Elfstedenpad van Damwâld naar Lekkum

Goede Vrijdag 10 april 2020

Bij de Elfsteden-Tegeltjesbrug tussen Gytsjerk en Miedum

De wandeltocht der wandeltochten
Gebruikmakend van voormalige jaagpaden en kerkpaden, van eeuwenoude grasdijken, van veel betreden handelswegen, zijn routemakers Johan Vellinga en Broer Adema erin geslaagd de elf Friese steden op een voor wandelaars zo aantrekkelijk mogelijke manier aan elkaar te rijgen.
Het door hen ontwikkelde 'Elfstedenpad' is met 283 kilometer een stuk langer dan de andere Elfstedentochten. Daar is een goede reden voor. Volgen schaatsers en ook wandelsporters over het algemeen de kortste weg, deze wandelroute zoekt de mooiste paden uit. Meer nog dan om de steden, gaat het om het tussenliggende land en om de paden die de steden verbinden.
De schoonheid van de Fryske Greidhoeke en het Friese Merengebied staat buiten kijf, maar Fryslân is meer dan weiland en water.
Het Elfstedenpad maakt een royale slag door de heuvels en bossen van Gaasterland. Voorbij Dokkum doorkruist het pad de typische houtwallen in het coulissenlandschap van de Fryske Wâlden. Met het Elfstedenpad is een prachtig stukje Friesland niet alleen voor schaatsers, fietsers en watersporters, maar nu ook voor wandelaars ontsloten.
Van dit Streekpad nummer 19 bestaat een routegids met gedetailleerde topografische kaarten. waar de route op is ingetekend. Daarnaast verschaft deze wandelgids veel handige informatie, zoals over het openbaar vervoer langs de route.

Ikkerwâld
Vandaag gaan Durkje en ik verder met het bewandelen van het Elfstedenpad. Voor vandaag staan het 43e tot en met het begin van het 46e traject op het programma; voor ons de twaalfde etappe, van Damwâld naar Lekkum, over een afstand van 22 kilometer, door de Noordelijke Wouden en Oostergo.
De etappe verloopt ook deze keer net iets anders dan we aanvankelijk hadden gepland. We hadden met een andere etappe-indeling gebruik willen maken van auto en bus, maar vanwege het nog steeds naar het noorden oprukkende Corona-virus passen we ons programma voor vandaag - evenals in de voorgaande weken - aan. Voor alle zekerheid dus niet met de bus, en onderweg ook geen bezoek aan horecagelegenheden. Jammer voor het openbaar vervoersbedrijf en de op overheidsinstructie al enkele weken geleden gesloten horecazaken, maar liever het zekere voor het onzekere genomen, in de hoop gezond te blijven.
Om 8:15 uur verlaten we Feinsum derhalve met twee auto's en rijden we eerst naar Lekkum, waar we de ene auto parkeren bij de dorpskerk, de plek waar we vandaag onze etappe beëindigen. Dan rijden we met de andere auto door naar Damwâld (het vroegere Ikkerwâld). Vanuit Damwâld vervolgen we het Elfstedenpad vanaf de plaats waar we vorige week onze etappe beëindigden.

Op een mooie lentedag
Vanuit Damwâld lopen we in westelijke richting over de Hearewei naar de plek waar we rechtsaf kunnen slaan om dan het Geastmer Bosk in te wandelen.
We beginnen op deze heerlijk frisse lentedag met een lekkere ochtendtemperatuur van 7 graden Celsius, en die loopt later vandaag op naar ongeveer 14 graden Celsius. We voelen maar een matige wind en hebben de wind meestal in de rug, en bovendien schijnt de zon aangenaam; kortom, heerlijk weer om op deze Goede Vrijdag buiten te zijn, na alweer een week - wegens Corona - thuiswerk.
Nu hebben we al zo vaak het traject tussen Damwâld en Rinsumageest heen en weer gereden, dus die streek menen wij goed te kennen, maar dan toch verrast ons vanmorgen het mooie bosperceel van het Geastmer Bosk dat net ten noorden van deze weg ligt, waarvan wij het bestaan niet eens kenden. Prachtig om te zien hoe ook hier het frisse lentegroen ontluikt tussen en in de doorgaans nog bladloze bomen en struiken in dit toch nog wel behoorlijke bosperceel.

Door De Geast en langs It Eeltsjemar
Nadat we dit bosperceel hebben verlaten, wandelen we Rinsumageest binnen, het Friese dorp waarin mijn overgrootouders Oegema-Kingma-Visfer vroeger hebben gewerkt en gewoond. Vanuit het dorpscentrum gaan we in zuidwestelijke richting langs De Moark, en nog net in het dorp zien we de 11e eeuwse dorpskerk van Rinsumageest, bekend om haar 16e eeuwse aangebouwde zijbeuk, en uniek vanwege het feit dat dit de enige kerk in Noord-Nederland is met een crypte.

Verderop passeren we het Eeltjemeer, een grote waterpartij die het resultaat is van jarenlange zandwinning. Omdat dit meertje populair is bij dagjesmensen en het in het komende Paas-weekend heel mooi weer gaat worden, besloot de gemeente op grond van haar ervaringen van de afgelopen Corona-weken dat het parkeerterrein van het Eeltjemeer gedurende dit Paas-weekend verboden gebied is. Vanmorgen sluiten de dranghekken de toegangen tot het parkeerterrein al af, en verbodsborden verbieden de toegang voor alle voertuigen.
Omdat buiten het parkeerterrein het gebied rond het Eeltjemeer wel toegankelijk is voor wandelaars, heeft de gemeente Dantumadiel voor de veiligheid een Corona-instructie voor wandelaars bij de ingang van dit recreatiegebied geplaatst.

Fries landgoed in de Trynwâlden
We wandelen het Eeltjemeer voorbij en steken even later de Tuskendammen over. Via de Wearbuorren en de Klaas Douwesweg gaan we richting Aldtsjerk. Bij de kruising met de Boskwei passeren we het kombord van het buurtschap Readtsjerk.
In Aldtsjerk wandelen we door het park van landgoed De Klinze. Tegenover de state genieten we in het park van een korte rustpauze. Even iets eten en drinken, en dan weer door.
In Aldtsjerk komen we even later langs de smalle brug over De Moark, de plek waar ook de Elfstedenschaatstocht passeert.
Vanuit Aldtsjerk gaat het in een rechte lijn naar Griekenland en Turkije, dat deel uitmaakt van het Friese landgoed van Staniastate bij Oentsjerk.
Vanmorgen zijn we deze etappe begonnen in Damwâld, gelegen in de zogenoemde Dokkumer Wâlden. In het open weidegebied tussen Rinsumageest en Aldtsjerk kon je duidelijk zien dat je vanuit dat ene Friese woudengebied de overstap maakte naar een ander woudengebied, naar de zogenoemde Trynwâlden, die in de Dokkumer Wâlden ook heel toepasselijk wel de Oare Wâlden (andere wouden) wordt genoemd. Welnu, hier lopen we inmiddels in de Trynwâlden.
Daar worden we ook op beeldend gewezen als we een lunchpauze beleggen in het centrum van Oentsjerk, op een bankje bij het kunstwerk van 'Tryn en har sân soannen', waarvan het volksverhaal gaat dat moeder Tryn al haar zeven zonen een boerderij naliet, en dat al die 7 boerenbedrijven uitgroeiden tot de 7 dorpen van deze streek, die dus ook wel de Trynwâlden wordt genoemd, naar de wouden van moeder Tryn.

Gytsjerk
Na deze rustpauze wandelen we door het park van Heemstrastate en het Kaetsjemoi Bosk in de richting van het dorpje Mûnein.
Op een kruising arriveren we tegelijk met drie fietsers die van rechts komen. Op de splitsing moeten wij rechtsaf, waar zij vandaan komen. De oudste van de beide jongens rijd een eindje vooruit, en (wellicht) de moeder posteert zich met haar fiets zo op de splitsing dat zij de achter hen aan komende jongere jongen van ons afschermt, en wij pas het fietspaadje op kunnen als de jongeheer op zijn fietsje is gepasseerd. De goedbedoelende moeder lijkt wel op een zwaan of een eend, die tussen haar kuikens en potentiële vijanden in zwemt. Een mooie oplossing van moeder, want zo houden we heel goed die anderhalve meter onderlinge afstand aan.
Vlak vóór Mûnein echter buigen we af, om dan over mooie binnenwegen en smalle paden naar Gytsjerk te lopen.
Voorbij de kruising met de N361 gaan we een stukje in zuidelijke richting, om dan ten zuiden van het langgerekte Gytsjerk en Gytsjerkerhoeke in westelijke richting verder te gaan.
Voorbij Gytsjerk volgt het lange rechte stuk over het fietspad langs de Canterlandseweg. Die kruist halverwege dit stuk De Moark, op de plek waar het Elfstedenmonument De Tegeltjesbrug over de Elfstedenschaatstochtroute ligt.

Anderhalvemetersamenleving
Aangekomen bij Miedum staan we in dubio over hoe nu verder. De richtingwijzers op de palen en ook onze routegids geven aan dat we nu aan de zuidzijde van een vaart over een betonspoor door het veld naar het Wynserbinnenpaed moeten lopen, maar het waarschuwingsbord aan het begin van dat betonpad verbiedt de toegang met de mededeling dat het hier om een particulier terrein gaat. Omdat richtingwijzers en routebeschrijving en routekaart duidelijk aangeven dat dit betonpad toch wel de doorgaande route van het Elfstedenpad is, gaan we toch maar wel over dit pad richting Wynserbinnenpaed. Kennelijk is dit pad door de particuliere eigenaar wel opengesteld voor Elfstedenpadwandelaars. Als dat zo is, zou dat het beste in de volgende editie van de routegids kunnen worden vermeld, teneinde die onduidelijkheid in het veld te voorkomen.

Ter hoogte van twee in het veld staande boerderijen gaan we verder over het Wynserbinnenpaed, een mooi betonpad dat richting Lekkum gaat.
Evenals eerder vandaag ontmoeten we ook hier weer wandelaars en fietsers. Het is bijzonder om te zien hoe snel ook alle wandelaars en fietsers zich in het veld hebben aangepast aan de anderhalvemetersamenleving in het kader van het actuele Corona-tijdperk.
Mensen doen echt hun best om waar dat mogelijk is die anderhalve meter afstand tussen elkaar in acht te nemen.
Via de Buorren en de Terp lopen we naar de Ceciliakerk van Lekkum, waar we vanmorgen onze auto parkeerden. Vervolgens rijden we met die auto terug naar Damwâld, waar we de ander auto afhalen. Daarna rijden we beiden weer naar huis terug.