Langs houtwallen en natte oevers (Wandelen in Fryslân - route 11)

Zondag 8 november 2015 

Tussen de natte oever en de karakteristieke houtwal over de Bûtlânsreed

Eastermar
In 2010 publiceerden geograaf Edward Houting & vormgever Jacob van der Vaart via de Friese Pers Boekerij de wandelgids 'Wandelen in Fryslân'. De focus van de 12 wandelroutes in deze wandelgids ligt op cultuurhistorie en landschap.
Vandaag lopen Durkje en ik weer een wandeling uit deze wandelgids. We lopen vanmorgen de 14 kilometer lange route nummer 11 vanuit Eastermar.
Als we vanmorgen vanuit Eastermar vertrekken, is het buiten 10 graden Celsius. Het is nog licht bewolkt met enige zonneschijn. Naarmate de wandeluren voortschrijden, neemt de bewolking toe, en aan het eind van de route is het bewolkt en steekt bij een temperatuur van 12 graden Celsius een nogal stevige en frisse wind op.
Het thema van deze vierde route is: 'Langs houtwallen en natte oevers'. Dit verwijst naar de karakteristieke houtwallen en houtsingels van de Friese Wouden, en naar de drassige oeverlanden langs de Burgumermar en De Leijen.

Langs de oever van het Burgumermar
De route begint in Eastermar bij de voormalige Gereformeerde kerk, die momenteel wordt verbouwd tot een fysiotherapiepraktijk. Door de winkelstraat lopen we naar het dorpsplein 't Breed, waar bij een enorme buitenstamtafel rondom een oude boom het standbeeld van de 'Broekophâlder' staat.
Langs de binnendorpsgracht en door een steegje lopen we naar de ijsbaan bij de passanten- en jachthaven. Via het zandpad van de Achterweg verlaten we Eastermar, om verderop dit pad even te verlaten om een kijkje te nemen bij het recreatiestrand aan de oever van de Burgumermar. Aan de overzijde zien we het recreatiecentrum 'Klein Zwitserland' en de Bergumermeercentrale. Twee vissende sportvissers varen vóór ons langs, voortgedreven door een stille electrische buitenboordmotor. Zo wordt de stille zondagochtendrust op het zonbeschenen gladde oppervlak van het meer niet verstoord.
We verlaten de Achterweg om verder te lopen over de Bûtlânsreed. Links van dit pad ligt een pas gemaaide maïsakker. Een smalle strook maïs en hier en daar een enkele maïsplant staat nog fier overeind op de aardedonkere akker. Een groep ganzen staat aan beide zijden van de maïsstrook te zonnebaden in de aangename najaarszon.
Verderop tot aan het uitkijkpunt loopt het behoorlijk drassige pad van de Bûtlânsreed parallel aan de laaggelegen natte oostoever van het Burgumermar, en rechts van ons pad ligt weer zo'n karakteristieke houtwal. Dit is nu zo'n pad dat de titel van deze wandeling waarlijk rechtvaardigt.

De Hege Stins
Vlak vóór de dorpskom van It Heechsân verlaten we de doorgaande weg om over een zandpad weer terug te lopen naar de Achterweg. Die volgen we vervolgens naar de Torenlaan tussen Eastermar en It Heechsân.
Tegenover een grote pastorie zien we aan de andere zijde van de weg de voormalige Hervormde kerk van Eastermar staan. Tot onze verrassing zien we dat deze kerk 'De Hege Stins' heet, zoals ook onze Protestantse kerk van Stiens. Als we enkele foto's van deze 19e eeuwse zaalkerk maken, komen twee dames naar buiten, en we raken met hen in gesprek over deze kerk van de inmiddels Protestantse Gemeente van Eastermar. Tussen de oude kerk en het naastgelegen kerklokaal is onlangs een prachtige ontmoetingsruimte gebouwd, en ook de kerk is grondig opgeknapt.
Of we de kerk ook even van binnen willen bekijken? Dat doen we graag, en dan krijgen we een uitgebreide rondleiding door het prachtige kerkgebouw.

Het vernieuwde interieur van de Protestantse kerk van Eastermar

De vernieuwde kerkzaal van Eastermar is een schitterende combi geworden van oude elementen in een modern jasje. De rode kleuren in combinatie met het blauw achter het kerkorgel en in het koor van de kerk zorgen voor een stijlvol geheel. Bijzondere vermelding verdient het prachtig vormgegeven verlichte kruis tegen de blauwe achtergrond in het koor van de kerk. De moderne vormen en kleuren van de inrichting van het liturgisch centrum - waarbij ook oud kerkhout als accenten zijn gebruikt - voltooien de pracht en kracht van deze mooie kerkzaal.
Voorts worden we tijdens onze rondleiding nog gewezen op de stiltekamer naast de hoofdingang van de kerk. Een dergelijke retraitekamer voor stilte en bezinning vind je op het pelgrimspad naar Santiago de Compostela veelal in rooms-katholieke kerken, maar in protestantse kerken, en zeker in Nederland, is een dergelijke stiltekapel meer uitzondering dan regel. Maar Eastermar heeft dus een eigen stiltekamer! Het schilderij van het doorzichtige kruis, dat is geschilderd door een veel te jong overleden gemeentelid, is indrukwekkend mooi en passend in deze stille ruimte. Kerkelijke gemeenten die het aandurven om met zoveel zorg te werken aan hun kerkgebouw ten behoeve van alle gemeenteleden en hun gasten, verdienen een compliment, derhalve bij deze!

13e eeuwse toren van It Heechsân

It Heechsân
Na deze verrassende rondleiding bedanken we onze gastvrouw voor haar gastvrijheid en wandelen we vervolgens It Heechsân binnen, ter hoogte van het kerkhof. Op het hoogste punt van deze grote rustplaats staat nog de 13e eeuwse kerktoren van de in de 19e eeuw afgebrande dorpskerk. De kerk is niet herbouwd, maar een fors baarhuisje is tegen de oude kerktoren gebouwd. De nagenoeg geheel in groene Hedera Helix ingepakte klimop is het beroemde kenmerk van deze bijzondere toren van It Heechsân.

De Leijen
We verlaten It Heechsân over de Lange Geestlaan, die verderop een zandpad wordt. Daarna volgt het zandpad van het Spoekeleantsje, dat verderop een heel smal oeverpaadje wordt langs een watergang met enkele stuwen. Onze route gaat achtereenvolgens verder over de Groene Weg, de Seadwei, de Achttienenweg waar ons een lange stoet van diverse soorten Porsches Carrera passeert. We moeten naar de Mâlewei, die door het gebied van de Malen loopt. Voor even verlaten we de Mâlewei om af te buigen in de richting van De Leijen. Nabij de oever van dit meer vinden we in de hoge houten uitkijkpost van Staatsbosbeheer een laag bankje, waarop we beschut voor de opstekende koude wind onze lunchpauze kunnen nemen. Vanaf dit punt hebben we ook een mooi uitzicht over De Leijen en over de natte oeverlanden langs dit meer. Een mooie plek voor een rustpauze.
Na dit rustpunt lopen we over het drassige zandpad van de Mâlewei door naar de Zwarteweg, en dan zijn we binnen enkele minuten via het fietspad langs deze doorgaande weg al weer terug bij onze auto in Eastermar.

Fryslân en Grins
Vanuit Eastermar rijden we door naar Groningen, waar we Baukje & Rauke en Jan Wijbe & Gaby ontmoeten, en de rest van de middag en een deel van de avond bij Jan Wijbe & Gaby op bezoek zijn. Pas laat in de avond begint het te hard regenen, maar daar hebben wij vandaag tijdens onze wandeldag gelukkig geen last van gehad. We zien terug op al weer zo'n mooie wandeling door het coulissenlandschap van de Friese Wouden van onze mooie provinsje Fryslân.