dat door de parochie in bruikleen is gegeven voor de duur van deze pelgrimstentoonstelling.

Pelgrimeren met een racefiets als pakezel
Tweede spreker is Dick Wesselius, voorheen bestuurder van de Stichting Jabikspaad Fryslân, die in 1994 met zijn echtgenote Sidon naar Santiago de Compostela pelgrimeerde. Hij vertelt over hun aanleiding tot pelgrimeren, en over het feit dat ze al na enkele dagen onderweg een fiets hebben gekocht, om die als 'pakezel' gedurende de hele pelgrimage mee te nemen naar Santiago de Compostela. We luisteren naar zijn mooie verhalen, die de fototentoonstelling van deze zomerexpositie ondersteunen. Wat doe je bijvoorbeeld als je in Santiago de Compostela aangekomen je fiets wel kwijt wilt. Dan zet je hem bij de kathedraal niet op slot, opdat iemand die hem goed kan gebruiken hem vrijelijk mee kan en zal nemen. Maar als de fiets er na drie dagen en nachten nog staat, kiezen de pas aangekomen pelgrims Dick & Sidon ervoor om de fiets in de stalling te zetten van de kloosterrefugio in de bedevaartsstad. Dus als je daar aankomt, en de racefiets daar nog ziet staan ...., je mag hem zo meenemen!

Bildtse sechies over Wadvissen
Vervolgens vertelt Roel de Weerd over de geschiedenis van het professioneel vissen op het Wad, ten noorden van de voormalige gemeente Het Bildt, zoals bij Zwarte Haan en Nieuwe Bildtdijk.
Roel presenteert ons een tiental 'Bildtse sechies', zoals bijvoorbeeld: 'De bêste fisser mist wel is in aaltsie'.
In het voorportaal van De Groate Kerk heeft Roel een interessante tentoonstelling ingericht over de historie van dat Wadvissen. Een mooie gelegenheid om kennis te nemen van de beroepsvisserij van voorheen op de Waddenzee.

Waarde(n)vol pelgrimeren met kinderen
Laatste spreker is Klaas Dankert, voorheen ook bestuursvoorzitter van de Stichting Jabikspaad Fryslân, en samen met zijn echtgenote Truida ook ervaren fietspelgrim. Klaas geeft op zijn geheel eigen Bildtse wijze een mooie impressie van de kinderpelgrimage waar kinderen van groep 8 van twaalf christelijke basisscholen van de Vereniging voor Christelijk Basisonderwijs Noordwest Fryslân aan meedoen. Dit scholenproject is bedoeld om kinderen van groep 8, die op het kruispunt van basis- en voortgezet onderwijs staan, te laten ervaren wat de bedoeling is van pelgrimeren. Klaas is al enkele malen als begeleider van een groepje van drie pelgrimerende kinderen op stap geweest, om onder andere aan de hand van vragenkaarten wandelend met deze kinderen in gesprek te gaan over een aantal zingevingsvragen. Zo spraken ze bijvoorbeeld over de diepste wens van de kinderen, en over wat het belangrijkste is dat je nu al van je ouders hebt meegekregen.
Onderweg kregen de kinderpelgrims pelgrimstempels in hun pelgrimspaspoort, en bij het eindgesprek in De Groate Kerk werd een kaars aan elkaar doorgegeven, om tijdens dat doorgeven van het licht een wensgedachte aan elkaar mee te geven. Een mooie scholenproject, dat voor veel kinderen een belangrijke vormende waarde heeft op dit kruispunt van hun leven.

Praatjes bij plaatjes
En dan is het moment aangebroken dat bij het openen van deze zomertentoonstelling aan alle gasten de gelegenheid wordt geboden om onder het genot van een hapje en een drankje kennis te nemen van alle items van deze Zomerexpositie. En zoals dat altijd gebeurt als je veel pelgrims bij elkaar in een ruimte zet, komen dan in alle ontmoetingen allerlei verhalen naar boven over de eigen pelgrimservaringen, opgeroepen door alle foto's, de informatie, de verhalen van en de ontmoetingen met de andere gasten. En zo bleef het nog lang gezellig in De Groate Kerk.

Nijkleaster-avondsessies in Jorwert

Dinsdag 3 juli 2018 

Nijkleaster-avondgebed bij bloemen & kaarsen in Jorwert 

Plannen en sturen
Vanavond komen we als bestuur van de Stifting Nijkleaster weer bijeen in de Voorkerk van de Sint-Radboudkerk te Jorwert, de kloosterkerk van Nijkleaster.
Het verloopt iets anders dan te doen gebruikelijk, want voordat de bestuursvergadering aanvangt, hebben we eerst in het bijzijn van enkele beoogde Kleasterlingen een gesprek met de landschapsarchitecte en de bouwmanager, die ook betrokken zijn bij de plannen voor de stichting van ons nieuwe klooster in It Westerhûs, gelegen tussen het Friese Fûns en Hilaard.
Naast allerlei andere bestuurszaken borduren we in de bestuursvergadering daarna in kleiner verband ondermeer voort op hetgeen we zojuist in de vorige sessie met elkaar hebben besproken.

Heenzending
Aan het eind van de avond, na zonsondergang, gaan we met zijn allen ter afsluiting in de kring zitten in het koor van de kloosterkerk, waar we stil worden, uit de Bijbel lezen, die bijbeltekst in stilte overdenken, en ook danken & bidden en zingen, alvorens we door Nijkleaster-pionierspredikant Hinne Wagenaar met Gods Zegen worden heengezonden, naar huis, en naar alle andere plaatsen waar wordt geleefd, gestreden, gevierd, gebeden en gewerkt.

Expositie van Quilts van Jelly Sloot in De Hege Stins van Stiens

Zondag 1 juli 2018 

Een Quilt van Jelly Sloot bij de expositie in De Hege Stins van Stiens

Zomer-2018-overzichtstentoonstelling
Het kerkbezoek van vanmorgen bood mij direct mooi de gelegenheid om de geheel nieuwe expositie van Quilts in De Hege Stins alvast te bekijken, als een soort pre-view.
Deze gevarieerde expositie toont uiteenlopende quilt-werken van Jelly Sloot uit Stiens. Het is een prachtige overzichtstentoonstelling in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018, die is te bezichtigen vanaf morgen tot en met 31 augustus 2018.

• Vanaf 14 juli 2018 is de tentoonstellingsruimte in De Hege Stins te Stiens elke vrijdag en zaterdag tussen 10.30-17.00 uur geopend, en dan is Jelly Sloot daar zelf ook aanwezig om u een toelichting te geven op haar geëxposeerde - en in de verkoop aangeboden - quilt-werk.
• En wie een demonstratie wil bijwonen van het werken met screens en stempels, wordt de gelegenheid daartoe geboden op vrijdag de 17e en zaterdag de 18e augustus 2018.
• Verder is de overzichtstentoonstelling via jelly1@upcmail.nl in de tussenliggende periode van de gehele tentoonstellingsduur ook op aanvraag te bekijken 

Zonsondergang in Feinsum

Zaterdagavond 30 juni 2018 

Zonsondergang in Feinsum

Zuiderzeepad van Ruigahuizen naar Stavoren

Zaterdag 30 juni 2018 

Over de Zuiderdijk langs de voormalige Zuiderzee naar Stavoren

Wandelen rond het Gouden Hart van Nederland
In juli 2013 kreeg Durkje bij haar afscheid van de ROC-unit MBO-Zakelijke Dienstverlening onder andere de Lange Afstandswandelgids 'Zuiderzeepad' (versie 2007) van haar collega's kado. De subtitel van deze wandelgids is 'Wandelen rond het Gouden Hart van Nederland', waarbij met het gouden hart de voormalige Zuiderzee, en nu het huidige IJsselmeer wordt bedoeld. Deze routegids beschrijft de lange afstandswandeling rondom de voormalige Zuiderzee, te beginnen in Enkhuizen, om dan onder andere via Amsterdam, over de Veluwe en via Kampen naar Stavoren te lopen, over een afstand van ongeveer 400 kilometer.
Vandaag wandelen Durkje en ik ons 18e - en daarmee ook laatste - traject van het Zuiderzeepad, van Ruigahuizen naar Stavoren, over een afstand van 26,1 kilometer. Het thema van dit traject is‘Gaasterland'.

Doorstart vanuit Ruigahuizen
Het is vanmorgen vroeg direct al zonnig weer en dat blijft de hele dag zo; warm, met een aangenaam verkoelende verfrissende bries vanuit het noordoosten.
Na het ontbijt thuis vertrekken Durkje en ik met beide auto’s rond 8.30 uur vanuit Feinsum en we rijden dan eerst naar Stavoren in het Friese Gaasterland, ons eindpunt van vandaag, waar we een auto parkeren. Dan rijden we door naar Ruigahuizen, waar we de andere auto parkeren bij de begraafplaats met de klokkenstoel, en dan begint daar even na 10.00 uur onze aangename wandeldag. Dit is dus een bijzondere wandeldag, omdat we vandaag het ruim 400 kilometer lange Zuiderzeepad afronden in Stavoren.

Door wildernis naar uithof
Vanuit Ruigahuizen lopen we een fietspad op langs een jong bosperceel. In de Bremerwildernis moet ik vooral in beweging blijven, omdat ik dan iets minder ten prooi val aan het grote aantal steekmuggen, dat hier in dit bos rondvliegt, die afhankelijk van de soort mug voor verschillende soorten jeukbulten zorgen op de plekken waar de huid onbedekt is, zoals op armen, in de hals en op het gezicht. Het enige waarmee we de schade kunnen beperken, is stevig doorlopen, dus vooral volop in beweging blijven. Ook later vandaag in volgende bospercelen herhaalt zich dat, dus de wandelstukken door open veld en langs de IJsselmeerkust zijn in dat opzicht verademend.
In het bos passeren we op een driesprong een ongeveer drie eeuwen oude eik.

Door een laan van eerst eiken en daarna beuken komen we bij de Luts, die we volgen naar Kippenburg, vroeger een processie-oord en uithof van het klooster van het nabije Hemelum.

Van bos naar klif
Door Zandbergen lopen we langs de golfbaan naar de Schaarslijpersbrug. Dan volgen we de Oude Balksterweg door het Roekebosch en door Elfbergen, bij twee recreatiecentra langs, tot we langs de speeltuin het dorp Rijs in wandelen. In Rijs genieten we van onze koffiepauze op het zonovergoten terras van Mooi Gaasterland.
Tegenover deze horecagelegenheid wandelen we het Rijsterbosch in. Eerst langs het herbouwde Vredestempeltje ('Vrede, groot geschenk van God'), en daarna alsmaar verder over de Murnserleane, om uiteindelijk te arriveren bij 't Mirnser Klif. Daar staan twee heren namens de Spar van Bakhuizen appels uit te delen aan alle wandelaar die hier vandaag de Gaasterlandse Heuvelentocht lopen. Ook wij mogen als Zuiderzeepadwandelaars een appel meenemen voor onderweg. Het prachtige zomerweer is voor veel waterliefhebbers aanleiding geweest om hier bij 't Mirnser Klif te komen recreëren, en vooral het groot aantal kite surfers valt hier nu op. De stevige zomerwind maakt het kite surfen vandaag tot een alleszins geslaagde activiteit op het IJsselmeer.

Glooiend door bos en veld naar zee
Nadat we een klein stukje langs het IJsselmeer hebben gelopen, gaan we al weer landinwaarts, verderop met prachtige uitzichten over het sterk glooiende landschap van Brelen langs de Sint-Odulphushoeve naar Bakhuizen lopend. Daar vullen we bij de Spar onze voorraad drinken aan, en in het dorpscentrum hebben we een korte lunchpauze.
Met een boog lopen we voorbij Bakhuizen om de Burde heen, en na eerst om een diep liggende draaikolk en daarna via een weiland langs een sloot gelopen te hebben, komen we op de verharde weg van de Wieldijk, ter hoogte van Mirns.
We volgen dan de Wieldijk langs vogelreservaat De Mokkebank naar het oude vissersplaatsje Laaksum, bekend van de Laaksumer Bot. In en rond de Laaksumer haven is het een drukte van belang, met veel toeristen die hierheen zijn gekomen op de fiets, op de motor of in de auto.

Einde Zuiderzeepad in Stavoren
Voorbij Laaksum volgen we het veldpad direct langs de kustlijn van het IJsselmeer, tot we aankomen bij het Roode Klif. Daar bezoeken we het Friese vrijheidsmonument van Reaklif, met op dat kei-zwerfsteen-monument de beroemde Friese spreuk 'Leaver dea as slaef'.
En dan volgt het laatste deel van onze route van vandaag, over de nogal verdroogde Zuiderdijk, hoog langs de voormalige Zuiderzee, richting Stavoren.
Na de brug van de Johan Friso-sluis bij het Hooglandgemaal gaan we rond 16.00 uur linksaf de IJsselmeerdijk op, om over de kruin van de dijk naar de haven van Stavoren te lopen. Daar vaart zojuist een grote klipper de haven binnen. Het Vrouwtje van Stavoren staat nog steeds op de welbekend plek, maar alle aandacht van het publiek gaan vooral uit naar de grote vissenkop, één van de elf fonteinen, waarmee de Friese elf steden zijn gedecoreerd in het kader van Friesland-Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018.

Bij deze opvallende fontein, waar veel kinderen spelend genieten van al dat fonteinwater, trakteren we ons zelf op ijs, om bescheiden te vieren dat we hier en nu het hele Zuiderzeepad hebben bewandeld. Om daar nog een passende herinnering bij te krijgen, vragen en krijgen we van de VVV-medewerkster van Stavoren een prachtig stempel achter in onze wandelgids van het stadswapen van Stavoren. Een waardige afsluiting van dit hele mooie wandelpad, waar Durkje en ik 18 dagen veel wandelplezier aan hebben beleefd.

Wij alleen

Dinsdag 26 juni 2018 

Cover van Wij alleen

Samen zijn wij nooit alleen
De eekhoorn kan niet zonder de mier en zal altijd voor hem kiezen, wat er ook gebeurt. 
De aardworm en het vuurvliegje brengen de tijd graag samen door, ook al zijn ze nog zo verschillend. 
En de olifant danst met niemand zo heerlijk als met de eekhoorn. 
"Ik wou dat we hier samen op bezoek waren, egel, hij zou zo genieten,' zegt de schildpad over de slak. En hij voegt eraan toe: "Als wij samen zijn... zijn we tijdloos.'

Bloemlezing
Op 4 november 2017 kreeg ik van een Stenden-collega het boek 'Wij alleen' kado. Dit boek is een verhalenbundel met verhalen van Toon Tellegen, waarvan de in dit boek opgenomen verhalen afkomstig zijn uit vier voorgaande dierenverhalenboeken van Tellegen.
In deze bloemlezing staan mooie dierenverhalen over thema's zoals: geluk, hunkering en verlangen.

Veel meer dan dierenverhalen
Boeken van Toon Tellegen zijn niet zomaar en alleen dierenverhalen.
Voor zowel kinderen als voor volwassenen zijn het dan wel hele mooie (voorlees)verhalen, maar wie tijdens het lezen of daarna de diepere laag onderzoekt, vindt in die verhalen herkenbare mensenlevensthema's, en als je dan nog eens een laag dieper gaat nadenken, kun je in dezelfde verhalen ook nogal eens wijze levenslessen herkennen. En beschouw het dan maar als winst als je er nog meer uit kunt halen dan wat de auteur er indertijd bewust in heeft willen verwerken. Zo worden auteurs en (andere) kunstenaars wel vaker verrast, als zij merken dat lezers en kunstbeschouwers meer zien dat de maker ooit had beoogd. Zo ook dus bij de dierenverhalen van Toon Tellegen.
Vanwege de herkenbare boodschappen worden de verhalen van Toon Tellegen ook wel gebruikt in speeches bij bijvoorbeeld jubilea en/of afscheid. Met zo'n dierenverhaal kun je dan als spreker net even datgene duidelijk maken, dat je niet en public al te direct wilt uitspreken. Door de meestal collectieve herkenning, ontstaat er dan in zo'n gezelschap wel iets van een gedeeld begrijpen.

Zo dieren, zo mensen
Bij het lezen van dit boek moest ik even denken aan het oude introliedje van het televisieprogramma 'De Fabeltjeskrant': "Want dieren zijn soms net als mensen, met dezelfde mensenwensen. En dezelfde mensenstreken". Dat staat allemaal in dit boek:

• Het is onmogelijk je gedachten een klap te geven of ze eens hard te knijpen.
• Midden in de nacht schrokken de slak en schildpad langzaam wakker.
• Een briefje! Daar heb ik nog nooit van gehoord.
• Een feest: daar ontmoet ik dus iemand.
• Ik moet dit goed onthouden, dacht hij, maar hij wist niet waarvoor.
• "Stilstaan is ook een dans", dat moeten we zeggen", zei de slak. "De stilstand, zo heet die". 
• Ik wil je iets zeggen, maar ik denk dat ik het beter kan schrijven. Daarom schrijf ik je. Maar misschien kan ik het je toch beter zeggen.
• Wat zijn wij verschillend, hè?
• Als ik moest kiezen tussen nadenken en nooit meer nadenken, wat zou ik dan kiezen? Hij zuchtte. Kiezen is zelf al nadenken.
• Je hebt zoveel soorten denken: indenken, uitdenken, doordenken, terugdenken, overdenken, toedenken, wegdenken. Wij kunnen elkaar niet wegdenken.
• "Dag spin. Je hebt me weer gevangen. Wat nu?", zei de vlieg. "Tja, wat nu", zei de spin. Hij wist dat nooit.
• Ik wil een goede vriend van je zijn, een hele goede vriend. Maar niet je beste vriend. Ik ben nog op zoek naar mijn beste vriend. Ik weet niet of hij bestaat.
• Die nacht vierden de mol en de aardworm een onbekende verjaardag, diep onder de grond. Het was meer dan grondig.
• De kwal dacht dat welomschrevenheid misschien wel het mooiste en heerlijkste was wat er in de hele wereld bestond.
• De egel was blij dat hij iets voor hem kon doen.
• Als we samen zijn, zijn we het mooiste van de wereld. Dan zijn we tijdloos.
• Dat alles stilstaat. Ze zuchtten diep en dachten allebei: maar dat kan niet.
• En ik zal nooit genoeg van je hebben. Nooit. Dat is juist het bijzondere.

Slaap

Zondag 24 juni 2018

Richtingwijzer naar de workshops van de Thomasviering

Kindernevendienstleiding
De ochtendkerkdienst van vanmorgen in De Hege Stins van Stiens wordt georganiseerd door de leiding van de Kindernevendienst. Ze hebben samen met onze voorganger dominee Jaap Overeem gekozen voor de vorm van een zogenoemde Thomasviering.
Bij een Thomasviering begin je samen en eindig je samen, en ga je halverwege de dienst in groepen uit elkaar. De multifunctionaliteit van ons kerkgebouw en haar omgeving leent zich goed voor dergelijke vormen van vieren.
Het thema dat deze Thomasviering mee krijgt, is: Slaap.
De bijpassende bijbellezing is vanochtend uit Handelingen 20: 7-12, waarin Paulus zo lang preekt, tot laat in de avond, waarbij de ondertussen daarbij in slaap gevallen jongeman Eutychus uit het raam valt van de derde verdieping.

Thomasviering
Tijdens de dienst worden alle gemeenteleden uitgenodigd om voor enige tijd uiteen te gaan in workshops, binnen en buiten. De richtingwijzer in de ontvangsthal wijst de weg naar de deelsessies.
Wie een zangworkshop wil volgen, blijft in de kerkzaal. Buiten kun je gaan stoepkrijten of een Emmaüswandeling met elkaar maken, onderweg met elkaar in gesprek over een discussievraag. Binnen, in de bijzalen van ons kerkgebouw kun je creatief aan de slag met een kussensloop, aan een valtraining deelnemen, of naar een toespraak van dominee Jaap luisteren over enkele vroegchristelijke denkers.

Petrus versus Paulus, en outsider Jacobus
In de workshop over enkele van de Bijbel bekend zijnde vroegchristelijke denkers maakt dominee Overeem eerst een vergelijk tussen de apostelen Petrus en Paulus. Hij vertelt waar Petrus en Paulus het (deels) wel met elkaar over eens zijn, maar we horen dat er toch ook wel degelijk aanmerkelijke verschillen zijn geweest in het denken en handelen van Petrus en Paulus. Dat die twee bij tijd en wijle een enigszins moeizame relatie onderling hebben gehad, blijkt uit een geschrift van Petrus.
Mooi ook is de toelichting op wie de lang ondergewaardeerde apostel Jacobus is. Pelgrims spreekt zo'n 'eerherstel' van 'Jacobus als relatieve outsider' wel aan. Het bijbelboek Jacobus is een zeer oud geschrift, ouder nog dan de evangeliën, en geeft ons uit de kring van intimi van Jezus een aantal wijze levenslessen, bijvoorbeeld: Luister vooral goed, en wees zuinig in je spreken, wees nederig, zoek je eigen - bescheiden - plaats in de gemeente, en toon je in je goede daden als een onberispelijk Christen.

Denkend vanuit Hemelvaart
Helemaal leeglopen op alles wat dominee Jaap Overeem in de hem toegemeten tijd allemaal nog wil vertellen, gaat hem tijdens deze presentatie niet lukken, dus van de hele uiteenzetting over Johannes kunnen we alleen schriftelijk kennis nemen, maar voor de brief aan de Hebreeën is nog wel tijd, dus ook voor dat toch wel wat ondergewaardeerde bijbelboek wordt door dominee Jaap een pleidooi gehouden aan de hand van enkele ins en outs omtrent deze brief (of preek). Theologisch is de winst van dit bijbelboek gelegen in de nadruk die het legt op jou als mens, op je hart, op je geweten en op je belijden.

Laten we vandaag vrolijk zijn
Als we allen weer terug zijn in de kerkzaal en in het kort hebben gedeeld wat er zoal in de deelsessies is gedaan, is het moment aangebroken voor het dankgebed. We danken in twee delen; eerst voor het goede van en in onze gemeente, en daarna voor het goede van en in onze wereld, waarbij we tussen beide dankzeggingen samen opgewekt het Latijnse lied 'Gaudeamus hodie', zingen, ofwel: Laten we vandaag vrolijk zijn.
Het slotlied past daar visueel ook heel goed bij, want wie goed kijkt in het notenschrift op het beamerscherm, ziet al snel de acht 'smiley's'.

   😊

Barst

Zaterdag 23 juni 2018 

Cover van Barst

Zware criminaliteit
Een vrouw laat haar hond uit in het Amsterdamse Vondelpark en vindt het lijk van Jeroen, een jonge man. Zijn schedel is ingeslagen. 
Rechercheur Maya Oliphant krijgt de leiding over het moordonderzoek, maar het is aanvankelijk nog onduidelijk wie de man is en wat hij 's nachts in het park deed.
Ondertussen is heel Nederland in de ban van een nieuwe talentenjacht op televisie. De 18-jarige Lilian Lely heeft zich door de audities geknokt, en maakt tijdens de liveshows bekend dat haar moeder Hetty niet lang meer te leven heeft. Ze wint daarmee dan wel de sympathie van het tv-publiek, maar er is een geheimzinnige briefschrijver-beller die niet gelooft wat ze beweert, omdat hij weet dat ...... 
Het forensisch onderzoek van Maya Oliphant neemt een verrassende wending. 
Wat heeft deze moord op Jeroen met Lilians ambities te maken?

Spanning kado
Dit is de nieuwe thriller van Boris O. Dittrich, voorheen advocaat, rechter, Tweede Kamerlid en fractievoorzitter; tegenwoordig werkzaam bij Human Rights Watch.
Dit boek is deze maand uitgegeven door de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, ter gelegenheid van de Spannende Boeken Weken 2018, van 6-24 juni 2018; als geschenk, voor wie van ten minste € 12,50 aan Nederlandstalige thrillers, literatuur en romans kocht tijdens de Spannende Boeken Week.

Antwoorden na lezing
Wie het boek heeft gelezen, weet:

• Waarom eerlijkheid beter is dan bedrog;
• Waar het wringt tussen de werelden van show, artiest en justitie;
• Dat het zin heeft om ook kleine gedragsveranderingen te bevragen;
• Welke prachtige toekomst Lilian achter zich heeft.

Nieuwe pelgrims

Vrijdag 22 juni 2018

Dr. Suzanne van der Beek

Publieksdag over New Pilgrim Stories
Op 18 juni 2018 verdedigde Suzanne van der Beek haar proefschrift met de titel ‘New Pilgrim Stories – Narratives, Identities, Authenticity’ aan de Universiteit van Tilburg. Suzanne is bestuurslid van ons Nederlands Genootschap van Sint Jacob en lid van de stuurgroep van de Camino Academie van dit pelgrimsgenootschap. In haar proefschrift onderzocht ze de verhalen die moderne pelgrims vertellen, zowel online als offline, en wat het in de moderne tijd betekent om pelgrim te zijn.
De Camino Academie is een platform waar wetenschap en pelgrims elkaar vinden in gedeelde academische interesse rondom het fenomeen pelgrimage. De Camino Academie bevordert en structureert die ontmoeting. De Camino Academie organiseert vandaag een publieksdag rond de recente promotie van Suzanne van der Beek, waarop ‘de jonge doctor’ voor belangstellenden essenties van haar proefschrift presenteert, en waar ook enkele andere onderzoekers vertellen over moderne ontwikkelingen rond rituelen en spiritualiteit.
Deze bijeenkomst vindt vanmiddag plaats in het Auditorium van het Catharijneconvent in Utrecht.

Professor Paul Post

Opening 
Dagvoorzitter is Paul Post, hoogleraar rituele studies aan de Universiteit van Tilburg. Hij verwelkomt alle 110 oude en jonge pelgrims en vertelt dat de promotie van Suzanne de aanleiding is geweest voor deze publieksmiddag. Deze middag is nadrukkelijk geen boekpresentatie. Vanmiddag cirkelen we daarentegen wel rondom de aanduiding ‘nieuwe pelgrims’. Wat is bijvoorbeeld dat nieuwe, waarin zijn die nieuwe pelgrims anders dan vroeger, uit bijvoorbeeld de tijd van de Middeleeuwen. Nieuw kan ook duiden op nieuw gedrag, nieuwe performances, nieuwe groepen, op nieuwe ervaringen met nieuwe profielen en identiteiten, nieuwe media, nieuwe bronnen, op nieuwe perspectieven en nieuwe vragen. In het wetenschappelijk onderzoek naar pelgrimeren heeft dit er in elk geval toe geleid dat er ook een nieuwe vorm van onderzoek op moet worden losgelaten, namelijk: interdisciplinair onderzoek. 

Nieuwe pelgrims – verhalen, identiteiten, authenticiteit
Dr. Suzanne van der Beek heet allen hartelijk welkom en vertelt dat ze voor haar promotie-onderzoek wilde duiken in de verhalen van de nieuwe pelgrims. Hoe gebruiken bijvoorbeeld moderne pelgrims hun pelgrimsverhalen om hun identiteit vorm te geven. Ze heeft dat gedaan aan de hand van verhalen, identiteiten en authenticiteit.
Haar onderzoek begon met het verzamelen van pelgrimsverhalen van allerlei soorten pelgrims, heel veel lezen dus. Daarbij blijkt dat pelgrims vaak worstelen met hun verhalen, omdat hun taal altijd tekortschiet om de eigen, bijzondere ervaringen goed op schrift te zetten.
Ook interviewde ze pelgrims, maar ze  kwam er daarbij achter dat het beter werkte om zelf ook gepelgrimeerd te hebben, omdat dan pas de muurtjes rondom pelgrims echt naar beneden gaan. Dus, ze ging zelf ook op pelgrimstocht, samen met haar moeder als camino-maatje. Ze liepen samen de Camino Frances, de Camino Portugues en de Camino Primitivo. Moeder bleek voor haar de deur te zijn voor allerlei sociale contacten onderweg, waardoor Suzanne gemakkelijk(er) in gesprek raakt met pelgrims. Pelgrims zijn verzot op elkaars pelgrimsverhalen, bijvoorbeeld ook over motieven: waarom je bent gaan pelgrimeren. Ook hierin was het persoonlijke, medische verhaal van Suzannes moeder een mooie binnenkomer voor het delen van verhalen met andere pelgrims.
Eenmaal liep Suzanne de pelgrimsroute toch ook alleen, namelijk in het rustiger naseizoen, vanuit Astorga naar Santiago de Compostela.
Door al deze pelgrimage-ervaringen ging Suzanne eveneens een persoonlijke band aan met de camino, en besloot ze die toch ook wèl deel uit te laten maken van haar wetenschappelijk onderzoek als een zogenoemd ‘complete member researcher’. Door haar onderdompeling kwam ze zo dicht mogelijk bij haar onderzoeksobjecten: de pelgrims. Dat maakt het vervolgens dan ook gemakkelijker om de contexten van de bevraagde pelgrims gespiegeld aan die van haarzelf te gebruiken. Je moet je er dan wel van bewust zijn dat je tegelijk wetenschapper en pelgrim bent. Het fysieke afzien onderweg maakte haar onderweg overigens nogal eens sacherijnig, hetgeen het je bepaald niet gemakkelijker maakt om goed contacten te leggen en te houden met andere pelgrims.
Een belangrijk aandachtspunt in deze vorm van wetenschappelijk onderzoek was voor Suzanne de academische betrouwbaarheid en relevantie; die moesten immers vooral wel overeind blijven.

Verhalen
Eén van de eerste vragen die je jezelf kunt stellen is: van wie zijn die pelgrimsverhalen eigenlijk, want veel ervan zijn vaak samengestelde verhalen; ze worden gedeeld en weer doorgegeven. Je zou die verhalen kunnen indelen; naar pelgrim, en naar verhaal.
Suzanne deelde ze ten behoeve van haar onderzoek in in: Anonieme verhalen (waaronder ook de pelgrimslegenden), de Institutionele verhalen (van bijvoorbeeld bekende schrijvers, zoals bijvoorbeeld het Amerikaanse pelgrimsverhaal van The Way), en Persoonlijke verhalen (vaak intuïtieve verhalen, veelal te vinden op blogs en Facebook). Online media maken deze persoonlijke verhalen mogelijk, ze worden veelal ‘quick en dirty’ gemaakt. Weblogs daarentegen zijn geschikter voor de meer weloverwogen langere verhalen, als ware het de traditionele pelgrimsdagboeken.
Er zijn ook combinaties aan te wijzen van dergelijke verhaaltypes. Zo neemt bijvoorbeeld televisiepresentator Wilfred Kemp diverse diverse persoonlijke pelgrimsverhalen op en verandert ze voor de landelijke televisie tot institutionele verhalen. Oorspronkelijk persoonlijke verhalen worden overigens ook nog wel eens vervormd tot zelf-verzonnen anonieme verhalen. Op allerlei manieren worden al die pelgrimsverhalen voortdurend doorverteld.

Identiteiten
Identiteiten van pelgrims worden op allerlei wijzen ingedeeld in groepen, bijvoorbeeld religieuze versus niet-religieuze, terwijl de echte pelgrims tijdens hun pelgrimage navigeren als niet stabiele verhaalelementen, wisselend van identiteiten, elementen representerend van verschillende verhaaltypen.
Pelgrims in wording kunnen zich voorafgaand aan de start van hun pelgrimstocht laten inspireren door bijvoorbeeld boeken en films. In de fase van voorbereiding op de camino spelen zaken een rol als: wat neem ik mee, welke route ga ik, hoe en waar wil ik overnachten. Eenmaal op de camino wordt de werkelijkheid van alledag getoetst aan de vooraf geschapen verwachtingen. Na het volbrengen van en na de terugkeer van de camino kijkt de pelgrim terug op de camino en vertelt en/of schrijft diens pelgrimsverhalen, die anderen dan weer inspireren.
Zo wordt de samenleving steeds meer geïnformeerd door steeds meer verschillende stemmen. Zo vindt uitwisseling over elkaars pelgrimsverhalen plaats. Pelgrims bevragen elkaar op elkaars verhalen, soms ook heel stevig.

Lezing van Suzanne van der Beek

 Authenticiteit
“Dit is het hoofdstuk dat er nooit had moeten komen, alhoewel het een belangrijke rol speelt in het ontstaan van de pelgrimsidentiteit” aldus Suzanne van der Beek.
Voortdurend vinden er als het ware onderhandelingen plaats binnen de pelgrimsgemeenschap. Alle door de pelgrim gemaakte keuzes maken je identificeerbaar als al dan niet erkende, echte, authentieke pelgrim. Dat zou bijvoorbeeld kunnen zijn gebaseerd op je religieuze motieven. Uiteindelijk bepaalt de balans van al je keuzes of je door andere pelgrims wordt gezien als een ware pelgrim. Je moet - zeg maar - voldoen aan bepaalde criteria; en er moet een goede mix zijn van voldoen aan juiste criteria. Zo is een dagelijkse tocht van tenminste 15 kilometer en meer wel acceptabel, maar als je bijvoorbeeld 40 kilometer gaat lopen met grote blaren onder je voeten, dan is dat te veel van het goede, dan wordt dat als dom gezien, en dan ben je toch eigenlijk ook niet een goede pelgrim. Het gaat dus om het voldoen aan een juiste mix, die de pelgrim tot ware pelgrim maakt.

Pelgrims eigen identiteit
Pelgrims creëren hun eigen identiteit, omdat ze hun eigen tocht lopen, en die identiteit bouwen ze op uit allerlei persoonlijke keuzes.
Verder is er sprake van ‘onderhandelingen naar buiten toe’. De Camino kan een eigen, authentieke context voor je worden. Omkering van die authentieke zaken kunnen er echter toe leiden dat pelgrims hun maatschappij kritisch bevragen op allerlei zaken. Zo leidt deze authenticiteit de pelgrims, op zoek naar hun eigen identiteit.
Authenticiteit kun je ook zien als het resultaat van een soort onderhandelingsproces. Op de camino mag iedereen dan wel zichzelf zijn, tòch is er in de pelgrimsgemeenschap veel discussie over hoe andere pelgrims zich gedragen. Die gedragingen worden dan wel wordt benoemd, maar ze worden niet veroordeeld, en toch zijn ze de bouwstenen van je authenticiteit.
Pelgrims zijn zo heel verschillend, want waar de ene pelgrim juist de stilte zoekt, zoekt de andere pelgrim juist de drukke sociale contacten; waar de één focust op natuur, ziet de andere pelgrims voornamelijk cultuur. Pelgrims zien die mengeling of tegenstrijdigheden zelf helemaal niet als een probleem, maar die elementen vormen wel belangrijk elementen van je pelgrimsidentiteit. Daar zou – volgens 'de jonge' doctor Van der Beek de academische wereld nog wel iets van kunnen leren, want zoals pelgrims hun pelgrimsparadoxen koesteren, zouden ook wetenschappers in hun wetenschappelijke werk dergelijke paradoxen beter kunnen gaan ‘vieren’.

Thijs Hanrath

Muziek: Pelgrims- en wandelliederen
Na deze keynote-lezing krijgt Thijs Hanrath, pelgrim-troubadour, zijn verdiende aandacht, want hij zorgt na deze lezing voor enige afwisseling met drie van zijn pelgrims- en wandelliederen, waarin hij zingt over:

• Ik wandel weg uit alle verklaring. Dag na dag roept ons de route: Ultreia! Jacobus wacht op iedereen die de tocht is gegaan. Alles verandert en ik vergeet steeds meer. Als ik maar ben in mijn geest, en blijf, dan kan ik wonen waar ik verblijf.
• Een frisse ochtend wandelen, dat is mijn liefste wens. Dan ben ik de rijkste mens. Ik weet niet waar ik heen zal gaan, maar de wereld is van mij. 

Presentatie van William Arfman

De kunst van het ritualiseren
William Arfman, onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg, gaat vervolgens in op de dynamiek van hedendaagse collectieve rituelen.
Rituelen zijn handelingen met een symbolische waarde, die traditioneel zijn ingebed, iets wat vanuit de geschiedenis dus eerder ook al is gedaan.
William geeft een voorbeeld over rituelen op een plaats van de doden, in de plaats Mitla in Mexico. Mitla is een pelgrimsplaats. De bezoekende pelgrims geloven dat hier verschillende toegangswegen liggen naar de hemel, het vagevuur, naar de onderwereld, het hiernamaals. Hier kun je contact hebben met je voorouders. Men brengt hier offers die al een hele lange geschiedenis hebben, die bijvoorbeeld te maken hebben met cacaobonen, vruchten, dranken, kaarsen en wierook.
Daarna gaan we weer terug naar Europa, van de voorbije tijd van ‘rituele crisis tot overvloed’ naar meer recenter tijden van ‘geen leven zonder rituelen’. Het ritueel als ‘voor gegeven’ verschoof in de loop van de jaren naar ritueel als ‘vorm gegeven’. Een hedendaags nieuw ritueel is bijvoorbeeld de viering van Allerzielen op begraafplaatsen, om daar terug te denken aan het leven van en met de geliefde doden. Dan worden bijvoorbeeld de namen van de overledenen gezongen of laat men gekleurde lichtjes met namen van overledenen drijven. Hier wordt de traditie gebruikt als inspiratiebron èn als aspiratie: als doel en als hoop.
(De kunst van) het ritualiseren is een constante klus, waarvan een deel het vinden van inspiratie is, maar waarbij ook stabiliteit (herhaling) wordt gezocht, door samenwerking, waarna vervolgens weer wordt losgelaten.

Bert Groenewoudt

Informele spiritualiteit langs de Camino Frances
Bert Groenewoudt, senior onderzoeker bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, vertelt na de pauze over informele uitingen van hedendaagse spiritualiteit langs de Camino Frances. Deze landschapsonderzoeker heeft de Camino ook gelopen.
De camino is een door en door christelijk fenomeen.  Je ziet onderweg langs de camino de van oudsher oorspronkelijke beeldtaal, maar je passeert ook bijpassende bouwwerken zoals bijvoorbeeld de Romaanse brug van Puenta la Reina.
Van wat we tegenwoordig aan rituele zaken van meer recente datum zien (ook bekritiserend wel eens ritueel afval genoemd), is veel aangehaakt aan het verleden. Onderweg op de camino zie je daar voorbeelden van, zoals zaken die mensen van huis hebben meegenomen, of die ze onderweg hebben gevonden. Zo is de stenenhoop van Cruz de Ferro eigenlijk een soort geologische staalkaart van heel Europa (en daarbuiten) geworden.  Sommige rituele plekken zijn thematisch van aard (bijvoorbeeld met alleen rouw-briefjes), andere zijn multifunctioneel. Iedere pelgrim kent ook wel de kruisen van allerhande materiaal, geweven in het gaas langs snelwegen en bij het vliegveld van Santiago de Compostela.
Het gaat bij deze camino-rituelen om een breed spectrum van dingen, van handelingen, op plekken die door die handelingen rituele plekken zijn geworden. Ze komen vooral voor waar prehistorische waarden zijn, op bergtoppen, in bossen, verder van de bewoonde wereld gelegen. Ze worden in deze tijd hoofdzakelijk door pelgrims gemaakt, en dan vooral op de Camino Frances. Langs andere camino’s kom je dergelijke plekken namelijk veel minder tegen.

Wie is de moderne pelgrim?
Joëlle van Dijk, die afstuurde met een masterscriptie over de Camino, probeert ons beeld te geven bij wie die moderne pelgrim eigenlijk is, en wat de moderne pelgrim beweegt.
Ze ging op zoek naar de verschillen in motieven van pelgrims, afhankelijk van hun al dan niet religieuze achtergrond. Het merendeel van de door haar ondervraagde pelgrims is wel religieus opgevoed, maar noemt zich ten tijde van de pelgrimage niet meer religieus. Ze dacht vooraf echter dat het christelijke motief wel sterk aanwezig zou zijn, maar in de praktijk van de camino bleek dat veel pelgrims niet eens wisten dàt de camino een christelijke grondslag heeft. Spiritualiteit echter speelt veel meer (dan religie) een rol bij pelgrims.
Bij spiritualiteit kun je denken aan het persoonlijke, het gemeenschappelijke, aan de omgeving en het transcendentale (bovennatuurlijke). Pelgrims onderweg bleken overigens heel veel verschillende opvattingen te hebben over wat spiritualiteit is.

Joëlle van Dijk

Voor haar masterscriptie-onderzoek liep Joëlle vanuit het Spaanse Ponferrada naar Finisterre, om onderweg interviews en enquêtes af te nemen, en om daar vervolgens in Nederland een vervolg aan te geven.
Voor pelgrims is er een verscheidenheid aan persoonlijke beweegredenen, met ook verschillende lagen aan motieven. Gepelgrimeerd wordt onder andere om grote beslissingen in je leven te nemen, bijvoorbeeld voor wat betreft werk en relaties. Anderen willen zichzelf bewijzen, bijvoorbeeld in fysiek opzicht. Weer anderen willen zich terugtrekken uit hun sociale structuur van thuis en willen deel gaan uitmaken van een nieuwe (pelgrims)gemeenschap (communitas) onderweg, die bijna familietrekjes heeft.
Maar wie is dan uiteindelijk een echte pelgrim? Onderweg op de camino is nog wel eens sprake van enige kritiek van pelgrims, op pelgrims die niet voldoen aan beelden van wat men vindt waar een pelgrim aan zou moeten voldoen. Joëlle haar onderzoeksconclusie is dat pelgrims vooral pelgrim zijn als er bij hen sprake is van: connectie met jezelf en met de ander, en connectie met de natuur, en met het transcendentale (bovennatuurlijke).

Muziek: Pelgrims- en wandelliederen
Thijs Hanrath, de troubadour, zorgt nogmaals voor drie pelgrims- en wandelliederen. We luisteren naar teksten als:

• Ik kan nog niet zeggen waarheen ik ga, waar vind ik steun, troost en verlossing. Waar ben ik mens. Ik loop slechts mijn weg. 
• Une, dix, cent, mille kilometre a pied. 
• Hier in het pelgrimscafé Santiago, hier telt ons geld of wie we zijn niet meer mee.

Pelgrimage en het gebruik van sociale media en moderne apparatuur
In een publieksdiscussie met de aanwezigen in de zaal komen tot slot van dit programma ook de eigen ervaringen van pelgrims met sociale media en moderne apparatuur aan de orde. Van veertig van de 110 deelnemers van vanmiddag zijn enkele enquêtegegevens bekend geworden omtrent het gebruik van: appen, blogs, vlogs, verslagen, contact met thuisfront, contact met (sponsor)achterban, foto’s, gidsen, gps-routes, overnachtingen regelen, contacten van pelgrims onderweg en over het onderweg kennis nemen van het nieuws. Hierbij ging het om het gebruik van de volgende sociale media: apps, mail, Facebook, Instagram, gps/Maps.
Zo’n 5-7 respondenten reageerden heel positief en enthousiast op het gebruik van deze nieuwe media en apparatuur onderweg. De grootste middengroep van 20-25 ondervraagden vond het gebruik van deze nieuwe middelen op de camino prima als het maar bescheiden is, en een kwart van de respondenten was ronduit negatief; zij noemden inzake deze moderne media hun voorkeur voor onthouding ervan, voor een nieuwe vorm van vasten, en vinden dat de camino zelfs een soort ‘technological free zone’ zou moeten zijn.
Tegen 17.00 uur wordt deze publieksbijeenkomst afgesloten door dagvoorzitter Paul Post. Hij bedankt alle sprekers, de troubadour en de organisatoren voor hun medewerking aan het welslagen van deze interessante publieksbijeenkomst over de nieuwe pelgrim.