Een echt verhaal

Zondag 12 september 2010

‘Een flauw zonlicht brak door de wolken en liet de golven glinsteren als zilver. De muziek vulde de kleine ruimte, de ijle, melancholieke tonen van een altviool vermengden zich met het aardse geluid van de cello. Het deed bijna zeer, zo mooi klonk het. Even was het alsof het weidse landschap voortkwam uit de muziek. Alsof het een luchtspiegeling was, een fantasie.’

Hoe dun is het ijs waarover we lopen?

Een succesvolle wetenschapster aan de Vrije Universiteit te Amsterdam (VU) stort in elkaar bij de kassa van een supermarkt. Een daklozenkrant-verkoper ontfermt zich over haar en neemt haar mee naar zijn huis. Dit wordt het begin van een negen maanden durend avontuur dat Irene en Abe - vanuit Amsterdam en via New York - naar Fryslân brengt. Met deze novelle schreef Christine Otten een modern sprookje over vastlopen en durven veranderen.

Sinds 2007 heeft de VU een “Schrijver Op Locatie”. Normaal gesproken worden gastschrijvers door universiteiten aangetrokken om college te geven, maar dat is bij deze Schrijver Op Locatie niet of slechts zeer incidenteel het geval. De Schrijver Op Locatie observeert en schrijft vooral. De schrijver heeft een vrije opdracht, kan zijn of haar eigen programma samenstellen, kan dus ook zelf beslissen welke evenementen of colleges worden bezocht en wat voor soort activiteiten worden ontplooid. Zo’n VU-Schrijver Op Locatie gaat een verbintenis aan voor een jaar. De coördinatie hiervan ligt bij de VU-Uitgeverij en de opdrachtgever is de Faculteit der Letteren van de VU.

Christine Otten is schrijver, journalist en performer en nu al weer de derde Schrijver Op Locatie. In die hoedanigheid schreef zij in de periode van 1 februari 2009 tot 1 februari 2010 deze novelle als kerstgeschenk, dat door het College van Bestuur in december 2009 is aangeboden aan alle VU-medewerkers en aan relaties van de VU.

In totaal zal de VU-Faculteit der Letteren vijf Schrijvers Op Locatie aanstellen.
- In 2007 schreef Abdelkader Benali het eerste kerstgeschenk, de novelle getiteld: “De soefi”.
- In 2008 schreef Marcel Möring het tweede kerstgeschenk, het essay getiteld: “Een lange weg”
- In 2009 schreef Christine Otten het derde kerstgeschenk, de novelle getiteld: “Een echt verhaal”.
In 2010 neemt Renate Dorrestein het estafettestokje in dezen van haar over, eveneens voor de periode van een jaar.

In het begin van “Een echt verhaal” kijkt de overspannen VU-professor Irene Smulders - psychiater en hersenwetenschapper - terug op een bewogen jaar, waarin ze een avontuur beleefde met daklozenkrant-verkoper en dichter Abe. Het verhaal is een modern sprookje over twee mensen die beiden op zoek zijn, op zoek naar echtheid, naar liefde, naar hun bestemming in het leven, op verschillende manieren op zoek naar hun kinderen en naar antwoorden op vragen als: Waarom ben ik wie ik ben?, Kan ik beslissen wie ik wil zijn of ligt mijn lot veel meer besloten in de kernen van mijn genetische materiaal? Vragen waarop het vrijwel onmogelijk is antwoorden te bedenken, maar desondanks vragen die er in ieders leven toe doen.

Otten wilde de mensen bij de VU een echt kerstverhaal geven. Hoewel het boekje literaire fictie is, is het deels gebaseerd op waargebeurde verhalen. Ze wilde de academische wereld van de VU èn de wereld van de dak- en thuislozen bij elkaar brengen. “Het mooie van Schrijver op Locatie zijn is dat je alles mag doen wat je leuk vindt”, vindt Otten. Daartoe ging ze naar het VU-medisch centrum en vroeg daar psychiaters en neurologen en neurobiologen het hemd van het lijf. Alle vragen die haar fascineerden, kon ze daar stellen. Bovendien wilde ze graag vooral ook de persoonlijke verhalen van deze wetenschappers horen. Wat haar raakte, was hun gedrevenheid en openheid. De overeenkomsten met de dak- en thuislozenwereld raakte haar ook. Dak- en thuisloze schrijvers en dichters zijn vaak zeer filosofisch ingesteld. Zij worstelen met dezelfde vragen die neurowetenschappers en psychiaters ook stellen.

In haar novelle is de dakloze dichter Abe, bezig zijn levensverhaal op te schrijven. Abe wil een theatermonoloog schrijven, getiteld “De neger van Tijnje”. Hij komt erachter dat zijn verhaal, zijn geschiedenis, belangrijk is, hem houvast geeft; als het ware een soort verklaring is voor hoe hij in het leven staat.

Tenslotte enkele citaten uit dit verhaal om nog eens over na te denken:
* … ik weet hoe vaag en dun de lijn is tussen gezondheid en ziekte, tussen een succesvol leven en ongeluk, tussen bloei en aftakeling.
* … kijken wat er van je overblijft wanneer alle zekerheden wegvallen.
* We zijn geneigd onszelf begrijpelijk te maken, te versimpelen, en daardoor komen we in de problemen.
* We hebben verhalen nodig om te kunnen leven, te kunnen overleven.
* Wanneer je maar lang genoeg loopt bereik je vanzelf een staat van totale gedachteloosheid.
* … het verlangen te vluchten in een tweede wereld die dieper, complexer en rijker is …
* Een missie. Hij knapte er zienderogen van op.
* Ik denk dat onze drijfveren veel onbegrijpelijker en onduidelijker zijn dan we zo graag geloven.

Voor belangstellende lezers, zie en lees de hele novelle:
Christine Otten, Een echt verhaal, 2009.