Snelle invoering van de Clustergewijze Visitatie in het Hoger Onderwijs

Dinsdag 11 februari 2014


Stephan van Galen van de NVAO geeft tekst en uitleg

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Serious Gaming

Vanaf 1 januari 2015 treedt de Clustergewijze Acreditatie volledig in werking. Hiertoe moeten op korte termijn in alle Hoger Onderwijs-clusters echter nog zogenoemde Visitatiegroepen worden geformeerd. Met ingang van 2015 wordt in hogescholen en universiteiten dan de kwaliteit van alle opleidingen met een vergelijkbare onderwijsinhoud door één Visitatiecommissie per Visitatiegroep beoordeeld.
In korte tijd moet daartoe met veel partijen nog veel worden gedaan. Een tipje van de sluier:

·         Alle hoger onderwijsinstellingen in Nederland kunnen tot 15 april 2014 bij de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) een voorstel indienen voor de indeling van hun opleidingen in nationale Visitatiegroepen. 

·         De NVAO neemt dan uiterlijk 1 juni 2014 een besluit over die ingediende voorstellen. Voor het Hoger Beroepsonderwijs (HBO) vormt de gisteren vastgestelde-gepubliceerde HBO-Clusterlijst het uitgangspunt voor het vaststellen van de visitatiegroepen. Opleidingen die onderwijsinhoudelijk overeen komen, hoeven niet dezelfde Croho-opleidingsnaam en -opleidingscode te hebben om in dezelfde Visitatiegroep te worden geplaatst. Binnen een opleidingencluster mogen door vergelijkbare opleidingen binnen zo’n cluster wel meerdere visitatiegroepen – met elk een eigen visitatiecommissie - worden opgezet.

·         De NVAO stelt uiterlijk 1 juni 2014 per visitatiegroep ook de (veelal gewijzigde ) datum vast voor het indienen van de accreditatieaanvragen van de opleidingen in zo’n visitatiegroep. Daarmee wordt het huidige aanvraagcriterium van ‘minimaal één jaar vóór de vervaldatum van de huidige accreditatie’ opgeheven. Om dit juridisch te grondvesten, wordt in de komende maanden – lopende deze hogesnelheidsoperatie - tevens het nu geldende Accreditatiekader aangepast.

 

Voor een buitenstaander lijkt bovenstaande schets een prachtig uitdagend scenario voor een Management Game voor bijvoorbeeld hogeschoolbestuurders; een ‘Serious Game’.

Bovenstaande is echter geen spel, maar serieuze werkelijkheid voor bestuurders, managers en beleidsmedewerkers in het hoger onderwijs. De Minister deelt de kaarten uit, nodigt alle spelers in het hoger onderwijs uit om mee te spelen, en stelt de tijdklok in op aflopen per 1 januari 2015. Het spel – een ‘reality game’- is al begonnen!

Informatiebijeenkomst in Utrecht
Tijdens de Algemene Vergadering van de Vereniging Hogescholen is zeven werkdagen geleden gesproken over deze veranderingen in het Nederlandse Accreditatiestelsel voor het Hoger Onderwijs. Omdat deze met spoed in te voeren nieuwe werkwijze (vooral vanwege de korte deadlines) veel vragen oproept in het onderwijsveld, heeft de branchevereniging van de door de overheid bekostigde hogescholen besloten om vanmiddag en vanavond een informatiebijeenkomst te beleggen in Utrecht, waarin de NVAO is uitgenodigd om tekst en uitleg te geven over de snelle invoering, om informatieve vragen te beantwoorden, en om met ons alle denkbare mogelijke uitvoeringsproblemen te inventariseren en zo mogelijk direct op te lossen.

Faciliterende regierol van de Vereniging Hogescholen
Gisteren zijn velen van de aanwezigen nog uitgenodigd om deze bijeenkomst bij te wonen, en vandaag zitten we in een volle vergaderzaal in Utrecht om één en ander met elkaar te bespreken.
Leendert Klaassen - als Voorzitter van het College van Bestuur van Stenden Hogeschool in zijn nieuwe rol als bestuurslid van de Vereniging Hogescholen - heet alle aanwezigen als dagvoorzitter van deze bijeenkomst welkom. Hij rapporteert dat de verenigde hogescholen de invoering van dit spoedtraject als een punt van zorg beschouwen, vooral omdat alle door de minister vastgestelde invoeringsdata dringend en dwingend op korte termijn liggen, en ons allen tussen ministerieel besluit en ingangsdatum slechts weinig tijd rest voor de overgangsfase en voor de feitelijke invoering. Het bestuur van de Vereniging Hogescholen zal dan ook een faciliterende regierol spelen, om één en ander zo snel en goed mogelijk gereed te krijgen. Volgende week zal zij bijvoorbeeld een brief schrijven aan alle hogescholen die lid zijn van onze hogescholenvereniging, waarin zij handvatten zal aanreiken hoe in dezen te opereren.

Hogescholen in gesprek met de NVAO
De NVAO wordt vandaag vertegenwoordigd door haar beleidsmedewerker Stephan van Galen, de accreditatiestelsel-specialist voor wat betreft alle vernieuwingen van het Nederlandse accreditatiestelsel. Enkele zaken die hij vandaag aan ons voorlegt en met ons bespreekt, zijn:

1. Het systeem van Clusteraccreditatie geldt al per 1 juni 2014, maar de feitelijke uitvoering gaat finaal op 1 januari 2015 van start.
2. De huidige Clusters zijn samengesteld door de Sectorale Advies Colleges in het HBO, en daarna gisteren vastgesteld door de NVAO.
3. De huidige Clusterlijst is (nog) geen ‘Wet van Meden en Perzen’. Instellingen en hun opleidingen zijn nu zelf aan zet om aan te geven met welke opleidingen ze vergeleken willen worden.
4. De hoger onderwijsinstellingen dienen nu zelf een voorstel in te dienen voor de visitatiegroepen, waarvan ze deel wensen uit te maken. Alleen opleidingen binnen hetzelfde cluster kunnen samen een visitatiegroep vormen.
5. Elke visitatiegroep wordt door één visitatiecommissie gevisiteerd.
6. De huidige accreditatietermijnen van de verschillende opleidingen binnen een visitatiegroep kunnen door de NVAO met twee jaar worden verkort of verlengd, teneinde alle visitaties binnen zo’n visitatiegroep in een zo kort mogelijk tijdsbestek te laten plaatsvinden. Hogescholen kunnen daarop zelf sturen bij het samenstellen van Visitatiegroepen. Voorstellen kunnen worden ingediend bij de NVAO.
7. De nieuwe wet spreekt wel van Visitatiegroepen, maar niet over de minimale en maximale omvang daarvan. Die groepsomvang moet in de praktijk voor alle partijen wel hanteerbaar zijn bij visiteren en accrediteren.
8. Clusters en titulatuur zijn aan elkaar gerelateerd. Binnen een cluster kunnen in een aantal gevallen wel verschillende graden worden uitgereikt bij afstuderen. De NVAO stelt de te verlenen graden vast.
9. De visitatiegroepen die volgend jaar al moeten worden gevisiteerd, moeten dit jaar exact zijn vastgesteld. Voor de visitatiegroepen die pas over enkele jaren worden gevisiteerd, kan die indeling vooralsnog iets globaler worden voorgedragen aan de NVAO. Finetuning volgt dan zo spoedig mogelijk daarna.
10. Voortaan zullen ook de visitatiepanelvoorzitters door de NVAO worden getraind. Visitatiecommissievoorzitters van verschillende visitatiecommissies dienen onderling binnen hun cluster als voorzitters zoveel mogelijk af te stemmen. Ook op nationaal nivo zal de NVAO hiertoe initiatieven ontplooien, teneinde een soort standaardkwaliteit visitatie((commissie)(voorzitter)) te realiseren.
11. Tot 1 januari 2015 zullen alle bestaande contracten tussen hogescholen/opleidingen en hun visiterende instanties worden gerespecteerd.
12. Aangeraden en gevraagd wordt om aan de NVAO vóór 1 juni 2014 een akkoord te vragen op de panelsamenstelling van alle opleidingen die in het laatste half jaar van 2014 worden gevisiteerd.
13. Instellingen en hun opleidingen mogen al eerder dan 2015 in de geest van de nieuwe wet werken. Daartoe zouden zij bij het vormen van een visitatiegroep nu alvast de accreditatietermijnen van de opleidingen binnen hun visitatiegroep kunnen verkorten of verlengen, om daarmee tot geschikte visitatiegroepen te komen.
14. Het voorstel van de NVAO zal luiden dat het gewijzigde accreditatiekader dat op 1 juni 2014 zal worden vastgesteld naar alle waarschijnlijkheid zo’n (3 tot) 6 maanden later (vermoedelijk m.i.v. 1 januari 2015; doch niet later) zal ingaan.
15. Nu Accreditatiestandaard ‘Toetsing & Gerealiseerde eindkwalificaties’ (BOB3 & UOB16) conform de nieuwe wet wordt gesplitst, blijft van kracht dat beide onderdelen bij een visitatie met tenminste een Voldoende moeten worden beoordeeld om als opleiding te kunnen worden geaccrediteerd.
16. Een visitatiepanel van een visitatiegroep kan breed worden samengesteld, met specifieke panelleden en referenten, die al dan niet aan één of meer visitaties zullen deelnemen. Daardoor is het mogelijk om als visitatiegroep de ene opleiding door een Nederlands panel(lid) te laten visiteren, en een andere (internationale-engelstalige) opleiding door buitenlandse panelleden te laten visiteren. Bij lerarenopleidingen in het talenonderwijs zou je bijvoorbeeld de samenstelling van een visitatiepanel per instelling kunnen differentiëren naar taal. Definities die het verschil aanduiden tussen wat een panellid en wat een referent is, zijn er nog niet, maar die zullen binnenkort wel van NVAO-zijde komen.
17. Hoe een visitatiegroep haar visitatiecommissie wil laten faciliteren, staat haar vrij. Zo zouden bijvoorbeeld ook wel twee evaluatieburo’s/visiterende en beoordelende instanties binnen zo’n visitatiegroep een alliantie kunnen vormen ten behoeve van het faciliteren van één visitatiecommissie. De hogescholen bepalen zelf met welk evaluatieburo of met welke evaluatieburo’s, en met welke secretaris(sen) ze in zee gaan. De NVAO blijft de visitatiepanels vooraf goedkeuren.
18. De minister beoogt dat bekostigde en onbekostigde opleidingen bij elkaar in visitatiegroepen komen, maar organisatorisch is dat volgens de Vereniging Hogescholen qua tijdsklem nu zeker nog een station te ver. Hopelijk zal het ternauwernood lukken om alles in verenigingsverband en op instellingsniveau tijdig gereed te krijgen, laat staan dat ook de onbekostigde instellingen in dit proces zouden moeten worden meegenomen. Individuele afspraken tussen bekostigde en onbekostigde instellingen en opleidingen op eigen initiatief kan altijd, maar tot nader order vallen deze buiten de regie van de Vereniging Hogescholen.
19. Voor de al lopende planningsneutrale conversie van alle Techniek-opleidingen worden landelijk met de NVAO afzonderlijke afspraken gemaakt v.w.b. de clusters en visitatiegroepen.
20. De hogescholen geven aan dat het niet acceptabel zou zijn dat een visitatiecommissie de beoordeling van een opleiding uit zou stellen, totdat volgende opleidingen in die visitatiegroep ook zijn gevisiteerd. Op elke visitatie dient onverwijld een beoordeling te volgen. De vergelijking van opleidingen in zo’n visitatiegroep en in zo’n cluster kan dan nog wel worden gedaan zodra alle opleidingen zijn gevisiteerd. Van de visitatiecommissies en van de NVAO wordt verwacht dat individuele opleidingsbeoordeling en groepsgewijze vergelijking volgtijdelijk wordt gescheiden. Vanavond blijkt dat dit voor de hogescholen een principiële kwestie is.
21. De instellingen voor hoger onderwijs zijn verantwoordelijk voor een goede gang van zaken in deze spoedoperatie. Per sector, per cluster, per opleidingen kunnen instellingen onderling al het nodige en gewenste arrangeren. De Vereniging Hogescholen biedt haar faciliterende regierol aan. De Vereniging Hogescholen gaat hierover in overleg met het Ministerie en met de NVAO, en vormt m.b.t. de aangekondigde regierol een Taskforce van een beperkt aantal hogeschoolvertegenwoordigers, die namens de Vereniging Hogescholen zal gaan regisseren. Volgende week ontvangen de hogescholen een brief van de Vereniging Hogescholen, die een aanzet zal geven tot een stap voor stap-benadering inzake de invoering van deze Clustergewijze Accreditatie.