 |
| Bûtergieltsje - Speenkruid - Scharbockskraut |
Uthôf fan Utert
Toen ik afgelopen donderdag op de Uithof van Utrecht (in het Fries: Uthôf fan Utert) de auto had geparkeerd bij de Universiteit Utrecht en daarvandaan naar de Hogeschool Utrecht wandelde, viel mijn oog op een aantal uitbundig bloeiende groepen Speenkruid in een slootwal, nabij enkele oude wilgen, op de grens van oever en water, volop in het schijnsel van de aangename voorjaarszon. Een eend in de sloot en de woerd op de oever completeerden dit prachtige voorjaarstafereel. Als het Speenkruid bloeit, is het voorjaar begonnen.
It Bûtergieltsje
In Fryslân hebben ook alle dieren en planten een eigen, Friese naam. Het Speenkruid noemen we in Fryslân 'it Bûtergieltsje', wat vertaald in het Nederlands zou heten: het Botergeeltje.Speenkruid is een ware voorjaarsbloeier, aangezien deze mooie frisse plant al in maart bloeit, tot ongeveer in mei. Ik herinner me dat onze biologiedocent de heer Wilbers ons in de zeventiger jaren als groep studenten van de Christelijke Pedagogische Academie te Drachten tijdens zijn lessen meenam naar buiten om in het kader van heemkunde te leren wat er in elk seizoen zoal om ons heen groeit en bloeit. De heer Wilbers trekt een bosje Speenkruid uit de grond en wijst ons op de knollen die hij tegelijk mee naar boven trekt. Zowel door zaad als middels knollen vermeerdert het Speenkruid zich. De kleine knollen lijken wel op spenen. De plant werd vroeger ook gebruikt als geneeskundig kruid, om aambeien en uierontsteking bij koeien te bestrijden. Het zou kunnen zijn dat de plant daar ook haar naam aan ontleent. Overigens vind je verderop in het seizoen ook hele kleine knolletjes in de oksels van de bladeren.
Scheurbuikskruid
Duitsers noemen het Speenkruid 'das Scharbockskraut'. Ook dat is een naam met een historie. Speenkruid werd vroeger bijvoorbeeld ook wel gegeten als spinazie en/of als salade. De nog jonge voorjaarsplanten zijn namelijk rijk aan vitamine C en daarmee diende het Scharbockskraut ook als midden tegen scheurbuik. Hoe verder je in het seizoen komt, hoe hoger het gehalte aan giftige stoffen in de plant toeneemt, dus àls je Speenkruidbladeren beslist wilt eten (kan ook met kaas erbij als salade op brood of bijvoorbeeld in de soep), doe dat dan bij voorkeur vóórdat de plant bloeit, want dan is de smaak (als je het al lekker vindt) het best, is het gifgehalte nog gering en is de vitamine C aanwezig.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten