Drenthepad van Beilen naar Ansen

Zondag 30 januari 2022
 

Door het 'wetland' van het Dwingelderveld

Wandelen door Nationale Parken

In 1996 publiceerde Nivon Natuurvrienden Nederland haar wandelgids van het Drenthepad, dat deel uitmaakt van het landelijk netwerk van doorgaande, meerdaagse wandelroutes in Nederland. In 2021 kreeg ik voor mijn verjaardag van onze kinderen onder andere de routegids van dit pad, in de 6e druk van 2019. Dit Drenthepad is een zogenoemd Streekpad, nummer 6, waarmee je het oer-Drenthe ontdekt, al wandelend door Drenthes Nationale Parken en door het Geopark, op het oudste naoorlogse langeafstandswandelpad van Nederland. Het is een pad om te genieten van Drenthe, over paden en wegen, langs akkers en weiden, door bossen en over heide, over het zand en door het veen. In Geopark De Hondsrug maak je kennis met de prehistorie van de provincie Drenthe. Onderweg ervaar je de rust en ruimte van deze mooie provincie.

• Nadat je bent vertrokken uit Beilen, kom je al snel in één van de mooiste natuurgebieden, om daar de uitgestrektheid van het Nationaal Park Dwingelderveld te ervaren. 
• Via Havelte, door het Holtingerzand en door Diever kom je in het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Uitgestrekte bossen, heide en stuifduinen laten je genieten van Drenthe op zijn mooist. 
• Tussen Leek en Eelde (in de Drents-Groningse Wolden) beleef je de Onlanden en voert het Drenthepad je langs schitterende landgoederen. 
• Je betreedt het Nationaal Park Drentsche Aa; een gebied dat als stroomdal is opgebouwd uit tientallen diepjes, stroompjes en romantisch kronkelende beken, in een landschap van heide, kleurrijke hooilanden en esdorpen.  
• Al snel kom je daarna in het UNESCO-Geopark. Op de Hondsrug wandel je door de Strubben en het Kniphorstbosch op het oostelijk deel van het Drenthepad. De route voert hier door het ‘Pompeï van Drenthe’: het enige archeologische reservaat van Nederland. met grafheuvels, hunebedden en middeleeuwse karrensporen. De route leidt je over de Hondsrug langs grafheuvels, hunebedden en middeleeuwse karrensporen naar het grootste hunebed van Nederland in Borger en je komt langs het Hunebed-centrum. 

Onderweg op het Drenthepad maak je ook kennis met Pingo-ruïnes, ontstaan in de laatste ijstijd. 

Kortom, dit is een langeafstandswandeling door het ontstaan van het gebied, van de provincie Drenthe.

Drenthepad in 58 etappes

Het Drenthepad bestaat uit 58 afzonderlijke etappes, welke allemaal omschreven zijn de wandelgids, met daarin veel informatie over de route en over wetenswaardigheden onderweg. De kortste etappe is 2,5 kilometer en de langste etappe is 7,5 km. Tussen Beilen (start) en Beilen (finish) kun je zelf de lengte van elke dag-etappe bepalen.

Achtereenvolgens loop je:

• 32,5 kilometer door het Dwingelderveld;
• 19 km over de Havelterberg;
• 20,5 km door het Drents-Friese Wold;
• 20,5 km door het Fochteloërveen en Veenhuizen;
• 31 kilometer door Noord-Drentse esdorpen;
• 17,5 km door de Drents-Groningse Wolden;
• 33,5 km door de Drentse Aa;
• 57 km over de Hondsrug;
• 35,5 km door Zuid-Drentse esdorpen;
• 62 km door het Hart van Drenthe.

Dwingelderveld

Vorige week wandelden Durkje en ik de tocht van Ravenswoud naar Langelo.

Eigenlijk was het de bedoeling om eerst nog de eerste vijf etappes vanuit Beilen (de startplek van het pad) te gaan lopen over - deels - de Dwingeloosche Heide. Natuurmonumenten had echter het fietspad de Benderse - dat dit heideveld doorkruist - tijdelijk afgesloten in verband met grootschalig onderhoud, hetgeen betekende dat we een groot deel van de eerste vijf etappes niet hadden kunnen lopen. Daarom hebben we ervoor gekozen om deze eerste vijf etappes in later instantie te gaan lopen, en om alvast te beginnen met de daaropvolgende etappes. 

Maar eind vorige week kregen we het verlossende bericht van Natuurmonumenten, waarin men ons meldde dat de Benderse weer is opengesteld voor publiek. We kunnen nu dus wel de eerste vijf etappes van het Drenthepad geheel lopen, en dat gaan we vandaag dan ook direct doen.

De 1e tot met de 6e etappe zijn alle zes etappes door het Nationaal Park Dwingelderveld. De totale afstand van de eerste vijf etappes en alvast de eerste halve kilometer van de zesde etappe is 27 kilometer. We beginnen in Beilen en lopen vandaag naar Ansen.

Van start in Beilen

Met beide auto's rijden we om 7:40 uur van Feinsum naar Ansen. Het is dan al bijna licht en de lucht is bewolkt. De temperatuur is vanmorgen 6 graden Celsius en die schommelt vandaag dicht rond deze waarde. De bewolking verdwijnt vanmorgen grotendeels en de zon krijgt daardoor gedurende onze wandeldag de gelegenheid om doorlopend aangenaam te schijnen. Gisteren stormde het nogal, en morgen wordt de fikse storm Corrie verwacht, maar vandaag is het rustig, en daarmee aangenaam weer om buiten te zijn. Bovendien is dit na een wekenlange Corona-horeca-lockdown het eerste weekend dat de horeca binnen weer gasten mag ontvangen. Die combinatie van het mooie weer en de horeca-heropenstelling heeft er hoogstwaarschijnlijk toe geleid dat velen de kans benutten om vandaag heerlijk naar buiten te gaan op deze zondag, want we ontmoeten vandaag opvallend veel mensen onderweg; wandelend en op de fiets, opvallend veel meer dan in de afgelopen weken.

Vanuit Ansen rijden we met de andere auto naar Beilen, waar we de auto achterlaten bij het NS-station, want dat is het startpunt van vandaag, en bovendien tevens het startpunt van het Drenthepad.

Ter Horsterzand

Om 9:25 uur staan we klaar voor vertrek, op het parkeerterrein tussen het Beiler treinstation en de zuivelfabriek van Friesland Campina.

Over het bedrijventerrein, langs het Linthorst-Homankanaal en door een aaneenschakeling van woonwijken wandelen we bij het begin van de Horstmaden de plaats Beilen uit. 

Vrij snel daarna komen we in het buurtschap Ter Horst. Op de parkeerplaats van Ter Horst maken mountainbikers zich klaar voor de start; en al eerder werden en ook hierna worden we regelmatig ingehaald door - veelal groepjes - snelle mountainbikers. Ook zij genieten van het prachtig zonnige winterweer met weinig wind vandaag.

Op het Terhorsterzand passeren we enkele veenplassen, die her en der in dit oude stuifzandgebied liggen. 

We volgen door dit bos- en heidegebied aanvankelijk het geasfalteerde fietspad. Een eindje verder gaat dat Koninginnepad over in een zandpad, op de plek waar een ronde houten paal staat, waarop de wegwijzer van het Drenthepad is bevestigd onder een wandelwegwijzer met daarop een paar kleurrijke wandelschoenen.

Even later lopen we door een klein bosperceel naar Smalbroek, waar we over het viaduct de A28 kruisen. Op de plaatselijke camping Zwaluwlust ontmoeten we een Heerenveens echtpaar dat hier twee nachten heeft verbleven op deze SVR-camping, en dat gisteren behoorlijk last heeft gehad van de stormachtige wind, die ook in Drenthe de nodige stormschade had teweeggebracht.

Nationaal Park Dwingelderveld

Bij het buurtschap Heemskerk gaan we het bos van het Nationaal Park Dwingelderveld in. Rondom ons in dit natte veengebied wordt wel duidelijk waarom dit gebied van het Witteveen ook wel een 'wetland' wordt genoemd. Dit is ook het grootste aaneengesloten natte heidegebied van Nederland, met uitgestrekte dopheidevelden.

In het bos van het Lheebroekerzand domineren de hoog opgaande rechte stammen van de dicht opeenstaande naaldbomen.

Na het kruisen van de Spieregerweg komen we op de grens van bos en open heideveld. Tussen twee genummerde stenen zouden we linksaf moeten gaan volgens de routebeschrijving, maar ziende op de zonnestand klopt dat qua richting niet. We gaan het heideveld even op om ons nader te oriënteren, en daar ontmoeten we een stel wandelaars uit Den Haag en Delft, die ons weten te vertellen welk pad we hier moeten nemen om straks langs de schaapskooi te gaan. Als we met hen een tijdje staan te praten, nadert nog een stel, waarvan één onze voormalige Stienser tandarts Ram blijkt te zijn, bij wie wij bijna dertig jaar te gast zijn geweest alvorens hij vorig jaar met pensioen ging. Ook zij bevestigen dat we inderdaad dat brede zandpad nu moeten vervolgen richting schaapskooi. Wij volgen de gegeven richtingsadviezen op en komen even later aan bij Schaapskooi Achter 't Zaand van Natuurmonumenten, waar de schaapherder van het Dwingelderveld aan het eind van de middag zijn schaapskudde voor de nacht binnenbrengt.

De Benderse

Tussen de grafheuvels uit de Bronstijd links en het Smitsveen (waarschijnlijk een pingoruïne uit de IJstijd) rechts lopen we het open heidegebied in van het Dwingelderveld. 

Over de Oude Hoogeveenseweg gaat het dan verder naar de Benderse in het Noordenveld. Dit is het fietspad dat tot in vorige week ongeveer twee maanden afgesloten is geweest voor alle verkeer, omdat de halfverharde toplaag eerst moest uitharden. Als we over het Moordenaarsveen in noordelijke richting kijken, zien we de grote, niet meer in gebruik zijnde Radiotelescoop (1954) tegen de bosrand.

Tot voorbij de 12 meter hoge Benderse berg is de Benderse een breed zandpad, maar ter hoogte van het Smitsveen bij het Spaarbankbos voegt zich het fietspad van de Benderse bij het zandpad. Vanaf hier is het fietspad afgesloten geweest. Het halfverharde fietspad ligt er zeker in het lager gelegen gedeelte ook nu nogal slecht bij, en bovendien blijft het zandpad tot aan het eind van het het buurtschap Benderse parallel aan dit fietspad lopen. Het was dus helemaal niet nodig geweest dat Natuurmonumenten de Benderse voor voetgangers had afgesloten, want die zouden nog heel goed de Benderse kunnen volgen over het parallelle zandpad, zonder op het uit te harden fietspad te hoeven komen. 

Aan het eind van het heidegebied passeren we de afslag naar het momenteel afgesloten fietspad langs het Achterlandse Veen. 

In het buurtschap Benderse lopen we langs het Bezoekerscentrum Dwingelderveld van Natuurmonumenten, waar het op de parkeerplaats een drukte van belang is, want ook hier komen en zijn velen die van het mooie weer willen genieten in het bos en op de heide van het Dwingelderveld.

Via Engeland naar Ruinen

In het buurtschap Benderse gaan we in zuidelijke richting verder richting buurtschap Engeland. Onderweg passeren we de hoogstaande (op een belt) achtkante belt(koren)molen Zaandplatte, genoemd naar de locatie.

Door het buurtschap Engeland lopen we vervolgens door naar Ruinen.

In Ruinen voert deze wandelroute ons over de Molenstraat naar de Brink, waar ook de plaatselijke Mariakerk staat.

Aan de Brink is Luning's Restaurant ook weer open voor publiek, dus daar gaan we naar binnen voor een rustpauze, en om hier koffie te drinken met iets lekkers erbij. Dit is een van oorsprong 19e eeuwse caféboerderij. We hebben nu 20 kilometer gewandeld zonder een rustpauze, dus zo langzamerhand is het wel aangenaam om even binnen te zitten. Binnen zijn de tafeltjes Corona-proof opgesteld en bij binnenkomst wordt keurig volgens geldende regels gevraagd of wij ook even onze Corona-QR-code willen laten zien. Daarna krijgen we een plaatsje toegewezen in het verhoogde deel van het restaurant, en daar kunnen we dan pauzeren voor enige tijd.

Anserdennen

We hebben nu nog zeven kilometer te gaan vanuit Ruinen. Na deze koffiepauze wandelen we over de Westerstraat door Ruinen, om dan even later via de Geuzinge het dorp te verlaten. Ten noorden van Ruinen gaat het dan verder over mooie paden in noordelijke richting. Voorbij de Anserweg gaat we de hoger gelegen, bolvormige Groote Esch op, in de richting van het buurtschap Witteveen. 

Nabij de Wiltzang gaan we het bosgebied van de Anserdennen in. Dan volgt enkele kilometers bospaden door een mooi bosgebied. We ontmoeten er een andere wandelaar die nogal in de weer is met zijn Garmin, om de route zo goed mogelijk te volgen. Hij vertelt uit Ruinen te komen, en dat hij zojuist van huis uit van start is gegaan met zijn eerste etappe van het Drenthepad.  

Vlak voordat we bij het theehuis in het bos komen, moeten we een eindje naast het bospad lopen, omdat over zo'n honderd meter het brede bospad over de volle breedte van enkele meters geheel onder water staat. Links en rechts zien we de hogere glooiingen van de stuifduinen, dus kennelijk loopt het water hier als het ware in een kom, en kan het water niet snel genoeg in de bodem verdwijnen.

Ook het Theehuys Anserdennen is weer open, na enkele weken Corona-lockdown. In het theehuis is het een drukte van belang, dus ook de andere wandelaars genieten - behalve van het mooie weer - van de openstelling van de horeca hier in het bos.

Buiten brandt een kampvuurtje, zodat door het vuur, de rook en de geur van brandende houtblokken ook op afstand te zien en te ruiken is dat het theehuis weer open is.

Bestemming Kattemade

Een eindje verderop wandelen we het bos van de Anserdennen uit, om dan onze route te vervolgen over het geasfalteerde fiets- en wandelpad van de Grote Veldweg en de Molenvledders door het Anserveld.

Daarna hoeven we alleen nog maar in een rechte lijn over de Veldslagen en de Stroovledder tussen de Boerenstroovledder en het Oosterland door naar het kruispunt met de Achterste Weide en de Dwingelerweg te lopen, omdat daar bij het begin van de Kattemade onze auto staat, die wij daar vanmorgen hebben geparkeerd. Op 6 januari 2022 hebben we vanaf hier de route van het Drenthepad al vervolgd, voorafgaand aan deze eerste etappes van het Drenthepad.

Omdat we nu de eerste vier wandeldagen van totaal 103,5 kilometers hebben afgerond op het Drenthepad, kunnen we onze volgende wandeldag op het Drenthepad beginnen in Langelo.

Vanuit Ansen halen we eerst onze andere auto af uit Beilen, en dan gaan we via een familiebezoek bij mim in Drachten, rond het avonduur weer terug naar huis.

Drenthepad van Ravenswoud naar Langelo

Vrijdag 21 januari 2022
 

Bij Hunebed D2 in Westervelde

Wandelen door Nationale Parken

In 1996 publiceerde Nivon Natuurvrienden Nederland haar wandelgids van het Drenthepad, dat deel uitmaakt van het landelijk netwerk van doorgaande, meerdaagse wandelroutes in Nederland. In 2021 kreeg ik voor mijn verjaardag van onze kinderen onder andere de routegids van dit pad, in de 6e druk van 2019. Dit Drenthepad is een zogenoemd Streekpad, nummer 6, waarmee je het oer-Drenthe ontdekt, al wandelend door Drenthes Nationale Parken en door het Geopark, op het oudste naoorlogse langeafstandswandelpad van Nederland. Het is een pad om te genieten van Drenthe, over paden en wegen, langs akkers en weiden, door bossen en over heide, over het zand en door het veen. In Geopark De Hondsrug maak je kennis met de prehistorie van de provincie Drenthe. Onderweg ervaar je de rust en ruimte van deze mooie provincie.

• Nadat je bent vertrokken uit Beilen, kom je al snel in één van de mooiste natuurgebieden, om daar de uitgestrektheid van het Nationaal Park Dwingelderveld te ervaren. 
• Via Havelte, door het Holtingerzand en door Diever kom je in het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Uitgestrekte bossen, heide en stuifduinen laten je genieten van Drenthe op zijn mooist. 
• Tussen Leek en Eelde (in de Drents-Groningse Wolden) beleef je de Onlanden en voert het Drenthepad je langs schitterende landgoederen. 
• Je betreedt het Nationaal Park Drentsche Aa; een gebied dat als stroomdal is opgebouwd uit tientallen diepjes, stroompjes en romantisch kronkelende beken, in een landschap van heide, kleurrijke hooilanden en esdorpen.  
• Al snel kom je daarna in het UNESCO-Geopark. Op de Hondsrug wandel je door de Strubben en het Kniphorstbosch op het oostelijk deel van het Drenthepad. De route voert hier door het ‘Pompeï van Drenthe’: het enige archeologische reservaat van Nederland. met grafheuvels, hunebedden en middeleeuwse karrensporen. De route leidt je over de Hondsrug langs grafheuvels, hunebedden en middeleeuwse karrensporen naar het grootste hunebed van Nederland in Borger en je komt langs het Hunebed-centrum. 

Onderweg op het Drenthepad maak je ook kennis met Pingo-ruïnes, ontstaan in de laatste ijstijd. 

Kortom, dit is een langeafstandswandeling door het ontstaan van het gebied, van de provincie Drenthe.

Drenthepad in 58 etappes

Het Drenthepad bestaat uit 58 afzonderlijke etappes, welke allemaal omschreven zijn de wandelgids, met daarin veel informatie over de route en over wetenswaardigheden onderweg. De kortste etappe is 2,5 kilometer en de langste etappe is 7,5 km. Tussen Beilen (start) en Beilen (finish) kun je zelf de lengte van elke dag-etappe bepalen.

Achtereenvolgens loop je:

• 32,5 kilometer door het Dwingelderveld;
• 19 km over de Havelterberg;
• 20,5 km door het Drents-Friese Wold;
• 20,5 km door het Fochteloërveen en Veenhuizen;
• 31 kilometer door Noord-Drentse esdorpen;
• 17,5 km door de Drents-Groningse Wolden;
• 33,5 km door de Drentse Aa;
• 57 km over de Hondsrug;
• 35,5 km door Zuid-Drentse esdorpen;
• 62 km door het Hart van Drenthe.

Drents-Friese Wold en Fochteloërveen

Vorige week wandelden Durkje en ik de tocht van Diever naar Ravenswoud.

Eigenlijk was het de bedoeling om eerst nog de eerste vijf etappes vanuit Beilen (de startplek van het pad) te gaan lopen over - deels - de Dwingeloosche Heide. Natuurmonumenten heeft echter het fietspad de Benderse - dat dit heideveld doorkruist - nog steeds (tijdelijk) afgesloten in verband met grootschalig onderhoud, hetgeen betekent dat we een groot deel van de eerste vijf etappes niet zouden kunnen lopen. Daarom hebben we ervoor gekozen om deze eerste vijf etappes in later instantie te gaan lopen, en vandaag het Drenthepad te vervolgen met de etappes 14 tot en met 18. 

De 14e tot met de 16e etappe zijn de laatste drie etappes door het Fochteloërveen, en de 17e en de 18e etappe zijn de eerste twee etappes langs en door Noord-Drentse esdorpen. De totale afstand van de vijf etappes die we vandaag wandelen, is 27,5 kilometer. We beginnen in Ravenswoud en lopen vandaag naar Langelo.

Van start in Ravenswoud

Met beide auto's rijden we om 8:15 uur van Feinsum naar Langelo. Het is dan al nagenoeg licht en de lucht is deels bewolkt. De temperatuur is vanmorgen in Fryslân 4 graden Celsius, en in de kop van Drenthe 2 graden bij de start, en die temperatuur loopt vandaag op naar ongeveer 7 graden Celsius. Het blijft ook de hele dag bewolkt, maar af en toe schijnt heel even de zon. Tweemaal krijgen we even te maken met een licht regenbuitje, maar die ging onze wandelpret niet drukken. Voor de rest is het gedurende onze hele wandeldag droog. Aanvankelijk waait het nauwelijks, maar naarmate de uren voortschrijden, begint het iets harder te waaien, waardoor het gevoelsmatig iets kouder wordt. Al met al hebben we vandaag goed wandelweer. 

Vanuit Langelo rijden we met de andere auto naar Ravenswoud, waar we de auto achterlaten bij de klapbrug over de Eerste Wiek, want die klapbrug is het startpunt van vandaag.  

Door het Fochteloërveen en het Bankenbosch

We wandelen om 10:00 uur over het asfaltpad van de Bokslootweg langs de Eerste Wiek Ravenswoud uit. Verderop steken we de Fochelervoart over. Dan lopen we door totdat we de Lycklemevoart bereiken. Die volgen we in de richting van de Vierde Opwiek. Met een grote boog lopen we door een open veld tussen twee waterplassen door. Verderop grazen wilde paarden in het veld. Bij de Vierde Opwiek aangekomen, volgen we die tot voorbij de Bruustinger Plas. 

Bij deze Plas aangekomen, gaan we het Focheloërveen op. Eerst volgen we het halfverharde fietspad door dit natuurreservaat. 

De wandelroute gaat dan over een smal paadje door het veengebied verder. Dat paadje ligt op een hoger liggende zandrug in het veen, dus we kunnen er prima op wandelen, behalve op een enkele plek waar we even om drassige meters heen moeten lopen, maar we kunnen hier nog prima lopen, midden in het uitgestrekte veengebied.

Halverwege het Fochteloërveen steken we de Fries-Drentse provinciegrens over, en dan lopen we weer verder over het schelpen-fietspad door het Fochteloërveen, in de richting van het Bankenbosch.

Over het brede kaarsrechte fietspad lopen we het Bankenbosch door, totdat we met een bruggetje bij de Hoofdweg het Veenhuizerkanaal ofwel de Kolonievaart kunnen oversteken.

Langs de gestichten van Veenhuizen

Langs de Hoofdweg lopen we in de richting van Veenhuizen. Over de Esweg en de Meidoornlaan bereiken we ter hoogte van de Kerklaan de bebouwde kom van Veenhuizen.

Door Veenhuizen lopen we langs de gevangenis naar het Tweede Gesticht, waarin het Gevangenismuseum is gehuisvest. Dan lopen we om het Nationaal Gevangenismuseum heen naar de Hospitaallaan. We weten dat daar een hotel-restaurant is. Bij dat Hotel-Restaurant Bitter & Zoet - zo genoemd naar de voormalige apotheek - is in het kader van de Corona-maatregelen toch nog 'coffee to go' te koop, dus daar maken we gebruik van. Met een verse kop koffie pauzeren we op een picknickbank tegenover het voormalige hospitaal 'Vertrouw op God'. Met die geruststellende gedachte genieten we van de verse koffie en van onze meegenomen broodjes.

Na deze buitenpauze verlaten we Veenhuizen over de Eikenlaan, maar voordat we Veenhuizen helemaal achter ons laten, gaat de route nog even over het zogenoemde Vierde Gesticht, waarmee de plaatselijke begraafplaats wordt bedoeld. Een groot deel van deze begraafplaats is open grasveld, waarin tot het jaar 1875 alle overleden gestichtsbewoners anoniem werden begraven. Verder op de begraafplaats staan lange rijen witte kruisen, waarvan wel bekend is wie van de cliënten van de Veenhuizer gestichten daar begraven ligt.

Aan de overzijde van de Slokkert naar Westervelde

Door het bosperceel van De Esch en over het volgende deel van de Eikenlaan lopen we over een zandweg tussen natte broekbossen naar het grote munitiedepot van het leger.

Voorbij dit munitiedepot steken we via de Norgerweg het riviertje De Slokkert over, dan hier door het beekdal meandert.

De nieuwe, alternatieve route gaat verderop niet langs de drukke Norgerweg, maar door een klein bosperceel van het Tonckensbosch ten zuiden van de Broekdijk. Het is ook al weer zo'n vochtig bosperceel met voornamelijk smalle en drassige bospaden. Hier en daar zie je mooie partijen zwammen op het dode hout in het bos.

Aan het eind van de Broekdijk steken we de Norgerweg over, om dan parallel aan de ijsbaan met een grote U-bocht door het Tonckensbosch naar het Drentse dorpje Westervelde te lopen. Bij het opvallende 18e eeuwse theekoepeltje van Huis te Westervelde wandelen we de Westervelde binnen. 

In de sloot van het landgoed van het Huis te Westervelde drijft een partij gerooide boomstammen in het water.

Via de Hoofdweg doorkruisen we de bebouwde kom, tot aan de dorpsrand aan de noordoostzijde. 

Ter hoogte van het dorpskombord verlaten we de doorgaande weg, om het onverharde pad op te gaan naar Hunebed nummer D2 van Westervelde. Van de vier dekstenen liggen er twee weer op het hunebed. Een restant van de derde deksteen ligt op de grond, en de vierde deksteen ontbreekt geheel.

Brink-kerk en camping van Norg

Voorbij dit hunebed gaan we de zuidelijk es op van Norg. Norg hebben we direct al in zicht. Maar voordat we in Norg aankomen, moeten we eerst nog deels om het Norgerholt heen lopen. 

Dit natuurreservaat is één van de oudst nog bewaarde stukjes cultuurbos van Nederland, met een historie die terug gaat tot de 9e eeuw.

Even later lopen we langs molen De Hoop het esdorp Norg binnen. Eerst door de nieuwbouw, en later tussen de oude rietgedekte huizen van Norg lopen we naar de Sint-Margaretakerk op de Norger Brink.

Rondkijkend op de Brink kunnen we geen geopende horecagelegenheid ontdekken waar we wellicht een kop koffie 'to go' kunnen kopen, dus er zit niets anders op dan onze weg te vervolgen.

Als we het bosgebied van de Langeloërduinen binnenwandelen, zien we op de camping Langeloërduinen onder een houten kap een houten bank staan op de veranda van de campingreceptie. We worden er vriendelijk te woord gestaan door de receptioniste en de campingbeheerder, en mogen wel van deze bank gebruik maken voor een korte pauze, om er iets te eten en te drinken van wat we hebben meegenomen aan proviand voor onderweg.

Door bos en veld naar Langelo

Onze route gaat verder, langs recreatiecentrum Norgerberg door de Langeloërduinen naar een volgend bosperceel ten noorden van Norg, genaamd: Achter het Hout. Hier lopen we op een gecombineerd deel van de routes van het Drenthepad, het Jacobspad en het Groot-Frieslandpad.

Waar we om het Schillenveen heen lopen, wijkt het Groot-Frieslandpad van onze route af, en gaan de beide andere routes verder rond het Schillenveen.

Langs de Schapenkampweg iets verderop staan drie ponies bij een voedertrog hooi te eten.

Wij gaan dan over een slingerend karrenspoor langs de akkers van de Looakkers in de richting van Langelo. 

Vlak vóór Langelo gaan we niet verder op dit Drenthepad over de Onlandsedijk, maar wandelen we de bebouwde kom van Langelo in, omdat we vanmorgen onze auto hebben geparkeerd op de Schoolbrink van Langelo. Bij de leegstaande basisschool van Langelo stappen we om 16:15 uur in onze auto, en dan rijden we terug naar Ravenswoud, waar we onze andere auto afhalen, alvorens we via Drachten weer terug rijden naar  huis.

Drenthepad van Diever naar Ravenswoud

Vrijdag 14 januari 2022
  

Wandelen door de Kale Duinen van het Aekingerveld

Wandelen door Nationale Parken

In 1996 publiceerde Nivon Natuurvrienden Nederland haar wandelgids van het Drenthepad, dat deel uitmaakt van het landelijk netwerk van doorgaande, meerdaagse wandelroutes in Nederland. In 2021 kreeg ik voor mijn verjaardag van onze kinderen onder andere de routegids van dit pad, in de 6e druk van 2019. Dit Drenthepad is een zogenoemd Streekpad, nummer 6, waarmee je het oer-Drenthe ontdekt, al wandelend door Drenthes Nationale Parken en door het Geopark, op het oudste naoorlogse langeafstandswandelpad van Nederland. Het is een pad om te genieten van Drenthe, over paden en wegen, langs akkers en weiden, door bossen en over heide, over het zand en door het veen. In Geopark De Hondsrug maak je kennis met de prehistorie van de provincie Drenthe. Onderweg ervaar je de rust en ruimte van deze mooie provincie.

• Nadat je bent vertrokken uit Beilen, kom je al snel in één van de mooiste natuurgebieden, om daar de uitgestrektheid van het Nationaal Park Dwingelderveld te ervaren. 
• Via Havelte, door het Holtingerzand en door Diever kom je in het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Uitgestrekte bossen, heide en stuifduinen laten je genieten van Drenthe op zijn mooist. 
• Tussen Leek en Eelde (in de Drents-Groningse Wolden) beleef je de Onlanden en voert het Drenthepad je langs schitterende landgoederen. 
• Je betreedt het Nationaal Park Drentsche Aa; een gebied dat als stroomdal is opgebouwd uit tientallen diepjes, stroompjes en romantisch kronkelende beken, in een landschap van heide, kleurrijke hooilanden en esdorpen.  
• Al snel kom je daarna in het UNESCO-Geopark. Op de Hondsrug wandel je door de Strubben en het Kniphorstbosch op het oostelijk deel van het Drenthepad. De route voert hier door het ‘Pompeï van Drenthe’: het enige archeologische reservaat van Nederland. met grafheuvels, hunebedden en middeleeuwse karrensporen. De route leidt je over de Hondsrug langs grafheuvels, hunebedden en middeleeuwse karrensporen naar het grootste hunebed van Nederland in Borger en je komt langs het Hunebed-centrum. 

Onderweg op het Drenthepad maak je ook kennis met Pingo-ruïnes, ontstaan in de laatste ijstijd. 

Kortom, dit is een langeafstandswandeling door het ontstaan van het gebied, van de provincie Drenthe.

Drenthepad in 58 etappes

Het Drenthepad bestaat uit 58 afzonderlijke etappes, welke allemaal omschreven zijn de wandelgids, met daarin veel informatie over de route en over wetenswaardigheden onderweg. De kortste etappe is 2,5 kilometer en de langste etappe is 7,5 km. Tussen Beilen (start) en Beilen (finish) kun je zelf de lengte van elke dag-etappe bepalen.

Achtereenvolgens loop je:

• 32,5 kilometer door het Dwingelderveld;
• 19 km over de Havelterberg;
• 20,5 km door het Drents-Friese Wold;
• 20,5 km door het Fochteloërveen en Veenhuizen;
• 31 kilometer door Noord-Drentse esdorpen;
• 17,5 km door de Drents-Groningse Wolden;
• 33,5 km door de Drentse Aa;
• 57 km over de Hondsrug;
• 35,5 km door Zuid-Drentse esdorpen;
• 62 km door het Hart van Drenthe.

Drents-Friese Wold en Fochteloërveen

Vorige week wandelden Durkje en ik de tocht van Ansen naar Diever. 

Eigenlijk was het de bedoeling om eerst nog de eerste vijf etappes vanuit Beilen (de startplek van het pad) te gaan lopen over - deels - de Dwingeloosche Heide. Natuurmonumenten heeft echter het fietspad de Benderse - dat dit heideveld doorkruist - nog steeds (tijdelijk) afgesloten in verband met grootschalig onderhoud, hetgeen betekent dat we een groot deel van de eerste vijf etappes niet zouden kunnen lopen. Daarom hebben we ervoor gekozen om deze eerste vijf etappes in later instantie te gaan lopen, en vandaag het Drenthepad te vervolgen met de etappes 10 tot en met 13. 

De 10e tot met de 12e etappe zijn alle drie etappes door het Drents-Friese Wold, en de 13e etappe is het eerste traject door en naar het Fochteloërveen. De totale afstand van de vier etappes die we vandaag wandelen, is 24,5 kilometer. We beginnen in Diever en lopen vandaag naar Ravenswoud.

"Hu-ne-bed!"

Met beide auto's rijden we om 7:45 uur van Feinsum naar Ravenswoud. Het is dan nog donker en de lucht is bewolkt. De temperatuur is vanmorgen 7 graden Celsius, en die loopt vandaag niet verder op dan tot 8 graden Celsius. Het blijft ook de hele dag bewolkt. En alleen tijdens het laatste kwartier van deze dagtocht voelen we heel licht enige nevelachtige neerslag, maar die verdient de naam (mot)regen in het geheel niet. Voor de rest is het gedurende onze hele wandeldag droog, en het waait nauwelijks, dus rustig wandelweer, zonder extremen qua weer. 

Vanuit Ravenswoud rijden we met de andere auto naar Diever, waar we de auto achterlaten nabij de Sint-Pancratiuskerk, want die oude dorpskerk is het startpunt van vandaag.  

Over de Brink lopen we langs deze eeuwenoude dorpskerk. Bij de plaatselijke bakker staan om 9:30 uur de klanten buiten te wachten, omdat ze vanwege de Corona-beperkingen niet allemaal tegelijk de winkel in mogen. 

Over de Groningerweg lopen we Diever uit. Daar passeren we ook het grote hunebed (nummer D52) van Diever. Een jonge vrouw wandelt met haar zoontje rond het hunebed, en als wij de peuter van tweeëneenhalf jaar naderen, spreekt hij tot ons luid en duidelijk: "hu-ne-bed!". Dat bevestigen wij het kereltje graag. De moeder vertelt dat ze uit Amsterdam komen, dat ze verderop in een huisje verblijven, en dat dit hunebed haar zoontje bijzonder aanspreekt. Dat is begrijpelijk, want zo'n lange bult enorme keien maakt wel degelijk indruk; op groot en klein.

Door het Dieverzand

Verderop verlaten we de Groningerweg, om dan het bospad van de Boerweg op te gaan, het bosperceel van het Dieverzand in. We volgen de duidelijke geel-rode bewegwijzering van het Drenthepad over de opeenvolgende bospaden van het Dieverzand. Incidenteel ontmoeten we een andere wandelaar in het bos. 

Ter hoogte van de parkeerplaats langs de Bosweg wandelen we het open heidegebied van de Hoekenbrink in. Met een royale bocht doorkruisen we het heidegebied, eerst langs een lange wal van stuifduinen, en dan langs de bosrand weer terug in de richting van de Bosweg.

Aan de overzijde van de Bosweg gaan we het bos weer in van het Dieverveld. Dat Dieverveld maakt deel uit van het Drents-Friese Wold, een uitgestrekt natuurreservaat tussen Diever en Appelscha; ook wel het Leggelderveld genoemd.

Voorbij het Noordsveen komen we aan bij het bruggetje over de Tilgrup. Hier staat een picknickbank, waarop we plaats nemen voor onze koffiepauze van vanmorgen. Een broodje met een kop koffie uit de meegenomen thermosfles, en dan kunnen we voldaan verder met onze etappe van vandaag, op het Wapserzand.

In het bosperceel dat dan volgt, zijn ettelijke bomen gerooid, om er zorg voor te dragen dat delen van dit Drents-Friese Wold ook open veld(jes) blijven.

Aekingerbroek en Aekingerzand

We steken bij de entree van het buurtschap Oude Willem de doorgaande weg van Wateren over, en vervolgen onze weg op De Stoevert. 

Verderop komen we langs de Ganzenpoel. Dan zijn we al gearriveerd in het open heidegebied van het Drents-Friese Wold, en gaan we in de richting van De Stoevert. Daar ontmoeten we een vogelaar, die op zoek is naar kruisbekken, om specifiek die vogel te fotograferen, want, zo zegt hij: "Ik vind alles wel mooi om te fotograferen, maar ja, je moet toch keuzes maken." Tot op dat moment heeft hij helaas nog geen kruisbek gezien, maar vol goede moed gaat hij verder op het zandpad, turend over de heide. 

Over het Drents-Friese provinciegrenspad wandelen we door de Boswachterij Appelscha naar het Aekingerbroek.

Voorbij de Meeuwenpoel komen we op de T-kruising aan de voet van de hoge uitzichttoren, ter hoogte van de daar ook staande witte provinciegrenspaal. 

Nu gaan we het Aekingerzand op, die terecht ook wel de Kale Duinen worden genoemd. Over allerlei kronkelige en rulle zandpaden zoeken we aan de hand van geel-rood-gemerkte houten palen onze weg door dit oeroude stuifduinenlandschap.

Vlak voordat we het bos weer in gaan, ontmoeten we bij een picknickbank een echtpaar uit Boijl met e-bikes. We raken met elkaar in gesprek en wisselen onze langeafstandservaringen uit, wij als wandelaars, en zij als fietsers, die gewend zijn om drie- tot vijfduizend kilometer lange fietstochten door Europa te maken.  

Van Appelscha naar Ravenswoud

Na deze ontmoeting gaan we het bos weer in om dan middels een tunneltje onder de N381 door te gaan. Aan de overzijde van die autoweg gaat het dan door het bos verder in de richting van Appelscha.

Voordat we de dorpskom van Appelscha binnen gaan, komen we nog langs de Bosbergtoren, een 33 meter hoge toren die op het hoogste punt van Fryslân staat, namelijk 27 meter boven NAP. Bij helder weer zou je vanaf 60 meter boven NAP tot aan bijvoorbeeld Leeuwarden kunnen kijken.

Over de Boerestreek en het Smidslaantje wandelen we naar de Appelschester Vaort. Die steken we over via de Smidsdraai en dan vervolgen we onze weg over de noordzijde van de dorpsvaart. 

Vanuit Appelscha hoeven dan nog maar enkele kilometers over de Eerste Wijk en vervolgens over de Bokslootsweg langs de Eerste Wiek naar Ravenswoud te lopen, waar we vanmorgen onze auto hebben geparkeerd.

Iets na 15:00 uur verlaten we Ravenswoud, om dan met de ene auto de andere auto af te halen vanuit Diever. Vlak voordat we Ravenswoud bereikten, begon een heel lichte nevelachtige neerslag te vallen, en dat gaat tijdens onze autorit nog wel even door, maar tot echte (mot)regen komt het niet. We sluiten deze mooie wandeldag dus af zonder neerslag van betekenis.

Tegearre oer

Donderdag 13 januari 2022
 

Cover van het magazine 'Tegearre oer'

Glossy Leeuwarderadeel

Vlak voordat onze voormalige gemeente Leeuwarderadeel fuseerde met de gemeente Leeuwarden, publiceerde het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Leeuwarderadeel in november 2017 een glossy magazine over de gemeente Leeuwarderadeel, met als titel 'Tegearre oer'.

In dit rijkelijk met kleurenfoto's geïllustreerde magazine staan Leeuwarderadeel en haar vroegere en actuele inwoners Anno 2017 centraal. De publicatie bevat artikelen over de roerige geschiedenis, over de mienskip (gemeenschap) en over de toekomst; dat laatste met het oog op de komende gemeentelijke fusie. De titel van 'Tegearre oer' had ook wel 'Meiinoar oer' kunnen luiden, want beide titelversies maken duidelijk dat daarmee werd bedoeld dat alle burgers van de gemeente Leeuwarderadeel per 1 januari 2018 in één keer 'gezamenlijk' over gaan naar de nieuwe fusiegemeente Leeuwarden.

Inhoud op hoofdlijnen

Na het duo-voorwoord van burgemeester Joop Boertjens van Leeuwarderadeel en de Leeuwarder burgemeester Ferd Crone volgt als het ware een rondje langs de dorpen, achtereenvolgens door Hijum, Alde Leie, Feinsum, Stiens, Britsum, Koarnjum en Jelsum.

Per dorp wordt iets verteld over de historie van dat dorp, over één of meer beroemdheden die er hebben gewoond, over de vroegere scheldnamen van de dorpelingen onderling, en verder komen enkele actuele inwoners van zo'n dorp aan het woord over iets wat hen of hun dorp karakteriseert.

Ook de Documentatiestichting Leeuwarderadeel leverde een aantal bijdragen.

Tussen de dorpen-hoofdstukken wordt elke keer een paragraaf geschreven over de historie van Leeuwarderadeel, bijvoorbeeld over:

1. 1. Het prille begin; de eerste bewoners;
2. 2. Het dagelijkse leven op de terp; over het groepsgewijs wonen op bulten;
3. 3. Economie rond het jaar 1000; over boeren en handel;
4. 4. Leeuwarderadeel en de oudste dijken; ook als verbindingswegen en over de polders;
5. 5. De opkomst van de grietmannen; als het ware de burgemeesters van het platteland;
6. 6. Het wapen, de vlag en de wimpel; afgebeeld met klavers, leeuwen en gekleurde banen;
7. 7. De Leppa; het oudste waterschap van Nederland.

Hijum (400 inwoners)

Inwoners van Hijum werden vroeger ook wel 'Skieppebingels' of 'Kikkerts' genoemd.

In de reportages komen de volgende dorpelingen aan het woord: Schelte Poelstra, Sjoerdtje & Foeke Bijma, Welmoed van der Wielen, Lineke Jensma, Tiedo van den Houten, Durk Hijma, Johannes Terpstra, Ahmed & Sahar & Yaman Dahar, Lycke van der Wal en Jellerd Anjema.

Arjen Roelofs is de plaatselijke beroemdheid van het dorp.

In de historie worden onder andere de Middelsee en klooster Mariëngaard genoemd.

Alde Leije  (250 inwoners)

Inwoners van Hijum werden vroeger ook wel 'Hier troch de pet' en 'Lúsangels' genoemd.

In de reportages komen de volgende dorpelingen aan het woord: Aesger Stienstra, Anneke Groenewoud. Hinke Lap, Mascha & Pieter Anjema, Gerrit Tijsma, Henk Torensma en Douwe Sinnema.

Feinsum; ons huidige dorp; (167 inwoners)

Inwoners van Feinsum werden vroeger ook wel 'Flinters' genoemd.

In de reportages komen de volgende dorpelingen aan het woord: Geert & Janke de Groot-Malda, Anton Germeraad, Durkje & Wiep Koehoorn (over onze Refugio Ultreia Feinsum, voor de op het Jabikspaad pelgrimerende wandelaars en fietsers, die in deze Feisumer refugio kunnen overnachten), Brigitte de Graaf, Sietske Steegstra-Westra en Tsjaltsje & Willem de Groot.

In de historie wordt onder andere de oude, driehoekige sneeuwschuiver van de barre winter van 1963 genoemd.

Stiens; waar wij 25 jaar woonden; (7.500 inwoners)

Inwoners van Stiens werden vroeger ook wel 'Rotten' en 'Dobbedûnsers' genoemd.

In de reportages komen de volgende dorpelingen aan het woord: Durk Reitsma, Jacob Bams, Jaap Adema, Rienk & Ruth Rottiné-Weidenaar en Trudy & Willem van Riemsdijk.

Britsum  (1.000 inwoners)

Inwoners van Britsum werden vroeger ook wel 'Keallekoppen' en 'Wolfskoppen' genoemd.

In de reportages komen de volgende dorpelingen aan het woord: Hotze Haijma, Fetsje de Vries, Koen & Iris en Anniek & Thijs Nagelkerke, Mirjam Hulzebos en Hendrik Liemburg.

Menno van Coehoorn is de plaatselijke beroemdheid van het dorp.

Koarnjum  (400 inwoners)

Inwoners van Koarnjum werden vroeger ook wel 'Skimmelige koekefretters' genoemd.

In de reportages komen de volgende dorpelingen aan het woord: Beeke Beeksma, Hendrik Hansma, Eline de Vries-Letting, Auke Rijpstra en René Hofman.

David van Goirle is de plaatselijke beroemdheid van het dorp.

Jelsum  (300 inwoners)

Inwoners van Jelsum werden vroeger ook wel 'Skierkerts' en 'Katten' genoemd.

In de reportages komen de volgende dorpelingen aan het woord: Anneke Beeksma, Jacomine Hoogendam-Kok en Jaap Keizer.

Balthasar Bekker is de plaatselijke beroemdheid van het dorp.

In de historie worden onder andere Dekema State - als de oudste, nog bestaande state van Leeuwarderadeel - genoemd.

 

Lydia Kruiper exposeert in NHL Stenden Hogeschool

Woensdag 12 januari 2022

 

Keramiek-beelden van Lydia Kruiper

Keramiek in de hogeschool

Momenteel exposeert Lydia Kruiper in de grote ontvangsthal van het noordelijke hogeschoolgebouw van NHL Stenden Hogeschool te Leeuwarden.

De expositie bevindt zich op de begane grond tussen de hogeschoolbibliotheek en het studentencafé van dit hogeschoolgebouw aan de Rengerslaan.

De expositie toont met name haar handgemaakte beelden, potten, vazen, kopjes en schalen. De geëxposeerde werken zijn bij haar ook te koop.

De keramiste

Voorheen werkte Lydia Kruiper bij het Friesland College, maar sinds 2013 is ze in dienst als lerarenopleider bij NHL Stenden Hogeschool in Leeuwarden. 

In 2012 is Lydia begonnen met het volgen van enkele workshops keramiek. Al gauw kreeg ze de smaak te pakken en na een aantal cursusjaren in Leeuwarden en in Mûnein volgde ze intensieve lesweken in onder meer Gouda, Frankrijk en België. In de loop van de jaren is haar passie voor het werken met klei en daarmee de fascinatie voor de veelzijdigheid van dit prachtige ambacht flink toegenomen.

Voor Lydia is het elke keer weer fascinerend om te zien hoe een hoop klei zich in haar handen vormt tot iets bijzonders. Vanuit de basisvormen die ze draait, maakt ze bijzondere objecten; soms kleurrijk, en ook met een grote mate van functionaliteit.

De natuur is daarbij haar inspiratiebron.  De schoonheid ervan wil ze in haar werk benadrukken; met de bedoeling iedereen te laten zien hoe bijzonder en hoe kostbaar on ze natuur voor ons allen is.

Stil Kenniscampus-plein in Corona-tijd

Dinsdag 11 januari 2022
 

Een stil Kenniscampus-plein in Leeuwarden

Corona en regels voor hogescholen en universiteiten

Van maandag 10 januari tot zaterdag 15 januari 2022 wordt in het hoger onderwijs van universiteiten en van hogescholen afstandsonderwijs gegeven en vinden er geen fysieke onderwijsactiviteiten plaats. 

Een uitzondering hierop geldt voor toetsing en examens, voor praktijkgericht onderwijs en voor ondersteuning van kwetsbare studenten. 

Daarnaast vinden er in deze periode in de instellingen voor hoger onderwijs ook geen fysieke onderzoeksactiviteiten plaats, met uitzondering van onderzoeken die strikt locatie-gebonden zijn.

Stil op het campusplein

Dat is vandaag overduidelijk te merken als ik op het plein van de Leeuwarder Kenniscampus loop.

Normaal gesproken - vóór het Corona-tijdperk - is het een drukte van belang op het Kenniscampusplein, met heen en weer lopende studenten en medewerkers, die het Kenniscampusplein op of af gaan, en die zich bewegen van het ene hogeschoolgebouw naar het andere.

Maar nu - ten tijde van de strikte Corona-maatregelen - NHL Stenden Hogeschool zich vanzelfsprekend ook houdt aan de door de overheid opgelegde beperkingen in de strijd tegen de verspreiding van het Covid-19-Coronavirus, is het betrekkelijk stil op de Kenniscampus aan de Rengerslaan in Leeuwarden.

Als ik op het plein tussen de hogeschoolgebouwen wandel, loopt er welgeteld slechts één student voor me op het plein. Hij gaat het rechter onderwijsgebouw in, en ik het linker. 

En dan rest weer een leeg plein.

Groot-Frieslandpad

Zondag 9 januari 2022
 

Cover van de wandelgids LAW-14

Wandelen van West-Friesland (NL) naar Ostfriesland (D)

Stichting Wandelnet publiceerde in het jaar 2016 de wandelgids van het ‘Groot-Frieslandpad’, inmiddels bekend als ‘Lange-Afstand-Wandelpad 14’. Dit wandelpad begint in het Nederlandse Bergen aan Zee en eindigt in het Duitse Leer. 

De subtitel van deze wandelgids luidt ‘Wandelen van West- naar Ostfriesland’.

Het Groot-Frieslandpad loopt achtereenvolgens door de Nederlandse provincies Noord-Holland, Fryslân, Drenthe en Groningen, en loopt vanaf de Nederlands-Duitse grens door de Duitse plaats Papenburg en langs Weener - aan de Ems - naar Leer.

De wandelgids heeft deze lange route opgeknipt in de volgende zeven regio’s: 

• Noord-Kennemerland (19,8 km), 
• West-Friesland (71,3 km), 
• Súdwest-Fryslân (70,7 km), 
• Opsterland (62,3 km), 
• Kop van Drenthe (49,4 km), 
• Veenkoloniën & Westerwolde (49,7 km),
• Ostfriesland (39,1 km).

Even rekenen

De etappes maken zoveel mogelijk gebruik van onverharde wegen en paden, en gaan bij voorkeur door landelijk gebied. Op internet kun je vinden of er inmiddels wijzigingen zijn aangebracht in de route zoals die staat vermeld in de wandelgids; dat is handig en soms essentieel voor onderweg.

De route wordt onderweg in twee richtingen (heen & weer) beschreven en is zo ook prima bewegwijzerd met de van de Lange Afstands Wandelpaden (LAW) zo welbekende wit-rode markering. In enkele gevallen staat de naam 'Groot-Frieslandpad' op deze wegwijzers, onder andere op de plekken waar twee verschillende wandelpaden elkaar kruisen.

De lengte van de doorgaande route van het Groot-Frieslandpad is 362 kilometer.

Durkje en ik hebben deze totale afstand in 15 etappes gelopen - driemaal een tweedaagse en negen maal een eendaagse etappe - wat neerkomt om een gemiddelde afstand van 24,1 kilometer per etappe.

 

Vijftien wandeltrajecten

We liepen het Groot-Frieslandpad op de volgende wijze:

• Op 23 mei 2021 van Bergen aan Zee naar Eenigenburg, over een afstand van 22,8 kilometer;
• Op 24 mei 2021 liepen we van Eenigenburg naar Nieuwe Niedorp, over een afstand van 21,8 kilometer;
• Op 25 september 2021 liepen we van Nieuwe Niedorp naar Medemblik, over een afstand van 21,5 kilometer;
• Op 26 september 2021 liepen we van Medemblik naar Enkhuizen, over een afstand van 25 kilometer;
• Op 9 oktober 2021 liepen we van Stavoren naar Blauwhuis, over een afstand van 29,1 kilometer;
• Op 16 oktober 2021 liepen we van Blauwhuis naar Irnsum, over een afstand van 27 kilometer;
• Op 6 november 2021 liepen we van Irnsum naar Nij Beets, over een afstand van 27 kilometer;
• Op 19 november 2021 liepen we van Nij Beets naar Klein Groningen, over een afstand van 27 kilometer;
• Op 28 november 2021 liepen we van van Klein Groningen naar Norg, over een afstand van 28.9 kilometer;
• Op 3 december 2021 liepen we van Norg naar Schipborg, over een afstand van 24 kilometer;
• Op 11 december 2021 liepen we van Schipborg naar Veendam, over een afstand van 23,5 kilometer;
• Op 19 december 2021 liepen we van Veendam naar Wedderveer, over een afstand van 25 kilometer;
• Op 28 december 2021 liepen we van Wedderveer naar Bellingwolde, over een afstand van 20 kilometer;
• Op 2 januari 2022 liepen we van Bellingwolde (NL) naar Papenburg (D), over een afstand van 17,5 kilometer;
• Op 3 januari 2022 liepen we van Papenburg naar Leer, over een afstand van 22,4 kilometer.

Bijbelleesrooster 2021

Zaterdag 8 januari 2022
 

Cover van het Bijbellleesrooster 2021

Jaarlijkse uitgave voor iedereen toegankelijk

Elk jaar geeft het Nederlands en Vlaams Bijbelgenootschap (NBG/VBG) een Bijbelleesrooster uit. Vorige week, bij de aanvang van het nieuwe kalenderjaar, begonnen we thuis met het Bijbelleesrooster van 2022. Aan de hand van dit Bijbelleesrooster nemen we elke dag even de tijd om stil te staan bij waar het in het leven echt om gaat. Zo'n tekst zet je namelijk heel even stil en nodigt je uit om er eens over na te denken, en biedt inspiratie, bemoediging en uitdaging.

In het afgelopen jaar hebben we tot en met Oudejaarsdag aan tafel de Bijbel gelezen volgens het 'Bijbelleesrooster 2021'.

Dominee Klaas Touwen, protestants predikant te Deil en Enspijk, is de samensteller van dit leesrooster. Dit Bijbelleesrooster 2021 is een uitgave van het Nederlands en Vlaams Bijbelgenootschap.

Dit leesrooster wordt jaarlijks als klein Bijbel-inlegboekje uitgegeven. Het kan ook worden gevonden op en gratis gedownload via de website van het NBG. En je kunt het Bijbelleesrooster ook volgen via www.debijbel.nl, op je telefoon (bijvoorbeeld via de gratis app), tablet of computer.

Oecumenisch Leesrooster

Het Bijbelleesrooster bood ook in 2021 elke dag weer een korte bijbellezing. Voorheen was dat al dan niet met een dagelijks thema. Voor het jaar 2021 is dat thema wel ingevoegd. De bijbeltekstkeuze is gebaseerd op het kerkelijk jaar, zoals dat in verschillende kerken in Nederland wordt gevierd. Dit Bijbelleesrooster heeft voor de dagelijkse lezingen de zondagse bijbellezingen van het Oecumenisch Leesrooster van de Raad van Kerken als uitgangspunt gekozen. Zo sluiten de doordeweekse bijbellezingen optimaal aan bij de brede variëteit aan bijbellezingen die in verschillende kerkelijke tradities op zon- en feestdagen aan de orde komen.

B-jaar

Het afgelopen (kerkelijk) jaar 2021 was een zogenoemd 'B-jaar'. Dat wil zeggen dat in het afgelopen jaar het Evangelie volgens Marcus centraal stond. Vanaf de gouden zondag Trinitatis lazen we een groot gedeelte van het Johannes-evangelie, en naar Aswoensdag toe lazen we uit de profeet Joël.

In de Veertigdagentijd en in de Paastijd klonken de woorden uit het Jozua-boek, en in september lazen we uit Efeziërs en Zacharia. Tot slot, aan het eind van het jaar lazen we in de Adventstijd uit de profetieën van Maleachi, Sefanja en Jesaja.

Bijbelboeken en dagthema's

Het bijbelleesrooster biedt zowel bekende als minder bekende bijbelteksten, die zijn bedoeld om er een moment over na te denken.

Behalve de bovengenoemde bijbelboeken, is in het afgelopen kalenderjaar volgens het Bijbelleesrooster 2021 ook gelezen uit de bijbelboeken: Psalmen, Genesis, Romeinen, 1 en 2 Petrus, Deuteronomium, Jozua, Ezechiël, 1 Johannes, Spreuken, Galaten en Lucas.

Enkele uitnodigende dagthema's van het afgelopen jaar waren bijvoorbeeld: Gave gaven, Hoop doet leven, Herderlijke zorg, In 't verleden ligt het heden, Onthullend nieuws, Bijzondere positie, Onze hulp, Een geschenk uit de hemel, Aanvaard elkaar, Zelfbeheersing en Nieuwe wegen.

Het Bijbelleesrooster vermeldt ook de christelijke feestdagen van het lopende kalenderjaar.

Elke maand werden de gebruikers van het Bijbelleesrooster uitgenodigd om kennis te nemen van een illustratie over bijvoorbeeld een muziekinstrument dat in de Bijbel wordt genoemd..

Nederlands en Vlaams Bijbelgenootschap

Met het uitgeven van dit Bijbelleesrooster wil het Bijbelgenootschap het bijbellezen toegankelijker maken. Het rooster kan worden gebruikt als handvat om de Bijbel te lezen, om geïnspireerd te worden, waarbij de bijbelteksten je helpen om Gods aanwezigheid in je leven te ervaren.

Zo'n bijbelleesrooster biedt je een rustpunt in de hectiek van alledag.

debijbel.nl

Het is de missie van het Nederlands en Vlaams Bijbelgenootschap om de Bijbel dicht bij mensen te brengen.

Het Bijbelleesrooster verwijst daarom ook naar het digitale bijbelplatform debijbel,nl, waar veel informatie kan worden gevonden over allerlei onderwerpen die met de Bijbel te maken hebben. Op die site kun je onder andere De Nieuwe Bijbelvertaling lezen. En met een gratis account heb je de beschikking over heel veel extra achtergrondinformatie op deze bijbelsite, zoals uitleg, foto's, veel verschillende bijbelvertalingen, filmpjes, kaarten, tijdlijnen, bijbelleesplannen, afbeeldingen, enzovoort. Alle leden zorgen er door hun ledenbijdrage voor dat deze website en alle andere bijbelwerk steeds verder wordt uitgebreid en verbeterd.

Kijk maar eens op: debijbel.nl of op de gratis app Mijn Bijbel, die beschikbaar is voor Apple en Android.

Drenthepad van Ansen naar Diever

Donderdag 6 januari 2022
  

Bij het Finse Meertje ofwel Het Gat van Berend Boer op het Uffelterzand

Wandelen door Nationale Parken

In 1996 publiceerde Nivon Natuurvrienden Nederland haar wandelgids van het Drenthepad, dat deel uitmaakt van het landelijk netwerk van doorgaande, meerdaagse wandelroutes in Nederland. In 2021 kreeg ik voor mijn verjaardag van onze kinderen onder andere de routegids van dit pad, in de 6e druk van 2019. Dit Drenthepad is een zogenoemd Streekpad, nummer 6, waarmee je het oer-Drenthe ontdekt, al wandelend door Drenthes Nationale Parken en door het Geopark, op het oudste naoorlogse langeafstandswandelpad van Nederland. Het is een pad om te genieten van Drenthe, over paden en wegen, langs akkers en weiden, door bossen en over heide, over het zand en door het veen. In Geopark De Hondsrug maak je kennis met de prehistorie van de provincie Drenthe. Onderweg ervaar je de rust en ruimte van deze mooie provincie.

• Nadat je bent vertrokken uit Beilen, kom je al snel in één van de mooiste natuurgebieden, om daar de uitgestrektheid van het Nationaal Park Dwingelderveld te ervaren. 
• Via Havelte, door het Holtingerzand en door Diever kom je in het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Uitgestrekte bossen, heide en stuifduinen laten je genieten van Drenthe op zijn mooist. 
• Tussen Leek en Eelde (in de Drents-Groningse Wolden) beleef je de Onlanden en voert het Drenthepad je langs schitterende landgoederen. 
• Je betreedt het Nationaal Park Drentsche Aa; een gebied dat als stroomdal is opgebouwd uit tientallen diepjes, stroompjes en romantisch kronkelende beken, in een landschap van heide, kleurrijke hooilanden en esdorpen.  
• Al snel kom je daarna in het UNESCO-Geopark. Op de Hondsrug wandel je door de Strubben en het Kniphorstbosch op het oostelijk deel van het Drenthepad. De route voert hier door het ‘Pompeï van Drenthe’: het enige archeologische reservaat van Nederland. met grafheuvels, hunebedden en middeleeuwse karrensporen. De route leidt je over de Hondsrug langs grafheuvels, hunebedden en middeleeuwse karrensporen naar het grootste hunebed van Nederland in Borger en je komt langs het Hunebed-centrum. 

Onderweg op het Drenthepad maak je ook kennis met Pingo-ruïnes, ontstaan in de laatste ijstijd. 

Kortom, dit is een langeafstandswandeling door het ontstaan van het gebied, van de provincie Drenthe.

Drenthepad in 58 etappes

Het Drenthepad bestaat uit 58 afzonderlijke etappes, welke allemaal omschreven zijn de wandelgids, met daarin veel informatie over de route en over wetenswaardigheden onderweg. De kortste etappe is 2,5 kilometer en de langste etappe is 7,5 km. Tussen Beilen (start) en Beilen (finish) kun je zelf de lengte van elke dag-etappe bepalen.

Achtereenvolgens loop je:

• 32,5 kilometer door het Dwingelderveld;
• 19 km over de Havelterberg;
• 20,5 km door het Drents-Friese Wold;
• 20,5 km door het Fochteloërveen en Veenhuizen;
• 31 kilometer door Noord-Drentse esdorpen;
• 17,5 km door de Drents-Groningse Wolden;
• 33,5 km door de Drentse Aa;
• 57 km over de Hondsrug;
• 35,5 km door Zuid-Drentse esdorpen;
• 62 km door het Hart van Drenthe.

 

Dwingelderveld en Havelterberg

Nu wij afgelopen maandag het Groot-Frieslandpad hebben afgesloten, beginnen we vandaag aan dit nieuwe wandelproject van het Drenthepad. Aanvankelijk was het de bedoeling om te beginnen met de eerste vijf etappes vanuit Beilen, de startplek van het pad. De derde en vierde etappe gaan over de Dwingeloosche Heide. Natuurmonumenten heeft echter het fietspad de Benderse - dat dit heideveld doorkruist - tijdelijk afgesloten in verband met grootschalig onderhoud, hetgeen betekent dat we een groot deel van de eerste vijf etappes niet zouden kunnen lopen. Daarom hebben we er gisteravond voor gekozen om deze eerste vijf etappes in later instantie te gaan lopen, en vandaag het Drenthepad te beginnen met de etappes 6 tot en met 9. 

De 6e etappe is de laatste door het Dwingelderveld en de 7e tot met de 9e etappe zijn alle drie etappes over de Havelterberg. De totale afstand van de vier etappes die we vandaag wandelen, is 24,5 kilometer. We beginnen in Stroovledder en lopen vandaag naar Diever.

   

Van Stroovledder naar Uffelte

Met beide auto's rijden we om 8:20 uur van Feinsum naar Diever. Thuis is het twee graden boven nul, maar naarmate we verder naar het zuiden rijden, daalt de temperatuur naar twee graden onder nul. Ten zuiden van Drachten - waar de temperatuur beneden het vriespunt ligt - is het aanzien van het landschap winters, met een dunne laag rijp over velden en akkers.

Vanuit Diever rijden we met de andere auto naar Stroovledder, waar we de auto achterlaten, want dit is het startpunt van vandaag.  

Vanaf startpunt Stroovledder, bij boerderij De Dollard, gaan we om 10:00 uur de zandweg van de Kattemade op. De toplaag van dit zandpad is nog licht bevroren. Als we een voetstap op de toplaag van het zand zetten, voel je heel even de weerstand van de bevroren bovenste laag, en dan zak je een eindje door die bevroren zandkorst heen, om vaste grond te krijgen op de niet bevroren zandgrond. 

Verderop op de Koematenweg - ook een zandpad - geldt hetzelfde. De waterplassen in het zandpad zijn bevroren. Ze zijn bedekt met een heel dun laagje ijs, waar soms ook al geen water meer onder ligt. Het ijs vertoont prachtig decoratieve vormen. In Fryslân noemen we dit ultradunne ijs ook wel 'bomiis'. Enkele foto's die ik op dit zandpad van die mooie ijspatronen heb gemaakt, staan in dit verslag tussen de teksten. 'Bomiis' is een mooie illustratie van iets wat niet is gemaakt, maar dat is ontstaan.

Door de Anser Hooilanden lopen we vanaf Hooge Stukken over de Madeweg en de Mandematenweg naar een bosperceel. Dat bosje doorkruisen we over drassige bospaden. Op de Reestweg vind ik tussen de balken van een bankje een wit doosje, met daarin een klein maar fijn kunstwerkje van speksteen, waarschijnlijk achtergelaten door de maker, voor de oplettende passant. Een soort 'happy stone', maar dan anders.

We steken de Oude Vaart over, en komen dan aan bij de Drentse Hoofdvaart bij Uffelte.

Van Uffelte naar Holtingerzand

Via de 1e Uffelter Brug steken we de Drentsche Hoofdvaart over, en dan proberen we een kop 'coffee to go' te scoren bij het wegrestaurant aan de overzijde van de vaart. Het bordje 'Open' hangt bij de ingang, en je wordt gewezen op de 'Bel'. Maar de deur is gesloten en er is geen bel, dus koffiedrinken zal hier niet lukken. 

Daarom lopen we door, de Dorpsstraat in. Aan het begin van de Dorpsstraat zijn drie rietdekkers aan het werk om de rieten kap van het voorhuis van een oude boerderij met riet te dekken. We raken in gesprek met de eigenaar van het rietdekkersbedrijf, die verguld is met het schitterend zonnige winterweer van vandaag. Gisteren kon hij vanwege het slechte weer geen buitenwerk doen, maar vandaag is het met z'n drieën alle hens aan dek om al werkend te profiteren van het uniek mooie winterweer van vandaag.

Bij Herberg De Roskam in Uffelte vragen we de eigenaar of we een kop 'koffie to go' kunnen kopen en of we even op zijn houten bank buiten mogen pauzeren. Het tamelijk cynische taalgebruik van de eigenaar maakt ons wel duidelijk dat deze horeca-uitbater het waarschijnlijk erg moeilijk heeft met de huidige Corona-beperkingen die op zijn bedrijfsvoering momenteel van toepassing zijn. Sneu voor ons, maar tragisch en erger voor deze uitbater.

We blijven de lange Dorpsstraat volgen, totdat we bij het Westeinde het bos van het Uffelterzand in gaan. In het bos passeren we het Finse Meertje, ook wel Het Gat van Berend Boer genoemd. 

Langs de Studentenkampweg tussen de schaapskooi en de prehistorische grafheuvels zien we in de ondergrond nog de staven van het voormalige smalspoor dat hier vroeger waarschijnlijk in de turfwinning werd gebruikt.

Nadat we enkele oude en gerestaureerde grafheuvels hebben gepasseerd vinden we aan het eind van het Leemkuilpad een bank. De hagelstenen - die we ook rondom ons op de bosbodem al zagen - liggen hier ook nog op de zitbank, dus die vegen we eraf en dan nemen we plaats op deze houten bank, om hier volop in de zachtwarme winterzon te genieten van onze koffiepauze met een broodje en onze in de thermoskan meegenomen koffie. Wat een weldaad om zo heerlijk vol in het zonlicht even uit te rusten van de eerste (ongeveer) tien kilometers.

Van Holtingerzand naar Oosterzand

Over een drassig bospad gaan het daarna verder naar de Havelterberg. Bij Het Hunehuis buigen we af naar het noorden, om dan het militair oefenterrein op het uitgestrekte heideveld van Havelte Oost op te gaan. Op een kruising van twee zandpaden zitten de twee jonge moeders even te rusten, die ons zojuist tijdens onze koffiepauze passeerden, beiden een baby in een draagzak, de één op de buik en de ander op de rug.

Langs een fietspaadje richting Westerzand ligt ook een heel dun laagje ijs op de greppels. Door het ijspatroon heen kun je de onder water staande grassen in de greppel met prachtige geel-groene kleurschakeringen zien, door het volle zonlicht dat door het flinterdunne ijslaagje heen schijnt. Ook hier weer - net zoals eerder bij het bomiis - niet door mensen gemaakt, maar ontstaan door een combinatie van natuur-elementen.

Op het Holtingerveld wandelen we over een schaduwrijk asfaltpaadje - bedekt met hagel - het bos van het Westerzand in. Verderop passeren we het veenmeertje Meeuwenkolonie, waar we overigens geen meeuw aantreffen. Wel zien we aan de overzijde van de Studentenkampweg een kudde Schotse Hooglanders grazen langs de bosrand.

Dieper gaan we dit bosperceel van het natuurreservaat Holtingerveld in. Even later wandelen we om een aaneenschakeling van twee andere veenmeren heen, het Brandeveen, gegraven in de verveningstijd, toen hier turf werd gewonnen om als fossiele brandstof te dienen. 

Zo lopen we over van het Westerzand in het Oosterzand, het oostelijke bosperceel van het Holtingerveld. Waar we even later het Oosterzand-bosperceel over het Wittelterveldpad verlaten, vinden we nabij een Rustpunt een bankje, waarop we om 14:00 uur plaatsnemen voor onze lunchpauze. 

Van Oosterzand naar Diever

We hebben nu 18 kilometer afgelegd, en dus nog 6,5 kilometer te gaan tot in Diever. 

De route gaat verder over De Broeken. Over een zandpad draaien we achter een boerderij langs, om dan ten zuiden van Wittelte over veldpaden langs boomsingels naar de Wittelterweg te lopen. Bij het voormalige tolhuis gaan we de onverharde Tolhuisweg op, om zo van de Witte Heuvel in de richting van de Oosteresch te lopen. 

Over de stijgende Meester Boerweg gaan we de hoger gelegen es van Oosteresch op. Over een smal schouwpad tussen een sloot en en boomsingel maken we de oversteek van de Meester Boerweg naar de Holtenweg. Zo langzamerhand verliest de zon haar kracht, en wordt het al weer een beetje kouder, ook omdat de wind iets aan kracht wint.

Vanaf nu blijven we voortdurend de Holterweg volgen, totdat we bij het buurtschap Oldendiever het dorp Diever binnenwandelen. 

Over Het Bulte lopen we op de Kloosterstraat zo de dorpskom van Diever binnen. Deze Kloosterstraat blijven we volgen, totdat we arriveren op de Brink van Diever. Op de Brink maken we nog een rondje om de eeuwenoude Sint-Pancratiuskerk, en daar kopen we bij de plaatselijke bakker nog iets lekkers om dat mee te nemen naar Westerbork, waar we bij het gezin van Baukje & Rauke nog even gaan koffiedrinken, alvorens we met onze logé Elwin weer naar Feinsum rijden.

Deze 6e tot en met 9e etappe van het Drenthepad waren voor ons de eerste wandeling op dat Drenthepad, en wij kunnen stellen dat de combinatie van deze prachtige route met het fantastische winterzonnige weer deze dag als een buitengewoon mooie wandeldag heeft gemaakt.

 

Groot-Frieslandpad van Papenburg naar Leer

Maandag 3 januari 2022
  

Starten bij de Meijer Werft in Papenburg

Wandelen van West-Friesland (NL) naar Ostfriesland (D)

Stichting Wandelnet publiceerde in het jaar 2016 de wandelgids van het ‘Groot-Frieslandpad’, inmiddels bekend als ‘Lange-Afstand-Wandelpad 14’. Dit wandelpad begint in het Nederlandse Bergen aan Zee en eindigt in het Duitse Leer. De lengte van dit wandelpad is 362 kilometer. De subtitel van deze wandelgids luidt ‘Wandelen van West- naar Ostfriesland’.

Het Groot-Frieslandpad loopt door de Nederlandse provincies Noord-Holland, Fryslân. Drenthe en Groningen, en loopt vanaf de Nederlands-Duitse grens door de Duitse plaats Papenburg en langs Weener naar Leer.

De wandelgids heeft deze lange route opgeknipt in de volgende zeven regio’s: Noord-Kennemerland (19,8 km), West-Friesland (71,3 km), Súdwest-Fryslân (70,7 km), Opsterland (62,3 km), Kop van Drenthe (49,4 km), Veenkoloniën & Westerwolde (49,7 km) en Ostfriesland (39,1 km).

Afsluiting in Ostfriesland

Gisteren arriveerden we in Papenburg, dus daar begint vanmorgen onze volgende – en daarmee laatste - etappe op het Groot-Frieslandpad. Vandaag gaan we de tweede etappe lopen door het Duitse Ostfriesland, over een afstand van 22,4 kilometer, van Papenburg naar Leer.

Deze etappe maakt overigens deel uit van een tweedaagse wandeltocht, want voorafgaand aan onze overnachting van afgelopen nacht in Papenburg, hebben we gisteren de etappe van Bellingwolde naar Papenburg gelopen.

We doen het vanmorgen rustig aan, want we worden aan het eind van de middag voor een vroege verjaardagsvisite van Jan Wijbe in Meerstad verwacht, dus pas om 9:30 uur gaan we van start op de plek waar we gisteren onze voorgaande etappe beëindigden, op het uitgestrekte bezoekersparkeerterrein van de Papenburger Meijer Werft.

Het is droog als we vanmorgen vanuit ons Walker (WH) Hotel in het centrum van Papenburg naar de Meijer Werft rijden. De temperatuur schommelt vandaag rond de 10 graden Celsius, en het blijft de hele wandeldag droog. Er waait wel een stevige zuidwesten wind, maar omdat we nagenoeg de hele dag in noordoostelijke richting lopen, waait de harde wind ons comfortabel in de rug, hetgeen het wandelen vergemakkelijkt en versnelt.

Langs de Ems-rivierdijk

We volgen vandaag tot aan Kloster Muhde voortdurende de rivierdijk van de Ems. Op het eerste deel lopen we tussen de Ems-dijk en de scheepswerf van Meijer Werft. Rechts zien we naast de kolossale scheepshallen het immens grote scheepsdeel van een cruiseschip in het water liggen, langs de kade van de scheepswerf.

Al snel komen we bij de grote zeesluis naar de Ems. Zodra we die hebben overgestoken, komen we bij de kleinere sluis. Omdat daar momenteel aan wordt gewerkt, moeten we langs de sluiskolk naar de andere sluisdeuren lopen, waar we de sluis wel over kunnen steken.

Daarna gaan we weer terug naar de voet van de Ems-dijk, en lopen we Papenburg uit, waar we aan onze rechterhand de plaats Völlen passeren. Het pad langs de rivierdijk ligt onder langs de dijk, dus we lopen heerlijk in de luwte van de Ems-dijk, en de wind die we voelen, duwt ons in de rug comfortabel voorwaarts. Het is bewolkt, maar hier en daar zien we blauwe gaten in de bewolking.

Witte borden langs het pad geven aan wanneer we weer 500 meter hebben gelopen, en zo kunnen we vandaag tot aan Leer alsmaar het aantal kilometers langs de dijk blijven volgen.

Geen koffie in het veerhuis van Mitling Mark

Na ongeveer vijf kilometer komen we aan bij het dorpje Mitling Mark. We weten dat er in dit dorp een hotel-restaurant is, het zogenoemde Fährhaus, maar we vermoeden dat we daar zo vroeg op de maandagochtend nog geen koffie kunnen drinken. Toch vragen we een ons tegemoetkomende man die zijn hond uitlaat of het Fährhaus misschien toch open is. De man vermoedt dat het dicht is, maar weet het niet zeker. 

In één van de tuinen rechts van ons staat een nog verlate kerststal-opstelling. Iets verderop komen we bij het Fährhaus, waar een mededelingenbord staat dat deze horecagelegenheid in verband met vakantie van de eigenaren tot in elk geval 20 januari 2022 gesloten is. Kortom, vandaag kunnen we nergens een kop koffie drinken onderweg, want verderop zijn er tot aan Leer geen horecagelegenheden.

Nóg een klein eindje verder zien we de opgang de dijk op en de dijk over, naar de pont die hier voor fietsers en wandelaars heen en weer vaart over de rivier.

Nog steeds geen spoorbrug bij Weener

Zonder koffie gedronken te hebben, gaan we moedig voorwaarts langs de dijk. Af en toe horen we links van ons achter de Ems-dijk de zwaar ronkende scheepsmotoren van de schepen die de Ems op en af varen. We zien ze echter niet, want de dijk is hoog tussen ons en de schepen.

Twee kilometer verderop komen we bij het plaatsje Hijkenborg. Hier eindigt momenteel de spoorlijn vanuit Duitsland (Bremen) richting Nederland (Groningen), via Weener aan de andere zijde van de Ems.

Zes jaar geleden heeft een rivierschip zowel de rivierbrug als ook het fundament van deze spoorbrug dusdanig zwaar beschadigd dat de spoorbrug van haar fundamenten is verwijderd, om te worden vervangen door een nieuwe brug. Aan onze zijde is een groot werkterrein aangelegd waar de brug opgebouwd kan worden om die te zijner tijd te plaatsen op de herstelde fundamenten. Nu al zes jaar lang is dus de verbinding voor de trein en voor fietsers en voetgangers tussen beide plaatsen verbroken. Voor ons betekent het ook dat wij nu niet even voor een koffiepauze de spoorbrug kunnen oversteken, teneinde in Weener een kop koffie te gaan drinken.

Vlak vóór het oude spoorviaduct staat wel een schuilhut, dus daar gaan we eerst wel even een broodje eten alvorens we verder wandelen.

Van Dorenborg naar Esklum

Voorbij het gemaal van het plaatsje Coldemüntje komen we langs een veengebied, dat ligt in de driehoek tussen Coldemüntje, Grotegaste, Dorenborg en de Ems. In dit veengebied zijn recent alle bomen gerooid. Hoge bulten boomstammen en snoeihout liggen opgestapeld her en der in het veld. Een kraan is bezig om boomstammen op een vrachtwagen met aanhanger te laden. Twee andere vrachtwagens staan al in de wacht om straks geladen te worden. 

Na Dorenborg passeren we het plaatsje Driever, dat wat verder van de dijk af ligt in de lage veenpolder. Ondertussen brak de zon steeds al heel even door de wolken, en als dat net even enkele minuten duurt, lukt het me om samenwandelend langs de rivierdijk een foto te maken van de door de laagstaande winterzon vóór ons uitgeworpen lange schaduwen te maken.

De route voert ons op een gegeven moment over de rivierdijk heen. Daarmee wordt voorkomen dat we kilometers ver langs de doorgaande verkeersweg moeten lopen. We lopen nu op een met schapenkeutels bezaaid betonpad tussen de dijk en de uiterwaarden van de rivier. Daarbij passeren we ook het dorpje Kloster Muhde, maar omdat de dijk zo hoog is rechts van ons, zien we niets van het dorpje.

Pas bij Esklum steken we de dijk weer terug over, om dan binnendijks het dorpje Esklum binnen te lopen. We maken een rondje om de 13e eeuwse dorpskerk van Esklum. De oude kerkmuren zijn in de loop van de eeuwen verzakt en wijken naar buiten. Verder ziet de kerk met de nieuwere kerktoren er nog prima uit. Bij het koor van de kerk staat op het kerkhof een monument ter nagedachtenis aan de uit Esklum afkomstige gevallenen van de Eerste en Tweede Wereldoorlog. 

Heen en weer langs de Leda

Binnendijks lopen we vanuit Esklum verder langs de verkeerweg aan de voet van de rivierdijk. Onze richting is - ook merkbaar aan de zijwind - veranderd, want we lopen nu in oostelijke richting parallel aan de Leda, die achter ons uitmondt in de Ems. Even later passeren we het plaatsje Heerenborg.

Daar bereiken we een spoorlijn en een spoorbrug. Deze spoorbrug heeft een fiets- en wandelpaadje, dus die kunnen we nu gebruiken om de Leda over te steken naar Leer. Leer ligt namelijk aan de overzijde van de Leda.

Aan de andere kant van de Leda lopen we in tegengestelde richting over de kruin van de rivierdijk. Links onder ons de rivier de Leda, en rechts van ons de stad Leer met haar grote waterpartijen en bedrijven(terreinen). Op dit stuk in westelijke richting merken we maar weer eens hoe hard het vandaag waait, want we moeten hier boven op de grasdijk behoorlijke opboksen tegen de stormachtige wind vanuit het zuidwesten.

Bestemming Leer

Nadat we de brug in de dijk zijn overgestoken, draaien en dalen we af naar Leer. Door allerlei straten voert de route ons dan naar en door het voetgangersgebied van het stadscentrum van Leer. Leer heeft een mooi en oud stadscentrum, en het is hier behoorlijk druk, want in tegenstelling tot in Nederland zijn hier de winkels en de horeca wel open. Om ons heen horen we op straat ook regelmatig Nederlands spreken, van al de Nederlanders die vandaag in Leer komen shoppen, onder andere omdat dat in Nederland in de strijd tegen Corona momenteel niet kan.

Aan het eind van de voetgangerszone staat de parkeergarage waarin we gisteren onze auto hebben achtergelaten. Voordat we naar de auto gaan, stappen we om 14:15 uur eerst een banketbakkerszaak/-café binnen, waar je ook koffie kunt drinken. Nu wij het 362 kilometer lange wandelpad van het Groot-Frieslandpad hebben afgerond vandaag, past het ons inziens wel om dit heuglijke feit te vieren met een grote kop koffie met gebak, dus zo gezegd, zo gedaan. Bovendien is het ook de eerste kop koffie van vandaag, dus ook in dat opzicht is het zo halverwege de middag wel gepast om een eerste kop koffie te drinken.

Na deze koffiepauze lopen we naar de Frisia-parkeergarage tegenover het treinstation van Leer, waar het Groot-Frieslandpad eindigt, en stappen we in onze auto. Dan rijden we naar Papenburg waar we onze andere auto afhalen, en tot slot rijden dan voor een vroege verjaardagsvisite voor Jan Wijbe naar Meerstad, waar we de avondmaaltijd nuttigen, alvorens we huiswaarts keren.