Bonifatius Kloosterpad - Rondje 5 - Dokkum Zuid langs Sint-Benedictuskerk en Klooster Claerkamp

Zaterdag 2 januari 2021
 

Grote of Sint-Martinuskerk bij voormalige Bonifatiusbron van Dokkum

Een ontdekkingsreis en pelgrimage
Wandeljournalist Fokko Bosker publiceerde samen met co-auteur Lammert de Hoop in het jaar 2019 de wandelgids 'Bonifatius Kloosterpad'. Het titelblad van dit boek vermeldt dat het hier gaat om 'Een ontdekkingsreis en pelgrimage door het 'wilde' oosten van Fryslân'. Het gaat om een wandelgids die de kleurrijke geschiedenis van de kloosters in Fryslân beschrijft in routekaarten, foto's en begeleidende teksten.
Durkje en ik waren aanwezig bij de presentatie van het Bonifatius Kloosterpad, die plaatsvond op 15 november 2019 in de Bonifatiuskapel te Dokkum.
Deze wandelgids bevat twaalf aaneengesloten etappen en dertien lokale rondwandelingen. In totaal beslaat het wandelnetwerk zo'n 450 kilometers in oostelijk Fryslân, het gebied tussen het Friese Waddeneiland Schiermonnikoog en Wolvega.

In het voetspoor van heiligen en pelgrims
Met zijn wandelgids neemt auteur Fokko Bosker je als wandelaar mee in een schitterend gebied met veel cultuur en natuur. Hij laat je wandelen naar oude kloosterlocaties en uithoven. Het is een tocht door Wad en Woud, in een rijke afwisseling van streeklandschappen en prachtige natuurgebieden.
Tegelijk met deze wandelgids verscheen ook het bijbehorende boek 'Bonifatius Kloosterpad - In het voetspoor van heiligen en pelgrims'. Dit begeleidend schrijven in boekvorm biedt per wandelroute inspirerende verhalen over het gebied dat deze wandelgids bestrijkt.
De wandelgids is gebaseerd op het Wandelknooppunten-netwerk. De routebeschrijving in de wandelgids is uiterst beknopt, maar het volgen van de als routebeschrijving achtereenvolgens genoemde wandelknooppunten zou moeten volstaan om de beschreven routes goed te lopen.
Wie de vele Friese klooster- en kerkenpaden, schouwpaden, lijk- en dijkwegen van deze wandelroute loopt, maakt kennis met de vele sprekende getuigen uit vervlogen tijden van middeleeuwse kloosterorden in Fryslân. Dit Bonifatius Kloosterpad belicht de rijke Friese geschiedenis van kloosters en landschappen, en toont je al wandelend ook de relatie tussen beide zaken.
Met het bewandelen van alle 25 routes van deze wandelgids gaan Durkje en ik op voetreis tussen uitersten, die de verbeeldingskracht van de pelgrim voedt en inspireert.

Een winterdag met ongekende pracht
Voor vandaag hebben we het vijfde rondje van deze gids op het wandelprogramma staan, met een afstand van 30,48 kilometer.
Dit Rondje 5 kreeg als titel: 'Dokkum Zuid langs Sint-Benedictuskerk en Klooster Claerkamp' met als subtitel: 'In jubelzang van Bonifatiuskapel tot Klooster Claerkamp'.
Om 7:20 uur rijden we vanmorgen in het donker met de auto van Feinsum naar Dokkum. 
De beginregels van een bekend kinderkerstversje passen wel bij deze wandeldag: "Het daget in het Oosten, het licht schijnt overal." Als we om de noord naar Dokkum rijden, zien we in het oosten over de velden het eerste schijnsel van deze nieuwe dag. Het daagt dus wel in het oosten, maar het licht schijnt nog niet overal.
We parkeren de auto in Dokkum bij Betterwird. Het is dan vlak vóór acht uur nog steeds donker in Dokkum. Bij het krieken van de dag en bij het schijnsel van straatlantaarns lopen we naar de Markt van Dokkum, want daar, bij de voormalige Bonifatiusbron tegenover de Grote of Sint-Martinuskerk van pelgrimsstad Dokkum, begint het vijfde rondje van het Bonifatius Kloosterpad.
Op de plek van de voormalige Bonifatiusbron staat nu de moderne IJsfontein, die hier is geplaatst als Elfstedenfontein in het kader van Leeuwarden/Fryslân Culturele Hoofdstad 2018.
De temperatuur is vanmorgen bij vertrek 1 graad Celsius, en die loopt vandaag tijdens onze wandeldag op tot 6 graden Celsius. 
Twee andere regels van hetzelfde kinderkerstversje passen overigens ook bij deze dag, namelijk: "Een nieuwe dag gaat prijken, met ongekende pracht." Dat klopt al helemaal, want gaandeweg deze dag wordt het schitterend weer. De zon schijnt nagenoeg de hele dag volop, en er valt nauwelijks enige neerslag. Op deze prachtige zonnige winterdag - met nauwelijks wind - krijgen we alle tijd om volop te genieten van die ongekende pracht van de natuur, en van dat wat mensenhanden in de loop der eeuwen hier in deze regio hebben gebouwd aan kerken, boerderijen en woonhuizen.



Bonifatius van Dokkum
Langs de Dokkumer Ee lopen we in de richting van het stadscentrum van bedevaartsstad Dokkum. Schepen die afgemeerd zijn, zijn hier prachtig met licht versierd, en ook de volop verlichte Dokkumer molen Zeldenrust laat zich van de beste kant zien.
Als we op de Markt van Dokkum komen, willen we enkele foto's maken. Een toevallig passerende thuiszorgmedewerkster - met mondkapje op en handschoenen aan - vraagt of ze ons bij het schilderachtige licht op de Grote of Sint-Martinuskerk zal fotograferen. Van haar aanbod maken we graag gebruik.
Vanaf dit startpunt van ons Rondje 5 wandelen we door een stil stadscentrum naar de Bonifatiuskapel van Dokkum. Tegenover het Processiepark met de kapel staat bij de nieuwe Bonifatiusbron een standbeeld van de heilige Bonifatius, zich verdedigend tegen de dodelijke aanval met het zwaard. Zijn verdediging mocht niet baten, want in het jaar 754 werd Bonifatius bij Dokkum vermoord, zo luidt het geschiedenisverhaal.

Van Dokkum naar Driezum
Over het bedrijventerrein - en verderop langs het Dokkumer Grootdiep - van de Hogedijken lopen we Dokkum uit. Voorbij de Rondweg Zuidoost gaan we over de Wâlddyk verder buiten de bebouwde kom, met links en rechts van ons alleen maar weilanden, en hier en daar een boerderij.
Bij Wâldhiem steken we de Strobosser Trekfeart over, en daarna verlaten we al vrij spoedig de Kolkensloane om het veldpad van de Dinzerloane op te gaan. Omdat de vorst vannacht licht over het veld is gegaan, loop je 'knapperig' over het graspad, maar omdat het pad uitermate drassig is, moet je toch al laverend over het grasdijkje van dit ontgonnen veengebied van veilige plek naar veilige plek. In de sloot naast ons zwemt een nog eenzame - bijna eenjarige zwaan - in afwachting van een amoureuze en levenslange relatie in het komende voorjaar. 
Met flink bemodderde wandelschoenen komen we aan in Driezum, waar we in de berm eerst maar even onze schoenen enigszins fatsoeneren alvorens we de dorpskom in gaan. We lopen langs de kerk, de oude school en de voormalige Boaz-bank, en buiten de dorpskom passeren we Rinsma State; eens het trotse eigendom van bankier Dirk Scheringa en zijn uit Driezum afkomstige echtgenote. Op de zuidoostpunt van het landgoed van Rinsma State eten we een broodje en drinken we onze meegenomen koffie uit de thermoskan. De zon schijnt heerlijk, en er is niet of nauwelijks sprake van wind, dus we staan hier prachtig op de hoge scheiding van landgoed en open veld.

Van Wâlterswâld naar Damwâld
Over de Van Sytzamawei lopen we naar de Rinsma Pôle (voormalig baggerdepot) en de Petsleat. Van daar af volgen we het smalle asfaltpaadje langs de Petsleat in westelijke richting. Omdat de zon nog zo laag staat, is het pad aan de noordwestzijde redelijk goed begaanbaar, maar de zuidoostelijke kant ligt nog in de schaduw van het gras, en is daardoor nog glad van de vorst. Een wandelaar die uit tegenovergestelde richting komt, waarschuwt ons ervoor om verderop voorzichtig te zijn. Dat blijkt verderop geen loze waarschuwing te zijn, want daar is het asfaltpaadje over de volle breedte buitengewoon glad door de nachtvorst; het asfalt is zo glad als ijs.
Door de mooie boomsingels van de Noardlik Fryske Wâlden lopen we naar de Broekloane, en dan rechtsaf naar het Chichoreimonument van Wâlterswâld, waarop de beeltenis van Durkje haar pake staat, tussen enkele andere werknemers van de voormalige Chichorei-drogerij.
Door Wâlterswâld lopen we daarna - over de Centrale As heen - naar Damwâld.

Kris-kras door Damwâld
Eerst passeren we de eeuwenoude Sint-Benedictuskerk, die al vele eeuwen pelgrims, kloosterlingen en andere passanten voorbij heeft zien lopen over het Kloosterpad 1453.
Verderop - vlak vóór de Vermaning/Fermanje - gaan we het Fermanjepaad op. Dat volgen we totdat we een zogenoemd Halepaad kruisen. We volgen dit deel van de Halerûte, totdat we door het weiland achter de Christelijke Gereformeerde Kerk bij de Damwâldster Haadwei aankomen.
Ten zuiden van het Eineparkje Damwâld verlaten we voor een pauze de doorgaande route, omdat we door het parkje naar de woning van Durkje haar mem willen lopen. In het Eineparkje zien we overigens meer herten dan eenden, dus wij zouden het ook wel het hertenkamp kunnen noemen.
In Nij Tjaerda lunchen we, en als we gevoed en gelaafd zijn, gaan we weer door het parkje terug naar de doorgaande route van het Bonifatius Kloosterpad.
Ten zuiden van de Damwâldster tennisvelden gaan we verder over al weer zo'n oud Halepaad, dat overigens op dit stukje wel uitzonderlijk drassig is. Toch komen we met droge voeten bij de verharde weg van de Lytse Loane. Door de westelijke buitenwijk van Damwâld lopen we dan met veel bochtenwerk naar de Foarwei en De Ikker, de op een hoogte gebouwde Hervormde kerk van Akkerwoude/Ikkerwâld. Over de Hearewei lopen we dan Damwâld uit.

Geastmer Bosk en De Geast
Het is nu de bedoeling dat we naar Rinsumageast wandelen, echter niet langs de brede doorgaande verkeersweg. De routegids wijst ons erop dat het de bedoeling is dat we de bospaden nemen door het Geastmer Bosk. Dan doen we derhalve, maar omdat dit een zogenaamd broekbos (laaggelegen en vochtig) is, moeten we af en toe weer enige capriolen uithalen om met droge voeten over en langs de bijzonder drassige bospaden voort te gaan. Goed opletten, laveren, glibberen en je evenwicht goed bewaren blijken nodig om zonder glij- en valpartijen door dit natte broekbos te lopen. Uiteindelijk verlaten we dit mooie bosperceel recht tegenover Rinsumageast. 

Door het dorp lopen we naar het voormalige Rechthuis, momenteel Herberg, en gesloten. Met het water van De Moark aan onze rechterhand gaan we verder in zuidwestelijke richting, maar niet erg ver, want al spoedig moeten we over een brug en een paadje naar de markante Alexanderkerk van Rinsumageast (of 'De Geast', zoals mijn overgrootouders Oegema-Visfer hun dorp noemden). Dit is een unieke kerk, namelijk de enige basiliekkerk van Fryslân met een crypte. We maken een rondje om de kerk, om nog eens weer de bijzondere vormgeving met die grote zijbeuk van deze dorpskerk te bekijken.
Daarna wandelen we terug naar Het Rechthuis, om vervolgens de Lauwersseewei over te steken, het dorp achter ons latend.

Klooster Claercamp
Nu gaan we verder over de Trekwei in de richting van een bijzondere locatie. Over een smal weggetje langs een lange rij knotwilgen naderen we de plek waar eeuwen geleden het immense Klooster Claercamp (sinds 1165) heeft gestaan. Meer dan 700 monniken en lekenbroeders bevolkten dit Cisterciënzer klooster, waarin en van waaruit zij veel werk hebben verzet. Het Klaarkampermeer getuigt bijvoorbeeld nog van de klei-afgraving ten behoeve van de productie van grote kloostermoppen, waarvan onder ander kloosters en kerken werden gebouwd. Vanuit de lucht is nog steeds in het opppervlakprofiel en aan de overgebleven grachtsloten te zien waar het klooster - op een terp van ongeveer 4,5 meter hoogte - tot vlak na de Reformatie (1580) imposant uitstak boven het maaiveld. De omvang en de betekenis van dit Friese klooster is groot geweest.

Dokkumer Ee
Over de Klaarkampsterwei en de Trekwei lopen we naar de Eebrug, waarmee we de Dokkumer Ee oversteken. Daarna volgen we ongeveer een uur voortdurend het jaagpad langs de meanderende Dokkumer Ee, tot op het Dokkumer bedrijventerrein Betterwird. Regelmatig passeren fietsers, wielrenners en joggers, en we genieten van het prachtige weer, de schilderachtige wolkenluchten, en de mooie zonovergoten rietkragen langs de Dokkumer Ee.
 

Als we in Dokkum bij onze auto arriveren, is het 15:10 uur, dus we hebben de route van 30,48 kilometer, en een beetje meer vanwege onze extra pauzeloopje in Damwâld, in ruim zeven uren afgelegd. Met dit Rondje 5 sluiten we overigens ook het Bonifatius Kloosterpad af, want we hebben nu alle 25 dagtochten van deze wandelgids over een totale afstand van ongeveer 450 Friese kilometers gelopen.