Vrijdag 8 januari 2021
 |
| Cover van het verhalenboek 'Bonifatius Kloosterpad' |
Bonifatius in Fryslân
De Noordzee schonk de wereld Fryslân. Een waterrijke delta aan het eind van talloze riviermondingen. Een gebied van kreken, geulen, slikvelden, schorren, kwelders, oeverwallen en stranden. Een land dat met de getijden meebewoog, dat steeds andere gedaanten aannam.
Na het instorten van het Romeinse Rijk werkten de Friezen zich op tot een Europese grootmacht met een handelsvloot en filialen in riviersteden en havens aan zee in Duitsland, Frankrijk, Engeland en langs de Oostzee.
De Angelsaksische monniken Willibrord en Bonifatius verspreidden het christelijk geloof onder de Friezen. In hun kielzog volgden andere missionarissen, en weer later de middeleeuwse kloosterorden. De dood (in het jaar 754) en de heiligverklaring van Bonifatius leidden tot een pelgrimsstad: Dokkum aan het Wad. Dokkum was in de Middeleeuwen lang de belangrijkste zeehaven in het noorden.
Na het instorten van het Romeinse Rijk werkten de Friezen zich op tot een Europese grootmacht met een handelsvloot en filialen in riviersteden en havens aan zee in Duitsland, Frankrijk, Engeland en langs de Oostzee.
De Angelsaksische monniken Willibrord en Bonifatius verspreidden het christelijk geloof onder de Friezen. In hun kielzog volgden andere missionarissen, en weer later de middeleeuwse kloosterorden. De dood (in het jaar 754) en de heiligverklaring van Bonifatius leidden tot een pelgrimsstad: Dokkum aan het Wad. Dokkum was in de Middeleeuwen lang de belangrijkste zeehaven in het noorden.
De kerstening en komst van de kloosters brachten nieuwe inzichten op waterstaatkundig gebied -inpoldering, sluizen en bedijkingen - en legden de basis voor het hedendaagse cultuurlandschap in Fryslân.
De nalatenschap van heiligen, monniken en pelgrims levert boeiende verhalen op. De snippers informatie en de sporen in streeknamen en in het landschap, al is het maar een minieme afdruk, laten zich al wandelend lezen en begrijpen.
Kloosters in Fryslân
Het Bonifatius Kloosterpad verbindt Schiermonnikoog met Wolvega en ontsluit alle belangrijke kloosterlocaties, uithoven en voorwerken in noordoost- en zuidoost-Fryslân. De verhalen roepen een beeld op van toewijding, doorzettingsvermogen, vernuft en gedrevenheid om goed te doen, te helpen, te werken en te bidden. Dichter bij God kon je eigenlijk in het aardse bestaan niet komen; kleine paradijsjes van gemeenschapszin en creatief vernuft.
De werkelijkheid was natuurlijk weerbarstiger; de pogingen om de hemel te veroveren gedoemd tot mislukken. Het levert mooie, zinnenprikkelende verhalen op en uiteenlopende cultuurlandschappen: van Wad tot woud. De dijkenbouw, vervening, aanleg van waterschapswerken zoals sluizen en dammen, ontwikkeling van ambachten en wetenschap, drukten een onuitwisbaar stempel op het landschap.
Wie van noordoost naar zuidoost wandelt in Fryslân, doorkruist alle denkbare landschapstypen en verschijningsvormen. Van de Waddenzeekust met duinen en kwelders naar het ingedijkt open zeekleigebied met terpdorpen en middeleeuwse kerken, de veengebieden doorsneden door vaarten en wijken en voorzien van elzen- en eikensingels en de hogere zandgronden met beekdalen en oeverwallen met heidevelden en bossen. De afwisseling van streeklandschappen weerspiegelt de veelkleurige en veelvormige geschiedenis sinds de Middeleeuwen.
Voor wie er bij stilstaat en er oog voor heeft, laat de erfenis van Bonifatius zich tot op heden nog altijd goed lezen.
Kloosters in Fryslân
Het Bonifatius Kloosterpad verbindt Schiermonnikoog met Wolvega en ontsluit alle belangrijke kloosterlocaties, uithoven en voorwerken in noordoost- en zuidoost-Fryslân. De verhalen roepen een beeld op van toewijding, doorzettingsvermogen, vernuft en gedrevenheid om goed te doen, te helpen, te werken en te bidden. Dichter bij God kon je eigenlijk in het aardse bestaan niet komen; kleine paradijsjes van gemeenschapszin en creatief vernuft.
De werkelijkheid was natuurlijk weerbarstiger; de pogingen om de hemel te veroveren gedoemd tot mislukken. Het levert mooie, zinnenprikkelende verhalen op en uiteenlopende cultuurlandschappen: van Wad tot woud. De dijkenbouw, vervening, aanleg van waterschapswerken zoals sluizen en dammen, ontwikkeling van ambachten en wetenschap, drukten een onuitwisbaar stempel op het landschap.
Wie van noordoost naar zuidoost wandelt in Fryslân, doorkruist alle denkbare landschapstypen en verschijningsvormen. Van de Waddenzeekust met duinen en kwelders naar het ingedijkt open zeekleigebied met terpdorpen en middeleeuwse kerken, de veengebieden doorsneden door vaarten en wijken en voorzien van elzen- en eikensingels en de hogere zandgronden met beekdalen en oeverwallen met heidevelden en bossen. De afwisseling van streeklandschappen weerspiegelt de veelkleurige en veelvormige geschiedenis sinds de Middeleeuwen.
Voor wie er bij stilstaat en er oog voor heeft, laat de erfenis van Bonifatius zich tot op heden nog altijd goed lezen.
Bonifatius Kloosterpad
Het Bonifatius Kloosterpad bestaat uit 12 aaneengesloten etappes tussen Dokkum en Wolvega en dertien rondwandelingen: op Schiermonnikoog, rond Anjum, bij Dokkum, Burgum, Drachten, Oosterwolde, Wolvega, en een meerdaagse route vanuit en weer terug naar Buitenpost.
Het Bonifatius Kloosterpad belicht de rijke historie van de kloosters en landschappen en toont de onlosmakelijke band tussen beiden. De pelgrim ruikt en ziet afdrukken van eeuwen in weidse akkers, graslanden, intieme boomwallen, coulissen, vaarten en wijken. Er is veel aandacht voor de gevarieerde natuur onderweg. Van noord naar zuid maakt de wandelaar kennis met het hedendaagse klooster Schiermonnikoog in Huize Rijsbergen, de abdijen Sion en Weerd, Bonifatiusabdij en -kapel in Dokkum, Claercamp bij Rinsumageast, Veenklooster, Vrouwenklooster, Gerkesklooster, Buweklooster, het Barraconvent in Burgum, Smelne in Smalle Ee en het Karmel klooster bij Drachten, In Tribus Montibus bij Trimunt, Mariahof in Bakkeveen, Steenkerk bij Luinjeberd, het Hasker- en Schoter Convent ten noorden en zuiden van Heerenveen, en als laatste op de grens met Overijssel, Blesdijke.
Het Bonifatius Kloosterpad bestaat uit 12 aaneengesloten etappes tussen Dokkum en Wolvega en dertien rondwandelingen: op Schiermonnikoog, rond Anjum, bij Dokkum, Burgum, Drachten, Oosterwolde, Wolvega, en een meerdaagse route vanuit en weer terug naar Buitenpost.
Het Bonifatius Kloosterpad belicht de rijke historie van de kloosters en landschappen en toont de onlosmakelijke band tussen beiden. De pelgrim ruikt en ziet afdrukken van eeuwen in weidse akkers, graslanden, intieme boomwallen, coulissen, vaarten en wijken. Er is veel aandacht voor de gevarieerde natuur onderweg. Van noord naar zuid maakt de wandelaar kennis met het hedendaagse klooster Schiermonnikoog in Huize Rijsbergen, de abdijen Sion en Weerd, Bonifatiusabdij en -kapel in Dokkum, Claercamp bij Rinsumageast, Veenklooster, Vrouwenklooster, Gerkesklooster, Buweklooster, het Barraconvent in Burgum, Smelne in Smalle Ee en het Karmel klooster bij Drachten, In Tribus Montibus bij Trimunt, Mariahof in Bakkeveen, Steenkerk bij Luinjeberd, het Hasker- en Schoter Convent ten noorden en zuiden van Heerenveen, en als laatste op de grens met Overijssel, Blesdijke.
Een ontdekkingsreis en pelgrimage
Wandeljournalist Fokko Bosker publiceerde samen met co-auteur Lammert de Hoop in het jaar 2019 de wandelgids 'Bonifatius Kloosterpad'. Het titelblad van dit boek vermeldt dat het hier gaat om 'Een ontdekkingsreis en pelgrimage door het 'wilde' oosten van Fryslân'. Die wandelgids beschrijft de kleurrijke geschiedenis van de kloosters in Fryslân in routekaarten, foto's en begeleidende teksten.
Durkje en ik waren aanwezig bij de presentatie van het Bonifatius Kloosterpad, die plaatsvond op 15 november 2019 in de Bonifatiuskapel te Dokkum.
Deze wandelgids bevat de twaalf aaneengesloten etappes en de dertien lokale rondwandelingen. In totaal beslaat het wandelnetwerk 495,19 kilometers in oostelijk Fryslân, het gebied tussen het Friese Waddeneiland Schiermonnikoog en Wolvega.
Wandelgids Bonifatius Kloosterpad
Met zijn wandelgids neemt auteur Fokko Bosker je als wandelaar mee in een schitterend gebied met veel cultuur en natuur. Hij laat je wandelen naar oude kloosterlocaties en uithoven. Het is een tocht door Wad en Woud, in een rijke afwisseling van streeklandschappen en prachtige natuurgebieden.
Wandelgids Bonifatius Kloosterpad
Met zijn wandelgids neemt auteur Fokko Bosker je als wandelaar mee in een schitterend gebied met veel cultuur en natuur. Hij laat je wandelen naar oude kloosterlocaties en uithoven. Het is een tocht door Wad en Woud, in een rijke afwisseling van streeklandschappen en prachtige natuurgebieden.
Bij de wandelgids is ook een afzonderlijke 'Wandelkaart Bonifatius Kloosterpad' uitgegeven, zowel in het Nederlands als in het Duits. Deze grote, informatieve wandelkaart bevat op de voorzijde een schematische weergave van alle routes, met informatie over de natuurlijke ondergrond, en op de achterzijde wordt in woord en beeld enige informatie gegeven over onder andere: Musea en Pleisterplaatsen, de beide boeken over de route, de (voormalige) kloosters die je op deze route passeert, en korte teksten over cultuurhistorie, onthaasten en over deze pelgrimsroute, die tevens natuurgebieden ontsluit.
De wandelgids is gebaseerd op het Wandelknooppunten-netwerk. De routebeschrijving in de wandelgids is uiterst beknopt, maar het volgen van de als routebeschrijving achtereenvolgens genoemde wandelknooppunten kan volstaan om de beschreven routes goed te lopen.
Wie de vele Friese klooster- en kerkenpaden, schouwpaden, lijk- en dijkwegen van deze wandelroute loopt, maakt kennis met de vele sprekende getuigen uit vervlogen tijden van middeleeuwse kloosterorden in Fryslân. Dit Bonifatius Kloosterpad belicht de rijke Friese geschiedenis van kloosters en landschappen, en toont je al wandelend ook de relatie tussen beide zaken.
In het voetspoor van heiligen en pelgrims
Tegelijk met deze wandelgids verscheen ook dit bijbehorende boek 'Bonifatius Kloosterpad - In het voetspoor van heiligen en pelgrims'. Dit begeleidend schrijven in boekvorm biedt per wandelroute inspirerende verhalen over het gebied dat deze wandelgids bestrijkt.
Na een inleiding over het voetspoor van heiligen en pelgrims worden alle 12 Etappes, alle 3 Trajecten en alle 10 Rondwandelingen één voor één beschreven in dit verhalende boek. Wie beide boeken naast elkaar leest, zal hier en daar dubbelingen in de tekst ervaren, want delen uit dit verhalenboek zijn ook gebruikt als informatieve tekst in de wandelgids. Toch is het interessant om de beide tekstboeken voorafgaand aan of tijdens en na elke wandeldag te lezen, want de beide boeken geven samen een uitgebreide achtergrondinformatie over allerhande zaken die op een of andere wijze iets te maken hebben met de route die je tijdens zo'n wandeldag volgt. Zo vormen Wandelgids, Wandelkaart en Verhalenbundel een mooie combinatie voor de wandelaar die het Bonifatius Kloosterpad loopt.
Beide boeken sluiten af met een Pelgrimszegen, een Bemoediging en een Zegenwens.
Achterin dit boek staat nog een kaart van Fryslân, waarin het huidige Pelgrimsnetwerk van de provincie Fryslân staat afgebeeld, waarop de routes van het Claercamppad, het Jabikspaad, het Bonifatius Kloosterpad en het Sint-Odulphuspad staan.
Na een inleiding over het voetspoor van heiligen en pelgrims worden alle 12 Etappes, alle 3 Trajecten en alle 10 Rondwandelingen één voor één beschreven in dit verhalende boek. Wie beide boeken naast elkaar leest, zal hier en daar dubbelingen in de tekst ervaren, want delen uit dit verhalenboek zijn ook gebruikt als informatieve tekst in de wandelgids. Toch is het interessant om de beide tekstboeken voorafgaand aan of tijdens en na elke wandeldag te lezen, want de beide boeken geven samen een uitgebreide achtergrondinformatie over allerhande zaken die op een of andere wijze iets te maken hebben met de route die je tijdens zo'n wandeldag volgt. Zo vormen Wandelgids, Wandelkaart en Verhalenbundel een mooie combinatie voor de wandelaar die het Bonifatius Kloosterpad loopt.
Beide boeken sluiten af met een Pelgrimszegen, een Bemoediging en een Zegenwens.
Achterin dit boek staat nog een kaart van Fryslân, waarin het huidige Pelgrimsnetwerk van de provincie Fryslân staat afgebeeld, waarop de routes van het Claercamppad, het Jabikspaad, het Bonifatius Kloosterpad en het Sint-Odulphuspad staan.
Lezen - wandelen - lezen
- Samenwerken, niet altijd binnen de kaders van de wet, was een Friese gewoonte.
- Een pelgrim in de ware zin van het woord: Nergens thuis, altijd op zoek.
- Kloosters hebben een grote impact gehad op het leven in Fryslân.
- Omstreeks 1500 telde het huidige Fryslân ruim 50 kloosters van diverse orden.
- Van kloosterlingen werd de uiterste soberheid verwacht.
- Het Cisterciënzer klooster Claercamp bij Rinsumageast, het grootste moederklooster van het noorden, telde op zijn hoogtepunt meer dan 400 monniken.
- De kloosters legden ook het fundament voor het huidige Wetterskip Fryslân.
- Herinner je gisteren, droom van morgen, maar leef vandaag.
- De opvang van pelgrims die een heilige plek met een bezoek vereerden, was voor de monniken een belangrijke taak.
- Pelgrims reizen individueel of in kleine groepen.
- Hoe preciezer we iets willen weten, hoe moeizamer het is de feiten van fictie te onderscheiden.
- Noem niet iets jouw eigendom, maar houd alles in gemeenschap.
- Wandelen helpt de dagelijkse sores te ontstijgen, het hoofd leeg te maken en nieuwe emoties en gedachten toe te laten.
- De confrontatie met de natuur werkt louterend op lichaam en ziel.
- Lopen is denken en doen.
- Het klooster was de enige plek waar vrouwen zich konden ontwikkelen, waar ze onderwijs konden volgen en tot hun dood verzekerd waren van onderdak en voeding.
- Het verlangen naar liefde en geluk drijft ons onverminderd voort.
- Het landschap in Fryslân is voorzien van de handtekening van het christendom.
- Een pelgrimstocht is een stap uit het normale patroon; daardoor krijg je een gevoel van vrijheid.
- Het succes van de pelgrimstocht komt door de hang van de mens naar rituelen.
- Pelgrimages zijn populair, omdat ze toegankelijk zijn voor iedereen.
- Lopen is universeel.
- Pelgrims wandelden allemaal om zin te geven.
- Wandelen is schatten verzamelen.
- Delen geeft verbinding, weet elke pelgrim.
- Lopen maakt het hoofd leeg.
- De wandelroute dwingt je tot opletten, en er gebeuren altijd onverwachte dingen, die het gemoed opbeuren.
- Frédéric Gros ziet wandelen als een filosofische daad en als een spirituele ervaring.
- De onverwachte zegeningen van het lopen spreekt steeds meer mensen aan.
- Wandelen verhoogt de sensitiviteit.
- Als we wandelen, nemen we aandachtiger waar.
- Wandelen maakt de weg vrij naar een sterkere beleving.
- Lopen is de oudste, meest natuurlijke en eenvoudige en meest verkwikkende manier van voortbewegen die er bestaat.
- De pelgrim 2.0 zoekt en vindt inspiratie en verlegt grenzen tijdens het wandelen.
- De weg is het doel, niet de bestemming.
- De gastvrijheid van refugio's viel pelgrims ten deel tijdens hun tocht. Ontvangen en delen.
- Als we genoeg inkomsten hebben om rond te komen, is het voor ons voldoende. We hebben besloten het wat rustiger aan te doen en meer van het leven te genieten. Het geeft meer ruimte in het hoofd en tijd om praktisch de handen uit de mouwen te steken voor de gemeenschap.
- Jongeren van gegoede afkomst gingen op 'Grand Tour', om kennis en levenservaring op te doen.
- De Derde Regel van Sint-Franciscus roept op God te volgen en solidariteit met mens en natuur te tonen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten