 |
| Cover van het boek Wit-Rusland |
Belarus
Wit-Rusland is voor velen nog ‘de grote onbekende’ (het
Terra Incognita) in Europa. Belarus – want zo wordt het land ook wel genoemd –
is pas sinds 1991 onafhankelijk. Het is een groot land, met circa tien miljoen
inwoners en met een eigen taal. Het Witrussisch staat dichter bij het Pools dan
bij het Russisch.
Vroeger was Wit-Rusland één van de meest westelijke
deelrepublieken van de Sovjet Unie. Belarus heeft een woelig verleden, waarin
het deel uitmaakte van verschillende landen en rijken, waardoor het ook
aanmerkelijk verschilt van Rusland. Geen Europees land werd in de Tweede
Wereldoorlog zo ernstig getroffen als Wit-Rusland.
Landenreeks
Geert Groot Koerkamp schreef voor de ‘Landenreeks’ een boek
over Wit-Rusland. De Landenreeks is een
gezamenlijke boekenserie van KIT Publishers & 11.11.11 & Oxfam Novib,
over meer dan zestig landen in de wereld. De Landenreeks geeft een goed beeld
van waar het in zo’n land nu werkelijk om draait. De auteurs schetsen het gewone
èn het bijzondere van een land, waarbij ook het karakteristieke van de bevolking
wordt beschreven.
Geert Groot Koerkamp is als correspondent voor onder andere
de NOS en voor de Wereldomroep gestationeerd in Moskou. Vanuit Rusland komt hij
al sinds 1992 regelmatig in Wit-Rusland. Hij kent het land door en door.
Het land: Terra
incognita, de oostgrens van Europa
Het eerste hoofdstuk gaat over de nog onontdekte natuur van
Wit-Rusland.
Uiteraard komen ook de gevolgen van de kerncentraleramp van
(de vloek van) Tsjernobyl aan de orde.
Wit-Rusland is geen land van stedelingen. Alhoewel veel
Witrussen in de grotere steden wonen, blijft de band met het platteland
sterk.
De Bevolking:
Mensen van hier
Omdat een nationaal bewustzijn bij de Witrussen eeuwenlang
ontbrak, waren het voornamelijk de taal en vooral de religie die voor het
identiteitsbesef van de ‘mensen van hier’ (zo noemden ze zichzelf) van cruciaal
belang waren. De aanduiding ‘Witrus’ heeft meer een geografische, dan een
etnische betekenis.
Het lidmaatschap van een kerk is hier meer een kwestie van
nationale identiteit (erbij horen) dan van geloof. Bij dopen en trouwen speelt
de kerk veelal een rol, maar regelmatige kerkgang is maar voor circa 6% van de
bevolking een feit.
Een afnemende omvang van de landsbevolking wordt deels
geweten aan de slechte economische situatie en de daaraan gerelateerde slechte
gezondheid en toenemende niet-natuurlijke doodsoorzaken (bijvoorbeeld
alcoholslachtoffers).
De Geschiedenis:
Land van oorlogsmonumenten
Omdat één op de vier Witrussen in de Tweede Wereldoorlog
stierf, is het begrijpelijk dat overal in het land indrukwekkende
oorlogsmonumenten staan.
Ook de Eerste Wereldoorlog trof de Witrussen danig.
Aangezien de frontlijn toen door dit land liep, werd het grondgebied van
1915-1918 in tweeën gesplitst.
De Politiek:
Sovchoz-directeur grijpt de macht
Dit hoofdstuk gaat over de huidige president van het land:
Aleksandr Loekasjenko. Dit hoofdstuk beschrijft de wijze waarop deze voormalige
Sovchoz-directeur uit Mogilov aan de macht kwam en hoe hij zijn positie
handhaaft. Ook de verhouding van president Loekasjenko met zijn Europese en
Russische collega-regeringsleiders wordt hier beschreven.
De Samenleving:
Landleven zit in het bloed
De meeste inwoners hebben hun ‘roots’ op het platteland, en
die band met het landleven zit de Witrussen in het bloed. De gastvrije bevolking
spreekt met trots over hun datsja; enerzijds hun plek voor rust & reflectie,
maar zeker ook van belang voor de eigen voedselvoorziening.
Koerkamp schrijft in dit hoofdstuk voorts over de stand van
de emancipatie, de gezondheids(zorg)problemen en de staat van het onderwijs, dat
meer op kennisverwerving dan op individuele ontplooiing is gericht.
De Economie:
Planeconomie met kleine privésector
President Loekasjenko herintroduceerde de vijfjarenplannen
uit de Sovjetperiode en riep de al op gang komende privatisering een halt toe.
De torenhoge inflatie is een lastig probleem voor de Witrussen. De landseconomie
is voor een groot deel afhankelijk van Rusland.
De Cultuur:
Russificering bedreigt eigen taal
Een meerderheid van de Witrussen spreekt thuis Witrussisch,
maar op het werk Russisch. Het onderwijs in het Witrussisch wordt niet
gestimuleerd. Russisch is in het land de officiële omgangstaal.
De ramp in de kerncentrale van Tsjernobyl werd een bron van
inspiratie voor schrijvers, voor dramaturgen en voor regisseurs. Vroeger was de
oorlog een belangrijke inspiratiebron in culturele producties.
Sport is in Wit-Rusland een belangwekkende zaak van
nationale prestige, waaraan veel geld wordt besteed.
Worsteling met
eigen identiteit
De Witrussische volksschrijver Vasil Bykov geeft aan dat
het geringe identiteitsbesef van de Witrussen de verdergaande ontwikkeling van
het land in de weg staat. Witrussen erkennen hun inschikkelijkheid.
Het snelgroeiende internetgebruik in het land en ook de
toenaderingspogingen van de Westeuropese landen zullen er allicht op termijn toe
bijdragen dat Wit-Rusland en de Witrussen in de komende jaren intensiever
contacten zullen gaan onderhouden met hun Westeuropese (verre) buurlanden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten