 |
| Plenaire discussie in Tresoar na de lezing van Leendert Klaassen |
Ombudsman Gaswinning Groningen
Vanavond organiseert het Regiocomité Fryslân van de VU-Vereniging voor de achtste maal de jaarlijkse Sminialezing; deze keer in de grote bovenzaal van Tresoar te Leeuwarden. Deze lezing over Bodemdaling wordt verzorgd door mr. Leendert Klaassen, sinds 2013 in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken de onafhankelijk raadsman op het gebied van de afhandeling van schade door aardbevingen ten gevolge van de gaswinning in de provincie Groningen.
Bewoners die in het in de provincie Groningen door aardbevingen getroffen gebied wonen, en klachten hebben over de afhandeling van hun schademeldingen bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) kunnen deze klachten melden bij deze 'Ombudsman Gaswinning Groningen'.
Complexe problematiek van schade en onveiligheid
Als onafhankelijk raadsheer onderhoudt Leendert Klaassen onder andere contact met de NAM over de gemelde klachten, en kan hij daarover aanbevelingen doen. Daarnaast vraagt hij ook aandacht voor bijzondere situaties zoals schade aan (Rijks)monumenten en voor uitzonderlijke (bijvoorbeeld schrijnende) schadegevallen.
Dat het proces van de afhandeling van schademeldingen een langzaam proces is, blijkt uit het feit dat een groot aantal schademeldingen van de aardbeving van 2012 nu nog steeds niet is opgelost. Dit is een complexe problematiek, zeker als je je realiseert dat er sinds 2012 al zo'n 23.000 schademeldingen bij de NAM binnen zijn gekomen, die alle om een zorgvuldige, maar ook vlotte afhandeling vragen.
De impact op de samenleving van deze aardbevingen wordt steeds groter, vooral nadat vorige week een aardbeving in de stad Groningen duidelijk werd gevoeld. Dan ineens zie je dat er ook in politiek Den Haag ineens volop aandacht is voor wat er in het Groninger aardbevingsgebied aan financiële en emotionele schade ontstaat door schade aan gebouwen en door het toegenomen gevoel van onveiligheid.
Dramatisch einde van de aanvankelijke euforie
Er gebeurt momenteel heel veel in en met de bodem. Niet alleen in Groningen, maar ook in Fryslân daalt bijvoorbeeld de bodem bij Franeker met zes tot negen millimeter per jaar, over twintig jaar dus een bodemdaling van tussen de 10 en 20 centimeter. Ook van de regio Harlingen (zoutwinning) en van de Waddenzee meten en weten we dat de bodem daar voortdurend daalt.
Vroeger was de aanname dat we de problemen van bijvoorbeeld gas- en zoutwinning te zijner tijd wel zouden oplossen. De praktijk van vandaag wijst echter uit dat we niet volledig zicht hebben op wat er precies in de bodem gebeurt. Wat zien wèl dat sinds het begin van de gaswinning in de zestiger jaren de bodem bij het Groninger Loppersum al met 50 centimeter is verlaagd. De euforie van de enorme gasvoorraad in het grote Slochteren-veld is dus al lang voorbij. De oude Mijnwet die voorschrijft dat wie verdient aan de gaswinning ook de daardoor ontstane schade dient te betalen, mag een en ander dan technisch, juridisch en financieel borgen, dat voorkomt de problemen niet en is ook geen garantie voor een vlotte en correcte afwikkeling door de NAM van alle schade.
Schade en vergoeding
Met tot nu toe in de eerste negen maanden van het jaar 2014 al 120 aardbevingen, waaronder een voor Nederland zware aardbeving in een groot gebied rond het Groninger Huizinge, wordt het iedereen wel duidelijk dat de impact van aardbevingen wegens bodemdaling door gaswinning een veel grotere impact heeft dan men vroeger ooit heeft gedacht.
De schade aan particuliere huizen, overheidsgebouwen, aan oude Groninger kerken en (andere) monumenten varieert van lichte tot zware gevallen met instorting(sgevaar). Met 23.000 schademeldingen zijn de schadebeoordelingen en de eerste herstel- en vergoedingsprocessen op gang gekomen. Nu al werken er zo'n 150 mensen in dit gebied om alle schademeldingen af te handelen. Nog niet de helft van het aantal schademeldingen is door de NAM afgehandeld, dus er is en blijft nog lang veel en belangrijk werk aan de winkel.
Klachtenpalet
Sinds april 2013 werkt Leendert Klaassen als onafhankelijk raadsman bij het meldpunt waar alle klachten over de afhandeling van die schademeldingen binnenkomen. Momenteel komen er elke week ongeveer tien nieuwe klachten bij, en dat 'aantal per week' stijgt nog steeds.
De klachten die bij deze ombudsman binnen kwamen en komen, gaan bijvoorbeeld over de manier waarop de NAM de gedupeerden bejegent, over de manier van rapporteren door de NAM, over de verschillende maatstaven die de NAM hanteert, over de transparantie van de wijze van werken van de NAM, over de te lang durende processen van de schadeafwikkeling door de NAM, over de nadruk op techniek en juridische zaken, terwijl ook de nodige empathie vereist is wegens de bijvoorbeeld sociaal-emotionele en financiële nood waarin gedupeerden zich bevinden. Het betekent nogal wat dat je huis steeds ernstiger beschadigd raakt, dat daardoor de waarde van je huis keldert, en dat je gevoel van veiligheid en je woongenot wordt aangetast.
Dialoog komt op gang
Desondanks wordt er al wel veel gedaan om grotere problemen te voorkomen (bijvoorbeeld lokaal gedifferentieerde gaswinning), om de afwikkeling van schade te optimaliseren, en om ook vooruit te blikken naar hoe het nu verder moet met de mensen in dit door aardbevingen en bodemdaling getroffen gebied.
Naast de installatie van een Ombudsman Gaswinning wordt inmiddels ook een 'Dialoogtafel' georganiseerd, waarin alle partijen met elkaar in overleg treden over de gerezen problemen en over de mogelijke oplossingsrichtingen. Daarnaast is er een zogenoemde 'Economic Board' geïnstalleerd, die zich bijvoorbeeld richt op aardbevingsbestendig bouwen en die een commissie heeft, die naar de bijzondere en schrijnende schadegevallen kijkt.
Behoefte aan nieuw perspectief
Toch is er volgens Leendert Klaassen ook al veel geleerd in de afgelopen tijd. Men realiseert dat iedereen gebaat is bij transparantie. Door het instellen van onafhankelijke uitvoeringsorganisaties groeit het vertrouwen bij de betrokkenen in een goede afwikkeling van schades. Gelukkig neemt de belangstelling van de politiek en overheid toe. Naast aandacht voor techniek, financiën en juridische zaken, zie je nu ook een groei aan vertrouwen en meer empathie en begrip voor de aanwezige gevoelens van onveiligheid en onzekerheid. We realiseren ons inmiddels dat we in het verleden de mate van ingewikkeldheid van deze problematiek hebben onderschat in Nederland. En we zien in dat er nu ook hard moet worden gewerkt aan nieuwe perspectieven voor dit gebied, met aandacht voor bijvoorbeeld eigendomsrisico's en verkoop van eigen woningen, en ook van het creëren van nieuwe werkgelegenheid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten