Onderweg met vele anderen

Maandag 28 oktober 2019

Cover van de biografie over broeder Fons

Biografie Broeder Fons van der Laan
Soms ontmoeten we op onze levensweg mensen waarmee iedereen het graag te doen heeft.
Het klikt, en mensen bemoedigen elkaar!
Fons van der Laan - broeder van de congregatie Onze Lieve Vrouw van Lourdes - is zo'n man.
Als broeder-kok werkte hij in grote en in kleine communiteiten.
Broeder Fons sloeg zijn vleugels uit, en ging op pelgrimstocht naar Santiago de Compostela.
Dat zou grote gevolgen hebben.
In het Brabantse Vessem realiseerde hij met vele anderen twee mooie projecten: de Pelgrimshoeve en de Jacobushoeve.
Harrie Wenting, ook lange tijd onderweg met broeder Fons op zijn levenspad, schreef een biografie over broeder Fons in de ik-vorm, waarin wij als lezers van deze biografie kunnen volgen met wie broeder Fons op weg was.
Deze biografie kreeg als titel 'Onderweg met vele anderen' en als subtitel 'Biografie Broeder Fons van der Laan'.

Overnachten in de Vessemse Pelgrimshoeve Kafarnaüm
Op ons pelgrimspad vanuit het Noordhollandse Den Oever richting Spaanse bedevaartsstad Santiago de Compostela wandelden Durkje en ik op het Nederlandse 'Pelgrimspad' op 23 oktober 2018 van Haaren naar Vessem.
Die nacht overnachtte we in de Pelgrimshoeve Kafarnaüm in Vessem, om na een goede nachtrust de volgende dag, op 24 oktober 2018 vanuit Vessem naar Valkenswaard te lopen.
Op die dag was onze bepakking iets zwaarder, want van de gastvrije hospitalera's Jolanda en Adrie hadden we intussen de biografie van Harrie Wenting over het leven en werken van broeder Fons van der Laan gekocht, en die meegenomen in onze rugzak. Broeder Fons is de oprichter van deze Pelgrimshoeve Kafarnaüm, en wij wilden graag kennis nemen van het levensverhaal van deze broeder Fons. Wij hadden de pech dat we broeder Fons niet hebben ontmoet in Kafarnaüm, want hij was aan het eind van de middag net vertrokken toen wij arriveerden. Het kopen van zijn biografie maakte het in elk geval mogelijk om later in alle rust te lezen over de belevenissen van deze bijzondere broeder.

Van roeping tot klooster
Harrie Wenting begint op het titelblad voorin het boek zijn biografie met het citaat: "Alleen met de stilte om je heen, en je hoofd leeg, voor nieuwe ideeën".
In zijn voorwoord schrijft Jac Naus - voorzitter van de pelgrimshoeve - dat deze biografie een prachtig beeld geeft van: een kloosterroeping, het leven in grote kloostergemeenschappen, het nieuwe elan in kleine communiteiten, het werken tussen leken, een zoektocht in het kerkelijk leven, de Camino en zijn inspiratie, en over de projecten op de Pelgrimshoeve en op de Jacobushoeve, eveneens in Vessem, ook een initiatief van broeder Fons.
In haar voorwoord schrijft Henny Houben-Sipman - voorzitter van de Stichting Jacobushoeve - over dit boek, over broeder Fons en over zijn werk onder andere: dit is een prettig lezende, wijze levensgeschiedenis, wij leren in dit boek naar onze wortels en naar onze opgave te kijken, wij zien gedachten en wensen onderweg werkelijkheid worden, dat rust pas werd gevonden toen mensen tijd voor elkaar namen waar stilte is voor bezinning. Wij leren in dit boek dat je in een echte ontmoeting telkens een stukje van jezelf loslaat ten gunste van de ander, en dat sober leven, nooit opgeven, liefde voor de medemens, met name voor de minst bedeelden, van levensbelang zijn voor broeder Fons, en dat de kracht ligt bij het werk van de vele vrijwilligers.
Bij het lezen van dit boek moest ik vaak denken aan Nijkleaster, waar we met veel bezielde mensen in het Friese Jorwert heden ten dage zo vaak iets dergelijks ervaren van wat Harrie Wenting schrijft over het leven en het werk van deze broeder Fons.

1. Noord Holland

• Wijs nooit iemand af.
• Het niet direct vragen, deed toch een beroep op mijn gevoel.
• Zou ik een leven kunnen leiden met arbeid, waar je niet met geld beloond wordt, maar met andere dingen? Wat zijn dan die andere dingen?
• Je leven in dienst stellen van goede werken en een gelofte van armoede afleggen, heeft verstrekkende gevolgen voor de rest van je leven.

2. Dongen

• Ik zie het meer als een voorbestemming.
• Wat er wel is, is het zoekende, om op weg te gaan. Het verlangen om nooit af te wijzen. Het voornemen om niet alleen zelf, maar ook met anderen op weg te gaan.
• Het maken van een keuze houdt in dat je gaat voor die keuze.

3. Negen briefjes

• Ik kom nog dagelijks zaken tegen waarover ik me verbaas. Het zijn niet altijd zaken waar ik invloed op heb, en ik merk dat als ik het accepteer, ik er geen negatieve energie aan over houd.
• Een praatje is nog altijd de basis voor een goede samenwerking.
• Mode. Steeds meer vrouwen schijnen ermee bezig te zijn.
• De wereld van eenvoud en bezinning lijkt parallel langs de andere wereld te lopen.
• Iedereen verandert doorlopend.
• Zonder relatie met de ander ben ik niets.

4. De grote keuken

• Ik merk dat ik steeds meer geïnteresseerd raak in de mens achter de patiënt. Het zijn stuk voor stuk mensen, die ieder hun eigen verhaal en hun geschiedenis hebben. Ook al kost het soms veel tijd, ik besteed er toch mijn aandacht aan.
• Ik ben ervan overtuigd dat in ieder mens iets goeds schuilt. Dat het slechts een kwestie van tijd en creativiteit is om dat naar boven te halen.

5. Bezinning

• Ik ben de keuze die ik ooit aangegaan ben, trouw gebleven en diep in mezelf ben ik daar wel trots op.
• Ik besef dat er maar weinig in het leven vanzelf komt.
• Geef nooit op.
• Blijkbaar hebben wij mensen veel woorden nodig om weer te geven wat er in ons leeft.
• Als wij een toekomst willen, zullen we die zelf mee uit moeten zetten.
• Als je kijkt wat er in de loop der jaren voor ons bedacht is, dan wordt het hoog tijd dat we zelf wat meer inbreng leveren.
• Wij mensen kunnen ons alleen handhaven als we dat doen in ontmoeting met anderen. We zullen de maatschappij in moeten.
• Het meest wonderlijke aan de situatie vind ik dat als je je gevoel deelt met een ander, die persoon daarna vaak vanzelf volgt.
• Door tafelgesprekken voel ik me geprikkeld om verder over de zaken na te denken, en ik merk dat er dan altijd wel wat gebeurt.
• Ik heb een keuze gemaakt en die zal ik trouw blijven. Weerstanden zijn er om te overwinnen. Trouw blijven aan die keuze, zie ik ook als trouw aan mezelf.
• Het is gewoon erg moeilijk om jarenlang dicht bij elkaar te leven. Dat vraagt een continue afstemmen, en je moet altijd een stukje van jezelf loslaten ten gunste van de ander.
• Het kost ook tijd om aan grotere vrijheid te wennen.
• Elk vertrek creëert weer een nieuw begin.
• Is het dan mijn lot dat er steeds weer een vernieuwing op komst is?
• Uiteindelijk gaat het om het maken van contact met medemensen en het creëren van een plek waar mensen zich thuis voelen. Mijn motto: een plek creëren waar mensen zich thuis voelen.

6. Kafarnaüm

• Het lijkt of ik ook steeds dieper tot een kern in dit leven kom.
• Hoe meer we diepgaand over dingen praten, hoe dichter we tot de kern komen.
• Een plek voor onszelf, waar toch ruimte is voor ontmoeting met anderen.
• Drie woorden die regelmatig terugkomen: Gastvrijheid. eenvoud en bezinning.
• Kafarnaüm duidt een plek aan waar mensen op verhaal kunnen komen.
• In feite moeten wij allemaal tot rust komen. In deze woelige wereld met al zijn veranderingen, is tot rust komen een weldadig iets, wat voor iedereen goed zou kunnen zijn.
• Als ik zelf niet weet welke richting het in gaat, hoe kan ik daar dan richting aan geven?
• Elkaar niet kennen, betekent meestal ook weinig begrip voor elkaar hebben.
• Hoeveel zijpaden passeer ik nog, en wat is mijn uiteindelijke bestemming?
• We hebben afgesproken dat we allen een baan voor halve dagen gaan zoeken, om zo tijd te houden om in huis ook nog iets te betekenen. We willen zo voldoende ruimte houden voor verdieping en bezinning.
• Alle auto's de deur uit.
• Een andere waarde die we met elkaar benoemd hebben, is gastvrijheid.

7. Bladel

• Op weg voor mijn eerste pelgrimstocht. Ik zie mijn eigen schaduw voor me uit lopen.

8. De Tocht der tochten

• Ik moet meer mijn eigen weg gaan. Maar waar is die, en waar leidt die naar toe?
• We vonden elkaar in bezinning.
• We probeerden op eigen wijze een vorm van broederlijk samenleven, eenheid en verbondenheid uit te stralen. Daarbij zetten we altijd de deur open voor een gastvrije ontvangst.
• Als je dit wilt doen, moet je het ook echt doen. Dit soort dingen moet je niet uitstellen. 
• We moeten onze blik op het hoofddoel houden. Dit betekent vast houden aan het routeschema.
• Al het mooie van wat mensen ooit creëerden, zal ooit tot niets terug gaan.
• Een ander land, een andere taal, maar wat universeel is, is het willen delen.
• Wat mij het meest bij blijft, is de gastvrijheid die ze ten toon spreiden.
• De mensen die we ontmoeten, zijn nog steeds overwegend gastvrij en vriendelijk.
• We zijn zo bezig met de etappe van elke dag, en zijn daardoor zo gericht op het einddoel, dat we niet moeten vergeten om te genieten van de tocht zelf.
• We zijn zo gewend geraakt aan een dagelijks ritme, dat het onderbreken daarvan eerder een frustratie is dan een zegen.
• Ongelofelijk hoe goed je iemand in negentig dagen leert kennen.
• Aan ideeën alleen heb je niets. Zonder ideeën gebeurt er ook niets.

9. Een plaats voor iedereen

• Die voettocht naar Santiago de Compostela was ook een tocht om nooit te vergeten.
• Wat je van binnen voelt dat je moet doen, moet je gewoon doen.
• Zou het ook mogelijk zijn om een plek te creëren waar mensen welkom zijn en tot rust kunnen komen? Een plaats waar het niet draait om het materiële, maar om de ontmoeting.
• Het is niet mijn eigen project. Het is vooral een project van ons. Wie dat zullen zijn, zal later zeker nog wel blijken.
• Streven naar balans tussen inkomsten en uitgaven in materiële zin, maar ook streven naar balans met betrekking tot spiritualiteit en realiteit.
• Vanuit eenvoud een doel nastreven.
• De Camino is een symbool van ontmoeting geworden.
• Natuurlijk zat niet iedereen altijd op dezelfde lijn, maar het doel bleef wel altijd overeind.
• We hebben een bestuur gevormd, maar ik heb vaak het gevoel dat ik overal - in alles wat er gebeurt - mee moet kijken.
• Iedereen heeft wel een kwaliteit waar hij goed in is.
• Wat minder goed verloopt, is de afstemming in de organisatie. We zijn begonnen met een mand vol idealen. Iedereen had zo zijn eigen verwachtingen. 
• Ik hoor soms terug dat anderen vinden dat ik soms impulsief handel, en op eigen houtje bezig ben. Hierdoor ontstaat er soms ruis op de lijn. Ik merk dat het verschil van inzicht spanningen met zich mee brengt. De spanning loopt op en er wordt op de persoon gespeeld. Ik moet er niet aan denken dat ons hele project nu al aan interne twist ten onder zou gaan.
• Dat mensen uit de organisatie stappen, is jammer, maar blijkbaar is het onvermijdelijk. Dit gebeurt in elke organisatie. Elk project krijgt pas na zeven jaar zijn echte diepgang.
• Achter elke goede bedoeling zit een maar.
• Het zijn verschillen die soms onoverbrugbaar zijn.
• Soms zijn er kleine dingen die je tonen dat je toch op de goede weg bent.
• Op mijn levensweg passeerde ik vele kruispunten. Dat leverde altijd weer nieuwe ontmoetingen op. Maar ik bleef wel mijn geloof, en vooral mezelf trouw.

10. Het vuur doorgeven

• Tijdens lange wandeltochten raakt je hoofd vanzelf leeg. Er komt dan ruimte, en je wordt ontvankelijk voor nieuwe ideeën.
• Ik vind het ongelofelijk dat we dezelfde tocht gelopen hebben. Hij schrijft over heel andere dingen dan ik. Het lijkt wel of we allebei op hetzelfde moment ergens anders waren.
• Er zijn ook dingen die pas weer aan de oppervlakte komen als er op doorgevraagd wordt.
• De passage van Saint-Jean-Pied-de-Port, op de overgang naar Spanje, was een bijzonder moment, waarvan de betekenis pas later tot me doordrong.
• Terwijl ik begin te vertellen, komen de herinneringen aan de tocht weer tot in het kleinste detail naar boven.
• Ik heb me erover verbaasd hoeveel verbondenheid het geeft om met meerdere mensen dezelfde richting uit te lopen, dezelfde weg te volgen, hetzelfde doel te hebben.

11. Tegenslag

• Als je met zoveel personen samenwerkt, ontkom je er niet aan om een aantal regels op te stellen.

12. De Pelgrimshoeve

• Het projectconcept van de pelgrimstochten voor de jeugd bestaat uit een drietal uitgangspunten: bewustwording (van de eigen levensweg die iedereen aflegt), beweging en belangstelling.
• De rugzak van je leven is gevuld met eigenschappen zoals vriendelijkheid en geduld.
• Er is geen betere leerschool dan het verhaal uit de praktijk.

13. Met de jeugd op weg
Hoe verder je komt, hoe meer mensen je ziet die dezelfde kant op lopen.

14. Nieuw elan

• Als je iets nieuws wilt beginnen, vergeet dan niet je dromen mee te nemen. Het is de inspiratiebron van waaruit mooie dingen kunnen ontstaan.

15. Gastheer en gastvrouw

• Als je je als pelgrim op weg begeeft, lijkt het alsof je lid wordt van een geheim genootschap. Iedereen met wandelschoenen aan spreekt je aan, en je groet elkaar.

16. Nieuwe ideeën

• Heb ik voldoende in beweging gezet om mijn weg altijd maar door te laten lopen?
• De route die ik liep naar Santiago de Compostela markeert voor altijd mijn leven. Ik had op dat moment niet kunnen vermoeden dat het afleggen van deze tocht mij zoveel nieuwe dingen zou bieden. Ik werd er gegrepen door de gastvrijheid en in één keer vielen er vele puzzelstukjes in elkaar. De gastvrijheid was er altijd al, maar had altijd vele gezichten.
• Het verlies van naasten is zo'n onlosmakelijk gevolg van het leven.
• Door met elkaar in gesprek te gaan, ontstaan vaak de mooiste ideeën. Ingevingen die vanuit inspiratie opborrelen; door er samen over te praten, wordt het concreet.
• Elke weg is eindig, elk mens komt ooit aan de einde van zijn tocht.
• Ik realiseer me dat ik me het beste kan richten op wat wel haalbaar is.
• Toch word je overal herkend en geholpen als je de camino aflegt. Dat maakt het bijzonder.
• Soms hebben ideeën het nodig om te rijpen. Soms blijft een idee op de plank liggen, om er uiteindelijk als stof af te worden geblazen. Zo is het met alles in het leven.

17. Een nieuw thuis

• Als je iets ziet met veel details, moet je proberen daar doorheen te kijken, om het grote geheel nog te zien.

18. Weer een wandeling

• Rust is de beloning van een vroege wandeling.
• Mijn route voor vandaag ken ik, maar daar houdt het wel een beetje op.
• Alles wat ik gedaan heb, had ik ook anders kunnen doen, maar het werd wat ik deed. Dit is het dan.
• De kruispunten die ik op mijn weg passeerde, leverden vrijwel zonder uitzondering nieuwe ontmoetingen op.
• Vaak kruisten dezelfde mensen meerdere malen mijn pad, maar dan weer in een geheel andere context.
• Eigenlijk is alles tijdelijk!
• Hoe zullen mensen mij later herinneren?
• De een zijn werkelijkheid is niet die van de ander.
• Niet alle ontmoetingen zijn vruchtbaar met een vervolg.
• Koffie is het symbool van ontmoeting. Arme koffieboeren, die in andere werelddelen zich inspannen. Waarschijnlijk onwetend wat zo'n bakje troost voor anderen kan betekenen.

Nawoord van de schrijver

• Hij bleef zijn voornemen trouw en hield zijn blik gericht op de stip aan de horizon.
• Als je een doel stelt en er aan vasthoudt, dan is er veel mogelijk. Veel meer dan je zou verwachten.
• Je stelt een doel, je zet een werkwijze uit, en je houdt daar zoveel mogelijk aan vast. Ook al was hij nooit van de vastomlijnde planning, een plan was er altijd wel.