Oude Verdedigingslinie stimuleert natuurontwikkeling

Vrijdag 5 februari 2021
 

Op het voormalige havenhoofd van de Zuiderzee-haven van Kuinre

Tussen Landweer & Friese Waterlinie
In het jaar 2015 verscheen de wandelgids 'Tussen Landweer & Friese Waterlinie', geschreven door de landschapsjournalist Fokko Bosker. Deze wandelgids bevat vijf Themaroutes, die zijn opgebouwd uit 13 afzonderlijke wandelroutes door de Friese gemeenten Ooststellingwerf & Weststellingwerf, over een afstand van 250 kilometer, en qua etappe-routes gebaseerd op het Friese Wandelknooppuntennetwerk.
De 13 etappes worden door Bosker vooral verhalend beschreven, waarbij de streekhistorie en de flora en fauna van de streek uitgebreid aan bod komen. De gids heeft meer het karakter van een wandelgids, dan een routegids, want je leest wel veel over wat je onderweg wandelend passeert, maar de incidentele teksten over de te wandelen etappe-routes zijn zo globaal, dat ze niet kunnen worden gebruikt om de route onbezorgd foutloos te lopen.

Wandelen in thema's en in etappes
Durkje en ik hebben besloten vandaag weer een route te wandelen van de 13 etappes van deze wandelgids. We lopen vandaag de tweede etappe van Themaroute 5, met als thema-titel 'Op het otterpad - Driedaagse dwaaltocht door de laagveenmoerassen in Zuidoost-Friesland'.
Deze etappe van Scherpenzeel naar Ossenzijl is 21 kilometer lang. 
Etappe 5.2 is getiteld: 'Oude Verdedigingslinie stimuleert natuurontwikkeling'. Dat kan verwijzen naar verschillende vormen van verdediging. Zo komen we vandaag bijvoorbeeld op de oude zeewering/zeedijk van de voormalige Zuiderzee. En we bewandelen de Lindedijk, die de diepe polder aan de noordzijde van de Linde behoedt voor overstromingen. Verder komen we langs een linie van schansen - zoals die van Kuinre en van Slijkenburg - die waren opgericht om aanvallen van de Spaanse troepen in de Tachtigjarige Oorlog te weerstaan. Tenslotte lopen we vandaag - alhoewel het niet tot deze etappe behoort - nog over het voetpad van Spanga naar Scherpenzeel, ook al zo'n linie (waterkering), met links door boeren gecultiveerde akkers en weilanden, en rechts van ons het moerasachtige, radiaal verkavelde natuurgebied van de Rottige Meente. Al deze verdedigingslinies hebben nu wel iets in zich van natuurontwikkeling, gerelateerd aan die oude verdedigingslinies.

Padvinden in het Wandelknooppuntennetwerk van Zuid-Oost Fryslân
Van elke etappe wordt in de wandelgids het startpunt en het eindpunt aangegeven, en de route-aanwijzing bestaat uit de opeenvolgende Wandelknooppuntennummers, die je wandelend 'in het veld' passeert. Het kaartje in de wandelgids met daarin de knooppuntennummers is zozeer verkleind afgebeeld, dat die niet kan worden gebruikt als betrouwbare routegids.
We kunnen vandaag voor een deel wel gebruik maken van het Friese Wandelknooppuntennetwerk, waar de routebeschrijving in knooppunten correspondeert met de routeknooppuntpalen in het veld.
Omdat het wandelknooppuntennetwerk op onze wandelkaarten alleen voor Fryslân goed gedocumenteerd is, en nog niet voor Overijssel en de Noordoostpolder, moeten we naast enkele wandelknooppunten-richtlijnen ons vandaag vooral richten op andere aanduidingen, zoals een uitgebreider routebeschrijving, het volgen van Overijsselse knooppunten, en ook fietsknooppunten. 
We komen vandaag een behoorlijk eind met de Friese Wandelknooppuntendeelkaart 3 van de Wouden, en met alle andere aanwijzingen in de routegids en in het veld, kunnen we de route volgen zoals die door samensteller Bosker zo is bedoeld.

Etappe 5.2: Oude Verdedigingslinie stimuleert natuurontwikkeling
Om 7:45 uur vertrekken we bij het ochtendgloren vanuit een druilerig Feinsum, en rijden we naar het Friese Scherpenzeel. Om 8:45 uur parkeren we onze auto in Scherpenzeel. Hier begint vandaag onze etappe.
Bij ons vertrek vanmorgen vanuit Scherpenzeel is het 3 graden, en die temperatuur loopt vandaag slechts een graad op. De lucht is zwaarbewolkt, en we lopen een groot deel van de dag in de regen. Het weer vormt een combinatie van een behoorlijke bui, enkele buitjes, heel even licht zonneschijn, en af en toe een stevig aanwakkerende wind, die vooral koud is op ons kilometers lange traject in oostelijke richting langs de Linde.

Zicht op drie provincies
Aan de zuidkant van Scherpenzeel passeren we het monument voor de Friese zeevaarder en kolonisator Pieter Stuyvesant (stichter van Nieuw Amsterdam; tegenwoordig New York), die in zijn jonge jaren als domineeszoon heeft gewoond in Scherpenzeel. Aan de overzijde van de Pieter Stuyvesantweg staat het ernstig vervallen café-restaurant De Veehandel, waarnaast trouwens een nieuwe bijzaal wordt en is gebouwd. 

Over de betonweg van de Nieuweweg gaan we richting Skoattersyl; onderweg De Gracht overstekend, om aan het eind van de Nieuweweg bij de voormalige Zuiderzeedijk op te klimmen. Als we bovenop de Zeedijk in westelijke richting kijken, zien we eerst over een stukje Fryslân en verderop over de provincie Overijssel, en in de verte zien we Flevoland al liggen. We lopen vandaag een drieprovinciëntocht.

Over de Zeedijk lopen we naar het plaatsje Skoattersyl. Daar steken we de oude zeesluis van de rivier de Tsjonger (Kuinder) over, en als we dan even later op de Worstsloot wandelen, lopen we precies over de Fries-Overijsselse provinciegrens.

Regenloop door het Kuinderbos
Tot nu toe ging het met het weer nog prima. In westelijke richting lopen met de oostenwind in de rug is goed te doen. Maar er dreigt en komt verandering. Vóór ons wordt de lucht boven het Kuinderbos dreigend donker. En nog voordat wij op de Worstsloot het bos bereiken, begint het al te regenen. Wij zijn dan ter hoogte van een 'Rustpunt', maar die is gesloten, dus we nemen de paraplu's ter hand en gaan verder, beschutting tegen de regen krijgend van de paraplu. 

Het begint behoorlijk te regenen, maar het lukt prima om zonder regenkleding verder te gaan, en ook later op de dag hoeft de regenkleding niet aan. De paraplu volstaat keer op keer bij alle "buien en buitjes", zoals weerman Piet Paulusma die vanmorgen voorspelde.
In zuidoostelijke richting doorkruisen we zo ongeveer de helft van het Kuinderbos. De route verlaat het bos bij het voormalige havenhoofd van de oude zeehaven van Kuinre, dat overigens nog een heel eind verder ligt. Daar ontmoeten we een ander stel dat op de parkeerplaats verderop hun auto heeft verlaten om ook even te kijken bij dit gerestaureerde symbool van de Zuiderzeevaart. Ze vinden het jammer dat het voortdurend regent vandaag, en gaan al snel weer terug naar hun auto verderop.
Wij steken de Hopweg over en gaan dan door het zuidoostelijke deel van het Kuinderbos verder, langs de Burcht (de voormalige schans) naar Kuinre.

Van Kuinre naar Slijkenburg

In Kuinre hebben we geluk, want daar passeren we een benzinestation, waar koffie-to go te koop is. Binnen halen we koffie en buiten eten we een broodje en genieten we van de heerlijke warme koffie.

Daarna lopen we verder langs Kuinre, om dan bij de Havendijk de Linde over te steken.
De route gaat dan verder over de Wyberbuurseweg langs de Bij of Tuschenlinde naar Slijkenburg.

Aan de dorpsrand van Slijkenburg staat een abri met een zitbankje. De abri biedt ons perfect bescherming tegen de koude oostenwind, dus daar kunnen we voor het eerst vandaag even een korte pauze zitten om er een broodje te eten.

Na deze lunchpauze wandelen we door Slijkenburg naar het dijklichaam waarop een monument staat - met daarbij een oud kanon - dat de herinnering oproept aan de plek waar vroeger de schans van Slijkenburg stond.

Lindedijk hoog langs de Linde

In Slijkenburg gaan we de hoge Lindedijk (ook wel Waterkeringpad genoemd) op. Omdat deze Lindedijk de meanderende rivier de Linde (Lende) volgt, slingert deze hoge dijk door het landschap. Het regent af en toe en het begint harder te waaien. We lopen boven op de Lindedijk met een koude tegenwind vanuit het verre oosten. Voor de komende week wordt een klassieke winter voorspeld, met behoorlijke vorst, veel sneeuw en een harde wind, waarbij sneeuwjacht wordt verwacht. De koude wind komt vanuit Rusland en Wit-Rusland, en vandaag voelen we hier op de dijk al de eerste tekenen van de komende winterse week.
We komen na enkele kilometers bij de brug over de Linde, bij de Lindehoek. Vanaf hier zouden we volgens onze routegids nog ongeveer een kilometer naar Ossenzijl moeten lopen, maar dat gaan we vandaag nog niet doen. We hebben er namelijk voor gekozen om vanaf deze Lindebrug in noordelijke richting direct terug te lopen naar Scherpenzeel, want vanaf hier is het nog maar zo'n vier kilometer (dus een uurtje wandelen) terug naar Scherpenzeel. Omdat we nu ongeveer 20 kilometer hebben gelopen, kunnen we nog best vier kilometer terug lopen naar Scherpenzeel. Voordeel is dat we dan weer terug komen bij onze auto, die we daar vanmorgen hebben geparkeerd. Omdat dit een prima optie is, kozen we ervoor, want daardoor hoeven we vandaag niet met twee auto's naar het begin- en eindpunt van vandaag te lopen. Dus vanaf De Lindehoek gaan we terug naar Scherpenzeel, zodat we vandaag niet 21 kilometer lopen, maar 24 kilometer.

Voetpad van Spanga naar Scherpenzeel

Maar voordat we teruglopen naar Scherpenzeel loop ik nog even over de Lindebrug naar de hier ter plaatse gevestigde jachthaven van De Lindehoek. Onze volgende etappe begint bij deze jachthaven, en om te voorkomen dat we onze auto hier de volgende keer in de smalle berm zouden moeten parkeren, vraag ik de havenmeester of het akkoord is dat wij de volgende keer onze auto voor enkele uren mogen parkeren op het terrein van deze jachthaven. Dat zal toch vast wel kunnen en mogen op dit grote haventerrein, dacht ik optimistisch, vertrouwend op de gastvrijheid van zo'n recreatie-ondernemer. Maar..., het mag niet van de havenmeester van De Lindehoek. Jammer, dan lossen we het parkeren een volgende keer wel anders op. Komt vast wel goed.

Onverrichterzake gaan we de Linde weer over, en dan wandelen we eerst via de Marktweg, en daarna langs de Scheene, naar het voetpad van Spanga naar Scherpenzeel. We kennen dat mooie schelpenpad langs de Rottige Meente van de vorige keren dat we hier al eens langs liepen. Dit voetpad komt langs de kleine hooggelegen begraafplaats, geheel omgeven met een brede sloot; en op de begraafplaats een klokkenstoel. 

 

Een eindje verder pauzeren we nog eens, om een laatste broodje en onze meegenomen thermoskan-koffie te nuttigen. Even later staan we al weer voor de Pieter Stuyvesantweg. Die steken we over, om vervolgens via de parallelweg terug te lopen naar de dorpsentree van Scherpenzeel, waar we vanmorgen onze auto hebben achtergelaten. Tot slot rijden we weer terug naar huis in Feinsum.