Uw nalatenschap goed geregeld

Donderdag 6 november 2025

 

Spreker: notaris Hendrik Helmer in de Slingehof te Drachten

De notaris spreekt

Vanavond woon ik de informatieavond bij van De Laatste Eer in de Slingehof te Drachten, waar voor zo'n 45 genodigden informatie wordt gegeven over wat er zoal komt kijken bij een testament, bij een levenstestament en bij schenken. 

• Hoe zit het bijvoorbeeld met de erfbelasting, en met andere regels rondom schenken?

Notaris Hendrik Helmer van notariskantoor Helmer te Beetsterzwaag is deze avond de gastspreker.

Testament

Het avondprogramma wordt geopend door Hilda de Haan, directrice van de Drachtster uitvaartvereniging De Laatste Eer.

Notaris Helmer stelt vooraf dat het van groot belang is dat je je nalatenschap tijdig en goed regelt.

• Een testament is een juridisch document dat bij de notaris wordt vastgelegd, waarin je regelt wat er met je nalatenschap gebeurt na je overlijden. Het testament geldt pas na je overlijden,
• We krijgen uitleg over de systematiek van de wettelijke verdeling indien er geen testament is opgemaakt.
• Een testament voorkomt veelal conflicten en onduidelijkheden.
• Indien testamentair een executeur is benoemd, dan regelt hij of zij bijvoorbeeld de uitvaart en de belastingaangiftes, verkoopt de woning en verdeelt de inboedel van de overledene. Als er geen executeur is benoemd, regelen bijvoorbeeld de langstlevende partner en/of de kinderen van de overledene de nalatenschap.
• Een testament kan ook een en ander regelen voor de minderjarige kinderen van de overledene, bijvoorbeeld voor wat betreft de voogdij (kan bij familie of bijvoorbeeld bij vrienden worden belegd). Bij die voogdij kun je ook het bewind over de vrijgevallen gelden regelen.
• Je kunt ook legateren aan onder andere goede doelen, of aan een (ander) familielid. Erfgenamen moeten alles verdelen, maar een legataris heeft slechts een vordering op een geldbedrag of op een goed. Het toekennen van legaten gaat vóór op wat er verder valt te verdelen. Een legaat kun je in de vorm van een geldbedrag noemen, maar je kunt het (zo adviseert de notaris) ook met een percentage (maar niet meer dan bijvoorbeeld het bedrag dat vrij van erfbelasting valt) van het vrij te vallen vermogen doen.
• Je kunt bij testament ook kleinkinderen iets schenken.
• Kinderen mag je vrij van erfbelasting momenteel € 25.0000,- schenken; en dat geldt ook voor kleinkinderen, bij eerste en/of tweede (langstlevende) overlijden. Dat is dus fiscaal aantrekkelijk. Je kunt testamentair opnemen dat het kleinkindsdeel af gaat van het bedrag dat hun ouders zouden krijgen. Wat een kleinkind krijgt, kun je testamentair ook onder het bewind stellen van bijvoorbeeld diens ouders. 
• Indien er sprake is van een huwelijk van beide ouders kunnen ook bonuskleinkinderen ieder een bedrag belastingvrij erven van 25.000 euro.
• Volgens de wettelijke verdeling gaat de erfenis altijd naar de bloedverwant, en niet naar de aanverwant. Maar dat laatste zou je wel via een testament kunnen regelen.
• Kun je je kinderen (en/of diens nakomelingen) onterven? Soms zijn er redenen om dat wel te doen. Het kan dus wel als je dat bij testament benoemt. Je kunt het ook indirect doen door ze uitdrukkelijk niet al erfgenamen te benoemen. Elk kind heeft overigens binnen vijf jaar na de overlijdensdatum nog wel recht op de zogenoemde legitieme portie (zijnde de helft van waar een kind bij wettelijke verdeling recht op heeft).
• Maar wat nu als het geld in een koophuis zit. Dan kun je iets als een soort opvullegaat geven aan de langstlevende echtgenoot. Met zo'n opvullegaat stel je dan de erfbelasting uit tot het moment van overlijden van de langstlevende.
• Binnen 8 maanden na overlijden moet de aangifte voor de erfbelasting worden ingediend.
• Hoe meer de langstlevende zich toeëigent, hoe meer moet worden opgemaakt voor de zorg, als de langstlevende in een zorginstelling wordt opgenomen.
• En wat als vader en moeder samenwonen met kinderen, zonder dat er een testament is? Dan erft de langstlevende samenwoningspartners niets automatisch, want alleen de kinderen (de bloedverwanten) zijn dan de wettige erfgenamen. Bij een zogenoemd verblijvingsbeding kun je overigens wel nadrukkelijk iets toedelen aan de langstlevende samenwoningspartner. In een samenlevingsovereenkomst regel je wel het gemeenschappelijk vermogen, maar niet de beide privévermogens.
• Maar wat als je alleenstaande bent, zonder partner, zonder kinderen. Als er in zo'n geval tot de 6e graad geen familie is, gaat de erfenis naar de staat.

Levenstestament

• Een levenstestament wordt ook vastgelegd bij de notaris, en dat is tijdens je leven geldig, want bij overlijden stopt die regeling. Je kunt in een levenstestament bijvoorbeeld regelen wie jouw zaken behartigt indien je wilsonbekwaam wordt. Dat kun je nu direct al doen, want dan hoef je het later niet meer te regelen als de nood aan de man is.
• Denk wel goed na aan wie je de volmacht geeft. Als je gevolmachtigde partner na je overlijden ook wegvalt, heb jij als eerder overledene in dat geval geen gevolmachtigde meer. 
• Je kunt de gevolmachtigde ook de bevoegdheid geven om diens volmacht door te geven aan een ander.
• Het advies van de notaris is om minimaal twee volmachten aan te wijzen, ook al omdat zij dan alles met elkaar moeten afstemmen.
• Een dergelijk volmacht kan worden verstrekt op financieel en ook op zorg- en medisch gebied. Het mogen twee verschillende personen zijn qua volmacht. Bij twee of meer volmachten moet je opnemen dat ze beiden volledig bevoegd zijn, maar bij grote beslissingen zouden ze de plicht kunnen krijgen om dan vooraf met elkaar tot overeenstemming af te stemmen. 
• Je kunt hierin desgewenst ook je passieve levensbeëindiging in regelen ingeval je bijvoorbeeld geen kwaliteit van leven meer ervaart. 
• Euthanasie wordt niet altijd opgenomen in notariële aktes, want daarover is het beter om dat aan je artsen over te laten.
• Je kunt regelen dat de gevolmachtigde een persoonsgebonden budget kan aanvragen.
• Je kunt ook regelen dat je zolang mogelijk in je woning kunt blijven wonen, mits dat uitvoerbaar is.
• Je kunt met een levenstestament ook een curator, en/of bewind en/of een mentor regelen. 
• Bij de uitspraak van de rechter tot benoeming van een bewindvoerder, vervalt het levenstestament geheel.
• Toezichthouders op de volmacht(en) kunnen alleen bij levenstestament worden vastgelegd.
• Een levenstestament kan ook ophouden als de gevolmachtigde komt te overlijden, of als hij/zij zelf niet meer gevolmachtigde kan of wil zijn.
• De notaris moet zelf beoordelen of de volmachtgever bij het opstellen van een levenstestament nog wilsbekwaam is.
• Ieder heeft een eigen levenstestament, dus ook echtelieden hebben ieder een eigen levenstestament.
• Levenstestamenten regelen derhalve de volmachten en beslissingen alleen tijdens leven, want een levenstestament stopt namelijk bij overlijden.

Schenkingen

Schenken kun je doen om je vermogen te verkleinen.

Schenken kan op papier, of in contanten.

• Bij schenken in contanten maak je het geld over, en de ontvanger kan het dan direct besteden.
• Kinderen mag je momenteel ieder ruim 6.000 euro schenken en aan kleinkinderen zo’n 2.600 euro per jaar. Bij grotere bedragen moet de ontvanger schenkbelasting betalen.
• Schenken op papier moet altijd bij de notaris, en altijd in aanwezigheid van de wilsbekwame schenker, want de schenker moet er zelf voor tekenen.
• Bij schenken op papier (bijvoorbeeld bij het bezit van een woonhuis) ga je een schuld aan aan je kinderen, dus dat is een administratief proces. Nadeel is dan wel dat de schenker van de vordering rente moet betalen aan de ontvanger, bijvoorbeeld 6% aan je kinderen. Daarentegen: kinderen mogen ook iets schenken aan hun ouders.
• Een ander nadeel is dat de kinderen een vordering  krijgen, waar ze geldelijk nog niet over kunnen beschikken (dat zit immers nog in de woning). Hun fiscaal vermogen wordt dan echter met dat bedrag wel verhoogd, waarover vervolgens belasting betaald moet worden volgens geldende regelingen.
• Als je elk jaar schenkt, loopt het rentebedrag per jaar natuurlijk ook op; houd daar dus vooraf rekening mee.
• Schenkingen moeten dus bij notariële akte, ook elk jaar als je dan weer opnieuw schenkt.
• Als je gaat schenken, moet je rekening houden met de uitsluitingsclausule, teneinde het bedrag van de schenking uitdrukkelijk als privévermogen van je eigen kind (bloedverwant) te houden (het valt diens partner dan niet toe).
• Een schenking kan onderhands, behalve bij een schenking op papier, want die moet notarieel plaatsvinden. Dat notarieel vastleggen voorkomt dan dat de schenkingsovereenkomst ergens zoekraakt.

 Voordelen en tips

De voordelen om bovenstaande allemaal wel te regelen:

• Het zorgt voor rust en duidelijkheid;
• Dit voorkomt conflicten;
• Je eigen wensen worden gerespecteerd;
• Wat je regelt blijft flexibel, want het is altijd nog te wijzigen.

Tips:

• Ga bovenstaande tijdig opstellen (wacht niet tot het te laat is);
• Regel het bij een notaris;
• Bespreek je wensen met je familie;
• Houd je documenten hieromtrent actueel.