 |
| Omslag van het boek: Spiritualiteit werkt |
Verjaardagskado
Van onze kinderen kreeg ik vorig jaar voor mijn verjaardag onder andere het boek 'Spiritualiteit werkt', geschreven onder redactie van Eelco van den Dool en Cors Visser. Eén van mijn collega's van Stenden Hogeschool - Jack Crielaard - is medeauteur van dit boek, dat in het jaar 2009 is uitgegeven.
Spiritualiteit op de werkvloer
Spiritualiteit is momenteel in, ook op de werkvloer. Zo zijn er bijvoorbeeld bedrijven met gebedsgroepen, er wordt veel over spiritualiteit geschreven en gelezen en er bestaat een groot aantal cursussen over spiritualiteit. Deze hedendaagse ontwikkeling roept oude en nieuwe vragen op, ook onder christenen. Enkele van die vragen en hun uitwerking komen aan de orde in dit boek van ForumC, een organisatie die een bijdrage wil leveren aan dienstbare en zichtbare christenen in de wetenschap, op het werk en elders in de samenleving. De actuele ontwikkelingen roepen allereerst een hele nuchtere vraag op: Werkt spiritualiteit? Dat is voor ondernemers en/of leidinggevenden in bedrijven en organisaties een belangrijke vraag, want uit onderzoek blijkt dat spiritualiteit wel werkt. Het auteursteam is het over één ding eens: dat het verleden en het heden volop inspiratie bieden om als missionair christen ook op de werkvloer aanwezig te zijn en om de dialoog aan te gaan, vanuit een houding van respect.
Geleefd geloof
Dit boek beschrijft in welke gevallen die werking van spiritualiteit positief en/of negatief is. Is het beter voor de winst of voor het milieu? Of voor het personeel? En hoe kun je als christen geloven & werken combineren?
Daarnaast is er in dit boek ook aandacht geschonken aan de meer normatieve vragen, zoals: Mag je wel spiritualiteit en werk mengen en zo ja op welke manier? En is er vanuit het christelijk geloof met betrekking tot spiritualiteit een bepaalde houding aan te bevelen? Bij spiritualiteit gaat het namelijk om 'geleefd geloof'. Spiritualiteit is een deel van je religie. We maken onderscheid tussen spiritualiteit, religie en levensbeschouwing. Spiritualiteit werkt als we onze ervaringen verbinden met God, als ze onze handel en wandel (ook op het werk) beïnvloeden.
Indeling van het boek
Het boek begint in hoofdstuk 1 met het verslag van een rondetafelgesprek, waaruit blijkt dat mensen hun werkervaringen wel degelijk in verbinding met God weten te brengen. De volgende drie hoofdstukken (2 t/m 4) gaan dan over wat spiritualiteit toevoegt aan de output van een bedrijf; over de vraag hoe spiritualiteit werkt. De laatste vier hoofdstukken 5 t/m 8 gaan over het feit dat spiritualiteit meer is dan een momentopname; dat het een voortdurende zoektocht is naar hoe spiritualiteit vruchtbaar kan worden gemaakt voor onze dagelijkse (werk)praktijk.
Beide boekdelen bevatten een Intermezzo:
- De eerste is van Eddy de Pender, over 'Werk van Bron tot bron': Neem je eigen integriteit serieus en Geef meer dan je ontvangt;
- De tweede is van Leo Andringa, over Focolare en de economie van gemeenschap': 750 bedrijven die hun winst delen met de armen!
Passie en geleefd geloof
Gerben Bast schrijft in zijn verslag van het rondetafelgesprek onder andere het volgende:
- Spiritualiteit is mooi te omschrijven als 'geleefde waarden';
- Bij spiritualiteit gaat het altijd om de verbinding met de werkelijkheid. Het gaat dus om 'geleefd geloof';
- Je persoonlijke spiritualiteit is niet alleen iets voor je privéleven, maar het moet zich ook uiten in houding en gedrag.
Spiritualiteit werkt conservatief
Het tweede hoofdstuk, over de uitkomsten van een empirisch onderzoek naar de effecten van spiritualiteit, waarin Jack Crielaard en Cors Visser allerlei factoren - waaronder spiritualiteit - in kaart brengen, die sociale innovatie in bedrijven bevorderen.
Jack Crielaard en Cors Visser:
- Het blijkt dat spiritualiteit conservatief werkt;
- Spirituele mensen zijn meer gericht op winst en kwaliteit, hebben minder oog voor de omgeving, zijn minder gericht op veranderingen (innovaties). Alleen als er een bedreigende omgeving is, zijn mensen spiritueler.
Islam en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Voor ondernemers met een islamitische achtergrond doet hun geloof ertoe. Hun normen en waarden blijken behoorlijk overeen te komen met onze drijfveren voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Corrie Mazereeuw beschrijft in dit derde hoofdstuk in hoeverre principes van islamitische spiritualiteit verenigbaar zijn met de heersende arbeidsprincipes in Nederland.
Corrie Mazereeuw:
- De islam geeft duidelijke richtlijnen ten aanzien van het ethische kader voor het bedrijfsleven;
- Naast de kernwaarden van gelijkheid en rechtvaardigheid bestaat er binnen de islam een drietal deugden die van groot belang worden geacht voor het zakenleven, namelijk mildheid, dienstbaarheid en godvrezendheid;
- Binnen de islam is er geen centrale autoriteit, waardoor er relatief veel ruimte is voor verschil in interpretatie; er is ook volop ruimte voor verschil in de sociale sfeer;
- Islamitische ondernemers en managers achten het van groot belang om bij te dragen aan sociale projecten; met name binnen de eigen gemeenschap, aangezien de islam solidariteit onder moslims beklemtoont.
Hedendaagse spiritualiteit in het werk
In hoofdstuk vier beschrijft Eelco van den Dool technieken en trainingen op het gebied van 'werk en spiritualiteit'. Aan de hand van drie praktijkvoorbeelden over 'bedrijfsopstellingen', 'bedrijfsreading' en de 'inspiratievilla' kenschetst hij de hedendaagse spiritualiteit in bedrijven. Daarna laat hij zien dat sensitiviteit voor zingeving de christelijke traditie veel kansen biedt.
Eelco van den Dool:
- Familie- en gezinsrelaties worden in toenemende mate rondom arbeidsrelaties georganiseerd;
- Keuzes op het gebied van spiritualiteit worden gebaseerd op de eigen verlangens, wensen en ervaringen;
- Je manier van denken bepaalt je realiteit;
- Hedendaagse spirituele zoekers zijn meer dan gemiddeld sociaal en politiek geëngageerd en ook meer actie- en offerbereid dan de gemiddelde kerkganger of niet-religieus geïnteresseerde;
- Iedereen heeft een goede plek nodig om te kunnen functioneren (bedrijfsopstelling);
- Spirituele diagnose gaat vaak gepaard met een psychologisch advies, bijvoorbeeld in de vorm van een coachingtraject (bedrijfsreading);
- Wat productief is, is een moedige en creatieve actualisering van de christelijke traditie naar de werksituatie; een actualisering/vertaalslag die aansluit op de thema's waar werknemer & werkgever vandaag mee zitten.
Spiritualiteit werkt door de eeuwen heen
Eelco van den Dool laat zien hoe spiritualiteit ons werk en ons denken over werk beïnvloedt. Hij schetst de huidige ontwikkelingen in een historische context.
Eelco van den Dool:
- De Joodse religieuze wetten verbinden werken en economie nadrukkelijk aan sociale rechtvaardigheid;
- Het werk dat mensen in organisaties verrichten, moet allereerst hun humaniteit bevorderen;
- Gezag in de organisatie berust bij degenen die op een bepaald gebied geestelijk gezien het verst in hun ontwikkeling zijn;
- Organisaties waarbinnen medewerkers mogelijkheden hebben voor zelfactualisering, zullen maximaal gemotiveerde medewerkers krijgen;
- Werken kan levensvervullend zijn;
- Leiderschap kan het beste worden toevertrouwd aan mensen die 'rijp van karakter' zijn en die vanuit een dienstbare en stimulerende houding de zielen van mensen kunnen zien en begrijpen;
- Zeker bij belangrijke beslissingen is het zaak dat een leidinggevende breed consulteert en - luisterend en invoelend - zelf een beslissing neemt;
- Alleen vanuit een diep besef van de eigen 'essentie' kan een organisatie in de alledaagse fundamentele onbestendigheid tot effectieve actie komen.
Speelruimte
In hoofdstuk 6 pleit Michel de Ronde ervoor om spiritualiteit onderdeel te laten zijn van de zingeving van werk en van de speelruimte binnen het werk. De verhouding tussen 'willen' & 'moeten' in het werk en de rol die spiritualiteit in het omgaan met dat verschil speelt, wordt hierin nader verkend.
Michel de Ronde:
- In de scheppende, spelende omgang met de spanning tussen willen & moeten is de voldoening in het werk te vinden.
Management vanuit christelijke spiritualiteit
Tom van den Belt beschrijft in het zevende hoofdstuk hoe hij zelf omgaat met spiritualiteit. Daarbij schenkt hij aandacht aan:
- het doel van het leidinggeven: Vrede van Christus bevorderen in de gemeenschap van de organisatie door een afhankelijke houding naar God;
- de houding van de manager naar de medewerkers: Naastenliefde blijkt uit barmhartigheid, uit het bijzonder aandacht schenken aan diegenen die zwak zijn, die extra steun en hulp nodig hebben.
Hij sluit af met een aantal aanwijzingen voor een christelijke manager, bijvoorbeeld deze: Zie alle collega's zoals God hen ziet, en handel daarnaar.
Lente
Theoloog-econoom Jan Jorrit Hasselaar schrijft in het achtste hoofdstuk over een manier om als christen spiritualiteit en religie in het werk, op de werkvloer, te brengen. Daar gaat het om deugden, maar ook over samen hard werken om zowel het eigen als het algemeen belang te dienen.
Jan Jorrit Hasselaar:
- Spiritualiteit op de werkvloer heeft als partner een eigentijdse religie nodig; doorgaans zijn spiritualiteit en religie twee partners in de zoektocht naar God;
- Niet de religie, maar het atheïsme lijkt zijn langste tijd te hebben gehad;
- Afkijken, nadoen en oefenen speelt in de vorming van de deugden een grote rol;
- Deugden vragen om een blijvende vorming.
Tussen hypocrisie en instrumentalisering
In dit laatste hoofdstuk komen de beide redacteurs met een terugblik.
Ze waarschuwen er voor geloof, religie of spiritualiteit niet tot instrument te maken.
Spiritualiteit moet namelijk 'geleefd geloof' zijn.
Dan werkt spiritualiteit!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten