Pelgrimeren van Padrón naar Santiago de Compostela

Van Lissabon naar Santiago de Compostela

Caminho Portugués de Santiago van Padrón naar Santiago de Compostela

Woensdag 4 mei 2022 – 25 km.

Dag 27: 591 – 616 km

 

Aankomst bij de kathedraal in Santiago de Compostela

Laatste pelgrimsdag op de Portugese caminho

Vandaag gaan we de 27e – en daarmee laatste - etappe van de Caminho Portugués lopen volgens de binnenlandse route (Central ofwel Interior), te beginnen vanuit het Spaanse stadje Padrón aan de Río Ulla naar de kathedraal van Santiago de Compostela. Nu dus nog één wandeldag, en dan kunnen we in Santiago de Compostela zijn. Het is de bedoeling dat we deze dag 25 kilometer wandelen. We hebben gistermiddag online al een overnachtingsplek gereserveerd in Santiago de Compostela, in een pension op de medische campus van de stad. 

Om 6:15 uur gaat de wekker in onze slaapkamer van Pensión O Grilo in Padrón. We maken ons gereed voor vertrek, pakken onze rugzakken in, en ontbijten in de kamer van ons pension. Daarna leveren we de kamersleutel in, en gaan we om 7:30 uur naar buiten, klaar voor de volgende etappe; onze twaalfde en laatste pelgrimswandeldag van 2022.

Iria Flavia

Als we het pension achter ons hebben gelaten, wandelen we direct al de naburige plaats Iria Flavia binnen. 

Daar passeren we de kerk.

Nu zijn we wel gewend dat in Spanje veel graven versierd worden met bloemen en bloemstukken, maar hier valt het ons op dat er wel heel veel bloemen op de graven liggen. Daardoor overheersen niet langer de vele zwarte en grijze grafstenen, maar juist de fleur van al die bloemen. In het ijzerwerk van de toegangspoort zien we metalen Jacobsschelpen.

Iets verderop in het dorp komen we langs een oude wasplaats.

Beelden te koop

Vanuit Iria Flavia keren we weer terug naar de verkeersweg van de N550. 

In Romaris zien we op het terrein van een onderneming waar men grote betonnen en stenen bouwsels verkoopt, dat daar een manshoog beeld van Sint Jacobus te koop staat. 

Iets verderop in Romaris is een bedrijf dat stenen en betonnen tuinornamenten verkoopt. Daar zien we vier te koop staande beelden van bepakt en bezakte pelgrims in vier verschillende vormen.

Als we verder gaan op een pad dat afwijkt van de N550, komen we op een gegeven moment in het buurtschap O Rueiro. 

Hier lopen we met de nodige bochten links en rechts door de smalle straatjes.

Datzelfde Galicische beeld geeft het buurtschap Tarrio, een eindje voorbij O Rueiro. De zon komt op boven de heuvels, en het mooie warme ochtendlicht schijnt op de ruïne van een bouwwerk bij de ingang van dit buurtschap.

Sanctuario de A Escravitude

Weer terug op de N550 lopen we de plaats A Escravitude binnen, recht op de hoge trappen van de Sanctuario de A Escravitude af. 

Een vrijwilliger van de kerk staat bovenaan de stenen trap, en wenkt ons vriendelijk naar boven. Daar gaan we de kerk in, om die te bezichtigen.

Voorin de kerk, naast het koor zie ik een beeld van Sint Jacobus.

Achterin de kerk krijgen we in onze pelgrimspaspoorten een kerkstempel van de attente man, en daarna wijst hij ons buiten aan waar het pelgrimspad verder gaat door het dorp.

Op dat moment passeert een andere pelgrim, die ons gisteren met betrekkelijk hoge snelheid voorbij liep. Op zijn neus en ogen na is zijn hoofd helemaal ingepakt – ondanks de warmte – en hij rent bijna bij de trap op. Als de aardige vrijwilliger hem nodigt om ook even in de kerk te kijken, slaat hij dat aanbod af, en loopt met rasse schreden de man voorbij. Zulke pelgrims zijn er dus ook, maar zo zie je ze bijna nooit. Spijtig voor de vrijwilliger van de kerk, want ze zijn vaak bereid om je alles te laten zien en je te helpen waar het kan.

Verderop in het dorp passeren we ook de andere grote kerk.

Route door dorpen en bos

Het volgende dorp dat we binnenwandelen, is A Angeira de Suso. 

Voorbij dit dorp lopen we over een mooi pad tussen akkers en velden. Rechts van ons zien we de druivenstruiken, hangend over een stelsel van palen en ijzerdraad. 

Dit pad leidt ons naar het dorpje O Areal.

Vandaar nemen we smalle asfaltwegen, stijgend en dalend, naar de plaats A Picaraña, waar we weer terug komen bij de verkeersweg N550. Hier staat weer zo’n nieuw zitbankje met een gele camino-pijl als rugleuning, zoals we die hier in deze regio al regelmatig hebben gezien.

Als we langs de N550 verder gaan, moeten we kiezen. Onze routekaart geeft namelijk aan dat we deze plaats uit moeten lopen langs de N550, maar bij een afslag in westelijke richting staat de camino-paal van Galicië. Vóór ons zie ik drie pelgrims twijfelen. De twee Amerikaanse pelgrims nemen de route langs de N550, maar de Franse pelgrim die erbij staat, volgt de Galicische camino-paal. Vanaf dit punt zie je (nog) geen gele pijlen. Wij kiezen evenals de Fransman ook voor de Galicische richtingwijzer, maar de Amerikanen gaan rechtdoor langs de weg, waarmee ze uiteindelijk een eind verderop wel weer aansluiting kunnen vinden op de route volgens onze kaart.

Zo’n 50 meter vóór ons zien we de Fransman rechtsaf gaan, en als Durkje en ik daar ook op dat punt komen, zien we daar weer zo’n Galicische wegwijzer. We hebben dus wel goed gekozen. Nu volgt een prachtig golvend bospad door een langgerekt bosgebied. Het is prachtig om te zien hoe mooi het vroege zonlicht door het bladerdek van het bos schijnt. Heerlijk om hier zo mooi over deze bospaden met een zachte ondergrond te lopen. 

Bij een heuvelopgang is het bospad verhard met grote stapstenen, waarmee het pad het karakter van een Spaanse calzada krijgt.

Ondertussen hebben we gezien dat het Amerikaanse tweetal zich kennelijk heeft bedacht, want zij lopen inmiddels een eind achter ons.

Naar de kapel van Rúa de Francos

Na een fikse klim met een haarspeldbocht in het bos komen we op een asfaltweg uit in het dorpje O Faramello. 

Hier is een kleine bar, waar wij nog geen koffie drinken, omdat wij de plaats Oseba op het oog hebben voor onze koffiepauze. Dan zijn we namelijk net over de helft van de etappe van vandaag, en dat is altijd een mooi moment om even te pauzeren.

Een kwartier later arriveren we bij de kapel van Rúa de Francos. Twee vrijwilligers hebben er een verkooptafel met pelgrimssouvenirs, en ze geven passerende pelgrims een kapelstempel in hun pelgrimspaspoorten.

Door de voorhal van de kapel mag ik de kapel binnen om even te kijken.

In die voorhal hangt ook een poster van de Guardia Civil, die zich heeft verbonden aan de Spaanse camino. 

Je kunt trouwens tegenwoordig ook terecht bij politieburo’s om een stempel te krijgen in je pelgrimspas. In Caldas de Reis hebben we zo’n politiestempel gekregen.

Vanaf de heuvel waarop de kapel staat, heb je ook een mooi uitzicht over het landschap, en daarin zie ik verderop een hórreo hoog boven andere bebouwing uitsteken.

We verlaten de kapel, en lopen om een heel oud wegkruis heen, het dorpje weer uit.

In het ijzeren tuinhek van een huis langs de doorgaande weg zien we metalen Jacobsschelpen verwerkt in het hekwerk. 

Eindelijk pauze in O Milladoiro

Zo langzamerhand wordt ons wel duidelijk dat we niet door de centra van de dorpen Osebe, Riotinto en Raices komen, en dat daarmee een koffiepauze op dit hele traject niet tot de mogelijkheden behoort. Inmiddels lopen we een eind op met de twee jonge Amerikaanse pelgrims, die op hun route-app zien dat ook in het volgende dorpje A Agrela geen horeca is. 

In een kleine nis van een boerenschuur zie ik vanaf de weg wel een heel oud beeldje van Sint Jacobus staan. 

En inderdaad, tot nader order nog steeds geen koffiepauze mogelijk. Maar we moeten nu wel iets eten, want we lopen zo langzamerhand al meer dan drie uren zonder te pauzeren. Er zit dus niets anders op dan nog een eindje door te lopen naar de stad O Milladoiro, overigens niet veel verder.

Bij de rand van de bebouwde kom staat een man ons op te wachten met een menukaart. Hij wijst ons op een café-restaurant verderop in een hoogbouw-wijk, om daar iets te nuttigen. 

Maar om daar te komen, moeten we een behoorlijk eind van de route afwijken, terwijl we vanaf hier al kunnen zien dat het stadscentrum recht vóór ons ligt. Daar zal toch zeker ook horeca zijn langs de route, dus we bedanken de man voor zijn aanbeveling, en lopen rechtdoor de stad in.

Direct al vooraan op een grote open plek in de stad is een sport- en sociaal-cultureel centrum, met daarbij een groot cafetaria met overdekt buitenterras. Daar gaan we direct naar toe, en nemen na drie en een half uur en 18 kilometer onophoudelijk wandelen plaats op dat terras. En dan is het tijd om onszelf te verwennen met koffie en tortilla patates; wat een weldaad na zo’n lang eind wandelen.

We ontmoeten hier de Amerikaanse 72-jarige pelgrim Candy, die samen met twee jonge vrienden de camino loopt. Candy heeft voorheen al meerdere camino’s volbracht.

Als we weer goed uitgerust zijn, verlaten we deze oase, en gaan verder de stad in en door.

Het is schitterend weer, lichtbewolkt en een temperatuur van net boven de 20 graden Celsius, dus een groot kado om met zulk mooi wandelweer straks het eindpunt van onze ruim 600 kilometer lange pelgrimage te bereiken.

De kathedraal van Santiago de Compostela in zicht

In het centrum van O Milladoiro gaat de camino verder over een halfverhard pad door een schaduwrijke laan. Al heel snel zien we dan tot onze verrassing voor het eerst de stad Santiago de Compostela in het dal vóór ons liggen. 

De majestueuze kerktorens van de kathedraal steken boven de stadsbebouwing uit.

Aan de andere zijde van Santiago de Compostela zie je dit op de Monte de Gozo, op de berg van de vreugde, maar vanaf deze kant is de kathedraal tot onze vreugde ook goed te zien.

Maar we zijn er nog lang niet, want het is vanaf dit punt nog wel zo’n anderhalf uur lopen. Daarbij gaan we door een wirwar van auto(snel)wegen – waaronder de A56 - die elkaar aan de rand van de stad op vele plaatsen kruisen.

Even later krijgen we nogmaals het zicht op de kathedraal.

De Galicische kilometerpalen tellen - al ruim onder de tien kilometer - steeds verder af in de richting van de kathedraal.

Verderop gaan we onder het viaduct van de N550 door.

Langs de route zie ik een Mariabeeld, waarbij Maria het kindje Jezus op de arm heeft, en zij zelf een Jacobsschelp op haar hoed draagt.

Door woonstraten met oude en vaak vervallen huizen gaat het wisselend heuvelopwaarts en heuvelafwaarts alsmaar verder.

Op een plek waar twee pelgrims zitten te pauzeren, gaan we over een oude stenen boogbrug, waarvan het hele bovendeel recent is gerestaureerd. De oude beekbrug heeft namelijk een hele nieuwe opbouw gekregen.

Bij Choupana de stad in

Heel onverwacht verlaten we de verharde wegen, en gaat de route door een soort niemandsland tussen beide steden verder over schaduwrijke hellingpaden door een bosachtige gebied. Heerlijk koel wandelen we hier op deze overigens aangenaam warme pelgrimsdag.

Nog eens weer gaan we onder een viaduct door.

Dan komen we aan de rand van Santiago de Compostela voor de keus te staan om via één van beide varianten de stad in te gaan. Rechtsaf gaat naar beneden, door een enigszins ruig gebied, en rechtdoor is de route via Santa Martha, die hoger ligt en direct de stad in gaat. We kiezen voor de hogere stadsroute, en arriveren dan via Choupana in de bebouwde kom van Santiago de Compostela. Het is nu 12:35 uur als we Choupana binnenlopen, en nu nog ruim een half uur te gaan.

Aankomst bij de kathedraal van Santiago de Compostela

Vanaf Choupana is het vervolg heel gemakkelijk naar de kathedraal, want je kunt alsmaar rechtdoor lopen langs brede boulevards tot aan het ons bekende stadspark aan de rand van het oude stadscentrum van Santiago de Compostela. Hier houdt de bewegwijzering op, dus door de smalle straten van de oude binnenstad moeten we zelf op zoek naar de kathedraal. 

Over Praza das Praterias en Praza da Quintana lopen we naar de achterzijde van de kathedraal aan de Praza da Immaculada. 

Hier arriveer je ook bij de kathedraal als je vanaf de Camino Franchés de kathedraal bereikt.

Door de tunnel, waar ook nu weer een doedelzakspeler muziek maakt, lopen we naar de voorkant van de kathedraal, aan het Praza do Obradoiro, en daar hebben we dan het eindpunt van onze lange pelgrimage op de Caminho Portugués vanuit Lissabon bereikt.

Hier is het veelal feest, want immers aankomst van je pelgrimage, en meestal ook een weerzien van pelgrims die je hebt leren kennen in de afgelopen pelgrimsdagen.

De kathedraal is in al haar pracht nu weer te bekijken, want de steigers zijn na jaren weggehaald en de buitenkant van de kathedraal ziet er schitterend uit. Zo mooi als nu zullen we het exterieur van deze imposante kathedraal hoogstwaarschijnlijk nooit weer zien.

Ook de heilige Jacobus kijkt weer geheel schoongemaakt uit over al die pelgrims die met ieder hun eigen emotie arriveren bij de immense kathedraal op het grote stadsplein van Santiago de Compostela.

Een bijzondere aankomst van een bijzondere pelgrimstocht

De eerste bekende die we hier ontmoeten, is de ons bekende Amerikaanse pelgrim Candy, die samen met de twee jongere Amerikaanse pelgrims van vanmorgen naar Spanje is gekomen om haar tweede pelgrimstocht te volbrengen. Voor de jongeren is het hun eerste camino. 

We feliciteren elkaar met dit waardevolle moment, en dan maken wij enkele foto’s van Candy haar aankomst, en zij van ons beiden.

We nemen er even rustig de tijd voor om goed en met aandacht aan te komen op het eindpunt van deze Portugees-Spaanse pelgrimage, en gaan daarna zitten op één van de stenen banken aan de rand van het plein. Heerlijk in de zon, en vooral kijken en genieten van al die pelgrims die hier van allerlei verschillende kanten en pelgrimsroutes hun bestemming bereiken. Er wordt omhelsd, gezongen, geapplaudiseerd, gejuicht, gehuild, gelachen en daarna gaan de meesten even ergens zitten om bij te komen van deze bijzondere aankomst bij de kathedraal van Santiago de Compostela.

Als we dit feest een tijdje hebben aangekeken, gaan we verder.

Bisschoppelijk certificaat van aankomst in het pelgrimsburo

We mogen de kathedraal nog niet in, omdat we onze rugzakken nog dragen, dus de kathedraal gaan we morgen bezoeken, om dan ook de mis van 12:00 uur bij te wonen.

Eerst gaan we nu naar het bisschoppelijk pelgrimsburo, want daar kun je op vertoon van je gestempelde pelgrimspaspoorten je Compostelane halen, je getuigschrift waarop de bisschop van Santiago de Compostela verklaart dat je je pelgrimage hebt voltooid bij de kathedraal.

Van onze vorige drie aankomsten weten we dat hier lange rijen pelgrims staan te wachten op hun getuigschrift. Maar dat val nu vanmiddag alleszins mee. Tegenwoordig moet je bij het pelgrimsburo een QR-code scannen, en dan buiten eerst je persoonlijke gegevens invullen op een website. Daarmee krijg je dan een nieuwe QR-code, en vervolgens een tijdslot, waarop staat binnen welke tijden je je certificaat binnen mag afhalen. Maar omdat het nu helemaal niet druk is, mogen wij na het invullen van onze gegevens direct doorlopen naar de vele loketten van het pelgrimsburo.

Tot onze grote verrassing zijn we daar vrijwel direct aan de beurt. Durkje aan het ene loket, en ik aan een ander loket.  

De medewerker van het pelgrimsburo controleert dan je ingevulde gegevens in het systeem op de website, en bekijkt daarna aandachtig de stempels in je pelgrimspaspoort. Zo wordt geverifieerd waar en wanneer je bent begonnen aan je pelgrimage, welke pelgrimsroute je hebt gelopen, en zo bepaalt men dan met de afstandsgegevens uit hun systeem hoe lang je pelgrimstocht is geweest.

Vervolgens vullen ze dan je gegevens in op het pelgrimscertificaat, en kun je er voor drie euro ook nog een afstandscertificaat bij kopen, waarop de medewerker de route en de afgelegde afstand noteert. 

Dan worden al je pelgrimspaspoorten voorin en achterin van je aankomstdatum voorzien en afgestempeld met het bisschoppelijk stempel, waarmee je zo’n paspoort dus niet nogmaals kunt gebruiken bij een volgende aankomst. 

Bij de kassa kopen we nog een bijbehorende koker, en betalen we ook voor de beide afstandscertificaten, en dan zijn we tot onze verrassing al binnen enkele minuten klaar in het pelgrimsburo. Zo snel hebben we dat de vorige drie keren niet gehad.

Huiskamer der Lage Landen in Santiago de Compostela

Nu heeft het Nederlands Genootschap van Sint Jacob een eigen huiskamer, om daar de aangekomen pelgrims gastvrij te ontvangen. Die Huiskamer der Lage Landen van onze pelgrimsvereniging wordt bemand door vrijwilligers van ons genootschap, en daar kun je dan een kop koffie of thee drinken met een Nederlands koekje erbij, en daar kun je ook je verhaal en je vragen kwijt. 

Wij gaan naar boven in het pelgrimsburo en maken daar kennis met het echtpaar Peter & Marianne Valkhof uit Zwijndrecht, dat momenteel gastheer & gastvrouw is voor arriverende pelgrims. 

We drinken er samen koffie, en even later komt nog een jongedame uit Amsterdam binnen, die zojuist haar pelgrimage op de Camino Franchés heeft beëindigd.  

We zitten daar een uurtje gezellig bij elkaar en delen elkaars pelgrimservaringen op onze pelgrimspaden.

Voordat we de huiskamer en het pelgrimsburo verlaten, brengen we nog een kort bezoek aan de kapel van het pelgrimsburo.

Daar staan een beeld van Sint Jacobus en van Maria, beide versierd met Jacobsschelpen.

Ontmoeting met andere pelgrims op Praza do Obradoiro

Als we vanuit het pelgrimsburo het plein vóór de kathedraal op lopen, komt de Duitse pelgrim Monica ons rennend tegemoet. Ze vertelt dat zij zojuist samen met de Braziliaanse Hugo en met de Roemeense Florin ook is gearriveerd. Ze is nog in een ware juichstemming vanwege de vervulling van haar persoonlijke missie om deze Portugees-Spaanse pelgrimage te voltooien. Dat wederzijds gedeelde vreugdevolle moment leggen we in elk geval vast met een aantal vrolijke groepsfoto’s. 

Zij gaan nu op zoek naar een accommodatie voor de komende nachten, en we nemen afscheid, met de wens dat we elkaar morgen hier nogmaals zullen ontmoeten. Dat zal vast wel lukken.

Overnachten in Santiago de Compostela

En dan is nu het moment aangebroken om op stap te gaan naar ons Pensión Admera, waarin we een kamer voor drie nachten hebben geboekt. Het ligt nagenoeg twee kilometer van de kathedraal af, op de medische campus, en is nieuw en heel geschikt voor ons als uitvalsbasis voor de komende dagen die we nog in Santiago de Compostela verblijven.

We checken er in bij een vriendelijke en heel behulpzame receptionist, en kunnen heerlijk douchen na deze enerverende laatste pelgrimsdag.

Vanavond gaan we uit eten in een restaurant om de hoek.

Morgen gaan we de stad weer in, onder andere naar de mis van 12:00 uur, in de kathedraal van Santiago de Compostela, want daarmee sluiten we deze Portugees-Spaanse pelgrimage op passende wijze af.

Korte terugblik op deel 1 van de Caminho Portugués in 2016

• In onze eerste elf pelgrimsdagen tussen 24 april en 4 mei 2016 hebben we de afstand van 244,6 kilometer van Lissabon naar Coimbra afgelegd, wat neerkomt op gemiddeld 22,2 kilometer per dag. 
• We hadden daarmee ruim een derde deel van de hele pelgrimsroute achter de rug.

Korte terugblik op deel 2 van de Caminho Portugués in 2019

• Van 20 april tot en met 24 april 2019 liepen we in vijf dagen de pelgrimsroute op de Caminho Portugués van Coimbra naar Porto, over een afstand van 127,6 kilometer, met etappes van gemiddeld 24,5 kilometer per dag.
• Van 26 april tot en met 3 mei 2019 liepen we in acht dagen de pelgrimsroute op de Camino Portugués Interior (ofwel Central) van het Portugese Porto naar het Spaanse Pontevedra, over een afstand van 177,3 kilometer, met etappes van gemiddeld 22,2 kilometer per dag.
• In deze 13 dagen van die mei-pelgrimage liepen we dus totaal 304,9 kilometer, met een gemiddelde etappe-afstand van 23,5 kilometer per dag.
• Toen waren we op de binnenlandse route nog drie etappes verwijderd van Santiago de Compostela.

Korte terugblik op deel 3 van de Caminho Portugués in 2022

• Van 23 april tot en met 1 mei 2022 liepen we eerst de negen etappes van de kustvariant in negen dagen van Porto naar Redondela, over een afstand van 195,9 kilometer, met etappes van gemiddeld 21,8 kilometer per dag.
• In Redondela realiseerden we de aansluiting van de Kust-variant op de Interior-route.
• Omdat we in 2019 op de Interior-route al van Redondela naar Pontevedra liepen, hebben we dit jaar dat tracé van 18,8 kilometer met de trein afgelegd.
• Vervolgens hebben we direct aansluitend van 2 mei tot en met 4 mei 2022 in drie dagen de drie laatste etappes van de Interior-route gelopen van Pontevedra naar Santiago de Compostela, over een afstand van 66,5 kilometer, met etappes van gemiddeld 22,2 kilometer per dag.
• In die 12 aaneensluitende dagen van deze mei-pelgrimage liepen we dus totaal 262,4 kilometer, met een gemiddelde etappe-afstand van 21,9 kilometer per dag.
• Daarmee sloten we de Caminho Portugués – met twee route-varianten – af in Santiago de Compostela.

Korte terugblik op de hele Caminho Portugués 2016-2022

• In de periode van 24 april 2016 tot en met 4 mei 2022 hebben we de gehele Caminho Portugués Interior (ofwel Central: de binnenlandse route) afgelegd in 27 dag-etappes, met een totale afstand van 616 kilometer, hetgeen betekent dat ons daggemiddelde 22,8 kilometer was.
• Van 23 april tot en met 1 mei 2022 liepen we extra nog de negen etappes van de kustvariant in negen dagen van Porto naar Redondela, over een afstand van 195,9 kilometer, met etappes van gemiddeld 21,8 kilometer per dag.
• Totaal hebben we dus met beide route-varianten uiteindelijk 36 dagen op de Caminho Portugués gepelgrimeerd, over een afstand van 811,9 kilometer, met een gemiddelde wandelafstand van 22,6 kilometer per dag.
• Dat waren dus 27 + 9 = 36 hele mooie wandeldagen door Portugal en Spanje, waarvan we terugblikkend blij zijn dat we beide routevarianten hebben gelopen, vooral omdat zowel de Interior-route als ook de kust-variant beide hun eigen charme hebben, en ze beide alleszins de moeite waard zijn om te bewandelen als pelgrim.