Autocracy Inc.

Woensdag 5 november 2025
 

Cover van 'Autocratie bv'

Autocratie bv
Van Aagje & Jelke kregen wij vorig jaar |(2024) het boek 'Autocratie bv' kado, dat is geschreven door Anne Applebaum.

Het is de Nederlandstalige vertaling door Peter Albersen van het van oorsprong Engelstalige boek uit 2024 met als titel 'Autocracy Inc.'

Voor de Nederlandstalige boekenmarkt kreeg dit boek als subtitel: 'Over dictators en de redding van de democratie'.

Over dictators en de redding van de democratie

De in Polen wonende historica-schrijfster Anne Applebaum, waarschuwt de lezers van dit boek voor de samenwerking tussen autocratieën wereldwijd. 

Een 'autocratie' is 'een regeringsvorm, waarbij ongelimiteerde macht wordt uitgeoefend door één persoon'.

Je kunt Applebaums boek beschouwen als een urgente wake up call om democratieën te verenigen, en weerstand te bieden tegen deze dreiging van (wereldwijd met elkaar samenwerkende) autocratieën.

• Wie denkt dat dictators alleen op hun eigen land gericht zijn, heeft het mis. Huidige autocratieën zoals Rusland en China wisselen onderling kennis en middelen uit. 
• Corrupte bedrijven in het ene land doen zaken met corrupte bedrijven in het andere land, en het ene nationale politiekorps traint en bewapent het andere. 
• Bovendien verkondigen de autocratische regimes dezelfde boodschap over de gevaren van de westerse democratie. 
• Deze groep landen functioneert als een concern van verschillende bedrijven, die Applebaum in dit boek betitelt als: Autocratie bv. 
• De verschillende autocratieën hangen dan wel verschillende ideologieën aan, maar de leiders delen een onstilbare honger naar macht en welvaart, die in veel gevallen helaas vóór het welzijn van de eigen bevolking gaat.

Anne Applebaum werpt daarom met dit boek haar licht op de meest prangende geopolitieke kwestie van deze tijd, en wijst ons in haar betoog op wat democratische landen te doen staat om dit wereldwijde netwerk van dictators een halt toe te roepen.

 

Inleiding: Autocratie bv

Hieronder geef ik puntsgewijs een impressie van wat Anne Applebaum in haar boek in de hieronder genoemde hoofdstukken betoogt:

• Tegenwoordige autocratieën (zoals Rusland, China, Venezuela, Noord-Korea en Iran) worden geleid door ingewikkelde netwerken, die steunen op kleptocratische financiële structuren, een complex van veiligheidsdiensten, militairen, paramilitairen, politie en technologische experts, die zorgen voor bewaking, propaganda en desinformatie. Ze zijn niet alleen met elkaar verbonden, maar doen zaken met corrupte (consortia van) bedrijven en andere dictaturen, en de propagandisten delen hun middelen. 
• Mildere autocratieën en hybride democratieën in dezen zijn bijvoorbeeld: Turkije, Singapore, India, de Filippijnen en Hongarije.
• Ook landen zoals Nicaragua, Angola, Myanmar, Cuba, Syrië, Zimbabwe, Mali, Wit-Rusland, Soedan, Azerbeidzjan beschrijft Applebaum (in 2024) als landen die hun burgers reële invloed of zeggenschap ontnemen, die elke vorm van transparantie of verantwoordingsplicht ontwijken, en die iedereen elimineert die de leiders tart, en die nietsontziend streven naar rijkdom. Ook dergelijke landen zijn ingericht om hun leiders (straffeloos) aan de macht te houden. Ze lijken zich op hun gemak te voelen bij het regeren over ingestorte economieën en samenlevingen.
• In het begin van deze eeuw verborgen de meeste dictaturen hun ware bedoelingen nog achter uitgebreid, zorgvuldig georkestreerd vertoon van democratie, maar vandaag de dag kan het hen meestal niet meer schelen dat ze bekritiseerd worden. Ze zijn ongevoelig voor internationale kritiek op het gebruik van openlijke wreedheid.
• Leiders van autocratieën ondermijnen de ideeën van burgers die oproepen tot transparantie, verantwoording, rechtvaardigheid en democratie.

Verbonden door hebzucht

• Aanvankelijk ging iedereen er nog van uit dat in een meer open, onderling verbonden wereld, de democratie en de liberale ideeën zich zouden verspreiden naar de autocratische staten. Niemand kon zich toen nog voorstellen dat autocratie en onvrijheid zich in plaats daarvan zouden verspreiden naar de democratische wereld.
• Autocratie is een politiek systeem, een manier om de samenleving te structureren, en om macht te organiseren. Geen enkel land is voor altijd veroordeeld tot autocratie, zoals ook geen enkel land verzekerd is van democratie. Politieke systemen veranderen.
• Vanaf het begin streefden Poetin en de zijnen naar een autoritair regime, dat geregeerd werd door een hechte clique, die democratie eerder als decoratie dan als fundament gebruikten.
• Een autocratische kleptocratie is een maffiastaat, die er volledig op is ingericht zijn leiders te verrijken. In Rusland waren de begunstigden de oligarchen, wier fortuin afhing van hun politieke connecties.
• Westerse bedrijven en financiële instellingen hebben meegeholpen aan de opbouw van autocratieën en wetteloosheid, en niet alleen in Rusland.
• Regelgeving is iets om te omzeilen.
• Kleptocratie en autocratie gaan hand in hand, versterken elkaar, maar ondermijnen andere instellingen die ze aanraken. Ze ondermijnen de rechtsstaat.

Uitgezaaide kleptocratie

• Kleptocratie: stelend regeren; een regering geleid door dieven, die zelfverrijkend en corrupt zijn.
• Wat veel autocratische landen bindt, is olie, anti-Amerikanisme, verzet tegen hun eigen democratische bewegingen, een gedeelde behoefte om de kunst van het sancties omzeilen te leren, samenwerkend op basis van gedeelde grieven en gedeeld belang.

Greep op het verhaal

• Technologie is een welkome verdediging tegen tirannie geworden.
• China absorbeerde de technologie die het nodig had.
• De ervaring van tirannie en onrechtvaardigheid kan mensen altijd radicaliseren.
• Autocratieën roepen hun burgers niet op een betere wereld te creëren, maar leren de mensen cynisch en passief te zijn, omdat er geen betere wereld ís om te creëren. Burgers moeten zich met hun eigen zaken bemoeien, en zich niet met politiek in te laten, en nooit te hopen op een democratisch alternatief.
• Autocratische leiders zoals Poetin en Maduro liegen voortdurend, schaamteloos en overduidelijk. Soms is het niet de bedoeling om mensen een leugen te laten geloven, maar om ze bang te maken voor de leugenaar.
• Als er zoveel verklaringen zijn, hoe kun je dan weten wat er echt is gebeurd?
• Autocratieën hebben er een enorm belang bij om de hopeloosheid en het cynisme te verspreiden.
• China doet systematische pogingen om media en burgers over de hele wereld te kopen of te beïnvloeden. Chinese beïnvloedingscampagnes zie je op verschillende gebieden van cultuur, media, de academische wereld en in de sport. China scheidt propaganda, censuur, diplomatie en media niet in aparte compartimenten, en ziet ze niet als afzonderlijke activiteiten. Chinese propagandisten geven er de voorkeur aan dat hun standpunten in de buitenlandse pers verschijnen.
• Anti-democratische retoriek is de hele wereld overgegaan.
• Langzaam komen de Chinese en Russische tactieken dichter bij elkaar. De Chinezen experimenteerden, creëerden netwerken, en bereidden zich misschien voor op verdere verstorende operaties in Russische stijl.
• De verdeeldheid in Spanje is heel oud en volkomen authentiek.
• Autocratische informatieoperaties overdrijven de verdeeldheid en woede, die normaal zijn in de politiek.
• Autocratie bv is erop uit de regels van het internationale systeem zelf te herschrijven.

Een nieuw besturingssysteem

• China wil een actieve rol spelen in het leiden van de hervorming van het mondiale bestuurssysteem.
• In Poetins definitie omvat soevereiniteit het recht om burgers thuis te mishandelen en anderen in het buitenland lastig te vallen.
• Terwijl China probeert het taalgebruik van diplomaten en bureaucraten binnen de Verenigde Naties te veranderen, concentreert Rusland zich vooral op het veranderen van de publieke conversatie in de hele wereld.
• Rusland is een reëel gevaar voor iedereen in de omgeving van Rusland.
• Langzaam creëren de landen die de aanval op de taal van rechten, menselijke waardigheid en de rechtsstaat leiden, hun eigen instituties.
• De autocratische leden van de Shanghai Cooperation Organisation beloven elkaars 'soevereiniteit' te erkennen, elkaars autocratisch gedrag niet de bekritiseren, en zich niet te mengen in elkaars binnenlandse politiek.
• Transnationale onderdrukking tast ook de rechtsstaat aan in de landen waar de misdaden plaatsvinden.
• Dictators van Venezuela, Zimbabwe en Wit-Rusland worden overeind gehouden door propaganda, bewakingstechnologie en economische hulp van de autocratische wereld.
• Russische, Syrische en Iraanse troepen deden samen hun uiterste best om elke mogelijke norm en elk onderdeel van het internationaal recht te schenden.
• Een enorme hoeveelheid tegenstrijdig materiaal is ook bedoeld om mensen ervan te overtuigen dat de waarheid onmogelijk te achterhalen valt.

Democraten in een kwaad daglicht

• De strijd voor vrijheid en democratie slokt je op.
• Lastercampagnes werken.
• Gericht geweld is vaak genoeg om gewone mensen helemaal weg te houden van de politiek, door ze ervan te overtuigen dat het een wedstrijd is die ze nooit kunnen winnen.
• Dode helden kunnen martelaren worden. Een martelaar kan een politieke beweging inspireren, terwijl een succesvolle, geraffineerde lastercampagne er één kan vernietigen.
• De anti-extremisme-wetgeving in Rusland werd gebruikt om iedereen te blokkeren die een politiek tegengeluid liet horen.
• Beschuldigingen van corruptie aan het adres van dissidenten leiden de aandacht af van de corruptie van de regerende partij. 
• Beschuldigingen van corruptie versterken het natuurlijke cynisme, dat autocratieën bij hun burgers cultiveren.
• Autocratische regimes kunnen ook gebruikmaken van financiële onderzoeken, druk op echtgenoten en werkgevers, impliciete bedreigingen of van echt geweld.
• Gecoördineerde grootschalige intimidatiecampagnes zijn vaak een signaal van democratisch verval.
• Antidemocratische leiders kweken openlijk haat tegen personen, en wachten dan af wat er gebeurt.
• Donald Trump heeft geprobeerd om woede en zelfs geweld aan te wakkeren tegen mensen die hij niet mag.
• Trump wil na zijn terugkeer als president vergelding jegens zijn vijanden.

Epiloog: Verenigde democraten

• Door ervaringen uit te wisselen, leer je de autocratische patronen te begrijpen, te anticiperen op de tactieken die tegen hen gebruikt kunnen worden, en je voor te bereiden om je ertegen te verzetten.
• De Wit-Russische dictator probeerde zijn buren te destabiliseren door vluchtelingen uit het Midden-Oosten te lokken en die te helpen illegaal Europa binnen te komen.
• De autocratieën houden elkaars nederlagen en overwinningen in de gaten, en timen hun eigen acties om maximale chaos te creëren.
• De veelkantige, onderling verbonden en zichzelf versterkende multi-crisis liet in haar samenhang zien hoe diverse autocratieën hun invloed hebben uitgebreid, en laten zien hoeveel schade ze kunnen aanrichten aan het beschadigen van democratieën en van democratische waarden.
• Veel landen passen niet volledig in één van beide categorieën, want zij zijn democratie noch autocratie.
• Sommige democratieën hebben leiders gekozen die eerder geneigd zijn mensenrechtenverdragen te schenden, dan ze te handhaven. 
• Omdat autocratische allianties grotendeels transactioneel zijn, kunnen ze verschuiven en veranderen, en dat gebeurt ook vaak.
• Het is niet gemakkelijk of zelfs niet wenselijk om de Amerikaanse en onze Europese handelsbetrekkingen met China abrupt te beëindigen.
• De autocratieën willen een wereldwijd systeem creëren dat in het voordeel is van dieven, criminelen, dictators en plegers van massamoorden. We kunnen ze stoppen.
• We hoeven geen enkele corruptie te tolereren. We kunnen gewoon een einde maken aan het hele corrupte systeem.
• Machtige mensen profiteren van het bestaande systeem, willen het in stand houden, en hebben connecties in het hele politieke spectrum.
• Geen enkele politicus, partij of geen enkel land kan het systeem op eigen houtje hervormen. Een internationale coalitie zal de wetten moeten veranderen, moet een einde maken aan obscure praktijken, en het internationale financiële systeem weer transparant maken.
• De Verenigde Staten en hun bondgenoten kunnen een internationale anti-corruptie-alliantie opbouwen, georganiseerd rond het idee van transparantie, verantwoording en eerlijkheid.
• Moderne alleenheersers begrijpen dat het niet alleen belangrijk is om de opinie in hun eigen land te controleren, maar dat ze ook debatten over de hele wereld moeten beïnvloeden.
• Er is sprake van zware uitgaven van de social media-bedrijven, waarvan de algoritmes emotionele en verdeeldheid-zaaiende inhoud promoten. Tegen de tijd dat de correcties (bijvoorbeeld middels factchecken) zijn aangebracht, heeft de onwaarheid de wereld al rondgereisd.
• Mensen worden aangetrokken door samenzweringstheorieën, en zullen niet per se op zoek gaan naar betrouwbaar nieuws.
• Social media-platforms zijn niet zo makkelijk te bespelen. De weerstand tegen zelfs een beschaafde discussie over regulering van social media is enorm.
• Toen Elon Musk Twitter had gekocht, werd dat platform al snel een krachtigere versterker van extremistische, antisemitische en pro-Russische verhalen.
• Tiktok blijft een krachtige en slecht begrepen bron van desinformatie, niet in het minst omdat het volledig ondoorzichtig is.
• Geen enkele democratie mag er ooit van uitgaan dat argumenten voor democratie of voor de rechtsstaat vanzelfsprekend zijn.
• Goede informatie moet bijdragen aan positieve verandering. Waarheid moet leiden tot gerechtigheid.
• Russische bedrijven treden op als agenten van de Russische staat, die de belangen van het Kremlin vertegenwoordigen in talloze commerciële en politieke transacties.
• De risico's van een te grote afhankelijkheid van de handel met Rusland, China, of andere autocratieën zijn niet alleen economisch van aard. Ze zijn existentieel.
• Ondertussen wordt 80% van de essentiële mineralen verwerkt door één land: China.
• Rusland gebruikt zijn pijpleidingen als chantagewapen.
• We hebben tarieven, verboden en exportcontroles nodig om ervoor te zorgen dat China onze industrieën niet kan ondermijnen met overheidsgeld.
• We zijn er niet in geslaagd om social media de reguleren, met negatieve gevolgen voor de politiek over de hele wereld. Als we er niet in slagen om Artificial Intelligence te reguleren voordat het bijvoorbeeld politieke conversaties verstoort, zou dat op termijn een catastrofale impact kunnen hebben.
• We zijn er al voor gewaarschuwd dat onze industrieën, ons economisch beleid, en onze onderzoeksinspanningen de economische en zelfs militaire agressie van anderen mogelijk maken.
• Russische invloedcampagnes en Chinese commerciële belangen bepalen nu al onze politiek, en beperken nu al onze keuzes.
• Er bestaat geen liberale wereldorde meer, en het streven om er één te creëren lijkt niet langer reëel.
• De zogenoemde 'verenigde democraten', zijnde de burgers van de Verenigde Staten, en van de democratieën in Europa, Azië, Afrika en Latijns-Amerika moeten zich verbonden gaan voelen met elkaar en met de mensen die hun waarden delen, ook binnen autocratieën.