Mon Bourdon est mon compagnon

Vrijdag 23 maart 2012

Genootschapsbourdon en Pelgrimsmantel

Mijn Bourdon is mijn compagnon.

Mijn Pelgrimsstaf is mijn vriend.

Tak wordt stok

Veel pelgrims onderweg naar het Spaanse Santiago de Compostela zie je gaan met één of met twee wandelstokken. Die wandelstokken zijn er in allerlei soorten en maten. De één raapt onderweg een tak op en gaat voort, wandelend, steunend op die tak. Soms blijft de tak onbewerkt, maar sommigen bewerken de tak, halen de bast eraf en kerven decoraties in de tak. Zo’n tak wordt gaandeweg een wandelstok, zoals een wandelaar op het pelgrimspad gaandeweg een pelgrim wordt.

Stok wordt wandelstok

Anderen kopen een kant-en-klare, bewerkte wandelstok in de winkel, soms met metalen plaatjes erop, die de herkomst verraden en tonen. Tegenwoordig zijn er wandelstokken in alle soorten in de handel, bedoeld voor sportieve wandeldoeleinden, zoals Nordic Walking, gezondheidswandelen of lange afstandswandelen.

Diverse materialen worden tegenwoordig gebruikt, zoals bijvoorbeeld lichtgewicht carbon. Deze wandelstokken zijn in hoogte verstelbaar, zodat bijvoorbeeld grote en kleine mensen bij stijgen en dalen de wandelstok op een voor hen, en voor dat doel passende lengte kunnen afstellen.

Wandelstok wordt compagnon

Bij veelvuldig en langdurig gebruik, wordt je wandelstok je compagnon, als vriend altijd bij je, bij stijgen en dalen, bij kou en bij hitte, in de zon en in de regen, op eenzame rechte wegen of als een brute hond je al te gevaarlijk ogend nadert.

Als je overnacht in pelgrimsherbergen onderweg, is de kans groot dat je ergens in een hoek - bijvoorbeeld in een ton of in een houten bak of zomaar ergens in de hoek - een aantal wandelstokken ziet staan. Doorgaans zijn dat wandelstokken die bij vertrek in de vroege ochtend door de wandelaar zijn vergeten. De eigenaar ontdekt later dat hij of zij diens wandelstok heeft laten staan in de refugio en komt dan in de verleiding om weer terug te gaan om de stok weer op te halen.

Het karakter van de pelgrim, de binding met de stok, de mate van uniciteit van de stok en de lengte van de terugtocht zijn dan enkele van de aspecten die de pelgrim doen besluiten om al dan niet de stok weer terug te halen.

Je compagnon en vriend

Op 19 oktober 2011 verlieten Durkje en ik het Zuid-Franse pelgrimsdorp Ostabat-Asme. Vlak buiten het dorp ontmoetten we een groepje pelgrims, die zojuist een andere pelgrimsherberg hadden verlaten, dan die waar wij hadden overnacht. Eén van die pelgrims - een Fransman -  kwam in onze richting terug gewandeld en vertelde ons dat hij had vergeten om zijn wandelstok mee te nemen bij vertrek uit de refugio. Hij ging terug – gelukkig nog niet al te ver – om zijn wandelstok te halen. Je laat je compagnon, je wandelvriend, toch niet in de steek?

De Nederlandse pelgrims die een eindje verderop stond, wachtte op zijn Franse wandelmaat, want je laat je compagnon, je wandelvriend, toch niet in de steek?

Genootschapsbourdon met Friese vlag

Toen ik afgelopen zaterdag de Voorjaarsbijeenkomst van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob bijwoonde in de Nicolaikerk te Utrecht, zag ik tegen de kerkmuur een zwarte pelgrimsmantel hangen met daar op genaaide Sint-Jacobsschelpen. Naast de pelgrimsmantel stond de Bourdon, de pelgrimsstaf, van ons Nederlands Genootschap van Sint-Jacob. Deze Genootschapsbourdon is rijkelijk versierd met allerlei zaken, zoals een lange witte veer, vaandels, al dan niet met herkomst-opdruk, en ….. zowaar ook een Friese vlag, want ook Fryslân is één van de actieve regio’s van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob.

Camino der Lage Landen

De Genootschapsbourdon wordt als ceremoniële wandelstaf gebruikt als bijvoorbeeld Genootschapsgroepen aan de wandel zijn. Vorig jaar bijvoorbeeld heeft de ‘Camino der Lage Landen’ ook enkele dagen de provincie Fryslân bezocht. Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob hebben wandelgroepen in wisselende samenstelling ook Fryslân in enkele dagen doorkruist; de Genootschapsbourdon dagelijks in vol ornaat meenemend. De Bourdon werd tijdens deze landelijke wandelestafette – de Camino der Lage Landen – nabij de provinciegrenzen steeds ceremonieel overhandigd aan de pelgrims van de naburige provincie, zodat deze Bourdon uiteindelijk in weken, in maanden heel Nederland heeft doorkruist. Veel pelgrims hebben – deelnemend aan deze pelgrimsestafette – op deze wijze veel provincies gezien. Maar de Bourdon heeft àlle provincies bezocht, als compagnon, als vriend van de pelgrim.

Mon Bourdon est mon compagnon.