Kwaliteit als cultuur

Woensdag 6 februari 2013

Paul Zevenbergen over ambities van het accreditatiestelsel

NVAO-Voorjaarscongres 2013
Het Voorjaarscongres van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) wordt vandaag georganiseerd in het World Trade Center te Rotterdam. Vanwege een aangepaste dienstregeling van de NS en door de filevorming die beide het resultaat zijn van de sneeuwval van afgelopen nacht, haalt het deelnemersaantal bij de opening van dit congres het verwachte aantal van zo’n 300 nog niet, maar gedurende de openingssessie lopen de rijen stoelen in de grote zaal van het WTC al behoorlijk vol. Het Voorjaarscongres wordt om 9.30 uur geopend door dagvoorzitster Anouschka Laheij.

Paul Zevenbergen
Eerste spreker is Paul Zevenbergen, dagelijks bestuurslid van de NVAO. Hij vertelt over de achtergronden, afwegingen, dilemma’s en ervaringen met het nieuwe, huidige accreditatiestelsel. Ook komt Zevenbergen met de officiële mededeling dat onze minister de heer Anne Flierman heeft benoemd tot nieuwe bestuursvoorzitter van de NVAO en dat mevrouw Ann Demeulemeester is benoemd tot vice-voorziter van het NVAO-bestuur. Paul Zevenbergen sluit af met een toelichting op het congresthema van vandaag: ‘Kwaliteit als cultuur’.

Plenaire ochtendsessies
Na deze opening volgt een interview met Wim Boomkamp (Saxion Hogescholen) en Martin Kropff (Wageningen University & Reseach). De dagvoorzitster voert een vraaggesprek over de ervaringen van hun twee instellingen met betrekking tot de inmiddels afgeronde Instellingstoets Kwaliteitszorg. Ze vertellen over hun ervaringen met deze NVAO-audit en de impact van die audit op de kwaliteitszorg en de kwaliteitscultuur binnen hun beide instellingen. Twee punten die hierin onder andere aan de orde komen, zijn:

• Kwaliteitszorg doe je niet alleen voor de Instellingstoets, maar voor jezelf. Om die bewustwording te kweken, moet je gesprekken voeren in de hele organisatie.
• In het nieuwe accreditatiestelsel is het beter dat we nu te maken krijgen met hardere oordelen, maar met zachtere consequenties van die oordelen.

Vóór de koffiepauze volgt dan nog een plenair debat over de kwaliteitscultuur in het hoger onderwijs, onder leiding van Anouschka Laheij. Dit gesprek wordt gevoerd met de aanwezigen in de zaal, met als speciaal hiertoe uitgenodigde panelleden: Tineke Westerveld (UMC), Bas van der Meijden (Windesheim), Thijs van Reekum (ISO), Karlijn Ligtenberg (LSVB) en Lucien Bollaert (NVAO). Dit debat wordt gevoerd aan de hand van drie stellingen.

Breakout over de rol van de docent

Tussen de koffie- en lunchpauze gaan we uiteen in subgroepen. In de bijzalen van het WTC worden zeven breakouts aangeboden over Kwaliteitsstructuur en over Kwaliteitscultuur. De eerste breakout die ik vandaag bijwoon, gaat over het betrekken van de docent bij de kwaliteitscultuur van een instelling voor hoger onderwijs; onder leiding van moderator Ann Demeulemeester (NVAO). Marie-Jet Fennema & Hans de Bresser (beiden UU) en Robert Bouwhuis (HR) presenteren hun good practices binnen hun universiteit en hogeschool. De Universiteit Utrecht (UU) hield zich bezig met de vraagstelling hoe je van kwaliteitscontrôle over gaat naar een kwaliteitscultuur. Ook komt in deze sessie aan de orde dat instellingen af moeten van het docenten uitsluitend opleggen van kwaliteitseisen, maar dat je toe moet naar co-creatie bij het realiseren van kwalitatief goed onderwijs.

Tia Loukkola

Na de lunch luisteren we naar de toespraak van de Finse keynote speaker Tia Loukkola, manager van het Institutional Evaluation Programme van de EUA. De titel die ze aan haar lezing gaf, is: ‘On the importance of quality culture’. Ze geeft aan dat bestuurders in het hoger onderwijs verklaren dat ‘Internationalisering’ en ‘Quality Assurance’ in de nu volgende jaren de hot items zullen zijn in het hoger onderwijs. Ze spreekt over actuele ontwikkelingen voor wat betreft bijvoorbeeld: Compliance Culture en Quality Culture. En ze benadrukt dat de participatie van alle belangengroepen in het hoger onderwijs (en dan vooral ook van studenten) bijdraagt aan het realiseren van een quality culture, waarbij ze afsluitend nog even meldt: “Practising this is quite challenging!”.

Cultuurspiegels

De tweede breakout die ik bijwoon, is getiteld: ‘Cultuurspiegels, integrale benadering van kwaliteitscultuur’, verzorgd door Dries Berings (Hogeschool-Universiteit Brussel). Deze workshop begint met een korte inleiding, waarna we in groepen een reflectieoefening doen, waarna Berings verdere uitleg geeft over zijn quality-model;daarbij een toelichting gevend op de principes, het model, het meetinstrument, de onderzoeksresultaten en de perspectieven. Moderator van deze workshop is Lucien Bollaert (NVAO).

Keynote van het Ministerie van OC&W

Tot 16.30 uur is de laatste keynote speaker: Ron Minnee, de plaatsvervangend Directeur-Generaal Hoger Onderwijs van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCenW). Minnee spreekt over verleden, heden en toekomst van de kwaliteit van het hoger onderwijs. Hij noemt dat het hoger onderwijs met meer excellentietrajecten zal komen, dat het hoger onderwijs uitdagender moet, dat er meer aandacht moet zijn voor de kwaliteit van docenten, en hij ziet dat er meer tevredenheidsmetingen in het hoger onderwijs worden gehouden. Er zijn al veel initiatieven van onderwijsverbetering zichtbaar, toch moeten we blijven doorgaan met het werken aan onderwijsverbetering.

Er zal meer aandacht komen voor externe validering van toetsing en examinering. De omvang van de administratieve last van al die kwaliteitszorgtaken blijft een punt van aandacht. Op dit moment ligt er nog een heel pakket nieuwe maatregelen als wetsvoorstel bij de Tweede Kamer, dat overigens tot na de zomer zal worden aangehouden, om eerst parallel nog een aantal bestuurlijke afspraken te maken in het hoger onderwijs en om de resultaten van het lopende inspectieonderzoek naar de werking van het nieuwe accreditatiestelsel af te wachten.