De Blikken in Stiens

Zondag 2 januari 2011

De Blikken is een woonstraat in de wijk Aldlân van Stiens. Deze straat is aan de zuidzijde toegankelijk via de brede doorgaande weg van de Brêgeleane. Als je De Blikken in noordelijke richting volgt, kom je uit op de T-kruising met de Mienskar. De Blikken is een betrekkelijk korte straat, die - zoals meer woonstraten in de Stienser wijk Aldlân - is ingericht in twee delen. Het smalle 1/3-wegdeel aan de westzijde is met name bedoeld voor het langzame verkeer en wordt doorgaans ook gebruikt als parkeerstrook. Het brede 2/3-wegdeel aan de oostzijde wordt in principe bereden door het gemotoriseerde verkeer. Aan de achterzijde van de westelijk gelegen woningen grenzen de tuinen aan het doorgetrokken wandel- en fietspad van het parallel liggende Tiltsjepaad.

In de Friese taal wordt het woord “blik” in de aanduiding “blik lân” gebruikt als bijvoeglijk naamwoord, om daarmee aan te duiden dat het gaat om vaak lager gelegen, moerassig land. Als aanduiding van hoedanigheid wordt het woord “blikken” in Fryslân ook wel aangeduid in bijvoorbeeld de combinatie van “in blikken lûd”, in de betekenis van bijvoorbeeld “een schelle stem”. En als bijvoeglijk naamwoord werd het woord “blikkene” vroeger ook wel gebruikt in de minderwaardige aanduiding van bijvoorbeeld “in blikkene dominy”, waar dan bijvoorbeeld een onbevoegde predikant of straatprediker werd bedoeld. Aangezien in dit deel van het Stienser Aldlân de straatnamen aanduidingen zijn voor landnamen, mogen we er van uit gaan dat hier “De Blikken” is bedoeld in de betekenis van drassig land.

Door de Friese gemeente Het Bildt stroomt de Blikvaart (in het Fries ook wel Blikfeart genoemd). Deze vaart is route-onderdeel van de Elfstedenschaatstocht, door schaatsers gevreesd vanwege de harde en koude wind die hier veelal in strenge ijswinters vanuit het noordoosten over de zeedijk en over de Bildtse zeeklei waait. Die wind maakt het de schaatsers niet alleen lastig als ze van Franeker in noordoostelijke richting naar Dokkum schaatsen, maar die zorgt na sneeuwval ook voor het onder stuifsneeuw geraken van de baan waar geschaatst moet worden. En bij afwezigheid van sneeuw kan diezelfde wind er ook voor zorgen dat een dun laagje zavelachtige klei vanaf de akkers over het ijs wordt geblazen, waardoor het schaatsen stroef en moeizaam verloopt. In de meeste gevallen vraagt het passeren van de Blikvaart dan ook een bovengemiddelde krachtsinspanning van schaatsers.

Een ander Bildts woord dat lijkt op het Friese “blikke”, is het woord “blaik”. Mijn grootmoeder legde vroeger de was te drogen op – zoals ze dat noemde – “de blaik” of “bleek”, zijnde het grasveld dat rondom het woonhuis van de boerderij van mijn pake en bep aan de Nieuwe Bildtdijk in de Friese Bildthoek lag. Toen mijn ouders vanuit de Bildthoek verhuisden naar Drachten en wij voor en achter ons huis ook een grasveld hadden in onze tuin in de nieuwbouwwijk, werden die grasveldjes door mijn ouders ook nog wel aangeduid als “bleek”. Wie op taalonderzoek gaat, zal hoogstwaarschijnlijk nog wel meer taalverwante woorden voor “blikke”, “blaik” en “bleek” op het spoor komen, die alle werden en/of nog steeds worden gebruikt als aanduiding voor een stuk(je) land.