Honderd jaar aap - noot - mies

Woensdag 23 juni 2010

De Kultuerried Ljouwerteradiel heeft het initiatief genomen om dit jaar aandacht te besteden aan de 100e verjaardag van de leesmethode van meester M.B. Hoogeveen. Eén van de activiteiten in dit kader is de expositie van de in onze gemeente Leeuwarderadeel wonende kunstschilders, die op hun eigen manier een interpretatie hebben gegeven aan het “Leesplankje AAP, NOOT, MIES”, dat het resultaat is van de leesmethode die het hoofd van de openbare lagere school van Stiens honderd jaar geleden ontwikkelde. Over die expositie in de Openbare Bibliotheek van Stiens schreef ik reeds op 23 april 2010.

In een ander dorp van onze gemeente – in Koarnjum – is in het kader van dit eeuwfeest een schoollokaal ingericht op een wijze die je terugbrengt naar het jaar 1910. En in het gemeentehuis van Leeuwarderadeel is momenteel een expositie te zien van de kunstschilder Douwe Mattheus Hoogeveen, de zoon van meester Hoogeveen die het leesplankje ontwikkelde. Over die expositie in het gemeentehuis te Stiens schreef ik reeds op 19 mei 2010.

De vierde actie in het kader van dit Aap Noot Mies-jubileum is de uitgave van een boekje over onder andere de geschiedenis van het leesplankje en over de familie Hoogeveen. Het jubileumboek van de Kultuerried Ljouwerteradiel kreeg als titel “Honderd jaar aap – noot – mies” met als boventitel “M.B. Hoogeveen-leesmethode” en met als ondertitel “Een ‘uitgelezen’ begrip”. Burgemeester Eric ter Keurs van de gemeente Leeuwarderadeel schreef het Voorwoord van deze publicatie, die in april 2010 verscheen.

Het boekje gaat dan achtereenvolgens in op de volgende onderwerpen:
a. Mattheus Bernhard Hoogeveen – bedenker van het leesplankje. Geboren in 1862 en van 1888-1894 schoolhoofd te Stiens. Rond 1892 testte meester Hoogeveen in Stiens zijn voorloper van het leesplankje.
b. Cornelis Jetses, de man van de tekeningen en de illustraties. Jetses kreeg van uitgeverij J.B. Wolters te Groningen de opdracht om samen met Jan Ligthart en Hendricus Scheepstra een nieuwe versie van de klassikale leesplank van meester Hoogeveen te maken en die aan te kleden met bijbehorende leesboekjes en met een bijpassende grote vertelselplaat voor klassikaal gebruik. Die verbeterde versie van het leesplankje verscheen honderd jaar geleden, in 1910.
c. Het leesplankje van Hoogeveen in historisch perspectief. De eerste versie dateert van ongeveer 1892 en de tweede en derde versie die door uitgeverij Brinkgreve te Deventer werd uitgegeven, verschenen respectievelijk in 1898 en 1902. Daarna volgden achtereenvolgens de verbeterde versies van uitgever Wolters in de jaren 1910, 1931, 1940, 1961 en 1967. In de loop van de jaren verschenen ook een joodse, een katholieke, een Zuid-Afrikaanse en een Oost-Indische versie.
d. Een moderne variant op het bekende leesplankje en de vormgevers van de moderne variant op het leesplankje.
e. Dr. Douwe Mattheus Hoogeveen classicus en kunstschilder, de zoon van meester Hoogeveen, die in 1931 trouwde met zijn nicht Neeltjes Boelstra. De gemeente Leeuwarderadeel heeft een groot aantal schilderijen van hem in bruikleen van de Boelstra Olivier Stichting, waarvan een deel momenteel wordt geëxposeerd in het Stienser gemeentehuis.