De Wallebosroute bij Beetsterzwaag

Zondag 9 maart 2014


Restanten van de oktoberstormschade in het Wallebos bij Beetsterzwaag 

Da's pas fit met Fitpas @ Stenden
Gezondheid is een belangrijk maatschappelijk thema. Het vormt binnen Stenden Hogeschoool al sinds 2007 onderdeel van haar visie en missie, en heeft met ingang van het collegejaar 2010-2011 gestalte gekregen in het Stenden Gezondheidsbeleid. Dit hogeschoolbeleid is erop gericht je als medewerker het vertrouwen en de ondersteuning te geven duurzaam actief te zijn en te blijven. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het hebben en houden van werk met behoud van fysieke en mentale gezondheid in een omgeving die je daartoe in staat stelt en ondersteunt.
Maar hoe wordt met dat Stenden Gezondheidsbeleid handen en voeten gegeven aan de visie en de missie van onze hogeschool?
Welnu, medewerkers van Stenden Hogeschool krijgen bijvoorbeeld regelmatig een zogenoemde 'Fitpas Nieuwsbrief'. De nieuwsbrief van 5 november 2013 ging onder andere over zwemmen, over een deurhanger met bewegingsoefeningen, over een lekker & gezond recept met bospaddenstoelen & walnoten.
Ook bevatte deze nieuwsbrief een item over herfstwandelingen, waarbij je van elke provincie van Nederland een wandelroute kon downloaden, om een mooie wandeling te maken in de kleurrijke natuur. De Friese wandeling in deze novembernieuwsbrief was de 'Wallebosroute' ten zuiden van Beetsterzwaag.

De Walle
Aan de zuidzijde van het bosrijke Friese Beetsterzwaag ligt een heel oude kade, die 'De Walle' wordt genoemd. Deze kade begint bij de hooggelegen gronden ten zuiden van Beetsterzwaag, en loopt naar het westen door tot voorbij het Friese Aldeboarn.
De Walle fungeerde eeuwen geleden als een waterkering voor het noorden van Fryslân, als bij hoge waterstanden van de toenmalige Zuiderzee het hele lage midden van Fryslân onder het opkomende zeewater stroomde. De Walle wordt ook wel beschouwd als de oudste waterkerende dijk van Fryslân.
Aan de zuidkant wordt De Walle begrensd door het riviertje Koningsdiep, in het Fries ook wel het 'Alddjip' genoemd.
Tussen De Walle en (de hooilanden ten zuiden van) het Alddjip ligt een bos, dat het 'Wallebos' wordt genoemd.

Wallebosroute
Vanmorgen genoten we van een mooie kerkdienst in De Hege Stins van Stiens, waarin we voorafgaand aan het avondmaal op deze eerste zondag van de Veertigdagentijd vijftien Witrussische kinderen hebben ontvangen, die hier bij ons in Stiens de komende weken te gast zullen zijn voor een gezondheidsverblijf in Stienser gastgezinnen.
Vandaag is het fantastisch voorjaarsweer, met volop zon, en een temperatuur die oploopt tot nota bene 20 graden Celsius. Geen dag dus om binnen te zitten, maar wel een dag om erop uit te trekken, om buiten te genieten van dit magnifieke voorjaarsweer.
Durkje en ik rijden derhalve aan het begin van de middag naar Beetsterzwaag, om een boswandeling van zes kilometer te maken in het Wallebos, tussen Beetsterzwaag en het Alddjip (Koningsdiep), ten zuiden van Beetsterzwaag, de zogenoemde Wallebosroute.

Ruige bospaden
Achter het gemeentehuis van de gemeente Opsterland begint de route bij de Notariskoepel. Via de Freulesingel lopen we door het park te midden van grote percelen met prachtig paars-witte krokussen in zuidelijke richting naar het bosgebied. Bij de Walle gaan we het Wallebos in. De aangegeven route gaat niet over de gebaande bredere boslanen, maar over de smalle, veelal ruige bospaden, die zichtbaar niet frequent worden bewandeld.
Nabij de Zandlaan wijken we even van de aangegeven route af, om bij de brug over het Alddjip op het meest zuidelijke punt van deze route even te genieten van het uitzicht over het Koningsdiep en de velden ten zuiden van deze oude meanderende rivier.

Restanten van de verwoestende oktoberstorm
Via een witte paaltjesroute gaan we dan door het Wallebos weer terug in noordelijke richting. Hier en daar is nog de lichte en zware schade te zien van de verwoestende oktoberstorm van vorig jaar. Ook hier zijn veel bomen omgewaaid. Vlakbij Beetsterzwaag ligt nog een enorme boom over het wandelpad. Het uit de grond gerukte wortelstelsel torent met zo'n vier à vijf meter hoog boven de grond uit. Het zal nog een flinke klus zijn om deze kolossale boom op te ruimen. Deze oude boom heeft in zijn val ook enkel andere nevenstaande bomen neergehaald. Als alles binnenkort is weggehaald, zal dat hier resulteren in een gapend gat in dit deel van het bos.
Via het Merkelân en de Freulesingel arriveren we anderhalf uur later weer bij de Notariskapel achter het gemeentehuis aan de Hoofdstraat van Beetsterzwaag; einde van een aangename boswandeling op deze warme voorjaarszondag.

Het goede leven ... tegenover het kwaad

Zaterdag 8 maart 2014

Cover van de lustrumuitgave van Bettine Siertsema

Tegenover het kwaad
Toen het Blaise Pascal Instituut van de Vrije Universiteit te Amsterdam in het jaar 2004 haar 25-jarig bestaan vierde, publiceerde dit jubilerende instituut van de VU een Lustrumcassette, met daarin vijf lustrumuitgaven.
De titel van deze Lustrumcassette luidt: 'Het goede leven is ...'.

Eén van de lustrumuitgaven in deze cassette is geschreven door Bettine Siertsema, en kreeg als titel: 'Het goede leven ... tegenover het kwaad'.

 

Vijfdelige jubileumserie

Deze jubileumserie van vijf publicaties bestaat uit de volgende delen: 

1. 1. Het goede leven is geluk(t) - van - Bert Musschenga;
2. 2. Het goede leven is ... zonde? - van - Anton van Harskamp; 
3. 3. Het goede leven is te weinig groen - van - Jan J. Boersema;
4. 4. Het goede leven tegenover het kwaad - van - Bettine Siertsema;
5. 5. Het goede leven is oninvoelbaar - van - Wim Haan.

Onderzoek naar levensbeschouwelijke aspecten
Dr. Bettine Siertsema is als onderzoeker verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte (Praktische Filosofie) van de Vrije Universiteit. Ze studeerde Nederlands aan de VU. Vanaf 2000 deed zij onderzoek naar de levensbeschouwelijke aspecten van Nederlandse dagboeken en memoires over de concentratiekampen. In 2007 promoveerde zij op de studie 'Uit de diepten. Nederlandse egodocumenten over de nazi concentratiekampen'.

Schrijven als levensnoodzaak
Siertsema vroeg zich af er voor de mens nog momenten van geluk mogelijk zijn, als hij of zij langere tijd achtereen geconfronteerd werd met en omringd werd door een - meestal als absoluut ervaren - kwaad, zoals bijvoorbeeld de gevangen in een concentratiekamp in de Tweede Wereldoorlog hebben ervaren. Om op haar onderzoeksvraag antwoord te vinden, kiest ze als voorbeeld-casus de schrijver Floris Bakels, die in 1942 als verzetsstrijder werd gearresteerd en die nadien gevangen zat in Duitse gevangenissen en concentratiekampen.
Bakels ervoer het schrijven als een levensnoodzaak: "Als ik niet schrijf, stik ik, dan kan ik beter doodgaan".

Het goede leven verpersoonlijken
Floris Bakels ontsnapt tijdelijk aan de kampcontext, door te vluchten in het schetsen van een tegenwereld die hij creëert. Uit zijn beschrijvingen van zelfs de kleinste onderdelen van de natuur laat Bakels in zijn lofprijzing van God als Schepper blijken dat hij zijn beschreven objecten ziet als een deel van Gods schepping. Door het creëren van zo'n tegenwereld kan de schrijver zijn eigen persoonlijkheid in stand houden, en zorgt het verlangen naar de geliefden thuis zijn wil tot overleven.
Hij houdt stand door het goede leven te verpersoonlijken. Zo benoemt hij zijn vrouw als (aarts)engel, en vertegenwoordigt zijn vrouw ook het moreel goede en zuivere voor hem.

God grijpt in en helpt
Zijn levensmemoires zijn in de eerste plaats een geloofsgetuigenis, want zijn overleven schrijft hij uiteindelijk toe aan God.
Bakels was niet religieus opgevoed, maar hij krijgt vlak na zijn gevangenneming een visioen, die je eigenlijk zou kunnen beschouwen als een soort bekering. Hij schrijft daarna over de troost van het geloof, over de zekerheid die het Evangelie geeft, vooral wanneer alle gewone zekerheden zijn weggevallen. Hij voelt het ingrijpen en de hulp van God in zijn ellende.
Daarentegen blijft hij kritisch tegenover kerk & theologie, en verwijt hij de kerken hun verdeeldheid.

De geloofscrises te boven komen
Ondanks visioenen en ervaren hulp van God geraakt Floris Bakels diverse malen in crises. Voor hem is God dan nergens te bekennen:

Is het geloof dan toch een kolossale vergissing?

Bestaan God en Christus dan niet??

Is alles dan een uit nood geboren fantasie???

Helpt dan ook zelfs je gebed niet????

Hij duidt het kwaad dat hem overkomt in het begin nog als een straf, die hem door God wordt opgelegd.
Toch komt Bakels altijd weer bij God terug, en wel zo Licht en grandioos, dat sprake is van een mystieke ervaring van eenwording, en een absolute vrede in God. Voor Bakels is Jezus Christus in Zijn lijden en sterven een duidelijk identificatiefiguur. Hoe vaak niet hebben Zijn lijden & sterven en de opstanding van Jezus (het Paasfeest) de doorslag gegeven? Zo ook voor Floris Bakels.
Het is opmerkelijk dat Bakels in gevangenschap en concentratiekamp tot geloof is gekomen. Voor hem is zijn geloof wezenlijker - en zelfs zijn enige zekerheid - in alle doodsangst en onzekerheid.

Bakels in God en God in Bakels
Niet alleen uit teksten van Floris Bakels, maar ook uit concentratiekampgeschriften van anderen blijkt dat 'het goede leven' het besef wakker hield dat er een andere, grotere werkelijkheid was dan die van het concentratiekamp. Het geloof van veel concentratiekampgevangenen hield - dwars door alle onzekerheid en leed - het zicht op een andere, betere wereld open.
Ervaringen van het goede leven te midden van èn tegenover het kwaad van het concentratiekamp werden ingezet om de eigenwaarde van jou als gevangene hoog te houden; en zo werd dàt een middel tot overleven.

De Bijbel leert ons dat God ons altijd nabij is.

Floris Bakels week nu eens van, en naderde dan weer tot God.

Maar altijd kwam Bakels weer bij God terug.

Eigenlijk was Bakels altijd in God en God altijd in Bakels.

De Bijbel leert ons immers dat God ons altijd en overal nabij is.

Ook als we dat even niet zien en voelen, worden we gedragen,

en is God toch nabij.

Zoek de Stilte in de Veertigdagentijd

Vrijdag 7 maart 2014

Veertigdagentijd in het Stiltecentrum van Stenden

Tijd
Afgelopen week was het Aswoensdag, het begin van de Veertigdagentijd, de Passie- of Lijdenstijd, waarin we in stilte en met aandacht toe leven & werken naar het Paasfeest op zondag 20 april 2014.
Deze Passieweken zijn weken van stilte & inkeer, van bezinning & gebed.
De Lijdenstijd is ook een tijd van het eens iets rustiger aan doen, en daardoor bijvoorbeeld iets meer tijd te hebben en te nemen voor jezelf en voor een ander.

Stilte
In zo'n stille tijd zóu je ervoor kunnen kiezen om je af en toe eens even terug te trekken uit de hectiek van de dag, uit die lawaaierige stad, uit je hectische werkomgeving en uit die chaos in je hoofd.
Bij Stenden Hogeschool te Leeuwarden wordt dat moment van je even uit de hectiek terug te trekken gefaciliteerd middels bijvoorbeeld het Stiltecentrum in het Ontmoetingscentrum van ons Leeuwarder hogeschoolgebouw aan de Rengerslaan.
Hier kun je de stilte zoeken, en dan ook vinden.

Aandacht
In de Veertigdagenkalender van de Commissie voor Zending & Werelddiakonaat van de Friese protestantse gemeenten van Bitgum, Bitgumole, Marsum, Ingelum en Franeker lees ik deze week een korte tekst van Jurjen Bremer, uit de bundel 'Vrede en alle goeds'.

'Zoek de stilte', staat er boven.

Jurjen Bremer schrijft:

In een stiltecentrum kan het genezend stil zijn.
Je hoort je eigen adem,

je luistert naar je eigen emoties,

je hoort misschien de stem van God zo nu en dan.

 

Zo komen we bij het fundament van alles,

de aandacht voor God.

We worden binnen genodigd

in de intieme wereld van het verbond tussen God en mens.

 

De discipline om stil te zijn,

om dagelijks het evangelie te lezen,

om te bidden,

is een voorwaarde om aandachtig te kunnen leven."

Ik wens je een stille Veertigdagentijd, ..... met aandacht.

De middeleeuwse verering voor Santiago de Compostela

Donderdag 6 maart 2014

Jan van Herwaarden begint zijn voordracht in Puenta la Reina

Bedevaart naar Santiago de Compostela
In het kader van haar 45-jarig bestaan heeft de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) emeritus hoogleraar dr. Jan van Herwaarden uitgenodigd om in het kader van haar jubileumthema 'Het noorden door de ogen van het zuiden' een avondlezing te verzorgen over 'De middeleeuwse verering van Santiago de Compostela vanuit Nederlands perspectief'.
Van Herwaarden is in 1978 gepromoveerd op 'Opgelegde bedevaarten', en hij was hoogleraar Cultuurgeschiedenis van de Middeleeuwen en Renaissance. Hij publiceerde veel over middeleeuwse bedevaarten, en dan in het bijzonder over de bedevaart naar het Spaanse Santiago de Compostela.

Dè stad van emotie
In de Remonstrantse Kerk aan de Coehoornsingel te Groningen heet SOGK-directeur Breukink de ongeveer 90 belangstellenden van harte welkom.
Hij geeft het woord aan Antoon de Baets, universitair hoofddocent Eigentijdse Geschiedenis aan de RUG, die vanavond als discussieleider zal fungeren. Baets is ook gefascineerd door de lange afstandswandelingen, en heeft zelf de pelgrimsroute vanuit Genève gelopen, onder het motto van 'Vroeg vertrekken, en het moet wel leuk blijven voor iedereen'. Hij beschrijft de weemoed van de pelgrims, zodra zij het doel Santiago de Compostela hebben bereikt. De Baets: "Santiago de Compostela, nergens ter wereld bestaat een dergelijke stad van emoties".

Ieder gaat zijn eigen weg als pelgrim
Jan van Herwaarden begint zijn voordracht met een foto van de middeleeuwse brug in het Spaanse Puenta la Reina, de plaats waar de vier Franse hoofdroutes als één pelgrimsweg voortgaan over de Spaanse camino naar Santiago de Compostela. Hij toont afbeeldingen van Sint Jacobus de Meerdere, bijvoorbeeld afgebeeld met een groot boek, om de geletterdheid van Sint Jacob te benadrukken.
Dan volgt een overzicht van enkele Jacobskerken langs het Gronings-Drents-Overijsselse Jacobspad, in Uithuizen, Zeerijp, Rolde en Hasselt. Daarop volgen verhalen over de pelgrims en hun Jacobusliederen.

De middeleeuwse pelgrim liep snel, lang en ver
Hij relativeert en bekritiseert de actuele proposities van de huidige pelgrimswegen, door te stellen dat de eigentijdse pelgrimswegen niet per definitie de pelgrimswegen zijn die pelgrims in bijvoorbeeld de Middeleeuwen bewandelden. Ieder vond en vindt zijn eigen weg naar Santiago de Compostela, in elk geval niet in alle gevallen langs alle 'Jacobalia' en over de paden en wegen die momenteel gepromoot worden.
De middeleeuwse pelgrim liep overigens heel anders dan de tegenwoordige pelgrims. Vroeger liep men veel sneller, en van de vroege ochtend tot in de avond, en daardoor per dag ook veel verder. Zo liep een snelle Nederlandse Santiago-pelgrim in ruim drie maanden heen en terug, wat betekent dat men dan toch wel zo'n 65 kilometer per dag liep.

Pelgrims bricoleren
Na deze voordracht neemt Antoon de Baets dat lenig over, stellende dat pelgrims 'bricoleren': "Ieder construeert zijn eigen pelgrimage". Als gespreksleider brengt hij de vragenstellers in gesprek met Van Herwaarden.
Pelgrimeren was en is nog steeds eigenlijk ook het uitbreken uit je vertrouwde gemeenschap. Je ging als vreemdeling door vreemd gebied, maar de pelgrimswegen boden de pelgrim een beschermde status.
Ook komt aan de orde dat de Jacobustraditie zo rond 1970 in Nederland weer opleefde. Mensen werden mobieler en meer reisgericht. Pelgrimeren kreeg ook het karakter van een sportieve uitdaging en werd een cultureel verschijnsel. Daar kwam nog bij dat in die jaren het Nederlands Genootschap van Sint Jacob ontstond, dat er wandelgidsen voor pelgrims kwamen, en dat kerken langs de pelgrimsroutes mee gingen doen.

Zie de mens, of niet ...
Opmerkelijk is de reactie van Jan van Herwaarden als ik hem in de vragenronde vraag wat die middeleeuwse pelgrims en de huidige pelgrims bewoog en nog beweegt om zo lang en zo ver te lopen naar een bedevaartstad, waarvan bekend is dat het hele verhaal berust op niet meer dan een oude legende. Op de vraag wat de mens bezielde en nu nog bezielt, geeft Van Herwaarden geen antwoord, want - zo stelt hij - zijn onderzoek heeft zich gedurende zijn loopbaan geenszins gericht op mensgerichte zaken van filosofische, psychologische en/of sociologische aard. Hij is historicus, en wenst daarop bevraagd te worden.
Dat is toch wel jammer, want het verhaal van de pelgrim gaat nooit alleen over de geschiedenis van bijvoorbeeld de pelgrimsweg, van de steden en bouwwerken, en van teksten en beelden. Bij een pelgrimage is immers altijd een mens onderweg; een mens die iets wil, iets zoekt, iets beleeft en voelt. Helaas, ook andere vragenstellers die in deze richting hun vragen formuleren, krijgen over die menselijke component geen antwoord van Van Herwaarden.
Dat doet uiteraard niets af aan zijn expertise en aan de mooie voordracht die hij vanavond verzorgde, maar over de menselijke kant van de middeleeuwse en de eigentijdse verering voor Sint Jacob en voor zijn bedevaartstad - ook gezien vanuit het perspectief van de Nederlandse pelgrim toen en nu - blijft Van Herwaarden de vragenstellers het antwoord helaas schuldig. Desalniettemin was het een geslaagde avond, met een grote groep belangstellenden, die een boeiende voordracht kregen over Sint Jacobus, zijn pelgrims, hun weg en hun doel.

Het verhaal van Nijkleaster gaat verder

Dinsdag 4 maart 2014

Presentatie van Hinne Wagenaar over De Ferdjipping

Het verhaal gaat door
Voorafgaand aan onze bestuursvergadering van de Stifting Nijkleaster komen we een uur eerder bijeen in de voorkerk van de Sint-Radboudkerk te Jorwert; samen met enkele anderen, die nauw betrokken zijn bij het reilen en zeilen van Nijkleaster, het in opbouw zijnde nieuwe klooster in het Friese Jorwert.
We staan aan de vooravond van een fondsenwervingsactie, waarbij we over ruim een week op zoek gaan naar tenminste honderd speciale donateurs, die allen bereid zijn om tenminste duizend euro te schenken aan Nijkleaster, om daarmee de verbouw van de voorkerk van de Sint-Radboudkerk mede mogelijk te maken.

Exclusief programma voor 100 VIP's
De eerste honderd deelnemers van deze bijzondere actie krijgen tijdens een VIP-programma in september 2014 als dank onder andere een fotografisch kunstwerk aangeboden van de beeldende kunstfotograaf Han Reeder. Tijdens deze exclusieve middag zullen deze belangrijke donateurs ook architect Romke Lemstra, fotograaf Han Reeder, auteur Geert Mak en bestuursvoorzitter Henk Kroes ontmoeten. Het zijn deze donateurs die het uiteindelijk mogelijk gaan maken dat komende zomer in de voorkerk van deze eeuwenoude dorpskerk een verdiepingsvloer (De Ferdjipping) wordt gebouwd, waarop een extra verblijfsruimte wordt gecreëerd, die wegens de groei van het aantal activiteiten en van de toenemende bezoekersaantallen gewenst is. Nijkleaster kan dan volgend jaar weer verder doorgroeien qua activiteiten en aantal deelnemers.

Drie presentaties over bouwen & werven
Tijdens dit aanvangsuur verzorgen pionierspredikant Hinne Wagenaar, communicatiemedewerker en fondsenwerver Gerko Last en architect Romke Lemstra een presentatie, waarin ze de bouwplannen met betrekking tot de nieuwe verdiepingsvloer en de plannen voor fondswerving presenteren.
We zijn onder de indruk van de mooie bouwplannen, van de goed voorbereide geldwervingsactie en van alle initiatieven die in het kader van deze donateursactie worden ontplooid.
We hopen dat deze mooie plannen en de beoogde bestemming veel donateurs zal aanzetten om een majeure bijdrage te geven, waarmee ze de 2e bouwfase van Nijkleaster mede mogelijk maken, en na deze verbouw trots zullen zijn op het mooie resultaat van deze nieuwe verdiepingsvloer en de daarop dan in te richten verblijfsruimte.

Reguliere bestuursvergadering
Na deze presentaties pauzeren we kort, waarna we afscheid nemen van onze gewaardeerde ambassadeurs van Nijkleaster, waarna we aanvangen met de reguliere bestuursvergadering.
We spreken vanavond onder ander over zaken zoals: acties en realisatie, ingekomen stukken, vergaderprotocol, vooruitblik op de derde bouwfase, het rooster van benoeming en aftreden van bestuurders, onze nieuwe aandachtsfunctionaris voor religieuze kunst, de Kleasterried en haar activiteiten, en onze plannen om korte films te laten maken over de kunstenaars, die al in deze fase van ontwikkeling van het nieuwe klooster zo vriendelijk zijn om mooie kunstwerken aan Nijkleaster te schenken, die later een prominente plaats zullen krijgen in het nieuwe Friese klooster, opdat Nijkleaster tevens een fraai aangeklede kloostervestiging wordt, waar mooie religieuze kunst mede voor een passende kloostersfeer zal zorgen.

Klaske Atema & Elsje van der Velde exposeren samen in De Hege Stins

Zondag 2 maart 2014

Schilderij van Klaske Atema

Expo januari & februari 2014
In de maanden januari & februari 2014 exposeerden Klaske Atema uit Bitgummole en Elsje van der Velde-Steenbeek uit Stiens gezamenlijk enkele van hun tekeningen en schilderijen in ons kerkelijk centrum 'De Hege Stins' te Stiens.

Klaske Atema
Klaske tekent en schildert al sinds haar kinderjaren. Ze volgde verschillende teken- en schildercursussen, en leerde zo diverse technieken en materialen te gebruiken.
Naast vrij werk maakt ze ook in opdracht aquarellen, portretten van mens en dier, en tekeningen in potlood, pen, houtskool en softpastel.
Ze heeft een aantal Friese en Bildtse boeken geïllustreerd. Haar sfeervolle tekeningen van gebouwen en straten in Bitgum, Bitgummole en Ingelum zijn te vinden op de verjaardagskalenders van Bitgum (2000) en Menameradiel (2008). Op de kalender van de gemeente Menameradiel zijn dertien kerken afgebeeld, uit elk dorp van deze gemeente één kerktekening.
Klaske Atema schildert bijvoorbeeld ook een foetus op ganzeneieren, als zwangerschapscadeautje; of bijvoorbeeld een baby met geboortenaam & geboortedatum, als felicitatie bij de geboorte van een kind.

Schilderij van Elsje van der Velde

Elsje van der Velde
In 1995 begon Klaske Atema met het aanbieden van aquarelcursussen aan huis, en sinds 1998 in haar atelier. Eén van haar leerlingen is Elsje van der Velde-Steenbeek.
Elsje heeft inmiddels enkele jaren schilderles in aquarelleren  gehad van Klaske Atema. Meestal werden gedurende die schilderlessen de onderwerpen door haar docente Klaske gekozen, om zo verschillende methodes te oefenen.
Thuis is Elsje ook gaan schilderen. Haar interesse ligt vooral bij het schilderen van bloemen en beesten. Inmiddels heeft Elsje van der Velde ook enkele kleine aquarelschilderijen op canvas gemaakt.

Het goede leven is ... te weinig groen

Zaterdag 1 maart 2014

Cover van de lustrumuitgave van Jan J. Boersema

Te weinig groen
Toen het Blaise Pascal Instituut van de Vrije Universiteit te Amsterdam in het jaar 2004 haar 25-jarig bestaan vierde, publiceerde dit jubilerende instituut van de VU een Lustrumcassette, met daarin vijf lustrumuitgaven.

De titel van deze Lustrumcassette luidt: 'Het goede leven is ...'.

Eén van de lustrumuitgaven in deze cassette is geschreven door Jan J. Boersema, en kreeg als titel: 'Het goede leven is ... te weinig groen'.

 

Vijfdelige jubileumserie

Deze jubileumserie van vijf publicaties bestaat uit de volgende delen: 

1. 1. Het goede leven is geluk(t) - van - Bert Musschenga;
2. 2. Het goede leven is ... zonde? - van - Anton van Harskamp; 
3. 3. Het goede leven is te weinig groen - van - Jan J. Boersema;
4. 4. Het goede leven tegenover het kwaad - van - Bettine Siertsema;
5. 5. Het goede leven is oninvoelbaar - van - Wim Haan.

Godsdienstfilosofie

Professor dr. Jan J. Boersema is als (emeritus) hoogleraar Milieukunde (Culturele en levensbeschouwelijke dimensies van de relatie mens en natuur) verbonden aan de Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen van de Vrije Universiteit.

In de afgelopen jaren heeft Boersema zich vooral gericht op vraagstukken die te maken hebben met duurzaamheid, ethiek en geloof.

 

Natuur betrekken in de zoektocht naar het goede leven

Volgens Boersema draagt rijkdom weinig bij aan het goede leven, opgevat als levensgeluk. Werk en democratie daarentegen blijken wel belangrijk. In deze publicatie gaat Jan Boersema in op de argumenten om de natuur te betrekken in de zoektocht naar het goede leven.

'Het goede leven' zou een relatief en relationeel begrip zijn, met een enorme bandbreedte. Klassieke filosofen - zoals bijvoorbeeld Aristoteles - zochten verder dan het eigen ik, want zij betrokken ook anderen en de wereld om ons heen bij deze zoektocht.

 

Gelukkig in je land?

In het begin werkt een toename van het Bruto Nationaal Product (BNP) van een land enorm positief op het welbevinden van de burgers, maar daarbij is wel sprake van een afnemende meeropbrengst. Geld maakt dus wel degelijk gelukkiger, en het werkt bovendien erg snel, maar op een gegeven moment houdt dat op.

Arm zijn, betekent niet dat je per definitie erg ongelukkig bent. Zo toont onderzoek bijvoorbeeld aan dat bijvoorbeeld Colombianen gemiddeld zo'n 2,5 keer zo gelukkig zijn als Witrussen, terwijl hun beider BNP nagenoeg gelijk is. Het is overduidelijk dat veel meer andere factoren (zoals staatsvorm en religie) een rol spelen bij geluksbeleving.

Onderzoeksresultaten tonen onder andere een negatieve werking aan van voormalige communistische ideologieën, maar daarentegen een positieve werking van klimaat, warmte en een gemeenschappelijke godsdienstige achtergrond.

 'Good Governance' werkt ook positief op het geluksgevoel.

 

Ecologische begrenzingen aan welvaartsgroei

Bestrijding van armoede, en een betere mondiale verdeling van de welvaart, brengen het goede leven voor grote groepen mensen daadwerkelijk dichterbij. Het welbevinden van de arme wereldburgers is gebaat bij verhoging van de welvaart.

Rijkdom en veerkracht van het natuurlijk milieu bepalen de randvoorwaarden van economische ontwikkeling. De welvaartsgroei lijkt mondiaal tegen haar ecologische grenzen aan te lopen.

 

Van emissiereductie naar transitiemanagement

De Club van Rome heeft indertijd met succes aandacht gevraagd voor de negatieve effecten van exponentiële groei, maar de innovatie en mogelijkheden tot aanwending van alternatieve grondstoffen hebben ze indertijd onderschat. Gevolg van de waarschuwingen van de Club van Rome was wel dat er aandacht kwam voor selectieve groei en duurzame ontwikkeling.

Het gebrek aan serieuze aandacht voor ecologische modernisering en transitiemanagement is dat zaken als menselijke beïnvloeding van het mondiale klimaat en van de natuurlijke biodiversiteit onvoldoende worden aangepakt.

Milieuproblemen blijven nog teveel in de hoek van de kosten, in plaats van dat ze worden gezien als een stimulans voor maatschappelijke en technologische innovatie.

 

Het goede leven is te weinig groen

Natuur en milieukwaliteit zijn nauwelijks van invloed op de perceptie van het goede leven.

Het is een 'normaal' verschijnsel dat dingen dichtbij voor ons zwaarder wegen, daarom spelen mensen elders, ons verre nageslacht en de natuur geen bepalende invloed als het gaat om ons eigen welbevinden. Zolang het wel en wee van die ander ons goede leven niet echt raakt, blijft onze aandacht daartoe beperkt.

Verandering van de economische politiek en van de ecologische modernisering zijn de aangewezen weg voor de aanpak van milieuproblemen.

 

Culturele omwenteling door opvoeding en onderwijs

Er zal een culturele omwenteling plaats moeten vinden om de natuur in brede zin tot een wezenlijk onderdeel van óns goede leven te maken.

In opvoeding en onderwijs zal de natuur een grotere plaats dienen te krijgen, en dat zal ook moeten leiden tot blijvende, positieve, zingevende ervaringen met die natuur.

 

Enkele uitspraken van Boersema:

• Zelfrapportage van mensen over hun gezondheid is in het algemeen erg betrouwbaar, ook al kunnen ze zichzelf en anderen gruwelijk voor de gek houden.
• Zelfs in de Verenigde Staten maakt meer geld kennelijk niet gelukkiger, maar de mensen aan de onderkant van de inkomensladder zijn - zoals verwacht - minder vaak heel gelukkig en veel vaker minder gelukkig.
• Ziekte, echtscheiding en werkloosheid hebben een (sterk) negatief effect op de geluksbeleving.
• (Toename van) ongelijkheid blijkt een bron van onvrede te zijn.

Bouwput voor parkeergarage in Leeuwarder binnenstad

Donderdag 27 februari 2014

De bouwput van de nieuwe parkeergarage

Plangebied
De gemeente Leeuwarden, de provincie Fryslân en de woningbouwcorporatie Elkien ontwikkelen een parkeergarage en woningen in het plangebied tussen de Gedempte Keizersgracht, de Ritsumastraat, de Kruisstraat en de Nieuwe Oosterstraat in Leeuwarden. Eerst wordt de ondergrondse parkeergarage gerealiseerd. Daarna start Elkien met de bouw van de woningen.

Woningen
Elkien sloopte inmiddels haar voormalige appartementen aan het Nieuwstraatje. Ook het Hege Hûs is al gesloopt. Elkien zal te zijner tijd bovenop de nu in aanbouw zijnde parkeergarage stadswoningen bouwen. Bij deze woningen komt op eigen terrein tenminste één parkeerplaats per woning.

Parkeergarage
In dit plangebied komt eerst een ondergrondse parkeergarage. De bouw startte reeds in 2012 en het is de bedoeling dat de parkeergarage dit kalenderjaar - in 2014 – klaar is.
Deze parkeergarage – met een capaciteit van 256 parkeerplaatsen – zal op werkdagen worden gebruikt door de provincie Fryslân. Op donderdagavonden, op zaterdagen en tijdens koopzondagen is deze parkeergarage geopend voor bezoekers van de Leeuwarder binnenstad.
Op dit moment is een groot gedeelte van dit plangebied nog een grote en metersdiepe bouwput, waarin binnenkort de nieuwe parkeergarage wordt gerealiseerd.

Naai- en breiwerk in Steenwijk

Woensdag 26 februari 2014

Wild breiwerk op een fiets vóór 't Stokpaardje in Steenwijk

Bedtextiel
Geruime tijd geleden kochten we in Steenwijk een nieuwe matras van Jeroen Huisman, een oud-leerling van me uit de 80er jaren. We beloofden toen dat we te zijner tijd eens naar zijn winkel zouden komen, om er ook een partij bed-textiel bij te kopen. Dat was er nog niet van gekomen - maar beloofd is beloofd - en dan is zo'n doordeweekse dag in de voorjaarsvakantie een mooie dag om eens af te reizen naar Steenwijk, waar we trouwens ook nog voor goede wandelschoenen de outdoor-shop van Bever weer eens wilden bezoeken.  

Weerzien van een oud-MMO-leerling
We lopen door het winkelcentrum van Steenwijk, op zoek naar de Beddenspeciaalzaak van Ageeth & Jeroen Huisman. Jeroen is een oud-leerling van me uit de jaren tachtig, waarin ik de vakken Commerciële Vorming en Praktijkbenadering onderwees in het Middelbaar Middenstandsonderwijs (MMO) aan het Morgenland College te Hoogeveen. Hij heeft jaren geleden de beddenspeciaalzaak van zijn ouders overgenomen, en runt die nu samen met zijn echtgenote Ageeth. Een mooie woonwinkel in de kern van de oude vestingstad Steenwijk.

Wild breien
Tussen de parkeerplaats en de woonwinkel passeren we 't Stokpaardje, een winkel voor Hobby-Handwerk en Kleinvak-artikelen. Vóór de winkelgevel staat op de stoep een bijzonder aangeklede fiets, nagenoeg geheel aangekleed met zogenoemd 'wild breiwerk'.
Wild breien is een vorm van 'street art', waarbij de breisters zich allerlei wilde brei-acties getroosten om de wereld om ons heen een beetje vrolijker te maken. Ook in Fryslân kom je af en toe voorbeelden van wild breiwerk tegen, waar bijvoorbeeld bomen, lantaarnpalen en standbeelden geheel of gedeeltelijk zijn aangekleed met veelkleurig breiwerk. Noem het maar een soort 'brei-graffiti', bedoeld om mensen op straat een vrolijke glimlach te bezorgen.

Veujoar in mien toentje

Dinsdag 25 februari 2014

Veujoar mit krokessen in mien toentje

Was dit de winter?
Een strenge winter hebben we tot nu toe in dit jaargetijde (nog) niet gehad. Natuurlijk kan er nog flinke nachtvorst komen, want het is nog maar februari. Maar aangezien we de winter al weer voor tweederde deel achter te rug hebben, rekenen velen er al niet meer op dat ze deze winter bijvoorbeeld nog op natuurijs zullen kunnen schaatsen.

Lenteboden in de tuin
Als je goed om je heen kijkt, zie je op veel plaatsen al weer lenteboden. Ruim drie weken geleden bijvoorbeeld zag ik in het oude stadcentrum van Utrecht al weer het Speenkruid prachtig geel bloeien.
Afgelopen zondag stonden in Drachten grote groepen paarse en witte Krokussen in bloei. Ook in onze tuin staan sinds enkele dagen de Madeliefjes en de Krokussen al weer trots in bloei.
Dergelijke lenteboden bepalen je - mede door de mooie zonnige dagen van de afgelopen week - meer bij de lente dan bij de winter.

Veujoar mit Ede Staal
Bij het voorjaar denk ik ook vaak aan de mooie luisterliedjes van de veel te jong overleden Groninger zanger Ede Staal. In de 80er jaren - toen ik nog docent was aan de Oldenij in Delfzijl - ontmoette ik Ede enkele malen. Hij was toen docent Engels in Woldendorp, en kwam regelmatig bij ons op school voor overleg. Ede Staal schreef en zong prachtige liedjes in de 'Grunneger toal'. Vele malen draaiden we thuis zijn LP met liedjes als: "Veujoar in de kop", "Mien Toentje", en "'t Zel weer veujoar worden".
Zijn melancholieke stem past wel een beetje bij hoe de natuur er nu bij ligt.
Nog even, dan zal de natuur in alle pracht weer ontwaken, en uitbundig groeien en bloeien. De inmiddels nu al bloeiende krokussen zijn alvast de vroege lenteboden van mooi weer en lange dagen.

The Reader

Zondag 23 februari 2014

DVD-hoes van The Reader

Voorlezen tijdens een korte romance
Niet lang na de Tweede Wereldoorlog begint een vijftienjarige jongen - Michael - in Duitsland een geheime liefdesrelatie met een veel ouder vrouw, Hanna Schmitz, die zeker tweemaal zo oud is (als Michael), alleenstaand is, en werkzaam als tramconductrice,
Michael ontmoette Hanna bij toeval bij en in haar woning, toen zij zich over hem ontfermde op het moment dat hij werd overvallen door een aanval van misselijkheid wegens een zich openbarende roodvonk. Hanna verzorgt Michael en brengt hem thuis. Na drie maanden ziek te zijn geweest, zoekt hij haar weer op om haar te bedanken voor haar goede zorg. Als hij bij Hannah in huis is, verleidt ze Michael; het begin van een hartstochtelijke verhouding.
Elke keer als ze elkaar ontmoeten, leest Michael haar voor uit de boeken die hij op school bestudeert.
En dan - na enige tijd - is Hanna op een dag spoorloos verdwenen.

De tragiek van een valse bekentenis
Enkele jaren later zien we Michael weer terug; nu als rechtenstudent. Samen met zijn hoogleraar en met zijn medestudenten gaat de student Michael naar de rechtbank, waar ze gezamenlijk een proces bijwonen tegen enkele vrouwelijke oorlogsmisdadigers. Tot zijn schrik ontdekt Michael dat Hanna Schmitz één van de aanwezige beklaagden is.
Tijdens het proces legt Hanna een valse bekentenis af, omdat ze zich schaamt voor haar geheim. Dat is het onthutsende moment, waarop Michael zich realiseert dat Hanna hoogstwaarschijnlijk analfabeet is. Michael realiseert zich dat Hanna vast en zeker een veel lagere straf had gekregen als zij of hij haar geheim aan de rechtbank had voorgelegd. Michael grijpt echter niet in als Hanna willens en wetens kiest voor de positie van hoofdschuldige in dit proces. Hanna krijgt een levenslange gevangenisstraf.

Liefde op afstand
Michael blijft moeite houden met zijn keus in dit dilemma. Tijdens haar jarenlange gevangenisstraf stuurt hij haar een cassetterecorder en series geluidscassettes, met daarop de door hem voorgelezen boeken. Hanna benut deze postzendingen om zichzelf tijdens haar gevangenschap het lezen en schrijven te leren.
Het hele gebeuren heeft allemaal ook een grote impact op het leven, werken en gebroken gezinsleven van Michael.
Als Hanna bijna vrij komt, regelt Michael een woning en werk voor haar, maar Hanna verkiest de dood. Weer staat Michael alleen, wederom en finaal door Hanna verlaten.

De halve eeuw na de oorlog
Ziehier een deel van het verhaal van een meeslepende film, waarin Kate Winslet (als Hanna) en Ralph Fiennes (als Michael) de hoofdrollen vertolken, in het tijdsbestek van de tweede helft van de 20e eeuw, de periode waarin de oude en de nieuwe generaties Duitsers in het reine moeten zien te komen met de misdaden van de nazi's tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Deze film is een bijzondere visualisatie van het in 1995 gepubliceerde boek 'Der Vorleser', geschreven door de Duitse jurist en hoogleraar Bernhard Schlink (geboren in 1944).
Zijn boek werd indrukwekkend verfilmd, en kreeg als titel: The Reader.

Jaarverslag 2012 Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland

Zaterdag 22 februari 2014


Pionieren van Nijkleaster op de cover van het PKN-Jaarverslag 2012

Beelden van Nijkleaster in het PKN-Jaarverslag 2012
Tot onze vreugde zagen we dat de Protestantse Kerk in Nederland in haar Jaarverslag 2012 van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) royaal aandacht besteed aan haar en onze PKN-Pioniersplek 'Nijkleaster' van onze Friese Stifting Nijkleaster.
Nijkleaster is één van de eerste, en een belangrijke pioniersplek van de PKN, die als doel heeft om een nieuw klooster in Fryslân te stichten, op protestantse leest geschoeid.
Nijkleaster is een succesrijke pioniersplek van de PKN, dus er is ook alle reden om in dit publieksjaarverslag zo royaal in tekst en beeld uit te pakken met Nijkleaster.

Pionieren in woord & beeld
Nijkleaster wordt in de tekst van dit jaarverslag vermeld in het Voorwoord, bij het hoofdstuk over Misionair Werk & Kerkgroei, bij Communicatie & Fondsenwerving, èn er staan 4 hele mooie foto's van Nijkleaster op de vier middenbladen, en 2 ware pioniersfoto's op de voorzijde en achterzijde van de omslag van dit jaarverslag.
Pionieren is staan en gaan met je voeten in de klei. De foto van een Nijkleaster-kuier op de cover van dit publieksjaarverslag is dan ook een buitengewoon representatieve foto, verwijzend naar de pioniers van Nijkleaster, in het Friese Jorwert.

Algemeen directeur Haaije Feenstra over Nijkleaster
In het Voorwoord van dit jaarverslag schrijft algemeen directeur Haaije Feenstra namens het Dienstencentrum van de PKN dat Nijkleaster één van de zes pioniersplekken van de PKN is, waar het PKN-Programma 'Missionair Werk & Kerkgroei' in 2012 in investeerde. In dit in oprichting zijnde nieuwe protestantse klooster in Jorwert - waar rust, bezinning en verbinding centraal staan - zoekt de PKN naar nieuwe manieren van kerk zijn.
Haaije Feenstra: "Pionieren is in de modder staan. ... Nijkleaster toont ons dat de kerk niet bij de pakken neerzit, maar nieuwe wegen vindt om te delen in de levens van mensen. ... De Geest is ons steeds weer te hulp gekomen en we zien geloof opbloeien en kerk ontstaan op de meest onverwachte momenten en plaatsen."

PKN & Stifting Nijkleaster & Westerwert
Na dit voorwoord volgen enkele hoofdstukken over de Missie, het Organogram en de Institutionele Ondersteuning van de PKN-Dienstenorganisatie.
Het hoofdstuk over Missionair Werk & Kerkgroei begint met de stelling dat dit programma plaatselijke gemeenten uitdaagt om kerk te zijn naar buiten. Daartoe nam de PKN enkele pioniers in dienst - waaronder pionierspredikant Hinne Wagenaar - en werden pioniersplekken zoals Nijkleaster gesteund.
Van de pioniersplek Nijkleaster wordt vermeld dat deze nieuwe Friese combinatie van kerk, klooster en kroeg een samenwerkingsverband is van en met de Stifting Nijkleaster en de protestants-kerkelijke gemeente Westerwert, waaraan pioniersdominee Hinne Wagenaar tevens is verbonden.

Pionieren is ...
Daarna volgen hoofdstukken over Kerk in Actie, het PKN-Expertisecentrum, het Jeugdwerk van de PKN en het Human Resource Management binnen en vanuit de PKN-Dienstenorganisatie.
In het hoofdstuk over Communicatie & Fondsenwerving wordt vermeld dat ook in de Persvoorlichting van de PKN veel aandacht is besteed aan nieuwe vormen van kerk zijn, waaronder ook de pioniersplek Nijkleaster, in het Friese Jorwert.
Voordat de Staat van Baten en Lasten van 2012 wordt gegeven, komt de PKN-Gemeente-adviseur Nadine van Hierden aan het woord over onder andere Pionieren: "Pionieren is zoeken: wat wordt in deze context van ons gevraagd? Pionieren is onderweg zijn, leren, Jezus volgen".

Wie helpt ons te bouwen?
Dat is mooi gezegd, en ook zo gevoeld en beoogd door de beroepskrachten, bestuurders en al die andere vrijwilligers, die zich met hart en ziel met grote betrokkenheid inzetten om de pioniersplek van Nijkleaster in Jorwert in de loop van de komende jaren tot een succes te maken. De start van Nijkleaster was goed en hoopgevend, en met Gods onmisbare Zegen zullen we toch vast en zeker wegen vinden om een eigentijdse geloofsgemeenschap van samen wonen, samen werken en samen leven te vormen.
Als bestuur van de Stifting Nijkleaster zijn we dankbaar voor alle steun van bijvoorbeeld de PKN en van de plaatselijke kerkelijke gemeente Westerwert. Toch is dat alleen niet genoeg, want voor het realiseren van onze droom van een eigen klooster - een Nijkleaster - in Jorwert is veel meer nodig. Nog meer mensen, nog meer tijd, en nog veel meer geld om dat allemaal ook fysiek in bijvoorbeeld hout & steen mogelijk te maken. Daartoe hebben we heel veel kleine en ook veel grote financiële giften nodig; eerst om in dit jaar onze tweede bouwfase in de Sint-Radboudkerk mogelijk te maken, en direct daarna ook de derde fase, die van de realisatie van een eigen gebouwencomplex; een nieuw klooster, een Nijkleaster in het stille midden van Fryslân, in of nabij Jorwert.

Wie helpt ons daarbij?

Wordt onze droom eens werkelijkheid?

Kunnen we in het jaar 2018 het nieuwe klooster 'Nijkleaster' openen?

Wie maakt dat mede mogelijk?

Teamoverleg in De Koperen Tuin te Leeuwarden

Donderdag 20 februari 2014

De Koperen Tuin in de Prinsentuin te Leeuwarden

Quality Assurance
Enkele malen per jaar komen we als medewerkersteam van de afdeling Quality Assurance als Bestuursstaf van het College van Bestuur van Stenden Hogeschool bijeen op een externe locatie om daar met volle aandacht bezig te kunnen zijn met de meer verdiepende onderwerpen, die met ons werk binnen Stenden Hogeschool te maken hebben. Zo komen we vanmorgen bijeen in een vergaderkamer in De Koperen Tuin in de Prinsentuin van Leeuwarden.

SWOT
Nadat we alllerlei lopende zaken en nieuwe ontwikkelingen op het gebied van 'Quality' hebben besproken, gaan we aan de slag om na enkele jaren weer eens een SWOT-analyse op te stellen, waarin we komen tot een overzicht van alle sterke (Strengths) en zwakke (Weaknesses) punten van onze afdeling, en van alle kansen (Opportunities) en bedreigingen (Threats), waarmee we als stafafdeling binnen onze hogeschool en in de actuele hoger onderwijswereld te maken krijgen, nu en in de nabije toekomst.

Kwaliteitscultuur en onderwijsverbetering
De resultaten van deze analyse gaan we binnenkort gebruiken om te bepalen hoe we ons als stafdienstmedewerkers van de hogeschool binnen en buiten onze hogeschoolgemeenschap het beste kunnen inzetten om tot een optimale kwaliteitscultuur te komen, waarin naast ontwerpen, ontwikkelen en aanbieden ook het verbeteren van ons hoger beroepsonderwijs geborgd en gerealiseerd worden.

Stichtingsbestuur Jabikspaad Fryslân bijeen

Woensdag 19 februari 2014

De nieuwe poster van het Jabikspaad

Jabikspaadbestuurders in de Jacobshoeve
Als bestuur van de Stichting Jabikspaad Fryslân komen we vanavond bijeen in de Jacobshoeve van Douwe & Klaske Wijbenga in Sint-Jacobiparochie. Zoals dat te doen gebruikelijk is, starten we met het intro-kwartier, waarin alle bestuurders arriveren en met koffie/thee en eigengebakken cake hartelijk worden ontvangen in de voorkamer van deze mooie St-Jabuurster verblijfsaccommodatie.
Eerst bespreken we het afscheid van één van onze stichtingsbestuurders, die op afzienbare termijn met zijn echtgenote vanuit Fryslân de gehele pelgrimstocht naar Santiago de Compostela zal aanvangen.
Daarna volgt de bespreking van een cursus en een vergadering, en we bespreken onze overgang van de Friesland Bank naar de Rabobank, nu onze vorige bank door deze nieuwe bank is overgenomen.

Een nieuwe poster van het Jabikspaad
De ingekomen stukken kunnen we vlot doorlopen, en daarna passeren de notulen, de actielijst en de besluitenlijst naar aanleiding van onze voorgaande vergaderingen.
Een belangrijk punt is de voortgaande bespreking van onze plannen om op niet al te lange termijn een nieuwe website voor het Jabikspaad te ontwikkelen. Na de eerste oriënterende gesprekken, zijn we zover dat we vanavond het eerste concept van een notitie kunnen bespreken, die de basis gaat vormen voor onze volgende stappen in dezen.
Ook de laatste voorbereidingen van onze presentie binnenkort op de Fiets- en Wandelbeurs 2014 in de Amsterdamse RAI, en de voortgaande voorbereidingen van onze Zomerexpositie 2014 in De Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie passeren de revue. We hebben inmiddels een nieuwe poster van het Jabikspaad, waarop de gerestaureerde Groate Kerk nu staat.

Gemeentelijke subsidie voor een welverzorgd Jabikspaad
Als stichting kent de Stichting Jabikspaad Fryslân geen leden. We hebben derhalve bijvoorbeeld ook geen inkomen uit bijvoorbeeld contributies van verenigingsleden, en moeten altijd op andere wijzen voorzien in enige inkomsten, die het mogelijk blijven maken dat we ons Fries-Overijssels pelgrimspad correct beheren en onderhouden, en het op eigentijdse wijze mee laten gaan in doorontwikkeling, verbetering en vernieuwing.
Gelukkig zijn enkele gemeenten waar het Jabikspaad doorheen loopt in het verleden zo vriendelijk geweest om ons werk in hun gemeente financieel te ondersteunen, waardoor we vooral ook in die regio de nodige verbeteringen hebben kunnen realiseren.
Ook dit jaar zal weer een brief van ons uitgaan naar alle burgerlijke gemeenten, die een deel van het Jabikspaad in hun gemeente hebben, in de hoop dat zij ook dit jaar weer of voor het eerst een financiële bijdrage willen en zullen leveren om ons werk aan het Jabikspaad ook in die gemeenten mede mogelijk te maken. Uit onderzoek weten we dat de dagrecreanten en de verblijfsrecreanten die het Jabikspaad gebruiken per dag gemiddeld zo'n € 26,- per persoon besteden aan onder andere horeca, detailhandel en andere dienstverlenende bedrijven langs het Jabikspaad, dus we gaan er vanuit dat het de Friese en Overijsselse gemeenten ook wel wat waard is dat wij voor deze wandelaars en fietser een aangenaam verblijf mogelijk maken.

Het goede leven is ... zonde?

Dinsdag 18 februari 2014

Cover van de lustrumuitgave van Anton van Harskamp

Zonde?

Toen het Blaise Pascal Instituut van de Vrije Universiteit te Amsterdam in het jaar 2004 haar 25-jarig bestaan vierde, publiceerde dit jubilerende instituut van de VU een Lustrumcassette, met daarin vijf lustrumuitgaven.

De titel van deze Lustrumcassette luidt: 'Het goede leven is ...'.

Eén van de lustrumuitgaven in deze cassette is geschreven door Anton van Harskamp, en kreeg als titel: 'Het goede leven is ... zonde?'.

 

Vijfdelige jubileumserie
Deze jubileumserie van vijf publicaties bestaat uit de volgende delen:

1. 1. Het goede leven is geluk(t) - van - Bert Musschenga;
2. 2. Het goede leven is ... zonde? - van - Anton van Harskamp; 
3. 3. Het goede leven is te weinig groen - van - Jan J. Boersema;
4. 4. Het goede leven tegenover het kwaad - van - Bettine Siertsema;
5. 5. Het goede leven is oninvoelbaar - van - Wim Haan.

Godsdienstfilosofie

Professor dr. Anton van Harskamp is als bijzonder hoogleraar (emeritus) verbonden aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen, bij de afdeling Culturele Antropologie, van de Vrije Universiteit. Van Harskamp studeerde theologie (godsdienstfilosofie).

In de afgelopen jaren heeft Van Harskamp zich voor de leerstoel 'Religie, identiteit en Civil Society' (in multidisciplinair perspectief) vooral bezig gehouden met het bevorderen van de aandacht voor onderwerpen die op het grensvlak liggen van theologie en levensbeschouwing.

 

Afkeer van het goede leven

Van Harskamp begint direct maar met de mededeling dat Blaise Pascal (1623-1662) niet van het goede leven hield, want hij verafschuwde een levenswijze waarin men er op gericht was om onbekommerd te genieten van aardse 'goederen'; en bovendien leidde Pascal een leven vol eenzaamheid en fysieke en geestelijke pijn. Volgens Blaise Pascal zou het leven bestaan uit ellende, omdat elk mens een natuurlijke begeerte heeft om het geluk te bezitten, terwijl die bezitsdrang nooit vervuld kan worden. En als je dan het geluk toch wel eens zou bereiken, zou de verveling toeslaan, en zou je rusteloos weer op zoek gaan naar een andere bevrediging.

 

Een vreemde religiositeit

In zijn religiositeit legt Blaise Pascal sterk de nadruk op de zonde als wortel van het kwaad. Volgens Pascal is de zonde kenmerkend voor het menselijke doen en laten, en die zonde is de bron van alle kwaad. Ervan uitgaande dat mijn Ik zondig is, en dat die zonde de bron is van alle kwaad, zit er in de ogen van Pascal niets ander op dan je Ik te haten. Bepaald geen optimistisch levensbeeld.

Nu zijn we in onze Westerse religie van 'zonde' langzamerhand opgeschoven naar ' heil & verlossing', en veel jongeren onder ons kunnen zich al niet veel meer voorstellen bij de traditionele band tussen zonde & verlossing; en over 'erfzonde' hoef je onder jongeren tegenwoordig al helemaal niet meer te spreken.

Van Harskamp roept de vraag op wat er met het oog op het streven naar het goede leven gewonnen of verloren is bij de verdwijning van het begrip - en het ervaren van - 'zonde'.

 

Individualisering versus zondebewustzijn

Het doorontwikkelde sociaal-culturele proces van individualisering werkte in de hand dat mensen 'zonde' nog nauwelijks kúnnen denken en ervaren. De moderne mens is dan ook nog in staat een meervoudig bestaan te leiden, in meerdere culturele werelden en leefwerelden. Je loskoppelen van een zondig bestaan is tegenwoordig eenvoudiger dan vroeger. Wij menen vandaag de dag ons eigen leven te moeten maken, een leven dat goed en prettig moet voelen, waarin we ons 'zelf' als goed en prettig beleven. Een 'zondig leven' is uit beeld geraakt.

 

Vervaging van het godsbeeld

Voor velen is het geloof in - een persoonlijk - God afgenomen of verdwenen. Dat geloof is voorwaarde voor het 'kennen van de/je zonde'.

Het geloof in een persoonlijke God heeft bij velen plaats gemaakt voor het geloof in 'een hogere kracht', een 'energie', of in 'iets'.

 

Spiritualiteit

Waar 'kerk en religie' uit de mode raken, doet 'spiritualiteit' zijn intrede. Van spiritualiteit onderscheiden we de volgende twee ideaaltypen:

• 1. Spiritualiteit is een levensgebied van de individuele mens, met een daarbij behorend specifiek type activiteiten, zoals bijvoorbeeld: inkeer en meditatie.
• 2. De Spiritualiteit die put uit een traditie, waarin de afstand tussen God en mens wordt benadrukt, en waarin het van buitenaf aangesproken worden van de individuele mens voorop staat, in een sfeer waarin de werkelijkheid in verwondering kan worden waargenomen.

Het eerstgenoemde type heeft momenteel de wind mee, want die vorm van spiritualiteit past beter bij een tijd waarin er behoefte is aan bevestiging, versterking en geborgenheid van het individu.

Ook hier is de zonde niet in beeld.

 

Het goede leven

Vroeger hadden veel mensen besef van hun zonden, maar konden ze nauwelijks aanwijzen in welke menselijke zin ze zondig waren, en voor welke concrete daden ze schuldig waren. Tegenwoordig missen veel mensen dat besef van hun zonden. In die zin had Blaise Pascal wellicht een aangenamer leven geleefd als hij hier en nu had geleefd.

 

Aristoteles

Het goede leven

is het leven dat voor het individu bevredigend is,

en het leven dat moreel verdienstelijk is;

het is die levenswijze die aansluit bij mijn voorkeuren,

waarbij ik tegelijkertijd het welzijn van anderen bevorder.

 

Conclusie van Anton van Harskamp

Met het verlies van de zonde in onszelf,

hebben we ook de mogelijkheid verminderd om naar 'het goede leven' te zoeken.

 

Om over na te denken

Als Religie wordt geboren

uit de tegenspraak tussen het feitelijke leven en het verlangde goede leven,

- en als we dat goede leven zoeken en nastreven -

is er altijd (nieuwe) hoop voor Religie.

Relatie- en Familiedag van A.S. Exstudiantes Groningen Volleybal

Zaterdag 15 februari 2014


Groninger Heren 1 van Exstudiantes wint van Oosterwolde

Volleybal voor pas afgestudeerden
Als ouders zijn Durkje & ik door Jan Wijbe & Gaby genodigd om vandaag als gast aanwezig te zijn bij de Relatie- en Familiedag van de nieuwe Groninger Alumni Sportclub 'A.S. Exstudiantes Groningen Volleybal'.
Als (ex-)student zijn Jan Wijbe & Gaby enige jaren actief lid geweest van de Groninger studentenvolleybalvereniging Kroton, behalve als spelend lid ook respectievelijk als voorzitter en als commissielid.
Als je echter eenmaal bent afgestudeerd, breekt toch na enige tijd het moment aan dat je afscheid moet nemen van de studentensportclub, om dan in een algemene volleybalvereniging je sportieve inzet voort te zetten.
Maar als je er nog niet aan toe bent als jongere om dan al toe te treden tot zo'n 'all ages-club', maar wel graag met leeftijdsgenoten je teamsport wilt voortzetten, zit er niets anders op dan zelf een sportvereniging op te richten voor de doelgroep waar je zelf deel van uit maakt, namelijk die van alumni, ofwel (pas)afgestudeerden.

A.S. Exstudiantes Groningen Volleybal sinds 2012
Zo gedacht, zo gewenst, zo gedaan; dus Jan Wijbe & Gaby hebben - samen met enkele andere pas afgestudeerden - in het volleybalseizoen 2011-2012 het initiatief genomen om een nieuwe Groninger volleybalvereniging op te richten. Dat werd de tegenwoordige Alumni Sportclub 'A.S. Exstudiantes Groningen Volleybal'; opgericht in 2012.
Deze nieuwe sportclub begon in het volleybalseizoen 2012-2013 al met vier damesteams. En met ingang van het huidige volleybalseizoen 2013-2014 is deze nieuwe volleybalvereniging al uitgegroeid tot een club van twee herenteams en zes damesteams. Jan Wijbe is bestuursvoorzitter en spelend lid van Heren 1, en Gaby is bestuurssecretaris en spelend lid van Dames 1.

Relatie- en Familiedag 2014
Vandaag zijn we aanwezig bij de eerste Relatie- en Familiedag van Exstudiantes, waarvoor onder andere alle sponsoren, ouders, andere familie en naaste vrienden zijn uitgenodigd.
Zo'n kijk- en ontmoetingsdag blijkt wel een succes te zijn, want de opkomst is goed.
Alle dames- en herenteams die deelnemen aan de competitie spelen vandaag een thuiswedstrijd in de Groninger sporthal Selwerd, dus dat is ook de locatie van deze relatiedag. Gaby haar moeder en haar tante, en Baukje & Rauke en Pieter zijn vandaag ook allemaal naar sporthal Selwerd gekomen, dus wij zijn vandaag met zijn allen als familie goed vertegenwoordigd.
Alle gasten worden ontvangen met koffie en een lekkernij, we wonen de competitiewedstrijden bij, er is een loterij met sponsorprijzen, iedereen kan meedoen aan het satébuffet, en vanavond staat de borrel klaar in Kale Jonker in het Groninger stadscentrum. De ingrediënten van een fantastische dag, voor volleyballers en relaties, allen trots op en gezellig met elkaar.

Winst voor Heren 2 èn Heren 1
De teams van Exstudiantes doen het goed vandaag. Eerst wonen we de competitiewedstrijd bij van het team van Heren 1, waar Jan Wijbe in speelt. Zij winnen van de tegenstander uit het Friese Oosterwolde. De triomfantelijke toon is doorgezet, want ook in de voorgaande wedstrijd wonnen de heren van Heren 2 zojuist al.
Daarna worden alle gasten uitgenodigd om naar de sportkantine te komen, voor een korte koffiepauze. In dit tijdsbestek tussen twee wedstrijden wordt ook de loterij gehouden, waarin een groot aantal prijzen kan worden gewonnen, die door allerlei sponsoren aan Exstudiantes ter beschikking zijn gesteld voor dit doel.

Nog Twee Twee Twee en Eén Eén Eén
Na deze koffiepauze gaan we weer in optocht naar de sportzaal, waar wederom op twee van de drie volleybalvelden twee damesteams van Exstudiantes aantreden. Nu speelt ook het Dames1-team van Gaby.
Dat deze relatiedag ook qua opkomst een succes is, blijkt wel uit het feit dat de tribune van Exstudiantes-veld 1 èn van Exstudiantes-veld 3 nagenoeg vol zit. Hartstochtelijk worden Dames 4 en Dames 1 door hun uitgenodigde supporters toegeroepen en toegezongen.
Op het middenveld spelen damesteams van twee andere verenigingen. Op hun tribune zit daarentegen slechts één toeschouwer, bescheiden in stilte tussen de druktemakers op de tribune links en rechts van de man op de tribune.
Het Dames 1-team van Gaby verslaat de tegenstander ook, daarbij ondertussen met groot en stijgend enthousiasme opgezweept door de brullende spreekstemmen van het geestdriftig 'supportive' supporterspubliek:

Hersteltrajecten in het nieuwe accreditatiestelsel: ervaringen en eerste conclusies

Donderdag 13 februari 2014

V.l.n.r.: Mirjam Koster & Tim Lamers & Paul Thijssen & Paul van Deursen

Herstel na onvoldoende opleidingsbeoordeling
Het nieuwe accreditatiestelsel, dat sinds 1 januari 2011 van kracht is, biedt de Nederlands-Vlaamse  Accreditatieorganisatie (NVAO) de mogelijkheid de bestaande accreditatie te verlengen en een zogenoemde ‘Herstelperiode’ van bruto ten hoogste twee jaar toe te kennen. Dit is het scenario indien tijdens een opleidingsvisitatie blijkt dat de opleiding niet voldoet aan de wettelijk vereiste kwaliteitsstandaarden, die gelden voor een opleiding in het Hoger Onderwijs, aan hogescholen en universiteiten. De NVAO kan bij het verlenen van zo’n herstelperiode de nodige voorwaarden stellen, waaraan bij een herbeoordeling voldaan moet zijn om daarna wel voor accreditatie in aanmerking te komen.
In de jaren 2011 tot en met 2013 werden door de NVAO al 58 herstelperiodes toegekend.
Vanmiddag komen we als vertegenwoordigers van Nederlandse hogescholen bijeen in Utrecht, om in het Platform HBO van het Nederlands Netwerk voor Kwaliteitsmanagement (NNK) de ervaringen met de eerste Nederlandse hersteltrajecten - en ook de eerste conclusies over het effect van deze trajecten - met elkaar te delen.

Grote opkomst voor een spannend traject
Zo’n veertig deelnemers hebben zich voor deze netwerkbijeenkomst opgegeven, hetgeen veel meer is dan te doen gebruikelijk. Dit deelnemersaantal maakt wel duidelijk dat het spannende onderwerp van hersteltrajecten in het Hoger Beroepsonderwijs (HBO) aanspreekt, en alle aanleiding is om vandaag vanuit het hele land naar Utrecht te komen.
Netwerkvoorzitter Paul Nieuwenhuis opent deze middagbijeenkomst in het Utrechtse Cursus- en Vergadercentrum Domstad. De mede-organisator Paul van Deursen introduceert het thema, de perspectieven en de sprekers van vanmiddag. Van Deursen  constateert dat de grootste geheimzinnigheid er zo langzamerhand wel af is. Hogescholen en opleidingen zijn - na hun aanvankelijke aarzeling - inmiddels wel bereid om openlijk te spreken over hun hersteloperaties; zo blijkt ook vandaag.
Vanmiddag zullen veel aspecten van hersteloperaties aan de orde komen. Het is de bedoeling dat dit onderwerp vandaag zal worden besproken vanuit drie verschillende perspectieven, zijnde: vanuit het perspectief van de NVAO (Accreditatie-organisatie), van het Evaluatiebureau (Visiterende en Beoordelende Instantie) en van de Opleiding (die herstelt en heraccreditatie aanvraagt).

Tim Lamers over het perspectief van de NVAO
De eerste spreker is Tim Lamers, beleidsmedewerker van de NVAO. Hij belicht de Hersteltrajecten, gezien vanuit het perspectief van de NVAO, de organisatie die voor de Nederlandse en voor de Vlaamse hoger onderwijs-markt besluit op alle accreditatieaanvragen. Lamers is al veel betrokken geweest bij herstelperiodes, o.a. bij Journalistiek van Windesheim, één van de eerste hersteltrajecten in Nederland.

• Eerst worden aanleiding, doel en procedure van een herstelperiode genoemd, zulks conform de WHW.
• In een Herstelplan volstaat het niet om alleen acties op lange termijn te noemen; ook de acties voor de kortere termijn dienen daar in te staan, want de resultaten daarvan kunnen dan binnen de duur van de herstelperiode bij hervisitatie worden beoordeeld. Na de hersteloperatie moet de opleiding voldoen aan alle accreditatiestandaarden. Beoogde resultaten moeten bij de herstelvisitatie zichtbaar zijn, en als dat dan onverhoopt deels nog niet mogelijk is, moeten de waarborgen voor dat beoogd voldoende resultaat wel aantoonbaar zijn.
• Herstel op herstel is niet mogelijk.
• De hersteltermijn van ten hoogste 2 jaar gaat in op de datum van het betreffende NVAO-besluit. Uiterlijk een half jaar voordat de hersteltermijn afloopt, moet de opleiding het herstelvisitatierapport met de nieuwe heraccreditatieaanvraag indienen bij de NVAO. De heraccreditatietermijn van 6 jaar gaat in op de datum van het NVAO-heraccreditatiebesluit.
• De aanleiding van hersteltrajecten is meestal gelegen in een te laag gerealiseerd eindniveau, en bij het HBO heeft dat veelal te maken met de onderzoekscomponent richting afstuderen. Bij de helft van de hersteloperaties behoeft het niveau van de eindwerken verbetering; bij de andere helft is verbetering van het programma nodig.
• De aanvankelijke hersteltermijn van één jaar bleek vaak te krap.
• Het HBO heeft kwalitatief inmiddels een inhaalslag gemaakt.
• De rol van Examencommissies was vaak een pijnpunt.
• Instellingen gaan heel verschillend om met hun mediabenadering, als ze in een herstelperiode geraken.
• Volgens Lamers is het nu nog te vroeg voor het verbinden van conclusies aan de opbrengsten. Wel meent hij dat het huidige herstelarrangement ‘een laagdrempelige en transparante methode’ is voor het borgen van onderwijsverbeteringen.
• Een herstelplan moet vooral onderdeel uitmaken van het kwaliteitszorgsysteem van de betreffende opleiding/instelling.

Paul Thijssen over het perspectief van het Evaluatiebureau
De tweede spreker is Paul Thijssen, directeur van de Netherlands Quality Agency (NQA), het Evaluatiebureau met het grootste marktaandeel in de Nederlandse onderwijsmarkt van visiterende en beoordelende instanties. Hij belicht de Hersteltrajecten, gezien vanuit het perspectief van het Evaluatiebureau, dat de opleidingsvisitatie faciliteert.

• Thijssen benoemt de rol van het herstelplan. Het huidige accreditatiestelsel biedt ruimte voor de verbeterfunctie, en visitatiepanels kunnen - gemakkelijker dan in het oude stelsel - discrimineren op een Onvoldoende of een Voldoende.
• Thijssen constateert dat het herstelproces nu nog niet gestandaardiseerd is, en dat het nog een relatief intensief proces is. Er is momenteel nog veel afstemming nodig tussen NVAO, Evaluatiebureau, Visitatiepanel en Opleiding. Zo’n traject is in alle opzichten momenteel dan ook maatwerk. De NVAO is nog onduidelijk over welk panel het herstel zal gaan beoordelen. Het is nog maar de vraag of het verstandig is dat er een nieuw panellid wordt toegevoegd aan het voorgaande visitatiepanel. Paul Thijssen vraag aan de NVAO om hierover vooral duidelijkheid te scheppen in het aanstaande, nieuwe accreditatiekader.
• De oorzaak van een herstelplan is veelal gelegen in een gegeven onvoldoende op het behalen van eindkwalificaties. Er wordt geen onvoldoende gegeven als bij de student alleen een onderzoekende houding ontbreekt. Vaak gaan de geconstateerde problemen gepaard met tekortkomingen in de uitvoering van de beoordelingssystematiek. Meestal is het zo dat een onvoldoende op Standaard 3 gelegen is in een probleem bij Standaard 2.
• Volgens Paul Thijssen komt een herstelplan nooit als een verrassing.
• De NVAO is nog niet afgeweken van de beoordelingen in de visitatierapportages van de NQA.
• Herstelbeoordelingen zijn qua systematiek identiek aan de initiële beoordeling. De NVAO stelt doorgaans aanvullend nog wel een aantal voorwaarden. Bij de herbeoordeling worden de eindwerken beoordeeld waarvan de opleiding aangeeft dat het herstel daarin redelijkerwijs zichtbaar is. Als een onvoldoende op de combinatie van NVAO-Standaard 2 en 3 wordt gegeven, is een herstelperiode van zelfs 2 jaar in de praktijk waarschijnlijk te kort om tot voldoende succes te leiden.
• Hoe voorkom je een herstelplan? Opleidingen beloven vaak teveel. Zorg er als opleiding in elk geval voor dat de eindkwalificaties worden gerealiseerd, dat ze ook realiseerbaar zijn. De opleiding moet een duidelijk beeld hebben van het niveau van de opleiding, en doet er verstandig aan dat niveau tussentijds ook kritisch extern te laten toetsen.
• Vervolgens gaat Paul Thijssen in op de verantwoordelijkheden van NVAO, opleiding en Evaluatiebureau. Hij pleit ervoor dat het Evaluatiebureau wordt betrokken in alle communicatie tussen NVAO en opleiding/instelling.
• Een herstelplan moet ‘SMART’ worden geformuleerd. “Less is more: minder proces, maar meer professionals erbij betrekken, want die docenten moeten het uiteindelijk waarmaken. Zorg ervoor dat je (her)visitatiepanel optimistisch is over de aanpak van je herstelplan.
• Schrijf een herstelplan vooral voor jezelf. Notuleer alle verbeteracties. Houd alle verbeteringen bij, registreer ze tijdens de herstelperiode. Stel vast wat klaar is, en wat nog niet. De essentie moet aan het eind van de periode klaar zijn,; enkele losse snippers en open eindjes mogen er echt nog wel zijn.
• Het hoger onderwijs zou zelfkritisch moeten zijn. Is de sector momenteel wel weerbaar in de acceptatie dat sommige opleidingen onvoldoende zijn?
• Evaluatiebureau’s zijn naar hun visitatiepanels niet dicterend in oordeelsvorming. Het zijn vooral de ‘peers’ van de visitatiepanels, die je als opleiding de spiegel voorhouden. Het is een zegen dat we in het hoger onderwijs tegenwoordig de gelegenheid krijgen om tekortkomingen op een bedrijfsmatige wijze weg te werken.
• Paul Thijssen constateert tenslotte dat de bureaucratische last in zijn geheel wel is toegenomen.

Mirjam Koster over het perspectief van de HBO-opleiding
Derde spreekster is Mirjam Koster, directeur van de Hospitality Business School, tevens voorzitter van de Stuurgroep Kenniscentrum Hospitality, van Saxion Hogescholen. Zij belicht de Hersteltrajecten, gezien vanuit het perspectief van de inmiddels herstelde opleiding die accreditatie aanvraagt voor de komende jaren.

• Mirjam Koster geeft aan dat haar opleiding na de eerste schrik, boosheid en verdriet direct aan de verbeterslag is gegaan. Ze wisten immers wel wat er verbeterd moest worden. Direct werd begonnen met de gewenste verbeteringen, dus toen de uitslag van de NVAO op de toekenning van het herstelplan binnen kwam, was de opleiding al nagenoeg zover dat de resultaten van het herstel beoordeeld zouden kunnen worden. Haar advies: begin direct met verbeteringen, zodra je weet dat je een onvoldoende krijgt/hebt gekregen bij visitatie.
• Houd als management zelf het stuur in handen. Houd de voorzitter van de Examencommissie heel dicht bij je. Denk goed na over wie je in het herstelvisitatiepanel wilt hebben. Een wisseling in het oude panel kan heel goed werken. Laat vooral de opleidingsdocenten de stukken schrijven, ook het herstelplan, want zij zullen het ook moeten waarmaken. Houd er rekening mee dat het herstelplan ook op de website van de NVAO wordt gepubliceerd.
• Praat er met elkaar over wat beter moet, en ga het dan ook doen. Zorg voor checks & double checks; laat werkveld en examencommissies steekproeven houden; en zorg voor een klachtencommissie, waarbij in elk geval ook de opleidingsdirecteur betrokken is. Zorg ervoor dat er geen onrust ontstaat. Breng studenten op de hoogte van de status waarin je je als opleiding op dat moment bevindt.
• Ga af en toe ook eens buurten bij interne en externe collega-opleidingen, die ook in een herstelperiode zitten.
• Zorg voor rolvastheid van met name docenten, examencommissie en management. Examencommissies moeten vooral hun wettelijke rol pakken en dicht op de docenten gaan zitten, als waren ze de scheids- en grensrechter. Houd ook oog voor docenten die ergens nog kritische vragen stellen; kennelijk zit er dan ergens toch nog iets niet goed.
• Als er iets aan de hand is met de kwaliteit van je opleiding, grijp dan je kans: verbeter je opleiding en wees trots op de resultaten.

Vragenronde en Discussie
Diverse vragen worden gesteld aan het panel van de drie sprekers van vanmiddag. Een kleine greep daaruit:

• Tip van NQA: laat je concept-herstelplan eerst even checken door het Evaluatiebureau, alvorens het ter beoordeling naar het herstelpanel gaat.
• Paul Thijssen adviseert ook je Herstelplan - met een positief advies van het visitatiepanel - alvast naar de NVAO mee te zenden met het Visitatierapport bij je heraccreditatieaanvraag. Tim Lamers reageert daarop: het risico is dan wel dat het herstelplan nog geen rekening heeft gehouden met de aanvullende voorwaarden die de NVAO stelt. Daarnaast kun je in die versie van het herstelplan ook nog geen rekening houden met de hersteltermijn, die pas later door de NVAO wordt toegekend. Hobéon: wij zien geen winst in het eerder aanbieden van het herstelplan; maar natuurlijk kun je wel alvast met je plan en de uitvoering ervan beginnen. Hogeschool Rotterdam geeft aan dat men er wel veel waarde aan hecht om je Herstelplan al zo snel mogelijk bij de NVAO te deponeren. Tim Lamers: je kunt beide scenario’s wel hanteren, maar we moeten dan wel de consequenties van beide scenario’s onder ogen zien als je kiest voor het al dan niet tegelijk inzenden van het herstelplan. Omdat deze procedure in het accreditatiekader nog niet is geprotocolleerd, verzoek ik Tim Lamers om bij de NVAO beide scenario’s eens nader uit te werken, en erin te voorzien dat hogescholen – de scenario’s en hun consequenties overziend – gegeven hun eigen situatie zelf kunnen kiezen om al heel vroeg (bij de eerste heraccreditatieaanvraag) of (en) pas veel later (na toekenning van een herstelperiode met voorwaarden) een Herstelplan aan de NVAO aan te bieden.

En dan is het aan het eind van de middag al weer de hoogste tijd om het plenaire programma van deze netwerkbijeenkomst af te sluiten. Netwerkvoorzitter Paul Nieuwenhuis bedankt de sprekers en rondt deze bijeenkomst af.