donderdag 2 juni 2016

De wandelaar als pelgrim

Donderdag 2 juni 2016 
Cover van het boek

Pelgrims vertellen
Op Sinterklaasavond 5 december 2015 kreeg ik van Sint & Piet het boek 'De wandelaar als pelgrim', geschreven door Gerrit Jan Zwier. Dit boek bevat verslagen van een reeks gesprekken met wandelaars, die vanuit verschillende startplaatsen (zoals bijvoorbeeld de Sint-Jacobus de Meerdere-kerk in het Groningse Uithuizen) naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela zijn vertrokken. De interviewverslagen worden afgewisseld met enkele hoofdstukken over interessante boeken die over de pelgrimsreis naar Santiago de Compostela zijn geschreven. En het laatste hoofdstuk is het verslag van Zwiers eigen mini-pelgrimstocht over het Groningse deel (tussen Uithuizen en de stad Groningen) van het Jacobspad.

Een pelgrim is iemand
die zichzelf pelgrim noemt.

Tussen wens en werkelijkheid
Voor veel wandelaars is het maken van een eigen pelgrimage naar Santiago de Compostela een lang gekoesterde wens. Dit boek verhaalt over de voorbereidingen, de ontberingen, de overdenkingen, en vooral ook over de vervulling van die wens om te (gaan) pelgrimeren. In het boek 'De wandelaar als pelgrim' komen de wandelroutes naar dit afgelegen Spaanse bedevaartsoord, de passie, de verhalen en de dromen aan bod. Kortom, dit boek gaat ook een beetje over mij, en misschien ook wel over jou?

Lopen is de oudste,
meest natuurlijke en eenvoudige
en meest verkwikkende manier van voortbewegen. 

Stilstaan bij bewegen
Negen gesprekken met pelgrims en vier boekverslagen van pelgrims te voet vormen de basis van dit boek. Over mensen die ooit (een deel van) de route naar Santiago de Compostela hebben gelopen, over enkele typerende gedachten, dromen, verhalen en opmerkingen; en dat alles met elkaar verweven om daarmee het meest wezenlijke op het spoor te komen van wat een wandelaar tot pelgrim maakt.
Het levert uiteenlopende, bijzondere impressies op van Santiago-gangers, die veel wandelaars en pelgrims naar Santiago zeer herkenbaar zullen voor komen. Als lezer voelen je iets van wat de pelgrimerende wandelaars ook letterlijk beweegt. Dit is een boek vol reisbeschrijvingen met de daar bij behorende persoonlijke beleving.

Van Uithuizen naar Finisterre - Albert Gort
  • Dwalen langs 's Heren wegen biedt nieuwe perspectieven.
  • Hij hoopte dat de pelgrimstocht ook aan het spirituele zou raken, maar dat moest onderweg gebeuren.
  • Juist bij tegenstroom kan een mens laten zien dat hij goed kan zwemmen.
  • Als pelgrim heb je alle tijd van de wereld; niemand schrijft je voor hoeveel je moet lopen, er is geen enkele verplichting, er is alleen een einddoel, en verder ben je zo vrij als een vogeltje.
  • Als wandelaar sta je in nauw contact met de aarde en krijg je oog voor alles wat groeit en bloeit, kruipt en vliegt.
  • Ons hele leven is een pelgrimage; je moet voortdurend keuzes maken, over wat je meeneemt en wat je loslaat, over de juiste weg naar het juiste doel.
  • De pelgrimage houdt je een spiegel voor.
  • Elke ontmoeting is een geschenk.
  • Genieten van het moment is een grote kunst.
  • Juist bij de pelgrim staan alle zintuigen op scherp; hij leeft met volle aandacht en ziet daardoor de schoonheid van de schepping.
  • Je gemis heb je altijd bij je.
  • Langs het pelgrimspad kruis je alleen aardige mensen, omdat je iets doet wat zij diep in hun hart ook hadden willen doen.
  • Het lopen, de schoonheid van het landschap, de eenvoud en eenzaamheid brengen de rust.
  • De pelgrim is iemand die ver van huis is, niet kan aarden op één plaats, en die de reis steeds minder gaat zien als een avontuur, maar als een ontdekking van jezelf en van de maatschappij waarin je staat.
Pelgrimeren gaat beter in een leeg landschap - Betty Bleijenberg
  • Een hedendaagse pelgrimage bergt alle facetten van het leven in zich: het op zoek zijn naar jezelf of je naaste, wanhoop en vreugde, de ontmoetingen met medereizigers, dat alles maakt zo'n tocht onvergetelijk.
  • De monotonie, de tredmolen van het wandelen op zich is al heel bevorderlijk voor het opwekken van meditatieve momenten.
  • Niet de wandelprestatie staat voorop, maar de beleving.
  • Al schrijvend houd je de dingen beter vast en kun je er beter over nadenken.
  • Na een dag voelde ik me al pelgrim, vol vertrouwen.
Vol als een vingerhoed - Hans Annink
  • De meesten begrepen niet wat me bezielde.
  • De pelgrim is losgeraakt van en staat naast de normale maatschappij. Je loopt door hun dorpen en steden, maar hebt niets met hen te maken.
  • Op alle manieren leerde ik nederigheid.
  • Een pelgrimstocht is geen toeristisch uitstapje uit het monotone leven.
  • De pelgrim raakt stukje bij beetje zijn identiteit en al zijn herinneringen kwijt, en verandert in een eindeloos doorwandelend lichaam.
  • Hij ontdekte al pelgrimerend de mystieke kant van zijn geest.
Een kacheltje van geluk - Harry Jansen
  • Het alleen-zijn lukte heel goed. Alleen zijn erotiseert, beseft de pelgrim.
  • Een echte pelgrim hoort naar de mis te gaan.
  • De pelgrim neemt afscheid van alles wat hem vertrouwd en dierbaar (thuis, familie, vrienden) is, en stort zich in het onbekende, met een open hart, een bevrijde ziel.
  • Al wandelend los je als het ware op in het landschap.
  • In het lichaam en in de geest van de wandelaar breidt zich een geluksgevoel uit.
  • Pas na drie of vier weken lopen met een rugzak komt het intellect tot rust, en de emoties en het enthousiasme van de kindertijd keren terug.
  • Op het platteland van Galicië heb je het gevoel dat de tijd heeft stilgestaan. dat je werkelijk een middeleeuws decor bent binnengestapt, waar armoede en primitiviteit de toon aangeven.
  • De lange tocht over de camino laat niemand onberoerd.
  • Dankzij deze reis weet hij dat blijdschap de mogelijkheid van de geest vergroot, en droefheid het omgekeerde doet.
Wandelen is pelgrimeren - Els van der Weghe
  • Het gevoel van de start elke dag op de camino: ik mag weer gaan, en maar zien wat het weidse veld vandaag brengt.
  • Ingebed zijn in het landschap en in de geschiedenis brengt mij heel dicht bij mezelf.
  • De camino lopen, dat gaat in je zitten en gaat er nooit meer uit.
  • Wandelen is altijd een vorm van pelgrimeren: er treedt een vertraging op, een stilstaan bij de dingen. Er overvalt je een groot gevoel van vrijheid.
  • Je moet geloven dat je vanaf het breukpunt in je leven onderweg bent naar het goede.
  • Mensen op de camino hebben aandacht voor elkaar, voelen zich bij elkaar betrokken.
  • De ene voet voor de andere ... het brengt rust.
  • Veel Spanjaarden lopen in de Goede Week een stukje pelgrimsroute mee.
  • De weg die je gelopen hebt, neem je met je mee. Wat een rijkdom.
  • Pelgrimeren werkt verslavend.
Een omgekeerde pelgrimsreis - Chris van der Heijden / Herman Vuijsje
  • In de oude pelgrimage zie je toch een goede mogelijkheid om over je leven na te denken.
  • De bedevaartsweg is een middel om je op kritische wijze op de westerse samenleving, haar geschiedenis, haar religie en moraal te bezinnen.
  • Als je de pelgrimage te voet aflegt, sluit je je aan bij een beproefde traditie, maar als je tocht in omgekeerde richting aflegt, breek je op brute wijze met die traditie.
  • Voor Vuijsje is het christelijk erfgoed geen eindbestemming, maar vertrekpunt. Hij wilde al beschouwend het tijdspad volgen van vroeger naar nu. Zo is zijn reisverhaal ook een zoektocht naar geestelijke waarden geworden. Hij blijft trouw aan de geest van deze pelgrimage, die zowel op het lichaam als op de ziel een beroep doet.
  • De meeste pelgrims gaan op weg om zich op hun levensweg te bezinnen. Het gaat tegenwoordig om de reis, niet om het reisdoel.
  • De Heilige Weg is een zinnebeeld van 's levens gang.
  • Pelgrimsogen staan heel licht in een afgetrimd gezicht, echte pelgrimsogen waarmee je zulke echte pelgrimsblikken kunt werpen, dwars door de burgerman heen.
  • Pelgrims praten heel openhartig over hun reismotieven.
  • Pelgrims hebben de stille hoop dat men een transformatie ondergaat, waarbij je als een ander persoon naar huis terugkeert.
  • De ontmoeting met medepelgrims speelt een belangrijke rol. Pelgrims laten het isolement van de moderne samenleving achter zich en maken op ongecompliceerde wijze weer contact met allerlei soorten medemensen.
  • Caminoverslaving: het verlangen naar de camaraderie in de refugio.
  • Het gaat om de ontmoeting met de Ander, en dat is geen mens, maar God. Anders verander je niet, en dan is het ook geen pelgrimage.
  • Behalve een verlangen naar spiritualiteit, zijn er bij veel moderne pelgrims ook vage religieuze gevoelens aanwezig. Het wonder wordt steeds groter. 
  • De mens blijft naar hogere dingen haken, al of niet van eigen makelij.
  • Vuijsje zijn hoofd veranderde in een enorme schatkamer  aan indrukken, ontmoetingen en inzichten. Hij is innerlijk veranderd; er is een levensles geleerd.
  • Willens en wetens creëert een pelgrim een zelf-opgelegde noodsituatie, waarbij de spontane hulp van anderen onontbeerlijk is. Die hulp wordt met gulle hand gegeven. Daar staat tegenover dat men even gemakkelijk weer afscheid van elkaar neemt.
  • Het aannemen van de pelgrimsstaat is voor iedereen bereikbaar.
Rekkelijken en preciezen op het pelgrimspad - Daniëlle Lokin
  • Bij een hardloper draait alles om het lichaam, om de balans, concentratie en spieren, bij een pelgrim dient juist de geest en haar vele influisteringen centraal te staan.
  • Als je elke dag 20 tot 25 kilometer hebt gelopen, kun je niet zomaar stoppen. Het is heel speciaal om de kust (Kaap Finisterre) te bereiken en uit te zien over de zee.
  • Al die langeafstandslopers met hun banen en hun verschillen laten de oude structuur voor wat die is en stappen in een andere orde, waar iedereen in principe gelijk is. 
  • Er is tijd voor diepgaander gesprekken en bezinning. Dat laatste krijgt gestalte in het dagboek of in een blog.
  • De pelgrimage wordt ook wel beschreven als een overgangsrite, waarbij de mens in een belangrijke levensfase van de ene (sociale) rol in een andere stapt.
  • Pelgrims hebben de behoefte de balans op te maken, zich tijdelijk buiten de dagelijkse routine te plaatsen en afstand te nemen van de waan van de dag. Pelgrimeren is het achterlaten van het dagelijkse leven en op reis gaan, op zoek naar spiritueel welzijn.
  • Al lopend kom je tot inzichten en gedachten.
  • Op de reis naar Santiago is van alles te beleven.
  • Waar elke wandelaar een geweldige hekel aan heeft, dat is afdwalen van het juiste pad.
Jacobsschelpen en eierballen - Jan van Duinen

  • Wandelen is voor hem een verslaving, een fysieke en geestelijke behoefte.
  • Wandelaars zijn aardige mensen.
  • Onderweg kom je vooral jezelf tegen.
  • Al die indrukken hebben een innerlijk gerust gevoel gegeven en doen beseffen dat je beter en minder jachtig met je tijd om moet gaan.

Een wonderlijk virus - Jeroen Gooskens

  • Galicië is rijk aan schoonheid, maar rijke boeren vind je er niet.
  • De pelgrimsoorkonde is uniek in haar onbruikbaarheid: het is een getuigenis waarmee je in het leven niets verder komt, en juist daaraan ontleent zij haar waarde. Pure vorm zonder functie. Prachtig!
  • De pelgrim is voorgoed geïnfecteerd, en past nooit meer helemaal op een bureaustoel.

Katholieke rituelen zijn prachtig - Gepke van der Leest

  • Ze kon de camino lange tijd niet uit haar gedachten bannen.
  • Op de camino deel je de dingen, is er aandacht voor elkaar en durft iedereen zich open en kwetsbaar op te stellen. Je hebt het gevoel dat je dicht bij de essentie van het leven bent.
  • God is in jezelf, de ander en in de natuur.
  • Ik kom nu in een ander ritme, waar zaken als vriendschap, spiritualiteit, eenheid, belangrijker en meer voelbaar aanwezig zijn dan de waan van alledag en het afstanden afleggen.
  • De camino regelt zaken, al of niet door bemiddeling van de heilige Jacobus.
  • Alles past in een hogere orde en heeft een diepere zin.
  • Er zijn altijd wetten en praktische bezwaren die tussen droom en daad in de weg staan.

In de ban van de schelp - Lily Dobma

  • De pelgrimsreis is geen sinecure.
  • Je moet niet kijken wat je niet kunt, maar wat je wel kunt.
  • We hebben hier nu over de pelgrimswegen gelopen, en dat is echt voetje voor voetje, om je benen niet te breken.
  • Gaande naar Santiago de Compostela wordt het steeds drukker op de weg.
  • Iedereen zijn eigen camino.
  • De  ontmoetingen met anderen en het langzaam loslaten van de dingen vormen de essentie van de pelgrimstocht.
  • Het leven van een pelgrim heeft niets meer te maken met wat er op de wereld gebeurt. Het leven bestaat uit wat je de volgende dag gaat lopen en waar je weer een onderkomen kunt vinden. 
  • Je raakt verslaafd aan het pelgrimeren.
  • Waar maak je je eigenlijk druk om? Maar ja, een mens kan natuurlijk ook niet zijn hele leven op pelgrimstocht zijn.

Een slag op een reusachtige gong - Hape Kerkeling

  • Het boek van Kerkeling was voor hem een serieuze poging om met God en zichzelf in het reine te komen.
  • Hij peinst er niet over om zich met een refugio te straffen. In Villafranca laat hij de plaatselijke refugio met liefde aan andere pelgrims over.
  • De bus of trein nemen gaat geheel en al tegen de code van pelgrims en langeafstandswandelaars in.
  • Je kunt niet vaak genoeg zeggen hoe zeer je voeten doen als je de Jacobsweg loopt.
  • Ik schiet niets op en kruip woedend voorwaarts. Ik ben woedend op alles.
  • Pelgrimeren is een serieuze missie.
  • Er gebeurt iets met iedereen, ook al is het maar iets kleins.
  • Als je zwijgend en gedachteloos loopt, gebeurt er gegarandeerd iets bijzonders.
  • De camino heeft iedereen op een gegeven moment zover dat hij zomaar begint te huilen.
  • Hape heeft God ontmoet. Door zich leeg te maken, kon de goddelijke vonk overspringen. Vanaf nu kan de bedevaartsroute me alleen maar vreugde bereiden.

Domweg gelukkig in de bergen - Paul Burm

  • Het voordeel van de eenzame route is dat de pelgrim er door de dorpelingen met open armen wordt ontvangen.
  • Voor een pelgrimsreis moet je alleen maar bereid zijn je wandelschoenen aan te trekken en je vrouw en gezin in de steek te laten.
  • Op weg naar het einddoel ontmoet je de nodige curieuze figuren, en de vreemdste vragen moet je beantwoorden.
  • Het is gezellig om samen op te trekken, maar je verdwaalt eerder, je maakt minder snel contact met de plaatselijke bevolking en voor bezinning (voor een pelgrim is dat een centrale waarde) is minder ruimte.
  • Hij ziet een rechtstreekse relatie tussen de leegloop in de kerken en de drukte op de pelgrimsweg.
  • Als je wandelt, loop je door het hart van een land. Je ontmoet de ziel van het volk.
  • Het lopen over pelgrimswegen werkt verslavend.

Een wijde blik - Gerrit Zwier

  • Bedevaartsoorden liggen vaak in uithoeken van Europa.
  • De pelgrim zal onderweg een verandering ondergaan.
  • Je bent onderweg afhankelijk van veel meer zaken dan thuis.
  • Je bent afhankelijk en leert open te staan voor wat het leven je aanreikt.
  • Je leert te ontvangen en vindt de ontvankelijkheid in jezelf.
  • Bijna iedereen die over de reis naar Santiago de Compostela schrijft, roemt de aardigheid en hulpvaardigheid van de mensen die hij langs de route ontmoet.
  • Al voortstappend, op deze natuurlijke maar trage apostolische wijze, voel ik hoe de rust op mij neerdaalt. Wandelen werkt louterend.
  • Lijden en afzien horen nu eenmaal bij het pelgrimeren, anders opent de ziel zich niet, wordt men niet ontvankelijk voor het Andere en Hogere.

Geen opmerkingen: