Zonsondergang in Feinsum

Zondag 31 augustus 2025
 

Zonsondergang in Feinsum

Feestdag voor jong & oud op It Spoardok van Feinsum

Zaterdag 30 augustus 2025
 

Feestelijke heropening van de populaire speeltuin van Feinsum

Vernieuwde speeltuin van Feinsum

Maandenlang hebben enkele leden en bestuurders van de Vereniging Dorpsbelang Finkum in eendrachtige samenwerking met de speeltuincoördinator van de gemeente Leeuwarden - en met de noodzakelijke medefinanciering van provinciale zijde - gewerkt aan de herinrichting van de populaire speeltuin op It Spoardok bij de jachthaven van Feinsum. 

Dat heeft er inmiddels toe geleid dat enkele afgeschreven speeltoestellen uit de Feinsumer speeltuin zijn verwijderd, en dat daarvoor in de plaats in juli jongstleden een groot aantal nieuwe speeltoestellen is geplaatst in deze prachtige speeltuin van het Friese Feinsum.

35 jaar Vereniging Dorpsbelang Finkum

Daarnaast was het vorige week 35 jaar geleden dat onze Vereniging Dorpsbelang Finkum notarieel werd opgericht als voortzetting van de informele dorpsclub die al veel langer bestond. Dat jubileum van de Vereniging Dorpsbelang Finkum willen we ook niet ongemerkt voorbij laten gaan.

Voldoende reden dus om feest te vieren in Feinsum. En als het zover is, zetten veel inwoners van Feinsum de schouders eronder, en komen de dorpelingen van alle kanten om met z'n allen het feest op te tuigen. Resultaat is dat er vandaag feest wordt gevierd in Feinsum, op It Spoardok, in het midden van het dorp. Dat wordt een feest in drie delen.

Officiële opening door de kinderburgemeester & zus van Feinsum

Vanmiddag vindt tussen 15:00-17:00 uur op It Spoardok de officiële opening plaats van de Feinsumer speeltuin. Te midden van veel kinderen, hun ouders en grootouders, uit zowel Feinsum als uit de wijde omtrekt opent de voorzitter Ate Reitsma vanmiddag deze feestelijke heropening.

Nadat Ate iedereen van harte welkom heeft geheten, memoreert hij dat drie verenigingsleden, de moeders Katinka en Jantina en de grootmoeder Durkje het mede mogelijk hebben gemaakt dat we vandaag deze prachtig vernieuwde speeltuin kunnen heropenen.  

Twee van de kinderen uit Feinsum die hebben meegedacht over de keuze van de nieuwe speeltoestellen krijgen de eer om de speeltuin officieel te heropenen. Dat zijn Aniek & Thomas, waarbij Thomas door voorzitter Ate voor vandaag wordt benoemd tot kinderburgemeester van Feinsum, die voor de microfoon luid en duidelijk verklaart dat de speeltuin vanaf nu officieel is geopend, waarna zijn zus Aniek de eer heeft om dat zichtbaar te maken door met de nieuwe lange kabelbaan van de vernieuwde speeltuin door een lint te slingeren, waarmee de officiële opening van de vernieuwde speeltuin is verricht. 

 

Feest voor jong en oud 

Voor de kinderen is er dan een speurtocht langs alle speeltoestellen, die alle een eigen letter dragen, waarmee de kinderen een woord kunnen maken. Met hun oplossing van dat woord 'It Spoardok' melden ze zich in de feesttent, waar ze dan van lange slierten trekdrop en Nibb it Chips Rings een kleurrijke, eetbare feestketting mogen maken. Voor hen is er ook volop limonade, en om het feest kracht bij te zetten, krijgen alle kinderen - en later ook de volwassenen - een ijsje op deze warme zomermiddag.  

Verder is er - passend bij de naastgelegen jachthaven - een groot springkussen in de vorm van een piratenschip opgeblazen op het speeltuin-terrein, waarin de jongste aanwezigen naar hartenlust kunnen springen en dansen op de muziek die uit de feesttent het terrein over klinkt.

Het is ook een mooi moment voor kinderen, ouders, grootouders en ook overgrootouders - want er zijn inderdaad vier generaties aanwezig op het speelterrein - om er een gezellige ontmoeting van te maken in dit prachtige weer van vandaag.

Barbecue-avond tot slot 

Drie kwartier na afloop van deze feestelijke heropening loopt het speeltuin-terrein al weer vol, want alle Feinsumers zijn opgeroepen om tegen het avonduur op het feestterrein te verschijnen, waar om zes uur een groepsfoto wordt gemaakt van alle aanwezige Feinsumers. Het is al jaren geleden dat zo'n dorpelingenfoto werd gemaakt, dus de hoogste tijd om een nieuw groepsportret te maken van zoveel mogelijk Feinsumers. 

En dan gaat de barbecue aan, want aansluitend wordt de jaarlijkse barbecue-avond van ons dorp gehouden in en rond de feesttent op de jeu de boules-baan van It Spoardok.

Ate opent de dorpsbarbecue met woorden van welkom voor iedereen, met woorden van dank voor wie een bijdrage leverden aan deze feestelijke dag, en dan is er volop lekker eten en drinken voor de vele Feinsumers die met z'n allen tot laat in de avond van dit jaarlijkse evenement een feestelijke afsluiting maken. Met ruim tachtig deelnemers - en dat is meer dan de helft van alle inwoners van Feinsum - wordt deze mooie zomerse dag heel feestelijk afgesloten, met grote dank aan allen die dit mede mogelijk hebben gemaakt.

Fries-Haagse pelgrim bij Refugio Ultreia Feinsum

Dinsdag 26 augustus 2025
 

Fries-Haagse pelgrim bij Refugio Ultreia Feinsum

Rondje Jabikspaad voor pelgrims in Fryslân
Aan het eind van de ochtend komt een wandelaar uit de richting van Stiens naar Feinsum lopend over de Hege Hearewei. 

In Feinsum aangekomen op de T-kruising met de Holdingawei maakt ze een foto van de Refugio Ultreia Feinsum, ons overnachtingsverblijf voor de pelgrims van Sint Jacob, en dan komt ze bij ons aan huis om een stempel te vragen voor haar stempelkaart van het Jabikspaad.

Deze pelgrim is geboren en getogen in het Friese Augustinusga, maar woont momenteel in Den Haag. 

Ze heeft al de pelgrimstocht Caminho Portugués vanuit het Portugese Porto volbracht naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela, en loopt momenteel het rondje Jabikspaad van de oostroute van Wirdum via Feinsum naar Sint-Jacobiparochie, en dan de westroute via Franeker en Jirnsum terug naar Wirdum. 

Dat doet ze samen met twee zussen, waarvan er straks nog één zal aanhaken, en de ander vanaf morgen meeloopt. 

Ze overnachten in de Friese kerkrefugio's van het Jabikspaad, en voltooien zo het rondje Jabikspaad gezusterlijk.

Na het zetten van het refugiostempel, en een gezellige ontmoeting aan tafel in onze refugio gaat ze na het middaguur verder richting Oude Bildtzijl, waar haar ene zuster zich dan bij haar zal voegen. Vandaag naar Sint-Jacobiparochie, en dan de komende dagen door naar Peins, Jorwert en Wirdum tot slot.

De Turfroute voor Fietsers wandelen van Driewegsluis naar De Hoeve

Maandag 25 augustus 2025

 

Vandaag veel kilometers op het pad langs de Linde

Wandelen & fietsen vanaf de Turfroute in Zuidoost-Friesland

De turfvaarten in Zuidoost-Fryslân zijn eeuwenoud en vaak met de hand gegraven. 

De zogenoemde 'Turfroute' verbindt sinds 1974 al die vaarten met elkaar. De kanalen met haaks daarop sloten, bossen, elzensingels, heide, weiden en beekdalen geven het gebied een eigen charme. 

In twintig pakkende verhalen en routes slaan de journaliste Janneke Donkerlo en de schrijver van routegidsen Fokko Bosker als het ware bruggen tussen de vaart en het omliggende landschap. Zij nemen het water als vertrekpunt voor hun rondwandelingen en fietstochten door dit rijk geschakeerde landschap van coulissen van elzen- en eikensingels, in een fijnmazig patroon van vaarten en wijken.

Resultaat van hun werk is de in 2024 uitgegeven routegids 'Wandelen & fietsen vanaf de Turfroute in Zuidoost-Friesland'.

23 tochten met een totale lengte van 746,9 kilometer

Deze routegids bestaat uit 11 fietstochten en 12 wandeltochten, die Durkje en ik van plan zijn om alle te gaan wandelen. 

• Tien fietstochten hebben een totale lengte van 387,4 kilometer, waarvan de kortste 13,7 km en de langste 63,4 km lang is.
• De twaalf wandeltochten hebben een totale lengte van 134,5 kilometer, waarvan de kortste 4,6 km en de langste 15,9 km lang is.
• De veel langere 'Fiets-Turfroute' door Zuidoost-Fryslân heeft een totale lengte van 225 kilometer.

De 23 tochten hebben derhalve een totale lengte van 746,9 kilometer. We zijn van plan die afstand te bewandelen in 36 dagetappes, variërend tussen de 15 en 33 kilometer per dag, zo mogelijk in combinaties van (delen) van die wandeletappes en fietsetappes.

Eerst van De Hoeve naar Driewegsluis

Vandaag zijn we van plan om onze vijfde etappe van de 225 kilometer lange 'Turfroute voor Fietsers' te bewandelen, van Driewegsluis naar De Hoeve, met een lengte van 22,9 kilometer.

We vertrekken daartoe vanuit Feinsum om 7:30 uur, en rijden dan met de auto - met achterop het fietsrek onze beide fietsen - naar De Hoeve.

Onze auto laten we daar bij het sportveld staan, en dan fietsen we de 15,3 kilometers langs de rivier de Linde (Lende) naar Driewegsluis, waar we de fietsen stallen bij het paviljoen aan de Lindedijk.

Bij vertrek vanmorgen in Feinsum was het 13 graden Celsius, en in De Hoeve is de temperatuur bij aankomst om 15:00 uur inmiddels opgelopen naar 23 graden Celsius.

Het weer is vandaag zomers. Het is de hele dag licht bewolkt, en de zon krijgt volop kans om er tussendoor te schijnen. Al met al is het vandaag mild zomers wandelweer.

Over en langs de Lende / Linde

Onze etappe begint om 9:15 uur bij Paviljoen Driewegsluis aan de Lindedijk. 

Het paviljoen is vandaag gesloten, dus we kunnen er geen koffie drinken. Daarom gaan we maar direct van start, en steken we op Gapenburg via een smal voetgangers- en fietsersbruggetje de rivier de Lende (ofwel Linde) over.

En direct daarna gaan we over weer zo'n smal bruggetje de Helomavaart (ofwel Jonkersvaart) over.

Over het asfaltpad voor wandelaars en fietsers volgen we voortdurend de loop van de rivier de Lende, totdat we voorbij Et Wiede aankomen bij de Sasweg, bij de hoge brug over de Linde.

Omdat we dan nog geen uur gelopen hebben, besluiten we onze koffiepauze straks in Oldetrijne te nemen.

Daarom gaan we verder, en laten we de Linde achter ons, om eerst over de Sasweg naar het oorlogsmonument te lopen op de hoek met De Meenthe, waar de hier verongelukte geallieerde vliegeniers worden herdacht, die hier vlakbij om het leven kwamen in de Tweede Wereldoorlog.

Over De Meenthe en de Merriemaden gaat het dan verder naar de Pieter Stuyvesantweg.

Via Oldetrijne naar Sonnega

Deze N351 is wegens wegwerkzaamheden momenteel afgesloten voor het doorgaande verkeer, maar over het parallelle fietspad kunnen we wel naar de Sonnegaweg lopen.

Die Sonnegaweg volgen we naar het begin van de bebouwde kom van Oldetrijne.

Op de T-kruising met de Kerkhofslaan aangekomen, wijken we even van de route af, om koffie te drinken op het bankje vóór de voormalige dorpskerk van Oldetrijne, die momenteel in gebruik is als dorpscentrum.

Na deze koffiepauze in het warme ochtendzonnetje wandelen we in een rechte lijn over de Sonnegaweg naar het dorp Sonnega. Daar arriveren we om 11:40 uur. 

In het dorp komen we langs de begraafplaats, met daarop nog slechts enkele hele oude grafstenen, met een mooie klokkenstoel erbij.

Na het passeren van het plaatselijke busmuseum verlaten we Sonnega.

Wolvega

Direct erna wandelen we de bebouwde kom van Wolvega binnen.

Nadat we over de Oppers en de Kruisstraat naar de hoofdstraat zijn gelopen, blijven we in een nagenoeg rechte lijn heel lang de Hoofdstraat West volgen in de richting van het dorpscentrum.

In het verlengde van die hoofdstraat gaat het dan verder door de centrale winkelstraat van de Van Harenstraat, waar momenteel nog druk wordt gewerkt aan de herinrichting van het Wolvegaaster winkelcentrum, dat een fikse upgrade krijgt.

In het verlengde daarvan volgt dan de Hoofdstraat Oost, en aan het eind daarvan steken we de spoorlijn over. 

Vlak na het oversteken van het spoor komen we bij de Sint-Franciscuskerk aan de Lycklamaweg, waarvan de deur van de kapel open is, dus die kunnen we bezoeken.

De kapel heeft een decoratief kerkraam waar het daglicht door naar binnen valt.

Door het ijzeren hekwerk van de kapel kunnen we het interieur van deze rooms-katholieke kerk ook bekijken.

Over het terrein van het Van der Valkhotel van Wolvega lopen we vervolgens over een smal fiets-/wandelpad in zuidelijke richting achter de geluidswal van de A32 naar de Linde.

Na de onderdoorgang onder de A32 door maken we van het Vlinderpad via de fietsbrug over de Linde de oversteek naar de Domeinweg. Aan de overzijde van de Linde nemen we plaats op de picknickbank voor onze lunchpauze aan het water van de Linde.

Langs de Linde naar De Hoeve

Na deze lunchpauze lopen we enkele kilometers langs de rivier de Linde. Daarbij komen we bij de afslag naar de Catspolder bij de enorme zwerfkei die hier in de buurt tevoorschijn kwam bij grondwerkzaamheden.

Als we over het Lindepad lopen, kunnen we mooi zien waar momenteel een oude meander van de Linde weer wordt uitgegraven en hersteld, zoals dat veel verderop ook al is gedaan ter hoogte van de voormalige Roordapolder. 

Ook zien we een eind verder de oude Amerikaanse windmolen aan de overzijde van de Linde staan.

Bij een meander verderop zien we aan de overzijde een kudde koeien in het weiland staan.

Om 14:15 uur arriveren bij de plek waar de Kontermansbrug over de Linde ligt.

Hier gaan we de Vinkegavaartweg op, en even later de Kontermansweg op. Daar worden we aangesproken door een stel fietsers uit Zwolle, die vertellen dat ze ons vanmorgen vroeg al voorbij zijn gefietst toen wij vlakbij Driewegsluis langs de Lende liepen. Zij hebben vandaag op de fiets een lange tocht gereden tussen Driewegsluis en De Hoeve, via onder andere Oldeberkoop.

Wij gaan de Oude Jokweg op, en lopen over dit schelpenpad tenslotte naar De Hoeve.

Daar stappen we in de auto en dan rijden we terug naar Driewegsluis, om daar onze fietsen af te halen, waarna we tenslotte vanuit Driewegsluis terug rijden naar Feinsum.

Zonsondergang in Feinsum

Zaterdag 23 augustus 2025
 

Zonsondergang in Feinsum

Wegen met Zegen van Gendt naar Lent

Maandag 18 augustus 2025

 

Aankomst bij Kasteel Kinkelenburg in Bemmel

Spiritualiteit, cultuur en natuur in de Betuwe

De wandelroute ‘Wegen met Zegen’ is volgens de makers niet zomaar een wandeling door het mooie landschap van de Over-Betuwe. De initiatiefnemers noemen het namelijk een pelgrimstocht. 

Deze wandelroute neemt je mee langs oude landwegen, waterlopen, boomgaarden, kastelen en vergezichten over de Waal en de Rijn. Ook voert de route je door dorpen en steden. Je loopt over verharde en onverharde paden en wegen. Je wandelt langs (meer dan 40) kerken, kapellen en kloosters, en ontdekt zo iets van de rijke- katholieke en protestantse - christelijke traditie van de Betuwe.

Wandelen en/of pelgrimeren

Natuurlijk kun je de route gewoon wandelen. Maar wil je de route meer als pelgrim ervaren, dan biedt de route(gids) en het erbij aangeboden pelgrimsmateriaal daartoe genoeg aanknopingspunten. Zo kun je bijvoorbeeld voor je pelgrimsgevoel gaan deelnemen aan de maandelijks georganiseerde vertrekceremonie, en kun je op pad met het speciaal ervoor geschreven pelgrimsinspiratieboek, of breng je aandachtig enige tijd door op de bezinningsplaatsen langs deze wandelroute. Tijdens het wandelen word je uitgenodigd om stil te staan bij wat belangrijk is in je leven, om wat je bijvoorbeeld hebt meegemaakt (opnieuw) te wegen en (nieuwe) betekenis te geven. Daarmee zou je je hoofd en hart leeg kunnen maken, om dat vervolgens te vullen met wat waarde(n)vol is voor jou en voor wie je lief zijn.

Wegen met Zegen in 8 etappes

Zoals Durkje en ik vorig jaar (2024) met Ike & Eelke gezamenlijk de wandelroute ‘Walk of Wisdom’ hebben gelopen, hebben we met z’n vieren afgesproken dat we dit jaar de wandelroute ‘Wegen met Zegen’ gaan lopen.

Deze meerdaagse wandeltocht door de Over-Betuwe heeft een totale lengte van 155 kilometer, die in de wandelgids is verdeeld over 11 wandelingen. Wij hebben gepland om deze route echter in 8 dagen te wandelen, met een gemiddelde etappe-afstand van 19,4 kilometer per dag. Om praktische redenen liepen we van 2 tot en met 6 juni 2025 inmiddels de eerste vijf (van de acht) etappes, om van 16 tot en met 18 augustus 2025 ook de laatste 3 etappes met z’n vieren te gaan lopen.

De routegids (2022) begint en eindigt in Nijmegen, maar om logistieke redenen beginnen en eindigen wij in Lent. Op de eerste wandeldag maakten we al de gehele stadwandeling door Nijmegen, zoals die aan het eind en aan het begin van de routegids uit 2022 staat beschreven. Het vervoer van Malden naar de beginpunten en eindpunten per etappe doen we met eigen vervoer. 

Etappe 8 van Gendt naar Lent

Vanuit Malden vertrekken we vanmorgen om 7:45 uur met twee auto’s naar Lent. Daar parkeren we één auto op het Dorpsplein. Dan rijden we met z’n vieren van Lent naar Gendt, waar we de andere auto parkeren aan de voet van de Waaldijk. Daar gaan we om 8:30 uur van start.

Bij vertrek is het 18 graden Celsius, en bij aankomst is het 26 graden Celsius. Vandaag is het eerst onbewolkt, en gaandeweg de dag wordt het half bewolkt, maar het blijft zonnig. Het is en blijft droog, en het waait nauwelijks, dus is het heel mooi weer om een dag te wandelen.

De etappe van vandaag van Gendt naar Lent heeft een lengte van 17,1 kilometer.

Boven op de Waaldijk

Als we uit de auto stappen, moeten de huiden eerst worden ingesmeerd met anti-zonnebrandcrême, en dan zijn we startklaar.

We klimmen de Waaldijk op, en volgen die vooralsnog. Zo vroeg in de ochtend is het op de rivierdijk nog wel druk met werkverkeer. 

Vlak buiten Gendt komen we op de Waaldijk langs de Poort Hagevoort, die voorbijgangers herinnert aan het voormalige kasteel Hagevoort, één van de vijf kastelen en adellijke huizen van Gendt.

Na het afdalen van de Waaldijk lopen we - voorbij de Groene Kolk - op het fietspad van de Van der Mondeweg de plaats Haalderen binnen.

Haalderen

Dan lopen we over de Kolkweg met een ruime bocht om de Kleine Kolk heen, naar het dierenpark van Haalderen.

Na de doorgang door het poortgebouwtje in dit park komen we aan bij de kerk van Onze Lieve Vrouwe van Zeven Smarten.

De kapel van deze kerk is wel geopend, dus daar gaan we naar binnen, van waaruit we ook het zicht hebben op het interieur van deze dorpskerk (1933), die op initiatief van een Friese pastoor is gebouwd met replica’s van middeleeuwse kloostermoppen. 

Nadat we het Haalderse Bos hebben doorkruist, gaan we via de Ambachtstraat de Waaldijk weer op. Direct boven op de dijk staat een houten bank, waarop we plaatsnemen voor onze koffiepauze.

Tijdens dit koffiemoment in het zonnetje, hebben we een mooi uitzicht over de uiterwaarden van de Waal vóór ons.

Geen of wel gastvrij onthaal met koffie en toilet in Bemmel?

Vanaf de Waaldijk gaan we via de Dijkstraat en de Wardstraat in Bemmel om De Ward heen, en daarna over de Molenwei het Oude Kerkhof op, naar de 12e eeuwse Witte Kerk van Bemmel, die is gewijd aan de heilige Donatus. 

De kerk is helaas gesloten, dus lopen we over de Teselaar en de Dorpsstraat naar de plaatselijke bibliotheek, voor passanten ook vaak een plek om even te pauzeren en naar het toilet te gaan. De vrouw in de bibliotheek doet op ons verzoek de deur echter niet open, dus onverrichterzake moeten we verder, waarbij we het parkje aan het Zwitserspad in gaan, waarin we de hoge klokkentoren passeren, die hier in de parkvijver staat.

Aan het eind van het Zwitserspad komen we uit bij de gracht rond het 13e eeuwse kasteel Kinkelenburg.

Op het kasteel-bordes staat een bruidspaar met familie en met de buitengewone ambtenares van de burgerlijke stand, die zojuist het bruidspaar in de echt heeft verbonden. Een mooie gelegenheid om het prille echtpaar te feliciteren.

Ondertussen lopen de andere drie medewandelaars al door naar het moderne gemeentehuis van Bemmel, waar we door de van oorsprong Rotterdamse portier-bode heel gastvrij worden ontvangen. Hij biedt ons zelfs ook nog een kop koffie aan, waarna we een hele aangename koffiepauze hebben in de ontvangsthal van dit gastvrije gemeentehuis.

Op de hoek bij de buitenplaats Brugdijk moeten we ons bij gebrek aan een wegwijzer even goed oriënteren, en als we daartoe even stilstaan, komt een fietser aanrijden, die ons de weg wijst, en die ons als stadsgids ook nog enkele interessante zaken vertelt over Bemmel.

We gaan dan voort over de Dorpsstraat en de Loostraat, en komen langs het beeld van de twee Shetlandpony’s op de Markt, die verwijzen naar de vroegere plaatselijke jaarmarkt voor het verhandelen van pony’s.

Vlak erna passeren we de Theaterkerk van Bemmel.

Van de oorspronkelijke kerkfunctie is de Mariakapel nog wel behouden, dus die gaan we bezoeken.

Kerk en Brandspuit in Ressen

Daarna wandelen we over De Plak Bemmel uit, en gaat de route verder tussen de A15 links van ons, en de spoorlijn van de Betuwelijn rechts van ons. Daar volgen we de Plakse Uitweg, en in het verlengde ervan het halfverharde pad, totdat we over de snelfietsroute van het RijnWaalpad de A15 weer kunnen kruisen, en dan in het sportpark de bebouwde kom van Ressen binnenwandelen.

Maar voordat we in de dorpskom komen, moeten we eerst nog door een wilgenlaan, met langs de kant hele oude en knoestige wilgen.

En dan op de Kerkenhofstraat komen we aan bij de karakteristieke 11e eeuwse dorpskerk van Ressen. Twee jongemannen van een hoveniersbedrijf zijn daar druk aan het werk met het onderhoud van de paden over het kerkhof.

Aan het eind van de Kerkenhofstraat staat het oude Brandspuit-huisje, dat volgens onze routegids vanaf 2023 zou worden getransformeerd in een pelgrimshuisje, maar daar is helemaal niets van te zien.

Er tegenover, aan de Slenkweg, staat een bankje, waarop we onze lunchpauze houden.

Appels en peren van De Woerd in Ressen

Over de Slenkweg gaat het voort tussen de boomgaarden door.

Op de Woerdsestraat arriveren we bij de landwinkel De Woerd.

Op vertoon van een bezinningsblaadje - van Wegen met Zegen - dat je bij de kerk van Ressen krijgt, kun je hier in deze landwinkel een gratis appel verkrijgen. Die kun je halen uit een grote houten kist die vol zit met pas geoogste appels.

Ernaast staat nog zo’n grote houten kist, gevuld met peren.

In de tuin van De Woerd ligt een dikke dode eik, die op diverse plekken is bedekt met prachtige gele zwavelzwammen. 

Voorbij De Woerd gaat het daarna voort over onverharde paden tussen boomgaarden door.

Deze paden eindigen waar we langs de Bemmelse Zeeg weer op een geasfalteerde weg komen.

Bestemming Lent als eindpunt van Wegen met Zegen

Die Zandsestraat steken we in het buurtschap De Pas dan over, om verder te gaan naar het Landgoed Doornik.

Langs De Lentse Aarde wandelen we het Landgoed Doornik binnen, waar we over mooie paden onder andere het Spiegelbos doorkruisen.

Aan de zijde van de  Bemmelsedijk verlaten we één voor één door een smalle boog het Spiegelbos.

Dan volgen we de Bemmelsedijk langs de Waal.

Tussen de dijk en de Waal zien we dan Fort Lent.

Om 13:55 uur wandelen we Lent binnen op de Bemmelsedijk.

In Lent doorkruisen we de verwilderde groene wijk van De Kleine Wiel en Woongemeenschap Eikpunt.

Als we achterom kijken bij de rotonde in de Turennesingel zien we een groot aantal ouders dat de kinderen afhaalt uit het Kindcentrum De Verbinding. Het was vandaag de eerste schooldag van de scholen, want de zomervakantie van de scholen is in deze regio nu afgelopen.

Om 14:15 uur staan we aan de Steltsestraat bij het dierpark Sanders Wei, hetgeen betekent dat we op deze plek de gehele route van ‘Wegen met Zegen’ hebben voltooid, op de plek waar die voor ons vieren op 2 juni 2025 aanving. 

Ter afsluiting van deze laatste etappe sluiten we deze acht wandeldagen van 'Wegen met Zegen' af met een hapje & drankje op het zonovergoten terras van café 'Eten & Drinken' in Lent. 

Daarna rijden we terug naar Gendt, waar de andere auto staat, en tenslotte rijden Eelke & Ike huiswaarts naar Malden en Durkje & ik naar Feinsum.

Achtdaagse ‘Wegen met Zegen’ wandelen door de Over-Betuwe

Daarmee hebben we in 2025 in acht etappes de 155 kilometer lange tocht van ‘Wegen met Zegen’ afgewikkeld, met een gemiddelde etappe-lengte van zo’n 19,4 kilometer per wandeldag.

Daarbij hebben we gebruik gemaakt van de wandelgids in de 2e herziene druk van juni 2022.

Wegen met Zegen van Doornenburg naar Gendt

Zondag 17 augustus 2025

 

Aan de achterzijde van de Mariakapel van Hulhuizen

Spiritualiteit, cultuur en natuur in de Betuwe

De wandelroute ‘Wegen met Zegen’ is volgens de makers niet zomaar een wandeling door het mooie landschap van de Over-Betuwe. De initiatiefnemers noemen het namelijk een pelgrimstocht. 

Deze wandelroute neemt je mee langs oude landwegen, waterlopen, boomgaarden, kastelen en vergezichten over de Waal en de Rijn. Ook voert de route je door dorpen en steden. Je loopt over verharde en onverharde paden en wegen. Je wandelt langs (meer dan 40) kerken, kapellen en kloosters, en ontdekt zo iets van de rijke- katholieke en protestantse - christelijke traditie van de Betuwe.

Wandelen en/of pelgrimeren

Natuurlijk kun je de route gewoon wandelen. Maar wil je de route meer als pelgrim ervaren, dan biedt de route(gids) en het erbij aangeboden pelgrimsmateriaal daartoe genoeg aanknopingspunten. Zo kun je bijvoorbeeld voor je pelgrimsgevoel gaan deelnemen aan de maandelijks georganiseerde vertrekceremonie, en kun je op pad met het speciaal ervoor geschreven pelgrimsinspiratieboek, of breng je aandachtig enige tijd door op de bezinningsplaatsen langs deze wandelroute. Tijdens het wandelen word je uitgenodigd om stil te staan bij wat belangrijk is in je leven, om wat je bijvoorbeeld hebt meegemaakt (opnieuw) te wegen en (nieuwe) betekenis te geven. Daarmee zou je je hoofd en hart leeg kunnen maken, om dat vervolgens te vullen met wat waarde(n)vol is voor jou en voor wie je lief zijn.

Wegen met Zegen in 8 etappes

Zoals Durkje en ik vorig jaar (2024) met Ike & Eelke gezamenlijk de wandelroute ‘Walk of Wisdom’ hebben gelopen, hebben we met z’n vieren afgesproken dat we dit jaar de wandelroute ‘Wegen met Zegen’ gaan lopen.

Deze meerdaagse wandeltocht door de Over-Betuwe heeft een totale lengte van 155 kilometer, die in de wandelgids is verdeeld over 11 wandelingen. Wij hebben gepland om deze route echter in 8 dagen te wandelen, met een gemiddelde etappe-afstand van 19,4 kilometer per dag. Om praktische redenen liepen we van 2 tot en met 6 juni 2025 inmiddels de eerste vijf (van de acht) etappes, om van 16 tot en met 18 augustus 2025 ook de laatste 3 etappes met z’n vieren te gaan lopen.

De routegids begint en eindigt in Nijmegen, maar om logistieke redenen beginnen en eindigen wij in Lent. Op de eerste wandeldag maakten we al de gehele stadwandeling door Nijmegen, zoals die aan het eind en aan het begin van de routegids uit 2022 staat beschreven. Het vervoer van Malden naar de beginpunten en eindpunten per etappe doen we met eigen vervoer. 

Etappe 7 van Doornenburg naar Gendt

Vanuit Malden vertrekken we vanmorgen om 7:45 uur met twee auto’s naar Gendt. Daar parkeren we één auto aan de voet van de Waaldijk. Dan rijden we met z’n vieren van Gendt naar Doornenburg, waar we de andere auto parkeren bij Kasteel Doornenburg. Daar gaan we om 8:30 uur van start.

Bij vertrek is het 13 graden Celsius, en bij aankomst is het 19 graden Celsius. Het weer vandaag is bewolkt. Het is droog, de zon schijnt niet, en het waait niet of nauwelijks, dus voel je nauwelijks iets van het weer en zou je gekscherend kunnen zeggen dat het ‘geen weer’ is. 

De etappe van vandaag van Doornenburg naar Gendt heeft een lengte van 18,3 kilometer.

Doornenburg

Als we uit de auto stappen, gaan we direct van start vanaf het parkeerterrein van Kasteel Doornenburg.

Door het dorp lopen we naar de Sint-Martinuskerk (1952), die tegenwoordig door een stichting wordt verhuurd voor evenementen.

Tegenover deze kerk staat het oorlogsmonument ter herdenking van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.

Dit monument is – evenals veel andere monumenten in deze streek - door een basisschool geadopteerd.

De naamplaten vermelden de namen van de oorlogsslachtoffers van het begin van de Tweede Wereldoorlog tot na deze oorlog, waarbij het grote aantal slachtoffers van 2 oktober 1945 opvalt van een bombardement in de aanloop naar de bevrijding van Nederland.

Nadat we de bebouwde kom van Doornenburg hebben verlaten, steken we de rivier de Linge over. De brug over de Linge heeft hier een grote stalen schuif, waarmee de watertoevoer van de Linge geheel kan worden afgesloten, wat bij een hoge waterstand nodig is om de onderzijde van de rivierdijk te behoeden voor doorsijpelend water, waardoor de dijk ernstig zou kunnen verzwakken.

Langs schans en fort naar de Pannerdensche Kop

Even later klimmen we de Rijndijk op.

Die voert ons in de richting van de rivierdijk langs het Pannerdensch Kanaal.

Een groot riviercruiseschip vaart door het kanaal op het moment dat we van de Rijndijk de kanaaldijk op lopen.

Net voorbij de plek van de oorsprong van de Linge, ter hoogte van Pannerden aan de overzijde van het kanaal komen we langs de veerverbinding tussen Pannerden en Doornenburg. Auto’s en wielrenners worden met het veer overgezet op het moment dat we deze veerlocatie passeren.

Daarna passeren we de Sterrenschans op de plek van een voormalige 18e eeuwse schans, en nog weer een eind verder langs het Pannerdensch Kanaal komen we bij Fort Pannerden, oorspronkelijk onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, afgedekt met dikke lagen grond, ter verdediging van beschietingen met zwaar geschut.

Tussen 2008 en 2016 is dit fort gerestaureerd, en inmiddels ingericht als museum rond de militaire geschiedenis van het fort.

Vanaf hier blijven we langs het Pannerdensch Kanaal lopen, tot aan de Pannerdensche Kop.

Dit is de plek waar de Rijn splitst in de Waal en in het Pannerdensch Kanaal.

Als we op deze landpunt staan, passeert op de Waal een boot van Rijkswaterstaat.

Doorlopen in Doornenburg en stilstaan in Hulhuizen

Hier moeten we omkeren, om dan van de hoogte van deze landpunt af te dalen naar de Waaloever.

We steken de strook rul zand van het Waalstrand over, en lopen dan langs de waterlijn over het harde deel van het Waalstrand terug naar Fort Pannerden. 

Vlak vóór het fort kunnen we het dijktalud op, om over een smal paadje naar het fort te lopen.

Op het terras van Fort Pannerden houden we onze koffiepauze.

Na deze koffiepauze gaan we de Waaldijk op, en dan lopen we met aan onze linkerhand de Klompenwaard terug naar Doornenburg, dat we om 11:25 uur binnenwandelen.

Even later verlaten we Doornenburg al, en wandelen we het buurtschap Hulhuizen binnen.

Op de Munnikhofsestraat komen we bij de Kapel Hulhuizen. 

We gaan deze Mariakapel binnen, en Durkje vult daar het gastenboek namens ons in.

Tegenover de knielbank in de kapel hangt de afbeelding van de vlucht van Jozef & Maria met het kindje Jezus naar Egypte.

Binnen lezen we dat aan de achterzijde van de kapel een urnenmuur is, die is betegeld met gepersonaliseerde tegels, die zijn gevuld met de as van overledenen.

Een bonte verzameling van dergelijke urntegeltjes toont persoonsgebonden afbeeldingen, met soms ook bij de overledene passende teksten.

Op de naastgelegen buitenmuur staat een afbeelding met eronder de tekst: ‘Sta even stil’.

Santa María en Sint-Martinus in Gendt

Voorbij Hulhuizen lopen we ongeveer een kwartier later de Hanzestad Gendt binnen. Bij één van de eerste woningen in Gendt wordt ons een mooi poppenhuis met inhoud aangeboden, die we dankbaar aannemen voor onze enige kleindochter Florien, en waar onze zes kleinzonen natuurlijk ook mee mogen spelen. Later vanmiddag halen we het poppenhuis met de auto af uit Gendt, zo spreken we daar af.

In Gendt lopen we door naar de plaatselijke protestantse kerk.

Van deze kerk is het ooit in verval geraakte middenschip al in de 19e eeuw gesloopt, waardoor de kerk nu nog bestaat uit een koor dat als kerkzaal wordt gebruikt, en enkele tientallen meters ervóór de losstaande kerktoren, die nu het karakter heeft van een poortgebouw. Op het kerkterrein vóór de kerktoren houden we onze lunchpauze.

Daarna lopen we door naar de Sint-Martinuskerk. Die wordt momenteel deels verbouwd tot appartementencomplex.

Tegen dit kerkcomplex aan staat de Mariakapel, die we binnen gaan.

De kapel heeft enkele kleurrijke kerkramen.

Aan de muur bij de ingang van de kapel hangt een metalen kunstwerk, dat Sint-Martinus voorstelt als de ridder die de helft van zijn mantel afstaat aan een arme.

Langs de Dijk van een Wijf door de Gendsche Polder terug naar Gendt

Voorbij de andere Mariakapel (1952) – die is gewijd aan Maria van Banneux – verlaten we Gendt, om dan de rivierdijk op te lopen, waar we de Waaldijk volgen tot aan de rivier de Waal.

Hier – bij Camping Waalstrand - gaan we de Gendsche Polder in, ofwel de Gendtse Waard.

Over de zomerdijk van deze polder lopen we naar het kunstwerk van de Dijk van een Wijf.

We beklimmen in de uiterwaard de 25 meter hoge terp, waarop we het immense kunstwerk van het Wijf beter kunnen bekijken, waarvan de rondingen moeten doen denken aan Moeder Aarde.

Bovenop de terp ontmoeten we twee wielrenners uit Amersfoort, die langs deze locatie een fietstour uitzetten in het kader van klimaatfietsen. 

We houden een korte pauze bovenop de terp van het Wijf.

Daarna dalen we de terp af, en vervolgen we de route over de zomerdijk, onder andere langs zandwinputten.

Om 14:30 uur lopen we van deze zomerdijk de Waaldijk weer op, om dan al vrij snel die te verlaten ter hoogte van de Kommerdijk.

Daar staat onze auto, waarmee we gevieren terugrijden naar Kasteel Doornenburg, waar we vanmorgen onze etappe aanvingen.

Met de auto rijden we eerst terug naar Gendt, waar we het ons aangeboden poppenhuis afhalen, en dan rijden we door naar Kasteel Doornenburg, waar we de andere auto afhalen, om tenslotte met beide auto’s terug te rijden naar Malden.

Morgen hopen we de laatste etappe te lopen, om dan de hele wandeltocht van Wegen met Zegen af te ronden.

Wegen met Zegen van Elst naar Doornenburg

Zaterdag 16 augustus 2025

 

Tweede Wereldoorlogsmonument: Iedere burger telt 

Spiritualiteit, cultuur en natuur in de Betuwe

De wandelroute ‘Wegen met Zegen’ is volgens de makers niet zomaar een wandeling door het mooie landschap van de Over-Betuwe. De initiatiefnemers noemen het namelijk een pelgrimstocht. 

Deze wandelroute neemt je mee langs oude landwegen, waterlopen, boomgaarden, kastelen en vergezichten over de Waal en de Rijn. Ook voert de route je door dorpen en steden. Je loopt over verharde en onverharde paden en wegen. Je wandelt langs (meer dan 40) kerken, kapellen en kloosters, en ontdekt zo iets van de rijke- katholieke en protestantse - christelijke traditie van de Betuwe.

Wandelen en/of pelgrimeren

Natuurlijk kun je de route gewoon wandelen. Maar wil je de route meer als pelgrim ervaren, dan biedt de route(gids) en het erbij aangeboden pelgrimsmateriaal daartoe genoeg aanknopingspunten. Zo kun je bijvoorbeeld voor je pelgrimsgevoel gaan deelnemen aan de maandelijks georganiseerde vertrekceremonie, en kun je op pad met het speciaal ervoor geschreven pelgrimsinspiratieboek, of breng je aandachtig enige tijd door op de bezinningsplaatsen langs deze wandelroute. Tijdens het wandelen word je uitgenodigd om stil te staan bij wat belangrijk is in je leven, om wat je bijvoorbeeld hebt meegemaakt (opnieuw) te wegen en (nieuwe) betekenis te geven. Daarmee zou je je hoofd en hart leeg kunnen maken, om dat vervolgens te vullen met wat waarde(n)vol is voor jou en voor wie je lief zijn.

Wegen met Zegen in 8 etappes

Zoals Durkje en ik vorig jaar (2024) met Ike & Eelke gezamenlijk de wandelroute ‘Walk of Wisdom’ hebben gelopen, hebben we met zijn vieren afgesproken dat we dit jaar de wandelroute ‘Wegen met Zegen’ gaan lopen.

Deze meerdaagse wandeltocht door de Over-Betuwe heeft een totale lengte van 155 kilometer, die in de wandelgids is verdeeld over 11 wandelingen. Wij hebben gepland om deze route echter in 8 dagen te wandelen, met een gemiddelde etappe-afstand van 19,4 kilometer per dag. Om praktische redenen liepen we van 2 tot en met 6 juni 2025 inmiddels de eerste vijf (van de acht) etappes, om van 16 tot en met 18 augustus 2025 ook de laatste 3 etappes met z’n vieren te gaan lopen.

De routegids begint en eindigt in Nijmegen, maar om logistieke redenen beginnen en eindigen wij in Lent. Op de eerste wandeldag maakten we al de gehele stadwandeling door Nijmegen, zoals die aan het eind en aan het begin van de routegids uit 2022 staat beschreven. Het vervoer van Malden naar de beginpunten en eindpunten per etappe doen we met eigen vervoer. 

Etappe 6 van Elst naar Doornenburg

Vanuit Malden vertrekken we vanmorgen om 7:45 uur met twee auto’s naar Doornenburg. Daar parkeren we één auto bij het Kasteel Doornenburg. Dan rijden we met z’n vieren van Doornenburg naar Elst, waar we de andere auto parkeren op de hoek van de Breedlersestraat en De Vergert, nabij Elst. Daar gaan we om 8:50 uur van start.

Bij vertrek is het 20 graden Celsius, en bij aankomst is het 22 graden Celsius. Het weer vandaag is overwegend zonnig. Als we in Huissen zijn, begint het even heel licht te motregenen, maar het is direct daarna ook al weer droog, en het blijft de rest van de dag ook droog. Het is mooi zacht zomerweer, met een licht briesje en milde zonneschijn. 

De etappe van vandaag van Elst naar Doornenburg heeft een lengte van 19,3 kilometer.

Oorlogsmonumenten om te herdenken en te bezinnen

Als we uit de auto stappen aan het Airborne Pad gaan we De Vergert op.

Die volgen we tot we arriveren bij het informatieve monument dat hier is geplaatst ter gelegenheid van de 80e herdenking van de Tweede Wereldoorlog.

Bij deze informatiepanelen staat een tank, die is gemaakt van een dubbele plaat cortex staal.

Aan de achterzijde van de tank staat de tekst ‘Iedere burger telt’, met daarbij de afbeelding van een goudsbloem. 

Vanaf De Vergert gaan we dan de Heuvelsestraat op, waar we direct al de kapel van Onze Lieve Vrouwe van de Bloeiende Betuwe passeren. Deze kapel is vlak na de Tweede Wereldoorlog hier gebouwd om op de plek van vroegere oorlogsvoering te herdenken en de bezinnen.

Daarna kruisen we eerst de Heuvelse Zeeg, en even later gaan we met een brug over de Linge. We komen dan door het glastuinbouwgebied Bergerden, dat wordt gedomineerd door een aantal forse kassen.

Bemmel en/of Huissen

Om 9:45 uur zien we iets opmerkelijks. We lopen een bebouwde kom binnen, en zien tot onze verrassing aan de linkerkant van de weg staan dat we hier het dorp Huissen binnenwandelen, en aan de rechterkant van de weg staat er tegenover het kombord, waarop staat vermeld dat we het dorp Bemmel binnenwandelen. Bij nader inzien blijkt dat rechts van de weg de bebouwing staat van Bemmel, en aan onze linkerzijde en linksvóór ons ligt Huissen.

Wij gaan Huissen binnen, dus linksaf, en passeren even later de kerk HH. Martelaren van Gorcum.

De kerkdeur is afgesloten, maar de kapel is wel geopend.

We gaan de kapel in, en kunnen daar iets zien van de bijzondere religieuze kunstwerken, die deze kerk rijk is.

Na dit kapelbezoek wandelen we het centrum van Huissen binnen, waar we op het terras van de inmiddels gesloten Brood Bar een mooie plek in de luwte vinden, waar we genieten van onze koffiepauze. 

Verderop in Huissen brengen we een bezoek aan de Mariakapel van de Onze Lieve Vrouwe Tenhemel-opnemingkerk van Huissen.

In de tuin naast deze kerk staat een fors oorlogsmonument ter herdenking van de gevechten en het bombardement van Huissen in de Tweede Wereldoorlog.

In de tuin is een ander oorlogsmonument geadopteerd door een school. Dit monument bevat een aantal lettermozaïeken, met daarop de tekst: ‘Doe vrijheid geen geweld aan’.

Aan de rand van Huissen komen we langs de ingang van het Dominicanenklooster. Bij die ingang staat het Maria van Banneuxbeeld, ofwel Onze Lieve Vrouwe van de Armen.

Over een graspaadje lopen we op enige afstand vóór het Dominicanenklooster langs, en dan laten we het oudste van Huissen achter ons.

We komen dan eerst nog wel door een parkgebied van Huissen, waarin onder andere een dierenparkje is gehuisvest.

Angeren

Vervolgens lopen we over de rivierdijk van de Stadsdam een eindje terug richting Huissen, waarna we de dijk oversteken, en aan de voet van de dijk in tegengestelde richting in zuidelijke richting verder gaan.

Dat graspad voert ons verderop terug over de rivierdijk het dorp Angeren binnen.

In Angeren passeren we twee kerken, waaronder ten eerste de Sint-Bavokerk, een grote hallenkerk.

Ook bij deze kerk vinden we een oorlogsmonument ter herdenking van de strijd van de Tweede Wereldoorlog, waarvan ook dit monument door een school is geadopteerd.

Op het kerkelijk erf van de protestantse kerk van Angeren vinden we heerlijk in de luwte een prima zitplek op een bankje tegen de kerkmuur, waarop we onze lunchpauze houden.

Daarna verlaten we Angeren, en dalen we af van de rivierdijk de Doornenbursche Buitenpolder in, in de richting van het Pannerdensch Kanaal.

Door de Doornenbursche Buitenpolder langs het Pannerdensch Kanaal 

In het ruige natuurgebied van deze uiterwaarden ontmoeten we ter hoogte van De Brouwketel twee mannen en twee vrouwen die met elkaar druk in de weer zijn met het schudden van de hier aanwezige appelbomen en het plukken van de handmatig bereikbare appels van de appelbomen. Ze vertellen dat ze de appels in de houten kratten meenemen om ze te verwerken tot appelstroop.

Door de Doornenbursche Buitenpolder gaat het daarna langzamerhand steeds meer naar de oever van het Pannerdensch Kanaal.

Vlak nadat we het Pannerdensch Kanaal bereiken, wandelen we langs het grote bedrijfscomplex van de moderne steenfabriek De Scherpekamp. Enorme partijen bakstenen staan hier in brede en lange rijen op pallets gestapeld op het buitenterrein. 

Daarna lopen we een eind langs het Pannerdensch Kanaal.

  

Naar Kasteel Doornenburg

Nadat we de uiterwaarden hebben verlaten, gaan we de Rijndijk op, en moeten we met een grote boog in westelijke en zuidelijke richting naar de rivier de Linge lopen, waar we eerst de Linge oversteken, om dan over een geasfalteerd fiets- en voetgangerspaadje langs de Linge in de richting van Doornenburg lopen. 

In Doornenburg lopen we richting Kasteel Doornenburg.

Bij het begin van de bebouwde kom van Doornenburg, kunnen we linksaf om over een smal voetpad naar het kasteel te lopen.

Dit Kasteel Doornenburg is één van de oudste kastelen van Nederland.

Bij het kasteel aangekomen, maken we eerst een rondje linksom, om het kasteel heen.

Dan wandelen we even later de voorburg van het Kasteel Doornenburg op.

Vanaf deze binnenplaats krijg je een goed idee van de opbouw en samenstelling van dit bijzondere kasteel, dat al in de negende eeuw bekend stond als de Doronburc.

We eten en drinken nog iets in de voorburg, en stappen dan buiten de kasteelgracht in de auto, om met de auto gevieren terug te rijden naar de kruising van het Airborne Pad en de Breedlersestraat nabij Elst, waar we vanmorgen de andere auto hebben geparkeerd.

Daar vandaan rijden we met beide auto’s terug naar Malden.

Eucharistieviering in Taizé en op bezoek in de abdij van Cluny

Zondag 10 augustus 2025

 

Liturgisch centrum van de kerkzaal van de kloostergemeenschap van Taizé

Eucharistieviering in de kloostergemeenschap van Taizé

Na de afwikkeling van onze Zomerpelgrimage 2025 van afgelopen donderdag in Le Puy-en-Velay, onze rustdag in Retournac van eergisteren, en onze reisdag van gisteren van Retournac naar het Franse Cluny, sluiten we onze Zomerpelgrimage 2025 af met kloosterbezoek.

Durkje en ik slapen vanmorgen op Camping Saint-Vital in Cluny uit tot 7:45 uur, en staan dan op, om rond half negen te gaan ontbijten van het verse brood dat Durkje bij de campingreceptie heeft gehaald. 

Om 9:00 uur stappen we op de fiets, en dan fietsen we over het spoor-fietspad van de camping van Cluny in een rechte lijn in bijna tien kilometer naar Taizé, dat iets ten noorden van Cluny ligt. 

In Taizé wonen we de zondagse eucharistie-viering bij van de klooster-gemeenschap van Taizé, in de grote kerkzaal van het klooster, waar we met zo’n duizend kerkgangers – waaronder de overgrote meerderheid jongeren – de zondagviering beleven.

Dit betekent voor ons een waarde(n)volle, passende afsluiting van onze pelgrimstocht van de afgelopen weken.

Als na deze ochtendkerkdienst de laatste gezangen zijn gezongen, maken we een rondje door de grote kerkzaal, en daarna bezoeken we de kloosterwinkel.  

Vanuit die kloosterwinkel kun je aan de achterzijde van de kerk naar beneden, om de crypte van de kloosterkerk te bezoeken, en daar dan ook de oosters-orthodoxe kapel ernaast.

Weer buiten gekomen, wandelen we over het kloosterterrein naar de horecaplek, waar we een kop koffie drinken en iets eten.

Daarna verlaten we de kloostergemeenschap, en bezoeken we in het dorpje Taizé eerst nog de eenvoudige dorpskerk. Ook dat is een plek van stilte en gebed voor de bezoekers van de kloostergemeenschap, zo blijkt daar.

Abdij-bezoek in Cluny

Vanuit Taizé fietsen we terug naar Cluny, waar we direct door gaan naar het kaartverkoopkantoor van de voormalige abdij van Cluny. We kopen een combi-ticket voor de abdij en voor het museum voor kunst en archeologie van Cluny.

Het museum gaat pas over een uur (om 14:30 uur) open, dus we bezoeken eerst het abdij-complex, waarbij we een uitgebreide rondgang maken door alle nog resterende abdijgebouwen, zoals het paleis van Paus Gelasius, de kloostergang, de Galilea passage (voor plechtige vieringen), het schip en het grote en kleine transept van wat nog resteert van de immense hoofdkerk (de grootste van de Middeleeuwen), de kapel van Jan van Bourbon, de binnenplaats van de congregatie, het koor van de kerk uit het jaar 1000, de kapittelzaal, de wasruimte van de monniken, en de farinier, ofwel de twee verdiepingen tellende meelschuur, waarvan de benedenverdieping de provisiekelder is. 

Museumbezoek en avondeten in Cluny

Daarna steken we het stadsplein over en brengen we een bezoek aan het Museum voor Kunst en Archeologie. Hier zijn elementen van de abdij tentoongesteld, en ook de overblijfselen van de bibliotheek van de abdij. Door schenkingen en aankopen breidt de collectie zich gaandeweg uit. In de vitrinekasten zien we archeologische vondsten die dateren vanaf de Oudheid, en een grote maquette toont de stad en de abdij in het jaar 1250.

Na dit museumbezoek lopen we terug door de stadstraten, en reserveren we voor vanavond een plek in één van de vele restaurants die dit stadje rijk is. 

Gedurende de tweede helft van de middag is er gelegenheid om onder andere iets aan verslaglegging te doen, en tegen zeven uur fietsen we naar de binnenstad van Cluny om daar uit eten te gaan op het terras van één van de restaurants in de binnenstad.

Pelgrimeren van Chalignac naar Le Puy-en-Velay

Pelgrimsroute van Vézelay (F) via Le Puy-en-Velay (F) naar Santiago de Compostela (S)

Van de Via Lemovicensis naar de Via Podiensis (GR13 & GR3)

Verbindingsroute van Vézelay naar Le Puy-en-Velay

Pelgrimeren van Chalignac naar Le Puy-en-Velay

Donderdag 7 augustus 2025 – 18,9 km lopen & 18,4 km fietsen.

Dag 24: 419,2 – 438,1 km

 

Onze aankomst bij de kathedraal Notre-Dame van Le Puy-en-Velay

Verbindingsroute voor pelgrims van Vézelay naar Le Puy-en-Velay

Tijdens onze eerste pelgrimage van Durkje en mij wandelden we van 2005 tot en met 2012 van het Friese Sint-Jacobiparochie (NL) via het Franse Vézelay over de klassieke Franse pelgrimsroute van de Via Lemovicensis naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela.

Tijdens onze tweede pelgrimage van Durkje en mij wandelden we van 2011 tot en met 2015 van het Franse Le Puy-en-Velay over de klassieke Franse pelgrimsroute van de Via Podiensis wederom naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela.

Dit jaar (2025) gaan we de verbindingsroute voor pelgrims lopen van de Via Lemovicensis naar de Via Podiensies, van Vézelay zuidwaarts naar Le Puy-en-Velay. Die pelgrimsroute heeft volgens de pelgrimsgids van Francois Lepère - ‘Chemin de Compostelle de Vézelay au Puy-en-Velay’ (2024) - een lengte van 452 kilometer, door Lepère in 17 etappes beschreven via de GR13 & GR3. Wij zijn van plan deze verbindende pelgrimsroute in 24 etappes te lopen.

Eerst fietsen van Le Puy-en-Velay naar Chalignac

Vandaag wandelen we daarvan de 24e - en daarmee laatste - etappe van Chalignac naar Le Puy-en-Velay, over een etappe-afstand van 18,9 kilometer.

Voordat we dan nu de etappe van vandaag gaan lopen, fietsen we eerst van Le Puy-en-Velay naar Chalignac, over een afstand van 18,4 kilometer.

De wekker wekt ons om 6:00 uur in onze caravan op de Municipal Camping van Retournac aan de Loire.

Na het ontbijt verlaten we de camping om 7:15 uur, en rijden we met de auto – met achter op het fietsenrek onze fietsen -  van Retournac  naar Le Puy-en-Velay, waar we onze auto parkeren bij de Super U-supermarkt van Aiguilhe/Le Puy-en-Velay.

Het is vanmorgen nog maar 7 graden Celsius als we vertrekken. Het is onbewolkt. De temperatuur stijgt vandaag naar 32 graden Celsius tijdens onze etappe. Het weer is stabiel zonnig en warm, en het blijft droog. Omdat de temperatuur langzaam oploopt, blijft het nog wel een goede zomertemperatuur en goed weer om hiermee deze laatste etappe te wandelen.

Fris fietsen en warm lopen

We fietsen de stad Le Puy-en-Velay uit, en kruisen daarmee eerst de rivier de Borne, en daarna de Loire. Dan volgt een kilometers lang traject langs de Gorges de la Loire, over de D103, eerst langs de oostelijke kant, en na de oversteek bij Lavoûte-sur-Loire langs de westelijke kant van de Loire. Dit is een prachtige route om langs de Loire te fietsen, omdat de weg geen forse klimmen en afdalingen heeft. Maar het is tijdens deze fietstour nog behoorlijk fris, vooral waar de bergen aan de oostzijde het zonlicht tegenhouden.

Na deze frisse fietstocht staan we om 9:25 uur in Chalignac klaar bij onze fietsen om te vertrekken voor deze laatste etappe van onze Zomerpelgrimage 2025.

We lopen het dorp uit, en zien dan direct al wel dat de GR3-route vanuit Chalignac afwijkt van onze pelgrimsroute. Wij willen vandaag ook weer zoveel als mogelijk de route volgens de routegids van Francois Lepère blijven volgen. Waar de GR3 linksaf gaat, lopen wij rechtdoor over de Chemin de la Varenne het dorpje Chalignac uit. Het begint nu al warm te worden.

Zonder zorgen langs Viaye naar Labistour

Vlak buiten Chalignac worden we op een steenachtig pad ingehaald door een man op een mountain bike, die maar kwalijk in staat is om bergopwaarts te fietsen.

Als we even later op hoogte zijn, en de afslag linksaf hebben genomen op een halfverhard karrenspoor halen we de man in, die ons hulpeloos aankijkt en duidelijk maakt dat zijn ketting eraf ligt. Ik bekijk het even, en in de tweede poging draai ik het ketting weer om het grote tandwiel. De man bedankt met een welgemeend ‘Thank you’, en fietst dan moeizaam zwoegend verder, totdat hij iets verderop in een afdaling hopelijk zorgelozer (‘sans souci’) meer vaart kan maken. Wij passeren een eindje verder de boerenhoeve Sanc Souci.

Nabij de boerenhoeve Viaye zien we rechtsvóór ons diep in het Loire-dal nu al de bovenkant van het Château du Lavoûte-Polignac staan. Straks zullen we het kasteel beter in zicht krijgen, maar daarvoor moeten we nog wel fiks hoger klimmen.

En eerst komen we nog door het buurtschap Labistour. 

Daar zetten we een behoorlijke afdaling in, middels een haarspeldbocht het Loire-dal in.

Koffie bij de bruggen van Lavoûte-sur-Loire

We komen na deze afdaling om 10:20 uur aan in Lavoûte-sur-Loire.

Een informatiebord heet ons welkom op de Chemin de Saint-Jacques-de-Compostelle.

Het andere bord ernaast vermeldt dat het vanaf hier nog 15 kilometer is naar Le Puy-en-Velay, en dat je nog 1.525 kilometer moet doorlopen om aan te komen in de Spaanse bedevaartsplaats Santiago de Compostela.

We stappen heel even een eindje van de route af, om even bij de rivierbrug te kijken die hier de Loire overspant.

Lavoûte-sur-Loire ligt inderdaad – zoals de naam al zegt – aan de Loire.

Bij zo’n karakteristiek schuurtje van twee verdiepingen met een aarden wal als opgang naar de bovenverdieping lopen we even later Lavoûte-sur-Loire uit. 

Nog geen tien minuten later passeren we dan langs een zijtak van de Loire twee stenen bruggen, waarvan de ene de nog in gebruik zijnde spoorbrug is. Een trein passeert.

De andere brug ernaast is een eeuwenoud restant van een stenen boogbrug.

Onder de spoorbrug door zien we Lavoûte-sur-Loire aan de overzijde van de rivier.

Vlak voorbij deze bruggen staat een houten bank langs de weg. We hebben nog maar zo’n 4,5 kilometer gelopen, en weten dat er direct een uitdagend traject van klimmen over bergpaden zal volgen, dus daarom kiezen we er nu voor om hier alvast onze koffiepauze te houden.

Daarbij hebben we het uitzicht rechts van ons op de forse hoekige moulin, die aan de overzijde van de zijtak van de Loire staat.

Tegen elf uur gaan we verder, en passeren we deze moulin, en dan laten we daarmee Lavoûte-sur-Loire ook achter ons.

Klimmen naar Ceyssaguet

Na deze koffiepauze lopen we nog een eindje verder langs de zijtak van de Loire.

Die zijtak draait linksvóór ons af naar de Loire.

Dan rijzen rechts van onze asfaltweg de hoge bergen op van de Gorges de la Loire.

Grillige rotspartijen tekenen de toppen van het bergmassief.

Even later is dan het moment aangebroken om de stevige klim bergopwaarts te maken.

Na een lange, maar gestage klim over ruige paden van rotsen, keien en stenen komen we op een fikse hoogte bij een open plek in de beboste bergwand, waar we een prachtig uitzicht krijgen over de Loire-vallei links van ons.

Dan gaat het bergrotspad verder in de richting van Ceyssaguet.

Na een klim van ruim een half uur arriveren we in het bergbuurtschap Ceyssaguet, wat zo op het eerste gezicht niet meer is dan één huis met enkele bijgebouwen.

Doorklimmen naar Rachat

Als we het volgende buurtschap naderen, krijgen we van nog grotere hoogte uitzicht over de vallei van de Loire.

Dan zien we ook het Château de Lavoûte-Poligny in haar volle glorie vanaf grote hoogte staan aan de oever van de Loire in de diepte. 

Het uitzicht hier over de Loire-vallei is ronduit fenomenaal mooi.

Op dit uitzichtpunt staat overigens ook een groot stenen veldkruis.

We klimmen nog een eindje door over niet al te steile en meer grasachtige bergpaden, en komen dan langs het mooie huis van het buurtschap Rachat, waarschijnlijk ook slechts bestaande uit dat ene huis. In de tuin van dit huis, boven ons langs het pad, zitten een man en een vrouw koffie te drinken op het terras vóór dat huis. Dit terras is als een balkon, met dat indrukwekkend mooie uitzicht over de Loire-vallei. Voor wie van vergezichten houdt, is dit een sublieme plek om te wonen.

Afdaling via Moulhade en Chanceaux naar de Châlon

Vanaf nu gaat het doorgaans over dalende paden. Eerst komen we door het boeren-buurtschap Moulhade, dat we binnenkomen langs een lange aanhanger vol met hooirollen.

We laveren tussen de dicht op de weg gebouwde gebouwen van Moulhade.

In één van de schuren langs de dorpsstraat ligt een behoorlijke stapel brandhout voor de komende winter(s).

Aan de rand van het buurtschap zie ik vier houten wielen aan twee assen in de berm in de grassen en struiken, die deze wielen deels al overwoekeren.

Nog verder naar beneden komen we aan in het buurtschap Chanceaux.

Dit gehucht is meer een mix van boerderijen, burgerwoningen, en ingeval ze van natuursteen zijn gebouwd iets wat het midden daartussen houdt.

We moeten afdalen naar de beek van de Châlon, maar in Chanceaux geeft de GR3-route-bewegwijzering aan dat we nog weer een klim rechts omhoog moeten maken. Als we even checken of dit voor ons ook de bedoeling is, zien we dat de digitale route in Organic Maps op de smartphone beide routevarianten in twee kleuren intekent op de kaart, maar de routegids van Lepère geeft aan dat de hoger overgaande route de pelgrimsroute is. Dit betekent dat we niet over asfalt afdalen naar de Châlon, maar dat we hoog over gaan over een halfverhard karrenspoor door het berglandschap.

Dat gaat eerst een eind omhoog, en daarna dalen we geleidelijk naar de brug over de Châlon in de beekvallei. 

Door het beekdal van Le Châlon naar La Barbeyre

Beneden aangekomen blijven we de asfaltweg door het beekdal volgen op enige afstand van de eerst nog parallel aan deze weg lopende beek Le Châlon.

Waar de asfaltweg bij de hoeve La Barbeyre afbuigt naar rechts, gaan wij rechtdoor om voorbij die boerderij verder te gaan over een halfverhard karrenspoor.

Dan rijst rechtsvóór ons de imposante burcht van Polignac op.

We lopen naar de vulkanische rots, waarop het grote kasteel van Polignac is gebouwd. Daartoe moeten we over een ruig smal bergpad steil omhoog.

Klimmen naar de Eglise Saint-Martin van Polignac

Het is een klim van enkele minuten over een rotspad dat snel aan hoogte wint, waarover wij langzaam klimmend omhoog gaan.

Tegen twee uur staan we bij de ingang van de grote kerk van Polignac.

We gaan deze Eglise Saint-Martin binnen, en maken een rondje door de kerk. Vanuit de zij-deur krijgen we een prachtig uitzicht op de nog veel hoger gelegen burcht op de rots van Polignac.

Bijzonder van deze kerk zijn de hele oude fresco’s, onder andere in de koepel van het koor. In de zijkapel is een muurschildering zichtbaar van het leven van Maria, de moeder van Jezus. 

Daarop zie je van links naar rechts de engel Gabriël bij Maria, het bezoek van Maria aan Elisabeth (de moeder van Johannes de Doper), de geboorte van Jezus, het bezoek van de herders en van de Wijzen uit het Oosten, en tenslotte de vlucht van Jozef & Maria met Jezus naar Egypte. 

In de andere zijkapel steekt Durkje een kaarsje aan voor het altaar van Maria.

Dit kaarsje symboliseert onze dankbaarheid voor deze bijzondere, en onze bijna voltooide pelgrimstocht van Vézelay naar Le Puy-en-Velay.

Eén van de kerkramen van deze Sint-Maartenkerk toont de doop van Jezus door Johannes de Doper.

Zoals dat in de rooms-katholieke kerken te doen gebruikelijk is, gebeurt dat met water uit de Jacobsschelp.

We voltooien ons rondje door deze forse kerk.

Daarna verlaten we de kerk aan de centrumzijde, om daar te pauzeren. 

We vinden een mooie zitplek op een bankje in de schaduw, onder een grote boom aan het kerkplein. Als we zitten te lunchen, komt de Fransman bij ons die met een vrouw op het bankje naast ons zit, en vraagt of hij een foto van ons beiden zal maken tijdens onze lunch hier aan het kerkplein. Dat laten we hem graag doen.

Na de lunch zoeken we even naar de wegwijzers om Polignac te verlaten.

Dan vinden we het smalle rotspaadje vanuit het centrum naar beneden, waar we bij de doorgaande weg de oversteek naar het veld maken, en Polignac zo achter ons laten.

Door het veld naar Cheyrac

Nu begint het stuk van de laatste vijf kilometers van onze zomerpelgrimage. Vanuit Polignac eerst over mooie veldpaden van karrensporen langs droge akkers en weiden.

Als we nabij Cheyrac een kwartier later de D136 oversteken en achterom kijken, zien we nog de burcht van Polignac boven op de vulkaanrots hoog boven het overige landschap uitsteken.

Dan wandelen we de laatste singel in richting Le Puy-en-Velay, waarvan de ingang van die singel wordt aangegeven met een rood-wit teken van de GR3 en met een witte Jacobsschelp van de pelgrimsroute.

Le Puy-en-Velay in zicht

Om 15:05 uur krijgen we voor het eerst het zicht op de binnenstad van Le Puy-en-Velay. 

Prachtig zijn altijd de beelden van het Madonnabeeld, de kapel en de kathedraal, alle drie op grote hoogte gebouwd.

Die drie elementen zijn de beeldbepalende objecten in het centrum van de stad.

Na het eerste deel van de afdaling door de Chemin de la Boriëtte komen we op de hoogte van deze imposante bouwwerken.

Door een smal straatje met bloeiende planten links en rechts van de straat dalen we voortdurend naar het stadscentrum.

Bij de D902 aangekomen, moeten we om een gat in de weg heen lopen, waarin twee werkmannen bezig zijn met het koppelen van grondkabels.

Op een muur langs de D902 is de figuur van een jonge vrouw gespoten, waarboven staat dat je moet geloven in jezelf, en dat je als je iets kunt dromen, je dat ook kunt doen. Een eigentijdse verwijzing naar waar Durkje en ik mee bezig zijn, zo’n bijzondere zomerpelgrimage door de hoge bergen van de Franse Forez.

Links van ons zien we hoog boven ons de kapel op de puntige vulkaanrots.

Exact om 15:30 uur lopen we officieel de bebouwde kom van Le Puy-en-Velay binnen, getuige het plaatsnaambord aan de D902.

Opgang naar de kathedraal van Le Puy-en-Velay

Links van ons zien we hoog boven ons het Madonnabeeld op de puntige vulkaanrots, waarop Maria met haar kind Jezus is te zien.

Vlak vóór een oud rond hoekpand verlaten we de D902.

We wandelen dan de Avenue de la Cathedrale in.

Deze stadstraat gaat in een nagenoeg rechte lijn naar de kathedraal van Le Puy-en-Velay.

Bij deze klim naar de bovenstad komen we langs een groot gebouwencomplex rechts van de straat, dat geheel in de steigers staat, waarvan momenteel de gevel wordt opgeknapt.

En dan volgt de grote overgang van de stille straat naar ineens een stadspleintje waar het wemelt van toeristen.

Het is hier op en rond dit pleintje een drukte van belang in de winkels en bij de horeca-terrassen.

Wij lopen door, bergop in de richting van de kathedraal.

Op het wegdek wijzen ons de straatemblemen van Saint-Jacques-de-Compostelle de weg, opwaarts naar de kathedraal.

Dan staan we aan de voet van de hoge trappen naar de kathedraal.

Nadat we daar een selfie hebben gemaakt, maakt een Franse padvinder-scout van ons een foto, staande vóór de trappen van de kathedraal, de Notre Dame van Le Puy-en-Velay.

Dan lopen we de trappen op naar boven.

Friezen in Frankrijk: pelgrims en pelgrims in spe 

Boven aangekomen, wordt ik aangesproken door een Fries, afkomstig uit Gerkesklooster, en hier met zijn vrouw - afkomstig uit Dokkum - een dag in de stad, met de vraag of ik Fries ben; en hij verwijst naar mijn Fries vlagje op mijn pelgrimshoed. We raken met het echtpaar in gesprek, dat al enkele malen heeft overwogen om ook een eens een pelgrimage te gaan ondernemen, want dat lijkt hen mooi om te doen, en zeker als je zo’n dag als vandaag door Le Puy-en-Velay loopt en regelmatig pelgrims ziet lopen met hun rugzakken. Wellicht dat ze ooit nog eens op pelgrimstocht gaan. Wij kunnen het hen alleen maar aanbevelen te gaan doen.

Afsluiting van de zomerpelgrimage in de kathedraal van Le Puy-en-Velay

Al bij het betreden van de kathedraal valt de vele pracht en praal op van deze kerk.

Aan de voet van het bekende beeld van Sint Jacobus branden vele kaarsjes.

We lopen naar de sacristie, waar de kathedraalwinkel kan worden bezocht. We kopen hier een pelgrimsgids van de Via Gebennensis, die we ook nog eens willen lopen, en vragen en krijgen een stempel van de kathedraal in onze pelgrimspaspoorten.

In de kathedraalwinkel ontmoeten we dan ook de beide Belgisch-Vlaamse pelgrims die we enkele dagen geleden richting en in Retournac hebben ontmoet. Ook zij arriveren vandaag hier in Le Puy-en-Velay, en ook zij beëindigen hier in de kathedraal hun zomerpelgrimage.

Dan maken we een rondgang langs al het moois van deze kathedraal.

Her en der in de kerk, bij verschillende zijkapellen, branden de lichtjes die door de kathedraalbezoekers zijn aangestoken voor uiteenlopende doeleinden.

Prachtig zijn het koor en het koepelgewelf van deze kathedraal.

Maar ook de achterzijde van de kerk, met daar het kolossale kerkorgel, is schitterend om te bekijken.

Na dit bezoek lopen we door de ronde poort de kathedraal uit, waarbij je dan een prachtig vergezicht krijgt over de lager gelegen stad van Le Puy-en-Velay.

Nog een laatste groet aan het Sint-Jacobsbeeld links van de uitgang van de kerk, en dan verlaten we dit bijzondere godshuis.

We maken een wandeling door de stad, van de bovenstad naar de benedenstad, waar we op het terras van het Ultreia-café een koude Cola drinken, om daarmee onze pelgrimage op deze hete dag koel af te sluiten. Einde van onze zomerpelgrimage 2025.

Zomerpelgrimage 2025

Daarna lopen Durkje en ik van de benedenstad naar de Super U-supermarkt, waar onze auto staat geparkeerd.

We stappen in en rijden van Le Puy-en-Velay terug naar Chalignac, waar we onze fietsen afhalen. Als we tot slot terug rijden van Chalignac naar onze municipal camping van Retournac aan de Loire, geeft de thermometer een temperatuur aan van 35 graden Celsius, kortom een war(m)e afsluiting van deze Franse zomerpelgrimage 2025.

• Tijdens alle 24 dagen van deze Zomerpelgrimage 2025 hebben we ’s morgens gefietst van het eindpunt naar het beginpunt van de dag-etappe, waarna we wandelden van het beginpunt naar het eind van die etappe.
• De totale afstand op de fiets van die 24 etappes was 482,8 kilometer, wat een gemiddelde fiets-etappe betekende van zo’n 20,1 fietskilometers per dag.
• De totale afstand te voet van die 24 etappes was 438,1 kilometer, wat een gemiddelde wandel-etappe betekende van zo’n 18,3 wandelkilometers per dag.
• Daarmee hebben we in de afgelopen vier weken het hele traject vanuit Le Puy-en-Velay naar Vézelay in noordelijke richting afgelegd, en tevens het hele pelgrimstraject vanuit Vézelay naar Le Puy-en-Velau in zuidelijke richting.
• Waar dat mogelijk leek, hebben we onderweg geprobeerd om een stempel te krijgen in onze pelgrimspaspoorten, hetgeen in die 24 dagen slechts 13 maal is gelukt in 12 opeenvolgende plaatsen. 

• Middels deze Zomerpelgrimage 2025 hebben Durkje en ik de verbindingsroute voor pelgrims gelopen tussen de twee klassieke Franse pelgrimswegen van de Via Lemovicensis (beginnend in Vézelay) en de Via Podiensis (die begint in Le Puy-en-Velay). Daarmee voegen we een heel mooi pelgrimstraject toe aan al onze pelgrimsroutes van de afgelopen 20 jaren.