 |
| John Dykstra (1898-1972) |
Jan Dijkstra van Stiens wordt John Dykstra
John Dykstra werd in 1898 geboren als Jan Dijkstra. Hij was de zoon van een koperslager. Jan woonde met zijn ouders enige tijd in een diaconie-woning aan 'It Kleaster' in Stiens.
Als hij vier jaar oud is, emigreert het gezin naar Detroit in de Verenigde Staten, waarna zijn naam wordt gewijzigd in John Dykstra.
Al op 15-jarige leeftijd wordt John leerling-metaalbewerker, in navolging van zijn vader.
Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog gaat Dykstra in militaire dienst en komt John in aanraking met de bouw van vliegtuigen. Daarna werkt John aanvankelijk bij Hudson Motor Car and General Motors.
In 1947 - hij is dan 49 jaar - treedt hij in dienst bij Ford, waar hij zich steeds hoger opwerkt. Zijn carrière neemt een vlucht omhoog in 1961, als Henry Ford II hem vraagt om president-directeur van de Ford-fabrieken wereldwijd te worden. Deze functie vervult hij tot aan zijn pensioen in 1963.
In 1972 overlijdt John Dykstra. Precies 50 jaar later is er in Stiens een plaquette onthuld, tegenover het geboortehuis van deze oud-Stienser Jan Dijkstra.
Een gevierde Fries
Dat deze oud-Stienser nu bij ons in beeld is in Fryslân, komt door het boek 'Gevierde Friezen in Amerika' (2009), mede geschreven door Peter de Haan. Toen ze bij de Documentatiestichting Leeuwarderadeel kwamen te weten van het bestaan van Dykstra, ontstond meteen het idee om er iets mee te doen.
John Dykstra was een bijzondere self-made man. Dykstra is het prototype van een emigrant, die onderaan de maatschappelijke ladder begon en uiteindelijk een beroemde man werd bij een wereldconcern. Hij is een belichaming van ‘The American Dream’.
Auteur Peter de Haan is vanavond in De Skalm te Stiens om te vertellen over dit opmerkelijke succesverhaal.
In zijn boek - in de Engelstalige versie getiteld: ‘Famous Frisians in America' - beschreef Peter de Haan portretten over Friezen die in Amerika bekend zijn geworden. Zo kennen we bijvoorbeeld ook Peter Stuyvesant, in de 17e eeuw directeur-generaal van de Nieuw-Nederlandse kolonie die werd overgedragen aan de Engelsen, die daarna als nieuwe naam 'New York' kreeg. Maar ook de Friese Doutzen Kroes werd (in onze huidige eeuw) beroemd in Amerika. De van origine Friese John Dykstra staat afgebeeld op de cover van dit boek van De Haan e.a..
Van Stiens via Berlikum naar Amerika
Vanavond gaat het over de in 1898 in Stiens geboren Jan Dijkstra. Een dochter van John Dykstra heeft Peter de Haan op heel actieve wijze geholpen om het artikel over John Dykstra door Peter te laten schrijven.
Na zo'n twee jaar in één van de drie diaconiehuisjes aan It Kleaster in Stiens gewoond te hebben, is het gezin Dijkstra naar het Friese Berlikum verhuisd, zo rond het jaar 1900. Maar ook daar heeft de kleine Jan niet lang gewoond, want in 1902 is het gezin al verhuisd naar Amerika, ingegeven door enerzijds economische redenen, en anderzijds ook vanwege pacifistische motieven. Het ouderpaar wilde niet dat hun drie zonen op latere leeftijd zouden fungeren als kanonnenvlees in Europa, zoals bijvoorbeeld 16 jaar later in de Eerste Wereldoorlog dat het geval had kunnen zijn.
Kinder- en jeugdjaren van John
Het gezin Dijkstra vestigde zich in het Amerikaanse Detroit, waar onder andere de grote autofabrieken van Chrysler, General Motors en Ford stonden. Daar was voor de vader van John (Jan was inmiddels John geworden) als metaalbewerker veel werk.
Elke avond werd met het hele gezin Dykstra thuis de Engelse taal aan tafel geoefend. John was nog maar klein, dus hij heeft het Engels in die Amerikaanse setting op heel natuurlijke wijze als kind geleerd.
De jongeman John werd ook metaalbewerker, in navolging van zijn vader. Maar naast het dagelijks metaal bewerken, ging John ook diverse cursussen volgen, zoals bijvoorbeeld handelscorrespondentie. John wilde zich blijkbaar breed ontwikkelen.
John trouwde met Marion (later ook wel 'Mrs. John Dykstra' genoemd), ondanks het feit dat hun wederzijdse ouders het daar niet mee eens waren. Beide ouderparen zagen de wederpartij van hun zoon of dochter niet als een geschikte partner, hoogstwaarschijnlijk vanwege hun oorspronkelijke nationaliteit.
Carrièremaker
Toen John 30 jaar was, kreeg hij al zijn eerste management-functie, en daarna klom hij heel snel op in de organisatie. Hij was technisch begaafd, ambitieus en veeleisend naar zichzelf èn naar anderen, en was een onvermoeibaar werker. Hij werd gekenmerkt door een grote toewijding aan zijn werk.
In 1934 is John (hij was toen 36 jaar) overgestapt naar General Motors, waar hij assistent werd van de directeur.
Tussendoor heeft hij later ook nog een tijdje bij een badkuipenfabriek gewerkt. In die periode heeft John toen Henry Ford II ontmoet, die John naar de Ford-fabriek over haalde in 1947. Daar heeft hij zich kennelijk vlot waargemaakt in zijn werk, want in 1950 werd hij al de leidinggevende van de productieafdeling van Ford.
John Dykstra trad dus snel toe tot het directieteam van Ford. Dykstra had al gezorgd voor de expansie van Ford. Hij maakte het bedrijf minder afhankelijk, gaf een impuls aan automatisering, en zorgde voor kwaliteitsverbetering; werd dan ook wel 'Mister Q' genoemd. Door zijn goede resultaten verdiende hij diverse certificaten.
Toen in 1960 de Ford-fabriek hun geproduceerde Fords een garantietermijn toekende voor 12.000 miles, zorgde dat voor een geweldige verkooppiek, die resulteerde in een automarktaandeel van 30%.
President-directeur van Ford
Toen hij president-directeur werd van Ford, kreeg hij van de burgemeester van Stiens een gelukstelegram voor die benoeming. John Dijkstra werd benoemd tot president-directeur toen hij al over zijn pensionering aan het nadenken was. Hij werd echter onverwacht president-directeur, omdat zijn voorganger plotseling de politiek in ging als minister van de USA.
Dykstra's ongelooflijke loyaliteit heeft bijgedragen aan zijn benoeming als president-directeur. Hij verdiende toen 1,3 miljoen dollar per jaar. Zijn kantoor was nagenoeg papierloos (tegenwoordig noemen we dat 'paperless' of 'clean desk'). Wel toonde hij vooral ook zijn ambachtelijke verleden. En verder staat hij ook bekend vanwege zijn behoorlijk sociaal gezicht.
Even terug in Fryslân
In 1959 is John Dijkstra samen met zijn vrouw en zijn broer terug geweest in Stiens, om daar onder andere zijn geboortehuis te bezoeken. Maar hij sprak geen Nederlands en geen Fries, dus een mevrouw Bottema uit Stiens was hun tolk tijdens dit bezoek.
Toen Dykstra tijdens dit bezoek hoorde dat de kerktoren van de Sint-Vituskerk gerestaureerd moest worden, heeft hij daar een financiële bijdrage aan gegeven.
Het is bekend dat Dijkstra tijdens zijn bezoek aan Nederland in elk geval zijn nicht heeft ontmoet. Hij zag en vond dat Stiens zwaar geleden had onder de Tweede Wereldoorlog. En hij heeft nog een stuk steen vanuit Stiens meegenomen naar Amerika.
Ook bezocht hij in die tijd de plaats Berlikum, waar hij als peuter ongeveer twee jaar had gewoond. In Nederland heeft hij tijdens zijn bezoek veel foto’s gemaakt. En achteraf bleek dit later ook zijn laatste bezoek aan Nederland te zijn geweest.
Vier jaar later - in 1963 - ging John Dykstra met pensioen bij Ford, maar hij bleef nog wel twee jaar lang lid van het directieteam. Gedurende zijn laatste jaren verbleef John Dykstra veel in Florida, om daar van zijn pensioen te genieten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten