Van Gastvrijheid naar Hospitability: Een kerk voor alle generaties

Woensdag 22 januari 2025

 

Lezing van Geesje Duursma in De Hege Stins van Stiens

“Gastvrijheid is het creëren van een vrije ruimte 

waar de vreemdeling binnen kan treden 

en een vriend kan worden.” 

(Henri Nouwen)

Gastvrijheid bij de Protestantse Gemeente te Stiens

Vanavond organiseert de Commissie Vorming & Toerusting van de Protestantse Gemeente te Stiens - in ondersteunende samenwerking met de Regiegroep van dezelfde kerkelijke gemeente - een avond over ‘gastvrijheid’, om vanavond te ontdekken hoe gastvrijheid ons kan verbinden en versterken.

Deze avond is bedoeld voor alle generaties, voor alle leeftijden in onze kerkelijke gemeente. Daarom zijn jong en oud nadrukkelijk uitgenodigd om erbij te zijn.

Als leden van onze protestantse gemeente kunnen we samen werken aan een gastvrije toekomst waarin iedereen zich thuis voelt, zowel van binnen als van buiten de kerk.

Hospitability

Hospitability is meer dan een warm welkom. Het is namelijk een bewuste keuze om ruimte te creëren waar mensen zich welkom, gewaardeerd en veilig voelen. 

Geesje Duursma legt ons vanavond in De Hege Stins te Stiens uit hoe dit concept van ‘hospitability’ ons kan helpen om een inclusieve kerkelijke gemeenschap (verder) te bouwen. 

Haar visie sluit namelijk naadloos aan bij het streven van onze kerkelijke gemeente om een ‘kerk voor alle generaties’ te zijn.

Daarom neemt Geesje Duursma, in Fryslân ook bekend als horecaondernemer van De Pleats in Burgum, ons vanavond mee in een inspirerende bijeenkomst over gastvrijheid als één van de kernwaarden van onze kerkelijke gemeente van Stiens. Immers, als gemeenteleden zijn ook wij de ene keer gast en een andere keer gastheer of gastvrouw.

Van Gastvrijheid naar Hospitability

Gebaseerd op haar recente promotieonderzoek naar vrijwilligers en gastvrijheid deelt Geesje Duursma met ons vanavond vernieuwende inzichten over hoe we van traditionele gastvrijheid kunnen groeien naar hospitability, zijnde een tweerichtingsproces waarin zowel gast als gastheer/-vrouw bijdragen aan verbinding en wederzijds respect.

We laten ons vanavond inspireren door Geesjes oproep om letterlijk en figuurlijk de rode loper uit te rollen voor iedereen. 

We luisteren eerst naar een lezing van Duursma, en in het tweede deel van vanavond gaan we samen met Geesje en met elkaar op een interactieve manier aan de slag om ons op dit terrein te laten toerusten en te vormen. 

De avond-voorzitter Hille de Haan verwelkomt de ongeveer 45 aanwezigen in de zaal, en in het bijzonder onze spreekster Geesje Duursma, die hij hartelijk bij ons introduceert.

Menselijk & Inclusief

Geesje Duursma gaat ons vanavond vertellen over haar promotieonderzoek over gastvrijheid, dat ze in oktober 2024 afrondde. De titel van haar proefschrift daarover luidt: 'Hospitality in organizations working with host volunteers'.

Aan dat thema hecht ze waarde, want met gastvrijheid kun je de wereld menselijker/humaner en inclusiever maken.

Duursma wil dat gastvrijheid in de wereld meer aandacht krijgt, en dat was mede de reden om te promoveren op het thema van de gastvrijheid.

• Vrijwilligers doen doorgaans heel veel aan gastvrijheid (zoals bijvoorbeeld in een ziekenhuis, in een museum en in een bibliotheek), en dat wordt in die settings ook van hen verwacht – wat overigens in de praktijk vaak moeilijk is - maar die vrijwilligers worden daar niet voor betaald. 
• Ruth Pijls was de eerste in Nederland die promoveerde op Gastvrijheid (in dienstverlening), en Geesje Duursma is de tweede die op dit onderwerp (recent) promoveerde. Ruth Pijls keek onder andere naar gastvrijheid in de verschijning van bijvoorbeeld een warme, welkome ontvangst. Daarbij komen items die met fysieke zorg (Care) te maken hebben, maar ook met fysiek Comfort (van bijvoorbeeld ook de locatie), en met de toegankelijke (transparante) entree (Inviting) van de accommodatie.
• In een ziekenhuis kun je als doorsnee patiënt moeilijk beoordelen of je behandeling qua bijvoorbeeld je operatie technisch goed is geslaagd, maar je kunt als patiënt-gast wel degelijk iets vinden en zeggen van hoe je de behandeling qua menselijk contact beoordeelt.
• De staat van een land – voor wat betreft haar gastvrijheid - staat en valt met hoe je in dat land omgaat met vreemdelingen. 
• Gastvrijheid is meer dan alleen service, horeca en aardig zijn.
• Gastvrijheid is cultuurgebonden. In de oosterse cultuur bijvoorbeeld wordt door de gastheer/gastvrouw niet naar de naam van de ontvangen gast gevraagd, want men gaat er vanuit dat de gast diens naam zelf wel gaat noemen. 

Enkele bijbelse noties over gastvrijheid

We luisteren vervolgens naar enkele bijbelse noties aangaande gastvrijheid, zoals:

• Heb je naaste lief als jezelf;
• Heb ook de vreemdeling lief als jezelf;
• Gastvrijheid betekent meer - en gaat verder - dan alleen maar lekker eten en drinken;
• Bij het verlenen van gastvrijheid ga je in je verwachting niet uit van wederkerigheid.

Gastvrijheid bieden, vraagt dan wel veel en meer van je, maar gastvrijheid verlenen betekent niet dat je alles maar goedkeurt, en ook niet dat je gelijk wordt aan de ander. Gastvrijheid is namelijk ook: grenzen stellen (zowel geschreven als ongeschreven).

Gastvrij handelen betekent voor jou als gastheer/-vrouw vooral Luisteren, Dienen en Zorgen binnen de verschillende rollen van gastheer/-vrouw en gast.

Gastvrij zijn betekent daarnaast eveneens dat het altijd een actief zoeken is naar het welzijn van anderen.

Tolerantie versus gastvrijheid

Van tolerantie is sprake als mensen - ieder in hun eigen bubbel - naast elkaar leven, en ze daarbij elkaars culturen en doelen negeren. 

Maar dat is niet genoeg, want pas als het meer wordt dan tolerantie, kom je op het gebied van gastvrijheid.

Gastvrijheid is namelijk: actief ruimte maken voor anderen en zorg tonen, omdat die ander (je gasten) waardevol is in de ogen van God.

Dimensies van een gastvrije ruimte

Gastvrijheid is als het ware een (vrije) ruimte waar de vreemdeling binnen kan komen en een vriend kan worden.

Uitgaande van de publicaties van de priester-publicist Henri Nouwen (1932-1996) wordt voor wat betreft die gastvrije ruimte onderscheid gemaakt tussen de: 

- fysieke ruimte (waarin je verblijft);

- emotionele ruimte (zijnde het gesprek en het contact met elkaar, waarbij je iemand toelaat in jouw persoonlijke ruimte, in je gevoel);

- spirituele ruimte (op het terrein van bijvoorbeeld je geloofsleven); 

Hospes 

Het Latijnse woord 'Hospes' betekent zowel gastheer als gast. Van deze Latijnse term zijn veel woorden in de gastvrijheidssector afgeleid, zoals bijvoorbeeld: hostel, hotel, hospitaal, hospice, hospita, en ook de volgende drie termen:

• Hospitality: waarmee de concreet-praktische vormen van gastvrijheid worden bedoeld;
• Hospitability: waarbij het meer gaat over je houding van gastvrij zijn, waarbij er sprake is van een balans tussen geven en nemen, en waarbij sprake is van wederzijdse verantwoordelijkheid. Dit is een tweerichtingsproces (ofwel een dialoog), waarbij zowel de gastvrouw/-heer als ook de gast actief bijdragen aan verbinding (en zo samenwerken aan een harmonieuze omgeving), met de focus op inclusiviteit en respect. Hospitability biedt ons zelfredzaamheid van onze gemeenteleden en van onze gasten, met een gezonde balans tussen ondersteuning en participatie. Zo creëren we een betere sfeer, teneinde samen te werken aan een toekomstgerichte kerk. Binnen hospitability kun je onderscheid maken tussen onder andere de volgende soorten gastvrijheid: Persoonlijk, Faciliterend, Communicerend, Waarderend, Steunend, Inclusief en Warm. 
• Hospitableness: waarbij het vooral gaat om ieders bereidheid, en als resultante daarvan de cultuur van gastvrijheid die in je organisatie zit.

Sense of Hospitality

Daar waar we spreken over de zogenoemde 'Sense of Hospitality' hebben we het eigenlijk over het gevoel van, en de sfeer van: Hier ben ik welkom. En dat kan dan bijvoorbeeld gaan over herkenbare signalen van gastvrijheid; en dan vooral over de elementen ervan die je kunt horen, zien, voelen, ruiken, proeven. Deze afzonderlijke elementen moeten wel congruent zijn met elkaar, dus met elkaar overeenstemmen. Als je in staat bent om zulke elementen afzonderlijk en in relatie met elkaar te creëren, dan geef je de gast daarmee (met zogenoemde 'hints') stilzwijgend aan dat je erover hebt nagedacht.

• Je non-verbale gedrag als gastheer/-vrouw doet ook heel veel met je gastvrijheid. Denk daarbij maar aan een glimlach, je oogcontact, elkaar kort even toeknikken, een open houding, je gast altijd groeten, handen schudden. 
• Met al die zaken kun je (laten) zien of/dat iemand erbij hoort.
• Ook jouw stijl van conversatie, en daarmee de bejegening van je gast doet ertoe. 
• Zorg als gastvrouw/-gastheer voor het 'echt' zien van je gasten, want daarmee kun je je de mensen laten ervaren dat ze zichtbaar zijn - en vooral gezien worden - als ze binnenkomen.

Moment of Truth

En dan breekt 'The Moment of Truth' aan, ofwel het Moment van de Waarheid, het moment waarop de gastvrouw/-heer en de gast elkaar ontmoeten.

Werkelijk iedereen heeft de mogelijkheid om de menselijke ervaring van de ander te beïnvloeden. Op dat moment van de waarheid, in die ontmoeting met je gast, kun je krachtige indrukken creëren, die mensen zich hun hele leven zullen blijven herinneren. Als organisatie (op je werk en in de kerk) heb je potentieel duizenden van die 'Moments of Truth', waar je als gastvrouw/-heer het essentiële verschil kunt maken.

Geesje Duursma adviseert organisaties om royaal en genereus te zijn, want ook dat is gastvrijheid. Sta er altijd bij stil dat elke klacht van je gast een een kans is om je organisatie en jezelf te verbeteren. 

Toepassing in interactie 

Na de pauze komt de avond meer in het teken van toepassing en interactie te staan.

Geesje Duursma geeft de deelnemers in de zaal in enkele korte rondes een vraag mee, waarbij de aanwezigen eerst zelf kort nadenken over de gestelde vraag, om daarna kort met elkaar in twee- of drietallen in gesprek te gaan over ieders antwoord op de gestelde vraag.

Zo denken we bijvoorbeeld na over de vraag wanneer en hoe wij ons een keer heel welkom voelden in de kerk.

Na elke vraag worden de ingevulde Post It's verzameld en opgehangen aan de wand, waarna Geesje kort een aantal opbrengsten van zo'n interactieronde resumeert en hier en daar iets bij vertelt.

Tussen twee vraagstukken in krijgen we haar uitleg van de zogenoemde 'Customer Journey' van Ikea, oftewel de klantreis die een Ikea-klant maakt en beleeft als hij/zij van ingang tot uitgang een bezoek brengt aan een Ikea-filiaal, inclusief ervaren stressfactoren en positieve ervaringen.

Aan het eind van dit avondprogramma sluit Geesje Duursma af met een tiental leefregels voor gastvrijheid, zoals bijvoorbeeld:

• Zorg dat de omgeving schoon is;
• Wees warm en vriendelijk;
• Zorg ervoor dat alles op tijd klaar is;
• Wees uitstekend;
• Heb de koffie klaar;
• Zoek gastvrijheidsbegaafde mensen, en laat die het gastenwerk doen
• Zorg voor een verwelkomings-plek
• Voorzie in een duidelijke bewegwijzering;
• Leid de liturgie in de kerkdienst, opdat ook incidentele kerkgangers het goed kunnen volgen;
• Zorg voor een cadeautje, bijvoorbeeld bij het welkom en/of bij het afscheid. Wat dan resteert, is de betovering. 

En het enthousiasme van Geesje Duursma houdt niet op, want op de valreep wil ze nog graag een aantal helpende zaken aan ons meegeven, zoals:

• Vraag de kerkgangers regelmatig om feedback, vraag hoe ze je dienst hebben ervaren;
• Wat kun je (daarmee) morgen al doen om je gastvrijheid te verbeteren?
• Tip voor bijvoorbeeld wie leiding geven: Zorg vooral goed voor je gastheren en -dames!