De turfvaarten in Zuidoost-Fryslân zijn eeuwenoud en vaak met de hand gegraven.
De zogenoemde 'Turfroute' verbindt sinds 1974 al die vaarten met elkaar. De kanalen met haaks daarop sloten, bossen, elzensingels, heide, weiden en beekdalen geven het gebied een eigen charme.
In twintig pakkende verhalen en routes slaan de journaliste Janneke Donkerlo en de schrijver van routegidsen Fokko Bosker als het ware bruggen tussen de vaart en het omliggende landschap. Zij nemen het water als vertrekpunt voor hun rondwandelingen en fietstochten door dit rijk geschakeerde landschap van coulissen van elzen- en eikensingels, in een fijnmazig patroon van vaarten en wijken.
Resultaat van hun werk is de in 2024 uitgegeven routegids 'Wandelen & fietsen vanaf de Turfroute in Zuidoost-Friesland'.
23 tochten met een totale lengte van 746,9 kilometer
Deze routegids bestaat uit 11 fietstochten en 12 wandeltochten, die Durkje en ik van plan zijn om alle te gaan wandelen.
- Tien fietstochten hebben een totale lengte van 387,4 kilometer, waarvan de kortste 13,7 km en de langste 63,4 km lang is.
- De twaalf wandeltochten hebben een totale lengte van 134,5 kilometer, waarvan de kortste 4,6 km en de langste 15,9 km lang is.
- De veel langere 'Fiets-Turfroute' door Zuidoost-Fryslân heeft een totale lengte van 225 kilometer.
De 23 tochten hebben derhalve een totale lengte van 746,9 kilometer. We zijn van plan die afstand te bewandelen in 36 dagetappes, variërend tussen de 15 en 33 kilometer per dag, zo mogelijk in combinaties van (delen) van die wandeletappes en fietsetappes.
Rottige Meenthe is Eldorado voor otters
Vandaag zijn we van plan om de tweede (van 3) etappe van de 63,4 kilometer lange 'Fietsroute Driewegsluis' te bewandelen, van Driewegsluis langs de Linde naar De Hoeve, en dan nog door naar Noordwolde-Zuid, met een lengte van 21,1 kilometer.
We vertrekken daartoe vanuit Feinsum om 8:20 uur, en rijden dan met de ene auto naar Noordwolde-Zuid, waar we de auto parkeren aan de Nieuweweg. Dan rijden we naar Driewegsluis, waar we de andere auto parkeren bij het paviljoen aan de Lindedijk.
Bij vertrek vanmorgen in Feinsum was het 6 graden Celsius, en in Noordwolde-Zuid is de temperatuur bij aankomst om 15:00 uur inmiddels opgelopen naar 8 graden Celsius.
Het is de hele dag grotendeels bewolkt, en het waait behoorlijk, maar die wind hebben we grotendeels in de rug. Het blijft droog, en dan breekt halverwege de dag de zon af en toe door de wolken, en bij de iets toegenomen frisse wind is het dan aangenaam om in het zonnetje te lopen. Al met al is het geschikt wandelweer, en heerlijk om buiten te zijn.
Van Driewegsluis langs de Linde naar de Sasbrug
Om 9:50 uur staan we op de parkeerplaats van paviljoen Driewegsluis klaar voor vertrek.
Met achter ons de Linthorst Homansluis gaan we de Lindedijk op, die over het eilandje tussen de Linde (Lende) en de Helomavaart overgaat in de Gapenburg. Na het eerste bruggetje steken we ook de tweede ophaalbrug over, en verlaten we dit eilandje van Driewegsluis.
Dan gaat het over de Gapenburg het poldergebied in tussen Driewegsluis en Wolvega.
We volgen alsmaar de Gapenburg, langs de rivier de Lende (Linde), die verderop Et Wiede doorsnijdt. Bij het strandje aan de noordoostzijde van Et Wiede staat een auto van een hoveniersbedrijf. Het autoraampje staat open, en we raken met de twee inzittende hoveniers in gesprek. Ze vertellen dat ze het water op zijn geweest om waternavel uit het water te trekken. Deze invasieve exoot moet zo vaak en zo goed mogelijk uit het water worden verwijderd, teneinde de ongebreidelde groei van deze ongewenste exoot zo goed mogelijk in te perken. Ook verderop langs de Linde wordt door collega's van hen aan dit waternavelproject gewerkt.
Aan het eind van de Gapenburg, gaan we bij de vele wegwijzers rechtsaf de Sasweg op.
Sasweg en Stroomkantpant langs de Linde
Dan steken we via de Sasbrug de Linde over. Aan de overzijde staat een kraan die klaarstaat om de verzamelde waternavel uit de volle boten van het hoveniersbedrijf te halen.
Op de oever van de Linde ligt ook een grote bult snoeihout van dikke en dunne takken, klaar om afgevoerd te worden.
Dan passeren we een hoge bult uit het water gehaalde waternavel, ook klaar om afgevoerd te worden.
Nu gaat het voort over de Sasweg, verder stroomopwaarts langs de Lende. Rechts ligt een lang petgat, waar net een blauwe reiger opvliegt; en aan het eind van het petgat zien we een witte reiger staan.
Direct voorbij het petgat zien we twee mannen van het hoveniersbedrijf bezig om de uit het water gehaalde waternavel uit hun bootje aan wal te brengen.
Enkele minuten later passeren we een ponton in de rivier, met op dat ponton een man en een kraan, waarmee dikke pakketten waternavel en riet uit de rivieroever worden gescheurd, om dat te storten in de diepe ijzeren boot die langszij ligt.
De Sasweg gaat over in het Stroomkantpad langs de rivier. Aan het eind van het Stroomkantpad steken we ter hoogte van de Blessebrugschans de Steenwijkerweg over, en dan gaat het verder over de Domeinenweg.
Bel me, ik luister
Op de Domeinenweg kruisen we de spoorlijn tussen Wolvega en Meppel. Aan het hek bij de spoorwegovergang hangt een 113-bord met daarop onder andere de tekst 'Lijkt je leven uitzichtloos? - Bel me, ik luister - Wat je verhaal ook is'.
De bellen gaan rinkelen, de stoplichten springen op rood, de Intercity-trein van Leeuwarden naar Zwolle passeert de overweg.
Enkele meters verderop komen we langs een bermmonument. Het is de herdenkingsplek om een dierbare te herinneren die hier in 2024 om het leven kwam, en om ook te denken aan de slachtoffers die hun stille strijd hebben gevoerd, met op deze plek die dodelijke afloop. Heftig om te zien, en schrijnend om je te beseffen welk een leed dergelijke ongeluksplekken met zich meebrengen.
We komen weer terug op de rivieroever, en gaan hier onder de A32 door. Aan de andere zijde staat een picknickbank, waarop we plaatsnemen voor onze koffiepauze, nu we ongeveer twee uren aaneengesloten hebben gelopen.
Schipper laat ons over varen
We vervolgen onze weg langs de Lende, maar nu over het Lindepad op de zuidoever van de rivier. Ook hier en verderop wordt druk gewerkt, maar nu niet door hoveniers. Veel medewerkers van een aannemersbedrijf zijn hier bezig om forse ingrepen in het landschap te doen, onder andere om oude meanders van de oude Linde te herstellen. Eén van die oude meanders is al weer helemaal opengelegd, met lage oevers, zodat bij grote watertoevoer vanuit het oosten het overtollige water kan uitvloeien over de natte gronden langs de meanderende rivier.
Her en der wordt met boten en pontons gewerkt.
En dan kunnen we ineens niet verder, want vlak vóór ons ligt een baggerschuit dwars over het asfalt wandel-/fietspad van het Lindepad.
We kijken of we links of rechts van de baggerschuit kunnen passeren, maar dat is onmogelijk. Als ik inschat of we de rugzakken af kunnen doen, om dan onder de voorzijde van de baggerschuit door te lopen, komt een jongeman naar ons toe, die ons vertelt dat ze hier met z'n allen bezig zijn om de baggerschuit vanuit een nieuw gebaggerd petgat rechts van ons over het Lindepad naar het ponton in de Linde links van ons te transporteren. Hij weet niet of dit een kwartier gaat duren, of bij tegenslag nog veel langer, dus hij stelt voor dat hij ons met een motorbootje van de westkant van het petgat over vaart naar de oostoever. Dan hoeven we niet langer te wachten, dus dat lijkt ons een goed idee. We volgen de man langs het petgat, en dan zet hij ons met het motorbootje over naar de oostoever.
Daar kunnen we dan langs het petgat teruglopen naar het Lindepad, waar we onze route kunnen vervolgen.
We bedanken de vriendelijke werkman voor deze oversteek, en kunnen dan verder in oostelijke richting langs de Lende.
Van de Kontermansbrug naar De Hoeve
Tien minuten later komen we langs een andere ploeg, waar ook met groot materieel wordt gewerkt aan het herstel van de ouder meanders van de Lende.
Om 13:00 uur komen we aan het eind van het Lindepad uit bij de Kontermansbrug in de Vinkegavaartweg.
Die weg steken we over en dan gaan we vanaf de Kontermansweg het mooie schelpenpad op van de Oude Jokweg, dat ons naar De Hoeve voert.
Om 13:15 uur passeren we in De Hoeve het voormalige dorpskerkje, dat nu is getransformeerd tot woonhuis.
Tegenover de plaatselijke basisschool gaan we het bosje in ter hoogte van de begraafplaats erachter. In dat bosje staat een half vergane houten picknickbank, die voor ons nog wel kan functioneren als picknickplek voor onze lunchpauze.
Tien kilo aardappelen voor twee euro
Na deze pauze vervolgen we onze route over de Jokweg. Dan zien we vóór ons drie jongens in een rode, blauwe en groene overal. Ze hebben een aardappel op een plank gespijkerd, die ze in de lucht steken als er verkeer langskomt. Van verre roepen ze ons al vragend toe of we aardappelen van hen willen kopen.
Op onze vraag naar de herkomst en de prijs, vertellen ze dat we tien kilo aardappelen kunnen kopen voor twee euro. Het is het veevoer van de boer, maar de dikke bintjes zijn ook voor consumptie voor mensen geschikt. We vertellen hen dat tien kilo wel wat teveel van het goede is om daar nog kilometers mee te gaan wandelen in onze rugzakken, hetgeen ze heel goed begrijpen. Maar ze hebben al voor twee euro verkocht, en kregen er zelfs nog twee euro extra bij, dus de omzet is al opgelopen naar vier euro, wat hen tot grote tevredenheid stemt.
Op het Molenbuursterlaantje gaan we de vallei in en steken we via een houten brug de Noordwolder Vaart over.
Vervolgens lopen we over de Molenburen naar de bebouwde kom van Noordwolde.
Van Noordwolde naar Noordwolde-Zuid
Na het oversteken van de Hoofdstraat West gaan we in zuidelijke richting vanuit Noordwolde de Elsweg op. Op die weg passeren we onder andere het openluchtzwembad en verderop ook de Spokeplas aan onze rechterhand.
Om 14:55 uur wandelen we op de Mauritsweg de bebouwde kom van Noordwolde-Zuid binnen.
Zo'n vijf minuten later arriveren we op de Nieuweweg bij onze daar geparkeerde auto.
Met die auto rijden we terug naar het paviljoen Driewegsluis, waar we eerst de andere auto afhalen, waarna we terugrijden naar huis.
