Pelgrimeren, Onderweg naar Santiago de Compostela

Zaterdag 25 september 2010

Het maken van een pelgrimstocht heeft tegenwoordig een grote aantrekkingskracht op mensen. De gedachte om er een tijdje tussenuit te gaan voor bezinning en voor het maken van nieuwe levensplannen spreekt veel mensen aan. Welke beweegredenen je als aspirant-pelgrim ook hebt, als je de pelgrimsreis daadwerkelijk onderneemt, begin je aan een persoonlijke en unieke tocht, die je leven hoogstwaarschijnlijk zal verrijken.

Over dat pelgrimeren, over het onderweg zijn naar Santiago de Compostela schreven Karin Snoep en Nelleke Bos hun Inspiratieboek getiteld: “Pelgrimeren, Onderweg naar Santiago de Compostela”. In deze nog recente uitgave (Anno 2010) proberen de beide auteurs aan de hand van een aantal interviews met zes Nederlanders die de tocht reeds maakten 'de ziel van de pelgrim te vatten'. De schrijvers interviewden hiertoe de volgende pelgrims:

Leonie Jansen, liep in 2008, zangeres en regisseur.
Leonie wilde tijd vrijmaken om haar gebruikelijke levensritme te doorbreken. Al snel na het vertrek voelde ze heftige heimwee, maar toen ze alle overtollige bagage kwijt was, werd het onderweg zijn voor haar een bevrijding. Ze kwam onderweg met andere pelgrims snel tot diepgaande gesprekken. Ze leerde dat ze met veel minder toe kan dan ze dacht en dat ze zichzelf helemaal niet hoeft te bewijzen. Ze ervoer dat je niet altijd zelf iets hoeft te doen, maar dat het uiteindelijk allemaal vanzelf op je pad komt. De pelgrimsroute heeft bij haar meer sporen achter gelaten dan dat ze ooit had gehoopt of gedacht.

Dick Berlijn, fietste in 2008, voormalige commandant van de Nederlandse Strijdkrachten.
Dick wilde na het stoppen met werken iets radicaal anders doen en beoogde op de naamdag van Sint Jacob te arriveren in Santiago de Compostela. Is gehaast begonnen, maar merkte dat je dan niet kunt genieten en is toen bewust overgestapt op een heel andere routine. Door openhartige ontmoetingen met anderen kwam hij onbewust tot zelfreflectie en ging zijn leven anders bekijken. De hele dag buiten zijn en het landschap dat hij doorkruist, deed iets met hem. Onverwacht kreeg de pelgrimstocht ook een religieuze dimensie. Thuisgekomen kreeg hij moeite met de dagelijkse drukte en verlangde weer terug naar de rust van het pelgrimeren.

Marlies van Son, liep in 2002, therapeut.
Marlies zocht na het overlijden van haar oudste zoon onderweg in de natuur heling, harmonie en vitaliteit. Met onder andere de pelgrimszegen ging ze goed beschermd op weg en onderweg merkte ze dat het lopen niet alleen haar lichaam, maar ook haar innerlijk in beweging bracht. Toen zij haar steen achterliet bij het Cruz del Ferro, zag ze haar eigen verdriet weerspiegeld in dat van al die andere(n). Onderweg leerde ze om veel los te laten. Ze realiseert zich dat haar hele pelgrimage gaat over thuiskomen bij jezelf en dat het alleen onderweg zijn, de ontmoetingen, de natuur en alle ontberingen maken dat je later nergens meer bang voor hoeft te zijn.

Hape Kerkeling, liep in 2001, Duits acteur, cabaretier en entertainer.
Hape is ondanks fysieke problemen toch op stap gegaan, al snel lerend dat alleen je eigen ritme en tempo en door heel dicht bij jezelf te blijven uiteindelijk garandeert dat je het vol kunt houden. Hij vond de mensen die hij onderweg ontmoette het belangrijkste van de hele pelgrimstocht, want zij waren voor hem als vrienden die hem een spiegel voorhielden. Zo leerde hij zijn eigen woede te hanteren zonder anderen te beschadigen. De camino leerde hem ook om minder bang te zijn in het leven en meer vertrouwen te hebben in zichzelf en in het hogere. Hij vindt dat je pas pelgrim bent vanaf het moment dat je in Santiago de Compostela aankomt en dat je het dan voor de rest van je leven blijft.

Sedat Cakir, liep in 2007, Turks zakenman.
Sedat wilde aanvankelijk uit sportieve overwegingen op stap gaan, maar wilde er als moslim uiteindelijk een interreligieuze ontmoeting van maken. In het kader daarvan kreeg hij van de bisschop van Haarlem de pelgrimszegen mee. Hij merkte dat onderweg de levenslessen sneller voorbijkomen dan in het gewone leven thuis. Hij ervoer in de fantastische ontmoetingen onderweg veel saamhorigheid en plezier. Maar ook al zijn fouten kwamen onderweg als op een lopende band voorbij, hetgeen heftige ervaringen waren. Hij werd zich ervan bewust dat hij voorzichtig moet zijn met de mensen om hem heen en dat hij meer respect voor anderen kreeg. Hij is nog steeds bezig met het veranderingsproces dat de camino bij hem in gang heeft gezet.

Herman Vuijsje, liep in 1989, socioloog en schrijver.
Herman noemt zijn aanvankelijke journalistieke doel om - door in tegengestelde richting te lopen - veel pelgrims tegen te komen, met wie hij dan echt iets deelde. Hij voelde zich door de gedeelde intentie van het pelgrimeren met hen verbonden. Hij merkt dat je aardiger wordt als je zo onderweg bent. Onderweg ervaart en leert hij dat “het” (in het leven) vanzelf goed komt zodra je eenmaal bent begonnen. Hij beweert dat mensen doorgaans liever zoeken, liever onderweg zijn, dan dat ze aankomen. Pas veel later realiseer je je dat de tijd van pelgrimeren een van de gelukkigste tijden van je leven is.

Het boek begint met een filosofische inleiding van Frank Meester op het pelgrimeren naar Santiago. Deze inleidende woorden gaan over de zegen van “het collectieve individuele pad”, op weg naar de heilige Sint Jacob.

De teksten van de zes interviews zijn geordend naar de onderstaande zeven verdiepende thema's:
- Beslissing: waarom ga je en hoe komt je besluit tot stand. Als je de weg van verlangen en van verandering wilt bewandelen, ga je op stap.
- Afscheid: wat ga je missen, wat moet je doen voordat je kunt vertrekken.
- Onderweg: hoe voelt dat en wat kom je tegen. Over de ontdekking dat je onderweg niet wordt uitgescholden of voor gek verklaard, maar dat je onderweg gezegend wordt en dat er voor je wordt gebeden.
- Ontmoetingen: met jezelf, met andere mensen en soms ook met het Hogere.
- Loslaten: wat wil je achterlaten met je pelgrimage en wat kun je loslaten en wat neem je juist mee.
- Verdieping: de camino laat je niet onbewogen.
- Terugkeer: als een ander mens.

Wat auteur Karin Snoep opviel tijdens haar onderzoek van de achtergronden van het pelgrimeren, is dat Santiago de Compostela helemaal niet zo onlosmakelijk met het christendom is verbonden als vaak wordt verondersteld. Integendeel; heel vaak wordt het pad door niet-religieuzen bewandeld. Karin Snoep: “De route door Spanje bestond al ruim voordat het christendom begon te bestaan. Die liep toen naar Finistère. Daar kijk je naar de zee en verbrandt je je schoenen. Doen nog altijd veel wandelaars. De druïden en de kelten liepen al over dezelfde weg. Het christendom heeft dat pad overgenomen, omdat dat wel goed uitkwam. Maar goed, iedereen die ik erover heb gesproken, heeft het over iets magisch op dat pad. Of je er nou in gelooft of niet, het doet allemaal iets met een pelgrim. Mystiek of boeddhistisch, noem het wat je wilt. Het schijnt dus echt anders te zijn dan andere lange afstand paden die mensen bewandelen. Vandaar dat we het een inspiratieboek hebben genoemd; je pakt eruit wat je aanspreekt. Maar het heeft altijd met zingeving te maken."

Of je nu wel of niet van plan bent zelf de tocht naar Santiago de Compostela te ondernemen: dit boek inspireert en verleidt tussen de teksten door ook door de prachtige kleurenfoto's, de teksten uit reisverslagen, de (historische) wetenswaardigheden (met statistieken, over uitrusting, amuletten, nep-pelgrims, routes, leylijnen en over de betekenis van Finisterre), en door de citaten, de liederen en de gedichten.

Kortom, het is waarlijk een “Inspiratieboek”, zoals het boekomslag meldt.