Het goede leven is ... geluk(t)

Donderdag 6 februari 2014

Cover van de lustrumuitgave van Bert Musschenga

Geluk(t)
Toen het Blaise Pascal Instituut van de Vrije Universiteit te Amsterdam in het jaar 2004 haar 25-jarig bestaan vierde, publiceerde dit jubilerende instituut van de VU een Lustrumcassette, met daarin vijf lustrumuitgaven.
De titel van deze Lustrumcassette luidt: 'Het goede leven is ...'.
Eén van de lustrumuitgaven in deze cassette is geschreven door Bert Musschenga, en kreeg als titel: 'Het goede leven is geluk(t)'.

Wijsgerige ethiek
Professor dr. Bert Musschenga is hoogleraar Wijsgerige Ethiek (praktische filosofie) aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Vrije Universiteit.
In de afgelopen jaren heeft Musschenga zich vooral bezig gehouden met persoonlijke, professionele en morele integriteit.

Geluk
Volgens Musschenga is het niet gemakkelijk om aan te geven wat 'geluk' is, en wat nodig is om 'gelukkig' te zijn. Ook over de waarde van wat mensen verstaan onder geluk kunnen we twisten.
In dit boekje schetst Musschenga eerst de contouren van 'zijn' theorie van geluk.
Daarna gebruikt hij zijn theorie om een antwoord te geven op de volgende twee vragen:

1. 1. Zijn mensen in een cultuur waarin veel vrijheid is, en waarin de autonomie een heel belangrijke waarde is, gelukkiger dan in culturen met minder vrijheid en met minder nadruk op zelfbepaling?
2. 2. In hoeverre staat de fragmentatie van het leven in onze samenleving, die de eenheid van ons zelf bedreigt, geluk in de weg?

Drie geluk-stromingen
Musschenga onderscheidt met betrekking tot 'geluk' de volgende drie stromingen:

• 1. Eudamonistisch: geluk is het realiseren van een ideaal van menszijn;
• 2. Hedonistisch: geluk is een positieve ervaringstoestand;
• 3. Preferentie-utilistisch: geluk is het cognitief-evaluatieve oordeel, dat iemands tevredenheid over zijn leven als geheel uitdrukt.

Bestanddelen van geluk
Wil je een leven gelukkig noemen, dan moet sprake zijn van de aanwezigheid van de volgende drie bestanddelen, ofwel waarden:

• 1. Zinvolheid: je moet van mening zijn dat je leven de moeite waard is;
• 2. Genieting: een gelukkig leven heeft een positieve gevoelskwaliteit;
• 3. Tevredenheid: je bent erin geslaagd om je doelen en ambities in voldoende mate te realiseren. Voorwaarde daartoe is dat je je verlangens en doelen vooraf afstemt op je talenten en mogelijkheden. Daarna zijn inzet en doorzettingvermogen vereist om je doelen en ambities te realiseren.

Nu kan het in de praktijk zo zijn dat je bijvoorbeeld wel tevreden bent met wat je hebt bereikt, maar dat je toch nog twijfelt aan de zin daarvan. En het omgekeerde kan je geluk uiteraard ook in de weg staan.
Soms zeggen mensen dat ze in principe alle reden hebben om gelukkig te 'zijn', maar dat ze zich toch ongelukkig 'voelen'. Van geluk is pas sprake als je ook een positief gevoel ervaart ten aanzien van je tevredenheid.
Als ik de ander zeg dat ik een gevoel van vreugde en vervulling ervaar, moet de ander maar aannemen dat dat zo is. Je kunt dat gevoel immers niet onomstotelijk en aantoonbaar bewijzen.

Citaten

1. Onderzoek naar de tevredenheid van mensen met hun leven, laten zien dat de kwaliteit van hun intieme relaties van centrale betekenis is.
2. Wie door een handicap of door omstandigheden tot inactiviteit gedwongen is, kan moeilijk gelukkig zijn.
3. Je voelt je sneller ongelukkig als je van mening bent dat een ander daar schuldig aan is.
4. Binnen het christelijk geloof heeft geloof pas werkelijk waarde als het van binnenuit komt.