Start van de Refugio's in Friese kerken

Donderdag 26 april 2018 

Gedeputeerde Michiel Schrier slaat de Refugiopaal in de grond

Kompostela fan it Waad
Voor het jaar van 'Ljouwert & Fryslân Kulturele Haadstêd 2018' is de stichting 'Santiago aan het Wad - Camino der Lage Landen' opgericht, om middels een omkering van de pelgrimsroute van 'Sint-Jacobiparochie naar Santiago de Compostela' tot 'van Santiago de Compostela naar Sint-Jacobiparochie' bijzondere aandacht te besteden aan de Friese pelgrimsroute van het Fries-Overijsselse Jabikspaad.
Daartoe is Friese startplaats voor pelgrims - Sint-Jacobiparochie - omgedoopt tot 'Santiago aan het Wad' en is de Friese Waddenkustplaats 'Zwarte Haan' in het Fries hernoemd tot 'Kompostela fan it Waad'.
In het kader van dit grote project wordt vandaag in de dorpskerk van Swichum gevierd dat een aantal Friese dorpskerken hun deuren gastvrij open zetten om passerende pelgrims een overnachtingsplaats te bieden in hun kerk-refugio.

Slapen onder de preekstoel
Overnachten op het Friese platteland kent vanaf nu een nieuwe dimensie. Elf Friese kerken bieden de langeafstandswandelaars of -fietser voor de nacht een zogenoemde ‘refugio’ (vluchtplaats) aan. Het gaat om een sobere overnachting op eenvoudige veldbedden in de eeuwenoude Friese godshuizen; met water en toilet als de minimaal noodzakelijke voorzieningen. Dit past bij de mentaliteit van de pelgrim: niet afhankelijk te zijn van luxe en comfort.
Vanmiddag opent gedeputeerde Michiel Schrier van de Provinsje Fryslân in Swichum één van de eerste elf refugio’s. Andere kerken in de refugio-voorhoedegroep zijn in Zurich, Britsum, Blessum, Boksum, Peins, Terband, Jorwert, Foudgum, Sybrandahûs, Hiaure en Nijlân.
Dit refugio-aanbod door de plaatselijke kerken is een primeur voor Nederland.

Onderweg overnachten op low budget-locaties 
‘Refugio‘ is een bekend begrip voor wie pelgrimeert door landen zoals Frankrijk en Spanje. In Nederland is het nog een tamelijk onbekend fenomeen.
De populariteit van de Spaanse bedevaartstad Santiago de Compostela illustreert dat pelgrimeren momenteel een internationale groeitrend is in cultuurtoerisme. Jaarlijks gaan uit circa 80 landen ruim 250.000 mensen op pad naar Santiago. Langs de route vinden zij onderdak in de (low budget) refugio’s van kloosters, kerken, burgerlijke gemeenten en particulieren op het platteland, in dorpen en steden.
Prettig besmet met het ‘pelgrimsvirus’ zoekt de teruggekeerde pelgrim in eigen land ook naar (meer) pelgrimswegen en naar ervaren geestverwanten.
Met haar welkome refugio-aanbod spelen de Friese kerken op het platteland hier op in. Het Friese initiatief trok onlangs al veel belangstelling op de landelijke Fiets- en Wandelbeurs.
Het project ‘Refugio’s in Friese kerken’ is een initiatief van het pelgrimsproject 'Santiago aan het Wad - Camino der Lage Landen', in samenwerking met Stichting Alde Fryske Tsjerken.

Kerken horen bij pelgrims
Deze startbijeenkomst in de Swichumer kerk-refugio wordt vanmiddag geopend door project-coördinator Lammert de Hoop. Hij geeft het woord aan Gerko Last, die als gastheer namens de Stichting Alde Fryske Tsjerken alle gasten verwelkomt. Gerko geeft aan dat één van de doelen van de stichting is dat de kerken die zij in beheer hebben er fantastisch uitzien, en een functie op het Friese platteland vervullen: '"Dat kerken ook een plek zijn voor pelgrims, is heel goed, want kerken horen bij pelgrims." Kerk-refugio's zijn geschikte pelgrimsplaatsen voor stilte en bezinning.
Zijn stichting werkt graag samen met kerken die een gastvrij huis willen bieden aan pelgrims. Er zijn er nu al tien operationeel, waaronder een aantal langs het Friese Jabikspaad.

Refugio's komen weer terug in Nederland
Daarna geeft Lammert de Hoop het woord aan refugio-aanjager Hans de Jong, die een presentatie verzorgt met als titel 'Refugio's in Friese kerken'.
Hans neemt ons in fotobeelden op het scherm eerst mee op zijn pelgrimstocht langs allerlei kerken en kloosters die in Frankrijk en Spanje slaapplaatsen bieden aan passerende pelgrims, waar hij samen met zijn echtgenote als pelgrim ook gebruik van heeft gemaakt.
Dan geeft hij een toelichting op de actuele projecten van Kulturele Hoofdstad, van Santiago aan het Wad, van Pelgrimeren met kinderen, van Refugio's in Friese kerken, van een Filmdocumentaire over pelgrimeren in het Friese landschap, en over de relaties die al die (deel)projecten met elkaar hebben. Ook noemt hij dat er naast kerken al verschillende inwoners - vaak ook pelgrims - in Fryslân zijn die een particuliere overnachtingplek voor passerende pelgrims aanbieden.

Openingshandeling met slaai op paal
Laatste spreker is de Friese gedeputeerde Michiel Schrier, die onder andere wijst op de ambities van onze Provinsje Fryslân om goed gebruik te maken van de oude Friese kerken, en dat dit pelgrimsproject daarvan een mooi voorbeeld is. De provincie vindt het belangrijk dat de paden voor wandelaars en fietsers goed worden beheerd en geëxploiteerd, en overnachtingsplaatsen voor pelgrims horen daarbij.
Schrier benadrukt het belang van goed bewandelde paden en goede overnachtingsplekken, mede omdat deze activiteiten en deze voorzieningen volop gelegenheden bieden aan inwoners en passanten voor goede gesprekken, voor culturele uitwisseling en om het waardevolle Fries-eigene onder de aandacht te brengen.

De gedeputeerde wordt na zijn toespraak uitgenodigd om mee te gaan naar buiten, waar de heer Schrier te midden van alle genodigden bij het toegangshek van de opgang naar deze Swichumer refugio-kerk met een 'slaai', met een zware houten moker, een paal de grond in slaat, waarop het logo van de Friese kerk-refugio's staat afgebeeld.
Deze openingshandeling wordt met applaus onderschreven door alle omstanders, waaronder ook de vrijwilligers/beheerders van betrokken refugio-kerken. Hiermee zijn de Refugio's in een tiental Friese kerken officieel geopend. Na vandaag kunnen nog veel meer Friese kerken zich aansluiten bij deze kerk-refugio-groep.