Artificial Intelligence in Education

Vrijdag 30 juni 2023
 

Farewell Party in Meppel

Enkele jaren geleden meldde mijn gewaardeerde ex-collega Peter Elting me dat hij vandaag wegens pensionering officieel afscheid zou nemen van NHL Stenden Hogeschool.

Vanmiddag ben ik bij zijn 'farewell party' in de hogeschoolvestiging te Meppel, de vestiging waar de internationale lerarenopleidingen zijn gehuisvest op deze gezellige internationale campus, waar studenten van veel nationaliteiten een rijke leeromgeving krijgen aangeboden.

Artificial Intelligence in Education

Deze afscheidsmiddag begint met een lezing door professor Heeok Heo, werkzaam bij de 'Department of Computer Education' van de 'Sunchon National University' in Zuid-Korea.

Haar specialisme ligt op het gebied van de onderwijs- en leertheorieën in door ICT-technologie ondersteunde leeromgevingen en in lerarenopleidingen. 

Haar belangrijkste onderzoeksthema's liggen in de breedte van filosofische conceptualiseringen van leerervaringen via geavanceerde technologieën in het onderwijs tot het ontwerpen van geavanceerde leermodellen in het hoger onderwijs. 

Ze is betrokken geweest bij veel internationale samenwerkingsprojecten, en haar recente onderzoekswerk houdt verband met het ontwerpen van lerarenopleidingen, waar gebruik wordt gemaakt van kunstmatige intelligentie in educatieve omgevingen. 

 

Kunstmatige intelligentie ook binnen lerarenopleidingen

In haar lezing maakt ze onderscheid tussen het leren 'met' kunstmatige intelligentie (Artificial Intelligence) en het leren 'over' kunstmatige intelligentie.

Kunstmatige intelligentie faciliteert de interactie tussen student, docent en computer. Deze technologie kan bijdragen aan differentiatie binnen klassenverband, en faciliteert persoonlijke leerroutes van studenten. Toch blijft volgens haar de persoon van de docent van doorslaggevend belang voor het onderwijs.

Daarna vertelt ze dat het Koreaanse onderwijsbeleid zich richt op de volgende zaken: Kunstmatige intelligentie is opgenomen in het nationale onderwijscurriculum, Experts op het gebied van kunstmatige intelligentie moeten met elkaar in contact worden gebracht in en voor het hoger onderwijs, waaronder ook de lerarenopleidingen, en Voor lerarenopleidingen moeten digitale leermiddelen worden ontworpen.

Aan het eind van haar lezing reflecteert ze nog even op de actuele situatie in het onderwijs, waarbij ze onder andere noemt dat er ook in Zuid-Korea nog wel sprake is van een mismatch tussen de snel voortschrijdende technologie enerzijds, en de mate waarin de docenten in het onderwijs deze nieuwe technologie accepteren en implementeren. Ook ziet ze nog wel een kloof inzake de acceptatie van kunstmatige intelligentie door docenten enerzijds en studenten anderzijds.

Wat volgens haar het onderwijs op dit gebied in elk geval zal gaan helpen, is het continue upgraden van de hardware (computer devices) en de software (computer programma's).
Verder is er ook in Zuid-Korea nog wel een weg te gaan om het gebruik van techniek & technologie ten dienste te stellen van het behalen van de gestelde onderwijsdoelen.

Afscheidsreceptie met lof

Na deze interessante lezing van dr. Heook Heo verlaten we de 'Design Factory' van de internationale lerarenopleidingen van NHL Stenden Hogeschool, en gaan we over naar de kantine van de Meppeler hogeschoolvestiging, waar direct aansluitend de officiële afscheidsreceptie voor Peter Elting plaatsvindt. 

Daar wordt Peter buitengewoon en vooral welverdiend waarderend toegesproken door zijn afdelingsdirecteur Jantine Kuijpers, die Peter roemt om zijn enorm grote en goede bijdrage aan de huidige hogeschool en aan het onderwijs van alle rechtsvoorgangers van de huidige hogeschool.  

Ook de vestigingsmanager van NHL Stenden Hogeschool Meppel - Ton Gelmers - spreekt Peter op persoonlijke wijze toe.

Beide afscheidsspeeches benadrukken de veelzijdige en boeiende loopbaan van bijna veertig jaar ervaring in de hogeschool, en ook zijn uitzonderlijke pioniersmentaliteit en doorzettingsvermogen. Ook zijn grote betrokkenheid bij en passie voor innoverend hoger onderwijs wereldwijd worden sterk geroemd.  

Daarna wordt aan Peter in het bijzijn van de ongeveer zeventig receptiegasten door een aanwezige Turkse hoger onderwijscollega aan Peter namens een Europees hoger onderwijsconsortium een grote gedenkschaal aangeboden, waarmee ook Peter zijn kwaliteiten in het samenwerken met hoger onderwijsinstellingen wereldwijd worden geroemd.

Onderwijsmedewerkers die zich zo met hart en ziel hebben verbonden aan het pionieren in het onderwijs, en daarbij ook zulke goede resultaten boeken als in dit geval zoals bij Peter Elting, verdienen bij hun pensionering alle lof, en die lof komt Peter vandaag alleszins en ruimschoots toe.

Door de onlanden van de Aengwirder turfsnijders

Woensdag 28 juni 2023
 

Langs de Binnendykster Haadfeart

Wandelen door de Aengwirder onlanden
Het heeft vannacht en vroeg in de ochtend behoorlijk geregend, na een wekenlange periode van droogte.

We zijn van plan om vandaag een korte wandeling te maken in de regio van Tjalleberd en Gersloot, maar we wachten vanmorgen eerst wel even het einde van de buien af.

De buienradar voorzegt dat het na elf uur vanmorgen droog is en Omrop Fryslân meldt bij de weersvoorspelling dat het vanmiddag droog zal blijven.

Optimistisch dat het wel wat mee zal vallen met de regen, gaan we derhalve in de tweede helft van de ochtend op pad. We gaan wandelen door de Friese streek Aengwirden.

Daartoe rijden we met de auto van Feinsum naar het Friese Tjalleberd, waar we de auto parkeren nabij de Aengwirder Tsjerke. Hier begint onze wandeling van vandaag.

Gedurende deze korte wandeling van zo'n zeven kilometer blijft er neerslag vallen in de vorm van hele lichte miezerige motregen. Echt nat word je weliswaar niet, maar helemaal droog blijf je dus ook niet. De temperatuur schommelt rond de 16 à 17 graden Celsius.

Van Tjalleberd door de lage venen naar Gersloot

Op de kruising van de Pastoriesingel/Kluft en de Aengwirderweg passeren we het kunstwerk van een turfsnijder, dat ons wijst op de veen- en turf-historie van de Aengwirder dorpen in deze streek.

Door de nieuwbouwwijk van De Kluft verlaten we Tjalleberd in noordelijke richting. 

We volgen een eindje bospad en verderop het schouwpad naar de Bûtendykster Haadfeart. Het hoge gras is hier, en verderop in het onland, nog door en door nat, dus binnen de kortste keren zijn schoenen, sokken en broekspijpen doorweekt van het regenwater, en toch deert ons dat niet tijdens het lopen.

Langs de Bûtendykster Feart komen we bij de brug over de Albert Mol's Menninge. Na het kruisen van deze asfaltweg blijven we het schouwpad langs de Bûtendykster Feart volgen.

Voordat de vaart afbuigt naar het noorden, gaan we rechtsaf verder, over het graspad tussen een sloot en een langgerekt bosperceel. 

Weer teruggekeerd op de Aengwirderweg volgen we die in de richting van Gersloot.

Terug door de hoge veren langs de Binnendykster Haadfeart

Bij de Vasthi-Hoeve van Gersloot lopen we over een speeltuinterrein naar het schouwpad langs een langgerekt bosperceel, op weg naar de Binnendykster Haadfeart. 

We zouden hier wederom het schouwpad langs deze vaart door het onland kunnen volgen, maar tot onze verrassing loopt er ook een smal bospad door het langgerekte bosperceel, dat parallel aan de vaart ligt. Dat bospad volgen we derhalve, totdat we naar het zuiden moeten afbuigen om op de Haudmare te komen.

Die asfaltweg volgen we dan tot aan de Pastoriesingel ten zuiden van Tjalleberd.

Aan de noordzijde van de Binnendykster Haadfeart kunnen we dan over het schouwpad tussen de vaart en een bosperceel verder.

Over onverharde paden tussen bos en sloot komen we even later alweer uit op de Aengwirderweg, maar nu in de bebouwde kom van Tjalleberd.

Nu hoeven we alleen nog maar het voetpad langs de Aengwirderweg te volgen, totdat we bij de Aengwirder Tsjerke de Pastoriesingel weer op kunnen, om naar onze daar geparkeerd staande auto te lopen.
Inclusief enkele korte intermezzo's hebben we deze wandeling binnen twee uren gelopen. Het motregent nog steeds, maar heel licht, dus zonder paraplu en/of regenkleding hebben we deze wandeling toch prima kunnen doen.

Bestuursvergadering in Nijkleaster-Westerhûs te Hilaard

Dinsdagavond 27 juni 2023
 

Welkom in het klooster van Nijkleaster-Westerhûs te Hilaard

Zomervergadering in de Refter
Vanavond hebben we de laatste bestuursvergadering van dit werkseizoen voor Stifting Nijkleaster. Normaal vergaderen we in de Voorkerk van de Sint-Radboudkerk te Jorwert, maar voor deze keer komen we bijeen in de Refter (eetzaal) van klooster Nijkleaster-Westerhûs, op het kloostercomplex van Nijkleaster te Hilaard.

We beginnen met het belangrijkste op dit moment, namelijk het lief en leed, want dan gaat het om het wel en wee van allen - en enkelen specifiek - van onze Friese kloosterbeweging van Nijkleaster.

Dan bespreken we de follow up van onze vorige bestuursvergadering van ruim een maand geleden.

Bestuurszaken van Nijkleaster

En dan komt een groot aantal bestuurszaken aan bod, bijvoorbeeld over het jaarverslag, ons routeplan voor eerst de komende zes maanden, en dan wat daarop volgt na de komende jaarwisseling; verder de resultaten van de jaargesprekken met medewerkers, en tot slot komt de voortgang op de afwikkeling van de laatste bouwzaken nog aan de orde.

Aan het eind van de vergadering bespreken we onze plannen aangaande de begeleiding van de 17 kloosterlingen die zich tijdens het afgelopen Pinksterfeest hebben verbonden aan onze Protestantse Kloostergemeente Nijkleaster-Westerwert, en we blikken nog even vooruit naar de personele bezetting van de kerkdiensten die we in het komende zomerseizoen organiseren in de kloosterkerk van Nijkleaster, in de Sint-Radboudkerk van Jorwert.

Avondviering in de kapel

Ter afsluiting gaan we rond 21:30 uur van de Refter naar de Kapel, in de kelder onder het voorhuis van de kloosterboerderij, om daar met kleasterlingen deel te nemen aan de dagelijkse avondviering. 

In stilte verlaten we na de avondsluiting de kapel, en gaat ieder op weg naar huis. De interne kloosterlingen sluiten af, blijven achter, om te overnachten in het kloostercomplex.

Wandeltraining voor Proefdiervrij

Dinsdag 27 juni 2023
 

Sonja passeert Refugio Ultreia Feinsum

Een pelgrim als wandelaar in Feinsum
Halverwege de ochtend komt een wandelaar van het Jabikspaad af naar onze Refugio Ultreia Feinsum. Is het een wandelaar, of is het een pelgrim.

We maken kennis met elkaar. Het blijkt Sonja Tepper te zijn, woonachtig op Het Bildt, en vandaag wandelend in de haar bekende regio.

Ze vertelt dat ze aan het trainen is voor de Nijmeegse Vierdaagse, en dat ze nu onderweg is vanuit Stiens naar huis. Zojuist ontdekte Sonja dat ze op dit moment op het Jabikspaad loopt, en toen ze onze refugio zag staan, met de voor pelgrims zo bekende pelgrimssymbolen, riep dat de nodige herkenning op. Want, zo vertelt ze, ze heeft in het jaar 2004 de Camino (het pelgrimspad) van het Franse Saint-Jean-Pied-de-Port naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela gelopen.

En de symbolen die ze op onze refugio ziet staan - zoals de Sint-Jacobsschelp en de (gele) caminopijl - die (her)kent ze als ervaren pelgrim natuurlijk heel goed.

Proefdiervrij

Haar shirt en het informatieblad achter op haar rugzak vielen mij direct al op. Op mijn vraag daarover vertelt Sonja dat ze aan haar deelname aan de Nijmeegse Vierdaagse ook dit jaar weer een sponsorproject verbindt, en wel voor de organisatie Proefdiervrij. Wie haar wil sponsoren, kan dat via de sponsorsite van de Nijmeegse Vierdaagse doen. 

Sonja gaat tijdens de aanstaande Nijmeegse Vierdaagse viermaal de vijftig kilometer lopen, want - vertelt ze - "als ik me ga inzetten voor dit goede doel, dan doe ik dat ook maximaal, en vijftig kilometer daags is de maximale afstand van de Nijmeegse Vierdaagse".

Ik wens Sonja veel wandelplezier en succes toe tijdens de vier lange wandeletappes van de komende vierdaagse. 

We nemen afscheid, en dan wandelt ze Feinsum uit, op naar thuis op Het Bildt.

Zomertentoonstelling 'Beelden van een pelgrim' in Sint-Jacobiparochie

Zaterdagmiddag 24 juni 2023
  

De Groate Kerk getekend door Karel Jan Elsdijk

Zomerexpositie in De Groate Kerk

Deze zomer is er een tentoonstelling in het Jabikshuus van de Groate Kerk in Sint-Jacobiparochie. Dit is een expositie van aquarellen die kunstenaar Karel Jan Elsdijk - wandelend over het Jabikspaad - heeft gemaakt. 

Deze tentoonstelling is tot stand gekomen door de samenwerking van kunstenaar Elsdijk met de Stichting Jabikspaad Fryslân en Stichting Kultureel Sintrum De Groate Kerk.

Elsdijk (1947) heeft wandelend op het Fries-Overijsselse Jabikspaad (pelgrimspad) mooie locaties op de pelgrimsroute van het Friese Sint-Jacobiparochie tot aan het Overijsselse Hasselt getekend.

De kunstenaar over de tentoonstelling

Karel Jan Elsdijk is een wandelaar die graag tekent, dus er gaat altijd een schetsboek in zijn rugzak mee op reis.

Zo liep Elsdijk in augustus 2020 van Franeker naar Boer, om te beoordelen of hij bij het middeleeuwse kerkje van Boer enkele tekenschetsen kon maken, ten behoeven van zijn maandelijkse illustratie in de 'Onderweg', het informatieblad van de Heilige Jacobusparochie Noord-West Friesland. Boer is namelijk een prachtige plek, gelegen aan de route van het Jabikspaad. 

Terwijl hij daar zat, kwamen twee pelgrims er ook even een kijkje nemen. In Karel Jan begon toen iets te kriebelen. Het idee kwam in hem op om het hele Jabikspaad te gaan lopen, om dan onderweg al die oude Friese kerkjes in beeld te brengen. 

Een maand later zat Elsdijk aan de voet van De Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie (ook wel het 'Santiago aan het Wad' genoemd). 

En uiteindelijk in mei 2023 - ruim 150 kilometer verder - op het eind van het Jabikspaad - tekende Elsdijk zijn laatste illustratie van de Heilige Stede in Hasselt.

Gedachten van een pelgrim

En nu zijn al die illustraties in deze zomertentoonstelling te zien in De Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie, met daarbij ook nog enkele extra afbeeldingen op het thema 'pelgrim' die Karel Jan Elsdijk eerder al eens maakte.

Bij elke tekening schreef Elsdijk een bijpassende tekst onder de titel 'Gedachten van een pelgrim'. 

Ook die begeleidende teksten liggen ter inzage tijdens deze zomerexpositie.

Er is overigens een publicatie in voorbereiding, waarin al deze illustraties en teksten gebundeld zullen zijn.

De kunstenaar Karel Jan Elsdijk zal op de zaterdagen regelmatig zelf aanwezig zijn bij zijn tentoonstelling in Sint-Jacobiparochie. 

En laat ik nu net geluk hebben, want op het moment dat ik deze expositie aan het eind van vanmiddag bezoek, zit Karel Jan Elsdijk op een bankje vóór de kerk. We kennen elkaar, want toen hij Feinsum passeerde tijdens zijn tocht op het Jabikspaad, hebben we - ik was toen aan het grasmaaien - wel een uur een heel aangenaam gesprek gevoerd in onze tuin. En nu ontmoeten we elkaar hier voor de tweede keer, en we gaan maar gewoon door, alsof het het vervolg is op ons gesprek van enkele jaren geleden.

Opening Tsjerkepaad 2022 in Easterein

Zaterdag 24 juni 2023
 

Het doksaal van de Martinikerk van Easterein

Zomer-openstelling van Friese kerken
Vandaag ben ik aanwezig bij de opening van Tsjerkepaad 2023, georganiseerd door de Stichting Tsjerkepaad, waarvan één van de doelen is om ervoor te zorgen en het te faciliteren dat zoveel mogelijk Friese kerken in de zomermaanden in elk geval op de zaterdagen ter bezichtiging worden opengesteld. 

Tijdens deze zomer van 2023 zullen zo'n 260 Friese kerken hun deuren op de zaterdagmiddagen weer openen om belangstellenden hartelijk te verwelkomen in hun fraaie kerkgebouw.

De seizoensopeningsbijeenkomst van dit jaar vindt plaats in de Martinikerk van Easterein, de Friese dorpskerk die bekend staat om haar bijzondere doksaal in de kerkzaal, de houten wand die in deze terpkerk het schip van de kerk scheidt van het voormalige priesterkoor.

Ongeveer 200 belangstellendes - vrijwilligers van Tsjerkepaad en veel anderen - zijn vandaag naar deze mooie kerk gekomen om samen te genieten van een gevarieerde middag met zang, muziek en interessante presentaties.

Opening door Gerrit Groeneveld - Kerk als plaats van ontmoeting

Tsjerkepaad-voorzitter dominee Gerrit Groeneveld verwelkomt tijdens de opening van deze middagbijeenkomst alle gasten, en presenteert de nieuwe seizoensbrochure met daarin ook het jaarthema van Tsjerkepaad 2023: 'Kerk als plaats van ontmoeting'. Die meeneem-brochure ligt in de komende zomermaanden in de deelnemende kerken voor ieder die er een wil meenemen. 

Groeneveld spreekt de wens uit dat Tsjerkepaad 2023 er ook dit jaar weer voor zorgt dat veel kostbare ontmoetingen mogen plaatsvinden in de Friese kerken. 

Afsluitend zingen we onder begeleiding van Gerrit Groeneveld op gitaar het lied: "Wy pylgerje troch Fryslân: Rinne, rinne, rinne, as pylgers yn Gods hân...".

André Vink over het doksaal van de Martinikerk van Easterein 

Daarna is het woord aan de koster-beheerder van deze kerk, André Vink. Hij verzorgt een presentatie over de geschiedenis van zijn 'kathedraal onder de Friese dorpskerken' en in het bijzonder over het uit 1554 stammende doksaal van deze Martinikerk.

Al in de 7e eeuw werd hier op deze plek een houten gebouw gebouwd, waarin de toenmalige hoofdelingen (later de mensen van adel) samenkwamen. In de 10e eeuw verscheen hier het eerste romaanse kerkje, gebouwd van tufsteen. De eerste huizen verschenen op het 'easter ein', en er kwam een stins met een gracht rondom. In de 13e eeuw werd de sacristie gebouwd, de oudste van Fryslân. Nadat de tufstenen kerk is afgebroken, werd de 14e eeuwse toren verbonden met de sacristie, en zo is in grote lijnen deze kerk ontstaan, en werd die tot op heden een ontmoetingsplek voor en met veel belangen.

Aansluitend vertoont Vink een beamerpresentatie in woord en beeld over het Renaissance-doksaal van deze kerk. Toen in 1551 de kerk gerestaureerd moest worden, liet Cornelis II Florisz de Vriendt voor deze kerk het doksaal ontwerpen. Ondanks het feit dat de ontwerper het in steen had bedacht, werd het hier in Easterein in hout gemaakt. In 1554 was het doksaal klaar. De rijke symboliek van de voorstellingen op het doksaal wordt uitgelegd aan de hand van thema's zoals: zonde, dood, verderf, nieuw leven, wedergeboorte en het maken van een keuze voor het leven. Het doksaal heeft een 'aarde'-kant (de zwarte kant, van mensen, hun oude leven) en een 'hemel'-kant (de lichte kant, van het Heilige, van het nieuwe leven). Eén van de boodschappen die dit doksaal uitstraalt, is dat voor God man & vrouw gelijk zijn. Alle afbeeldingen op het doksaal willen duidelijk maken dat het leven altijd een kwestie is van kiezen, en dan vooral kiezen voor God, als juiste manier van wedergeboorte.

Tetsje van der Kooi & Catrinus Corporaal: Zingen is het leven liefhebben 

Het eerste muzikale intermezzo wordt verzorgd door de sopraan Tetsje van der Kooi en organist Catrinus Corporaal. "Zingen is het leven liefhebben, en die liefde deel ik graag met anderen", vertelt Tetsje. Ze zingt - begeleid door de organist - drie liederen: 'Wat bisto leaflik, rizende simmermoarn', 'If music be the food of love' en 'Mijn gebed'.

Later in het programma zingt ze ook nog de volgende liederen: 'Where'er you walk' en 'Xerxes' (beide van Händel) en 'Summertime when the living is easy' van Gershwin.

Els van der Laan over de Landschapstriënnale 2023 - Dynamische Waddendelta 

Volgende spreekster is landschapsarchitecte Els van der Laan, die ons vertelt over de 'Landschapstriënnale Dynamische Waddendelta', het festival dat is gericht op verleden, heden en toekomst van het Nederlandse landschap, waaraan Tsjerkepaad ook meewerkt, onder andere door de Noord-Friese kerken iets langer dan normaal open te stellen.

Dit jaar staan de Wadden centraal, het gebied waarom veel te doen is, en het gebied langs de Friese Waddenkust waar veel te ontdekken valt. Er zijn dan extra activiteiten in dit Waddengebied, zoals bijvoorbeeld in het noordwesten van Fryslân, waar enkele kunst- en muziekroutes zijn georganiseerd langs de deelnemende kerken.

Koperensemble van Fanfare Wilhelmina Easterein 

Aansluitend wordt het publiek getrakteerd op enkele vrije bijdragen van een koperensemble van de plaatselijke Fanfare Wilhelmina Easterein, dat een aantal mooie koralen ten gehore brengt.

Gerrit Groeneveld vertelt daarna over de activiteiten die dit jaar in het kader van 'Kerk als plaats van ontmoeting' zullen gaan plaatsvinden, zoals bijvoorbeeld een orgelfietstour, een kleasterrûntsje, een internationaal evenement, en de seizoensafsluiting op 16 september 2023 in Joure.

Aan het eind van dit middagprogramma volgt dan het dankwoord van voorzitter Gerrit Groeneveld, en zingen we onder orgelbegeleiding van Catrinus Corporaal tot slot het Tsjerkepaadliet: 'De freugde liedt ús nei dit hûs', in de bewerking van domina Renske Bosman-Romkema.

Tot slot is er gelegenheid om deze bijzondere kerk te bezichtigen, en nog gezellig na te praten over wat ons beweegt en inspireert.

Sint-Odulphuspad van Bolsward naar Oudega

Vrijdag 23 juni 2023
 

Over de Hemdijk van Blauwhuis naar de Krabbedijk

Stilte, bezinning en verwondering
Het Friese Sint-Odulphuspad is een wandelroute van 260 kilometer door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke.
Dit langeafstandswandelpad bestaat uit 15 prachtige wandelingen in allerlei landschappen.

Elke etappe heeft een eigen thema, met als doel om je kennis te laten nemen van dit bijzondere gebied, met verrassende wisselende landschappen en bijhorende kwaliteiten, met een rijke kerkelijke geschiedenis en verrassende historische feiten daarover. 

Het Sint-Odulphuspad biedt je een pad om ‘op weg’ te zijn, en schenkt je de kans om stil te staan bij wat echt belangrijk is in je leven. Met het Sint-Odulphuspad stap je voor even uit de alledaagse stroom van het leven. De focus ligt op stilte, bezinning en verwondering.

Kernwaarden en thema's

De wandelgids van het Sint-Odulphuspad bevat de nodige informatie om het pad te kunnen bewandelen. In dit wandelboek staan prachtige foto’s van de verschillende trajecten. 

Bij het boek is ook een gratis app ontwikkeld, die je informatie en wetenswaardigheden geeft over de trajecten. De app en de gids bieden samen de onderdelen voor de maximale beleving van het Sint-Odulphuspad.

Deze wandelroute wordt gekenmerkt door de drie Kernwaarden 'Stilte & rust & ruimte'; en de drie thema’s 'Bezinning/spiritualiteit & landschap & cultuurhistorie'.

Deze thema’s en de kernwaarden zijn de 'dragers' van de route. Zij vormen de belangrijkste uitgangspunten voor het wandelen. Maar de route kan ook prima worden gebruikt om op allerlei andere manieren te genieten van de paden, wegen, dijken, het landschap en van de cultuurhistorie; bijvoorbeeld door het beleven van de natuur langs de paden.

Door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke

Onderweg kun je de gastvrijheid van de streek ervaren, of kun je een bezoek brengen aan een museum of attractie 

Deze wandelroute voert je door zeven van de Friese elf steden.

De Friese 'Greidhoeke' is in de route opgenomen vanwege de gaafheid van de landschappen, haar kerkelijke geschiedenis en haar bijzondere initiatieven. 

Gaasterland is opgenomen omdat het een totaal afwijkend landschap binnen Zuidwest-Friesland heeft. Hier lag overigens de bakermat van de heilige Odulphus zijn werk, en van hieruit strekte de invloed van het voormalige Sint-Odulphusklooser zich uit over Zuidwest-Friesland en ook daarbuiten.

Etappe 1 van Bolsward naar Oudega

Vandaag beginnen Durkje en ik met de eerste etappe van het Sint-Odulphuspad, over een afstand van 21 kilometer van Bolsward naar Oudega (gemeente Súdwest-Fryslân).

Het thema van deze eerste etappe is 'Novice', hetgeen is afgeleid van het latijnse woord 'Novicius', wat onder andere 'nieuw' betekent. 'Nieuw' speelt namelijk een belangrijke rol in dit traject. We lopen vandaag immers door 'nieuw' gewonnen land, waaraan de kloosters vroeger een belangrijke taak hadden.

Vanmorgen vertrekken we bij een temperatuur van 17 graden Celsius om 8:10 uur vanuit Feinsum, en dan brengen we onze fietsen eerst naar Oudega. Die laten we achter bij het dorpshaventje nabij de Ankertsjerke.

Dan rijden we met de auto naar het centrum van Bolsward, waar we onze auto om 9:30 uur net buiten de Stadsgracht parkeren. Het is dan inmiddels 21 graden Celsius als we aan deze etappe beginnen. 

We krijgen vandaag veel zon, en het waait stevig, ook verkoelend. De temperatuur loopt vandaag tijdens de etappe op tot 23 graden Celsius. Heel mooi wandelweer dus vandaag.

Bolsward

Via de Harlingerstraat steken we de Stadsgracht over.
Over de Dijkstraat en het Grootzand lopen we naar de Turfkade. Als we daar langs de stadsgracht lopen, wijst een voorbijganger ons erop dat wij hier langs een groot pleziervaartuig lopen dat de vlag van koning Willem-Alexander (WA) draagt. 
Aan de zuidkant van de Stadsgracht lopen we naar het zuidoostelijke punt van Bolsward, waar we onder de A7 doorgaan. Daar staat het informatiepaneel van het Sint-Odulphuspad, waarmee duidelijk wordt gemaakt dat hier de eerste etappe van het pad begint.

Door Wolsumerketting en Wolsum

Over Laerd en Saerd - en in het verlengde daarvan over een voet-/fietspad - lopen we parallel aan de A7 in oostelijke richting. 

Vlak vóór Nijland - aan de overkant van de Nijlanner Feart - buigen we af naar het zuiden, waar we overstappen op het fietspad langs de Remswerderleane.

Bij Wolsumerketting steken we De Wimerts over.

Daar begint de Wolsumerweg, waarmee we het dorp Wolsum doorkruisen. Nagenoeg alle Friese dorpen met een naam die eindigt op 'um' zijn al van vóór het jaar 1000, dus ook dit dorp zal al wel heel oud zijn.

Blauwhuis

In het verlengde van de Jouswerderdyk steken we op de Jacobidyk de Blauhúster Opfeart over, en even later wandelen we dan Blauwhuis binnen.

Het dorpscafé is nog gesloten, maar omdat we koffie mee hebben genomen in onze thermosfles, gaan we tegenover het verzorgingshuis Teatskehûs koffiedrinken. Vóór het verzorgingshuis zit een jonge moeder met haar zoontje en ook een baby van nog maar zes weken. Ze vertelt ons over haar ingrijpende ziekteproces tijdens haar zwangerschap, en dat ze hier daarom nu zo dankbaar samen met de overgrootmoeder van haar beide kinderen in de voortuin van het Teatskehûs zit.
Bij de dorpsbakker koop ik lekkere cakebrokken, die we als traktatie bij de meegenomen koffie nuttigen. Ondertussen stopt een taxi, waar een echtpaar uit stapt. Dat blijkt ook een uitermate ervaren wandelechtpaar te zijn, dat nu vanuit Bovenkarspel arriveert om verder te gaan met hun volgende etappe op het Groot-Frieslandpad. Ze hebben al heel veel langeafstandspaden bewandeld, en zijn van plan om ooit nog eens ook naar Santiago de Compostela te pelgrimeren.

Zij verlaten Blauwhuis zuidelijk in de richting van Greonterp, en wij verlaten Blauwhuis in westelijke richting, via de Vitusdyk deze Friese rooms-katholieke enclave uit uit.

Over Middelzeedijkjes langs Dedgum en Parrega

Buiten Blauwhuis gaat de Vitusdyk over in de Hemdyk, een hoog in het landschap liggende smalle asfaltweg boven op een eeuwenoude zeewering van de voormalige Middelzee.

Tot aan een boerderij is de Krabbedijk nog geasfalteerd, maar voorbij de boerderij gaan we over een onverharde grasdijk verder, tussen de lager gelegen weilanden door.

Daar steken we de Opfeart over, die grotendeels is dichtgegroeid met gele plomp.

Achter de volgende boerderij, aan de Hieslumerdyk, zien we twee reeën in het grasland staan. 

Als we dichterbij komen, vluchten ze een klein hakhoutbosje in achter de boerderij.

Op de Hieslumerdyk naderen we het dorpje Dedgum.

We gaan Dedgum niet in, maar buigen vóór het dorp af in zuidwestelijke richting, de Ysgumerweg op, tot aan het dorp Parrega.

Ook Parrega gaan we niet in, want we buigen af in zuidoostelijke richting over de Horstweg. Rechtsvóór ons zien we het dorpje Hieslum liggen, maar ook daar gaan we niet naar toe.

Door het open veld naar het Greonterp van Gerard Reve

We gaan namelijk over een heel smal asfaltpaadje over de weilanden noordelijk om het buurtschap Atzeburen heen. 

Verderop steken we de Opfeart over.

Daarna vervolgen we onze route langs de Mardyk, die parallel langs de Opfeart door de weilanden loopt.

Rechts zien we op een gegeven moment het dorpje Greonterp liggen. 

We zien daar een wirwar van met rode dakpannen bedekte daken van kriskras gebouwde huisjes in het dorp. 

In de sloot links van de Mardyk staan in de slootswal de mooie Zwanebloemen al in bloei.

Via de Doarpswei steken we vlak vóór het kombord van Greonterp de Opfeart over.

Bij de klokkentoren op het kerkhof met maar één oude grafsteen hebben we onze lunchpauze. 

Aan de overzijde van de Opfeart zie ik een meerkoet met twee kuikens.

We staan ook even stil bij Huize Het Gras. 

In dit huis woonde in 1964-1971 de Nederlandse schrijver Gerard Reve.

Hij woonde hier toen samen met zijn levenspartner Willem Bruno van Albada (bijgenaamd 'Teigetje') en later tevens met 'Woelrat' (Henk van Manen), die later overigens met elkaar zijn getrouwd. 

Gerard Reve noemt zijn huis in Greonterp 'Huize Het Gras'. De gevelsteen van dit huis getuigt daarvan.

Op de gedenksteen in de bestrating vóór zijn huisje wordt er melding van gemaakt dat Gerard Reve hier zeer korte tijd bijna gelukkig heeft geleefd.

Door de graslanden en langs de Sypsleat naar het Brekkenpaad

Na onze lunchpauze verlaten we Greonterp in zuidelijke richting over de Doarpswei. Op het hek bij een veerooster in het betonpad staat een boerenprotesttekst tegen de actuele kabinetsplannen, waarin de vraag wordt gesteld of 'Fryslân' eigenlijk ook nog wel het 'bêste lân fan ierde' 'ek foar de boer' mag worden genoemd.

Op de dampaal aan de andere kant van het veerooster is een bordje met daarop het logo van het Sint-Odulphuspad aangebracht. We lopen dus voorzeker goed op de route, mag je daaruit concluderen.

Het betonpad door de weilanden koerst af op een bosschage aan de rand van Het Vliet. 

Aan de andere kant van het betonpad staat aan Het Vliet de ruïne van een oude boerderij, waarvan de toegang met ijzeren hekken is versperd.

Als weer en wind nog langer vat krijgen op deze vervallen boerderij, zal er op den duur niet veel meer van overblijven. 

Als we bij de Sypsleat aankomen, gaan we daar door een wandel-/fietstunneltje onder de spoorlijn door.

Aan de andere kant van het spoor gaan we dan linksaf het Brekkenpaad op.

Omdat het Brekkenpaad laag ligt ten opzichte van het spoortalud, zien we tegen de blauwe lucht een lange lijn van rood-wit gestreepte afzetting tussen het veld en het spoor.

Langs de Aldegeaster Brekken naar Oudega

Over het Brekkenpaad lopen we vervolgens naar de oever van de Aldegeaster Brekken. Op de plek waar we aan de oever van dat meer komen, staat een spinnenkopmolen met een bijzondere, achtkante ondertoren. 'Doris Mooltsje' heet deze oudste spinnenkopmolen van Fryslân.

Langs de oever van het meer en verderop over de Stationswei wandelen we naar de openlucht-zwemgelegenheid van de Aldegeaster Brekken. Een informatiebord waarschuwt de bezoekers voor het gevaar van blauwalg.

Enkele minuten later wandelen we Oudega in, één van de dorpen van de gemeente Súdwest-Fryslân.

Via de Breksdyk arriveren we in het gezellige dorpscentrum van Oudega bij de binnenhaven voor passanten.

Daar - op de Tsjerkewei - staan onze fietsen. Vervolgens fietsen we van Oudega via Blauwhuis terug naar Bolsward, waar we onze auto vanmorgen hebben geparkeerd.

Als we op het Bolswarder Oordje onze fietsen op het fietsenrek van de auto hebben bevestigd, rijden we terug naar huis in Feinsum.

Hiermee hebben het eerste traject van het Sint-Odulphuspad erop zitten. Nog veertien etappes te gaan.

Muziekfestival 2023 van De Wegwijzer in Westerbork

Donderdagavond 22 juni 2023
  

Eerste optreden van het Muziekfestival 2023 in Westerbork

Muziekfestival met lichte regen

De christelijke basisschool 'De Wegwijzer', gevestigd in de multifunctionele accommodatie 'Groene Borg' te Westerbork organiseert vandaag voor haar basisschoolkinderen, voor hun ouders en broers en zussen, opa's en oma's, en andere familieleden en belangstellenden het jaarlijkse Muziekfestival op het schoolplein van deze basisschool.

Omdat onze kleinzoon Elwin leerling is van deze basisschool zijn wij als 'pake & beppe' uitgenodigd om vanuit Fryslân bij dit muzikale evenement in de buitenlucht aanwezig te zijn.

Als we onderweg ter hoogte van Beilen zijn, begint het te regenen, en dat houdt helaas niet op, want gedurende het hele muziekfestival blijft het regenen. Gelukkig regent het maar licht, dus met een paraplu of regenkleding, en onder de tentdaken van de picknicktafels en van de marktkramen kun je nog prima buiten verblijven.

De basisschooldirectrice Cobi Lakerveld heet alle kinderen en het publiek bij het podium op het schoolplein van harte welkom bij de opening van dit muziekfestival.

Vrolijke muziek van alle groepen

In de binnenhoek van het schoolgebouw is op het schoolplein een podium gebouwd, waarop de kinderen van de opeenvolgende basisschoolgroepen per groep enkele liedjes op de bühne brengen. Daarbij wordt onder aanstekelijk enthousiasmerende begeleiding van meester Pieter de Jong naar hartenlust gezongen, en knap gemusiceerd met verschillende instrumenten. 

Onze kleinzoon Elwin is met zijn groep als eerste aan de beurt om de ingestudeerde liedjes met de bijbehorende bewegingen ten tonele te brengen. En dat gaat prima; prachtig om te zien en te horen.

De kinderen zetten hun beste beentjes voor om de ingestudeerde liedjes met verve ten gehore te brengen, met af en toe een grapje tussendoor, en ze oogsten na elk lied een welverdiend hartelijk applaus van het publiek op het schoolplein.  

Festival op het schoolplein en in de school

Tussen 17:00 uur en 19:00 uur genieten alle aanwezigen van de vrolijke schoolmuziek en van elkaars gezellige aanwezigheid. En dat niet alleen. Rondom het schoolplein staan namelijk allerhande kramen, waar de gasten lekkere etenswaren, drinken, suikerspin, fruitmix en ijs kunnen kopen, zodat ook die culinaire faciliteiten ertoe bijdragen dat dit muziekfestival ondanks de lichte regen in de openlucht toch zeker een succes wordt.

Als alle groepen van de basisschool hun optreden achter de rug hebben, worden alle aanwezigen van het schoolplein uitgenodigd om mee naar binnen te komen, want daar volgt nog een hele mooie muzikale toegift.

Binnen zit namelijk 'Het Orkest Westerbork', en dat orkest gaat samen met een groep musicerende kinderen van onder andere het leerlingenorkest van Het Orkest een veelzijdig slotoptreden verzorgen. De basisschoolkinderen musiceren mee, en af en toe wordt ook het publiek in de volle gemeenschapsruimte van de basisschool genodigd om met zang en beweging mee te doen met het groot festivalorkest.  

Zo eindigt dit geslaagde muziekfestival op vrolijke wijze, en tot slot komt basisschooldirectrice Cobi Lakerveld nogmaals op de bühne om alle kinderen, de enthousiast begeleidende leerkrachten, Het Orkest, en al die andere medewerkers en ook de gasten te bedanken voor hun komst en hun gewaardeerde bijdrage aan dit vrolijke muziekfestival.

Laatste vergadering van de Taakgroep van Nijkleaster in Jorwert

Donderdag 22 juni 2023
 

In het koor van de Sint-Radboudkerk van Jorwert

Taak

Ten behoeve van een goede voortgang in het proces van steeds nauwere samenwerking tussen de Protestantse Gemeente Westerwert en de Stifting Nijkleaster hebben we vorig jaar in de zomer van 2022 een Taakgroep in het leven geroepen, die als taak kreeg om de volgende fase van onze samenwerking gedegen voor te bereiden, samen met provinciale en landelijke kerkorganen van de Protestantse Kerk in Nederland.

De Taakgroep riep twee subcommissies in het leven, waarvan de ene voor inhoudelijke zaken, en de andere voor de zaken van financiële en organisatorische aard. Die beide subcommissies rapporteerden aan de Taakgroep, en de Taakgroep op haar beurt rapporteerde haar voortgang aan de kerkenraad van de Protestantse Gemeente Westerwert en aan het bestuur van de Stifting Nijkleaster.

Resultaat

Resultaat van deze werkwijze is onder andere dat wij op Eerste Pinksterdag op 28 mei 2023 feestelijk hebben kunnen vieren dat de Protestantse Gemeente Westerwert en de Pioniersplek Nijkleaster samen verder zijn gegaan als Protestantse Kloostergemeente Nijkleaster-Westerwert, als voortzetting van bovengenoemde twee organisaties.

Ook heeft dit samenwerkingsproces ertoe geleid dat er een nieuwe samenwerkingsovereenkomst is opgesteld tussen de Protestantse Gemeente Westerwert en de Stifting Nijkleaster, waarin één en ander van het met elkaar samen verder gaan goed is beschreven.

Vanmiddag bespreken we in de Taakgroep onder andere het concept van de eindrapportage die onze Taakgroepvoorzitter dominee Wim Andel schreef, over zijn onafhankelijke begeleiding van ons als samenwerkende partners, daartoe van harte gefaciliteerd door de Protestantse Kerk in Nederland.

Routeplan 'De Jordaan over'

En dan kijken we vanmiddag in de Sint-Radboudkerk van Jorwert als Taakgroep aan de hand van het concept van een nieuw Routeplan - getiteld 'De Jordaan over' - ook vooruit, naar wat we in de periode tot aan 1 januari 2024 nog gaan doen om ervoor te zorgen dat de kloostergemeente Nijkleaster-Westerwert en de dienstenstichting Nijkleaster-Westerhûs per 1 januari 2024 voorspoedig van start kunnen gaan, onder aansturing van de nieuw te installeren Kleasterried, die voor de kloostergemeente zal besturen als kerkenraad en die voor de dienstenstichting zal besturen als stichtingsbestuur.

Nu de Taakgroep haar gestelde taak heeft volbracht, wordt onze Taakgroep ontbonden, en formeren we vandaag een nieuwe Regiegroep, die het proces van de komende maanden van juli tot en met december 2023 zal regisseren, opdat de Kleasterried als nieuw bestuursorgaan goed voorbereid en goed gefaciliteerd van start kan gaan met ingang van 1 januari 2024.

Zomeravondwandeling over het Aekingerzand met twee pelgrims

Woensdagavond 21 juni 2023
 

Luisteren naar het beleven van Ontmoeting & Verbinding op de Camino

Vorming & Toerusting
Zo langzamerhand begint het al een mooie traditie te worden dat een viertal kerkelijke gemeentes in de burgerlijke gemeente Ooststellingwerf in hun programma voor Vorming & Toerusting zogenoemde 'Zomeravondwandelingen' organiseren in de eigen regio.

Leden van de kerken uit de regio-dorpen en andere belangstellenden - daartoe ook uitgenodigd via de krant 'Nieuwe Ooststellingwerver' - komen elke keer op een andere plek bijeen voor een korte wandeling, met daarbij één of meer sprekers, die een bepaald onderweg nader belichten. Zo'n avondprogramma duurt elke keer ongeveer anderhalf uur, en afhankelijk van het onderwerp en de spreker(s) zijn er elke keer zo'n 10-40 deelnemers bij dit bovenplaatselijke aanbod van vorming & toerusting.

Verhalen over pelgrimeren naar Santiago de Compostela

Durkje en ik zijn enkele maanden geleden door de kerkelijk werker van de kerkelijke gemeente 'Frieslands End' - Dieneke Grit - uitgenodigd om vanavond een inhoudelijke bijdrage te leveren aan de zomeravondwandeling over het Aekingerzand nabij Appelscha. Wij werken daar van harte aan mee, want dit is een prachtig initiatief van de kerken in deze regio.

Vanavond staat het 'Pelgrimeren naar Santiago de Compostela' centraal, en de vraag aan ons is of Durkje en ik tijdens deze zomeravondwandeling gedurende vier korte stops onderweg iets willen vertellen over allerlei ins en outs inzake onze pelgrimstochten naar dit Spaanse bedevaartsoord.

Voorafgaand zijn we in Oosterwolde al warm onthaald met een heerlijke en gezellige avondmaaltijd, en daarna vertrekken we naar het Aekingerzand, om daar tijdig de deelnemers van deze zomeravondwandeling te kunnen verwelkomen, voor de wandeling die om 19:30 uur aanvangt.

  

Zomeravondwandelen op het Aekingerzand

Nadat Dieneke Grit alle gasten welkom heeft geheten, vertellen wij kort wie wij zijn, en wat we vanavond gaan doen tijdens deze zomeravondwandeling. Bij de kennismaking blijkt ook dat we twee bijzondere gasten in ons midden hebben, namelijk een aanstaand bruidspaar dat morgenochtend zal gaan trouwen. Voor hen zal dit vast en zeker een bijzondere avond worden. 

Voordat we gaan wandelen, luisteren we naar het lied 'Pelgrimstocht' van de band Reisgenoten. 

Dan gaan we op pad, vanaf de parkeerplaats het Aekingerzand op.

Nadat we een kwartiertje hebben gewandeld, houden we halt bij de uitkijktoren, waar Durkje het een en ander vertelt over onze pelgrimstochten naar Santiago de Compostela, met nadruk op de fysieke wandeltocht. 

Nadat we weer een kwartier hebben gewandeld, stoppen we voor enige tijd bij de Grenspoel, waar ik vertel over wat wij als wandelende pelgrims tijdens onze pelgrimages beleven op het gebied van Ontmoetingen & Verbinding. Aansluitend luisteren we nog eens naar het lied Pelgrimstocht, en wat is het mooi dat de ongeveer 25 medewandelaars het lied nu al met passie meezingen. Prachtig klinkt dat hier in de natuur op deze zonovergoten avond, op deze mooie dag waarop de zomer aanvangt.

Na het laatste deel van deze wandeling krijgt Durkje weer het woord, om iets te vertellen over de pelgrimstocht als metafoor, als beeldspraak voor het leven. Ze vertelt daarbij over hoogtepunten & dieptepunten, over vertrekken & loslaten, over het staan op kruispunten in je leven, over het volgen van richtingwijzers, over levensvreugde & verdriet, en tot slot over de vrees van de pelgrim om aan te komen, omdat je dan het feest van je pelgrimstocht moet loslaten, om later thuisgekomen over te gaan tot de orde van de dag.

Voorafgaand aan de woorden van waardering en dank zingen we dan tot slot nog één keer het lied Pelgrimstocht. We wensen het aanstaande bruidspaar een gezegende trouwdag morgen, en alle andere deelnemers van deze mooie Zomeravondwandeling een behouden thuiskomst en een goede nacht.
Durkje en ik hopen dat we met onze/deze verhalen over onze passie voor het pelgrimeren ook deze keer weer onze gasten hebben kunnen inspireren, en dat we met dit wandelprogramma ook hebben bijgedragen aan vorming & toerusting van allen die deelnamen.

Maarten van der Weijden zwemt voor de derde maal door Feinsum

Woensdag 21 juni 2023
 

Aankomst in Feinsum bij de Feinsumer Brêge in de Feinsumer Feart

Voormalig kankerpatiënt wordt sportman
Maarten van der Weijden kreeg 22 jaar geleden - in 2001 - de diagnose kanker (namelijk: acute lymfatische leukemie). Hij had echter het geluk daarvan te herstellen. 

Maarten zijn visie op het hebben van kanker is dat je dan domme pech hebt, en dat het geen kwestie is van 'vechten' om ervan te (kunnen) herstellen.

Maarten won in 2008 het olympisch goud bij de tien kilometer open water zwemmen.

Inmiddels heeft hij zijn eigen stichting, de zogenoemde 'Maarten van der Weijden Foundation'. In minder dan een jaar heeft deze stichting ruim elf miljoen euro ingezameld voor kankeronderzoek. 

Daartoe zwom Maarten van der Weijden de Elfstedentocht in 2018 èn in 2019. In 2018 bleek hij in het Friese Burdaard na 163 kilometer echter niet verder te kunnen, en hij gaf zijn poging op,  maar in 2019 heeft hij het nog eens geprobeerd, en heeft toen de volledige tocht van 195 km wel uitgezwommen.

Elfsteden Triathlon 2023

Inmiddels heeft Maarten van der Weijden zijn nieuwe uitdaging voor 2023 voorbereid. Dit jaar wil hij in navolging van de Fries Stefan van der Pal de hele Elfstedentocht aaneensluitend drie maal afleggen, dus als Elfsteden-triathlon. Daar waar Stefan van der Pal vorig jaar (2022) de hele tocht eerst zwom, daarna fietste en daarna hardliep, gaat Maarten ook eerst zwemmen, daarna ook fietsen, maar dan niet rennen, maar wandelen; al met al dus ook wel een hele prestatie, zeker als hem dat lukt.

Deze sponsor-zwem-Elfstedentocht 2023 begon Maarten in Leeuwarden, en vanmorgen vroeg zien we dat hij al in de Friese Bildthoek zwemt. Nog even, en dan zal hij ook langs ons huis, door Feinsum zwemmen. We houden derhalve vanmorgen zijn voortgang richting Feinsum online goed in de gaten, om er wel even bij te zijn als Maarten door de Feinsumer Feart zwemt.

Passage door Feinsum

Op de online live-beelden zien we dat Maarten om kwart over negen vanmorgen de Slachdijkstermolen passeert, tegenover ons huis.

Omdat hij dan op het rechte stuk door de Feinsumer Feart naar Feinsum zwemt, gaan Durkje en ik naar de Feinsumer Brêge, waarop dan al zo'n dertig belangstellenden zich hebben verzameld om Maarten aan te moedigen. Daaronder zijn ook enkele reporters van Omrop Fryslân, die dit sportieve gebeuren live uitzenden op Omrop Fryslân Radio.

Om half tien zwemt hij dan door de Feinsumer Feart onder de Feinsumerbrug door, daarbij aangemoedigd door het enthousiaste publiek op de brug. 

Het is na 2018 en 2019 nu al de derde keer dat we Maarten van der Heijden hier door Feinsum zien zwemmen.

Als hij onder de brug zwemt, loopt het publiek naar de andere brugleuning, om hem even later dan Feinsum in te zien zwemmen, waarna hij door de Feinsumer Feart en daarna door de Aldtsjerker Feart naar de Dokkumer Ee zwemt, op weg naar Dokkum. 

Samenwerkingsovereenkomst Westerwert & Nijkleaster getekend in Jorwert

Maandag 19 juni 2023
 

De Samenwerkingsovereenkomst wordt getekend in de Sint-Radboudkerk

Dankbaar terugblikken op seizoen 2022-2023

Vanavond komen we als kerkenraad van de Protestantse Kloostergemeente Nijkleaster-Westerwert en als bestuur van de Stifting Nijkleaster in onze gezamenlijke bestuursvergadering weer bijeen in de Voorkerk van de Sint-Radboudkerk te Jorwert.

Eerst blikken we dankbaar terug op onze werkzaamheden van het afgelopen werkseizoen 2022-2023 en prijzen we ons gelukkig met het feit dat we tijdens het afgelopen Pinksterfeest de Protestantse Kloostergemeente hebben gesticht, en dat we daaraan direct ook al 17 kloosterlingen hebben mogen verbinden, waarvan er bovendien direct al vier kloosterlingen zijn gaan wonen in het kloostercomplex van Nijkleaster-Westerhûs nabij Hilaard, dat wij aansluitend op de middag van die Eerste Pinksterdag officieel hebben geopend, in het bijzijn van veel betrokkenen, die daaraan een essentiële bijdrage hebben geleverd in meer dan tien jaar voorbereiding.

Samenwerkingsovereenkomst getekend 

Tijdens deze vergadering wordt de nieuwe 'Samenwerkingsovereenkomst van Stichting Nijkleaster-Westerhûs & Protestantse Kloostergemeente Nijkleaster-Westerwert 2024-2030' door bestuurders van beide samenwerkingspartners ondertekend.  
Deze vervangt de voorgaande versie, nu de kloostergemeente en de in ontwikkeling zijnde dienstenstichting met ingang van aanvang volgend kalenderjaar nauw gaan samenwerken op een nieuwe leest.

Gezamenlijke bestuurszaken

Verder bespreken we het concept van de rapportage van dominee Wim Andel, die ons als samenwerkingspartners in het afgelopen werkseizoen heeft bijgestaan om middels een Taakgroep met twee subgroepen (Inhoudelijk & Financiën) erin te voorzien dat we de overgang van Protestantse Gemeente Westerwert en Stifting Nijkleaster op gedegen wijze respectievelijk konden en kunnen maken naar de nieuwe Protestantse Kloostergemeente Nijkleaster-Westerwert en een nieuwe dienstenstichting Stichting Nijkleaster-Westerhûs, de laatste met ingang van 1 januari 2024.

De kerkenraad van de Protestantse Gemeente Nijkleaster-Westerwert meldt dat zij nog enkele wijzigingen voorstellen in de eerder al door haar vastgestelde Plaatselijke Regeling, en aansluitend stelt de hier en nu aanwezige kerkenraad de nieuwe versie van haar Plaatselijke Regeling vast.

Het laatste inhoudelijke document dat we tot slot vanavond nog bespreken, is de nieuwe versie van onze gezamenlijke Beleidsnotitie. Deze beleidsnotitie blijft tot nader order nog een ontwikkeldocument, dat aanvang 2024 kan worden vastgesteld door de nieuw te installeren Kleasterried, die per 1 januari 2024 aantreedt als bestuur voor de bovengenoemde kloostergemeente en de genoemde dienstenstichting in ontwikkeling.

Met pake & beppe op visite bij de kabouters

Zondag 18 juni 2023

Pake & Beppe kabouter in Doniastate

Kinderboerderij Doniastate
De bij ons dit weekend logerende kleinzonen Nolan & Elwin worden na een goede nachtrust uitgerust wakker, en zijn na het ontbijt vol-fit voor een uitstapje buitenshuis.

Het wordt vanmorgen een bezoek aan de Kinderboerderij Doniastate van Stiens; voor de leeftijd van deze beide kleinkinderen heel geschikt voor enkele uren vertier op deze zonnige zondagochtend.

Bij het betreden van het kinderboerderijerf horen we in de sloot links van ons de kikkers kwaken, en rechts zien we een schildpad zonnebaden op een verhoging boven het water van de sloot.

Kabouters zoeken en vinden in het Kabouterbos

Er is een variëteit aan dieren in de kinderboerderij te bezoeken, en er kan volop worden gespeeld met het rollend materieel en op de uitdagende klim- en klautertoestellen die overal op het erf zijn geplaatst. 

En helemaal achter op het terrein duiken we het grote Kabouterbos is, waar de beide kleine kabouterspeurders op heel veel plekken een bonte variatie aan kabouters vinden. Rennend over de smalle houtsnipperpaden worden de beide kabouterzoekers elke keer verrast door nog weer één of meer kabouters langs het bospad. Enkele kabouters zijn druk aan het werk, terwijl andere kabouters relaxed in bad zitten.  

In het midden van het bos zit een al enigszins ouder pake & beppe-kabouter-echtpaar, en verderop staat een pake-kabouter, want die kabouter loopt hier door het bos met een dik boek onder zijn arm. En dan krijgt pake voor Vaderdag ook nóg een boek. Geen wonder dat je die boek-kabouter altijd met een boek ziet rondlopen.

De kwelder op bij Zwarte Haan

Zaterdag 17 juni 2023
 

Bij De Slikwerker de Waddenzeedijk op

De zeedijk op
Door een gelukkige samenloop van omstandigheden hebben we vandaag drie van onze kleinkinderen op bezoek, drie kleinzonen.

Vanmorgen komen Elwin & Nolan vanuit Westerbork voor dit weekend bij ons logeren, en rond het middaguur komt ook de nog recent geboren Aaron erbij. Kortom, gezelligheid alom in huize Koehoorn.

Vanmiddag splitsen we ons even op voor het middagprogramma. Durkje blijft met Aaron thuis, en ik neem de twee oudere 'pakesizzers' halverwege de middag mee naar het Noord-Friese Zwarte Haan, naar de Waddenzeedijk en de kwelder daar buitendijks.

Bij het kunstwerk van De Slikwerker gaan we de hoge Waddenzeedijk op, en tussen de schapen en hun lammeren door lopen we aan de buitendijkse kant aan de voet van de zeedijk de kwelder op.

Zo op het eerste gezicht is daar wellicht niet zoveel te beleven, maar ik weet wel beter.

Het avontuur begint direct al op het begin van de kwelder. 

Op de kwelder 

Het uitzicht is alléén al adembenemend, maar voor de kleuter & peuter zijn heel veel andere zaken ook al een ware belevenis. We vinden dode vogels, zoals de bergeend en de kokmeeuw. De kennismaking met de flora op de kwelder is ook al een openbaring op zich. Denk daarbij maar aan de verschillende soorten aangespoeld zeewier, en op de drogere delen de rijkelijk groeiende zeekraal.

Op grote afstand van ons horen & zien we de variëteit aan Wadvogels, en op de terugweg van de kwelder naar de zeedijk maken we nog even een wandeling door het grote rietveld, waar je doorheen kunt wandelen, als ware je in een aangelegd doolhof.

De enige anderen die we hier op de kwelder ontmoeten, zijn een uit Polen afkomstige vrouw, die hier met haar zoon en schoondochter volop genieten van de weidsheid van de kwelder op de grens van land en water.

Pauze op de zeedijk en spelen in de speeltuin

Boven op de zeedijk eten en drinken we nog even iets uit de rugzak van Elwin, en daar raken we dan in gesprek met een mevrouw uit Peize, die hier met haar fiets pauzeert op de Anita Andriesenbank. Zij is bij Nieuweschans begonnen aan haar meerdaagse fietstocht langs de Wadden- en Noordzeekust, die zij geheel af fietst tot aan de Zeeuws-Belgische grens. 

Ondertussen komt een groep wadlopers vanaf de kwelder de zeedijk op. Zij gaan de zeedijk over, en wassen en verkleden zich binnendijks bij het Miedema-gemaal van Zwarte Haan. 

En wij, wij sluiten deze kwelderloop nog even spelend af bij de speeltoestellen nabij de camperplaats van Zwarte Haan. Er valt voor jong en oud van alles te beleven hier op Zwarte Haan. 

Tusken de beide Einen van Karakteristyk Tytsjerksteradiel

Vrijdag 16 juni 2023
 

Bij de Oudkerkermolen langs de Nije Mear 

Stichting Karakteristyk Tytsjerksterdiel

In de jaren zeventig van de twintigste eeuw kwam binnen de Friese gemeente Tytsjerksteradiel het bewustzijn op gang dat men zich actiever moest opstellen om het streekeigene in de gemeente te bewaren. In 1976 dreigden een aantal karakteristieke woningen in het buurtschap Sumarreheide te worden gesloopt. Diverse mensen waren van mening dat men deze panden moest behouden. Dit was de aanleiding om in 1978 de 'Stichting Karakteristyk Tytsjerksteradiel' op te richten.

Deze stichting streeft ernaar karakteristieke en streekeigene panden voor de toekomst te behouden. Zij wil afbraak voorkomen, panden in hun oorspronkelijke staat laten en een wegwijs zijn bij het opknappen en restaureren van die panden.

Ook de karakteristieke landschappen en landschapselementen hebben de warme belangstelling van deze stichting. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het behoud van poelen, pingo’s, oude zandpaden en boomwallen.

Lijst van karakteristieke objecten 

In 1990 heeft de Stichting een inventarisatie gemaakt van het bezit aan karakteristieke panden in de gemeente Tytsjerksteradiel. Het resultaat van de inventarisatie was een lijst met ongeveer 475 panden, die voor bescherming in aanmerking zouden kunnen komen. De gebouwen op de lijst zijn geen monumenten in de zin van de Monumentenwet, maar zij worden wel karakteristiek geacht of streekeigen. Genoemde lijst werd het gemeentebestuur aangeboden en in 1990 door de gemeenteraad  vastgesteld. Een jaar later werd de lijst geactualiseerd en stonden er al meer dan 500 karakteristieke panden op de lijst. Sindsdien is er door sloop, ingrijpende verbouw en brand helaas nog wel het één en ander verloren gegaan. Een periodieke actualisatie van deze pandenlijst wordt wenselijk geacht.

Op de website van deze stichting kun je informatie vinden over het karakteristieke en streekeigene binnen de gemeente Tytsjerksteradiel dat men graag wil behouden en beschermen. Het gaat daarbij om historische panden, zoals woudhuisjes, pastoriewoningen, boerderijen en kerken, maar ook om kerkhoven, oude grafzerken, karakteristieke dorpsbeelden en historische landschapselementen.

Fietsroutes bewandelen door de Gebouwde omgeving

De stichting organiseert diverse activiteiten, zoals lezingen, excursies en fietsroutes langs karakteristieke bouwwerken en landschapselementen.
Enkele jaren geleden kwamen we in het bezit van een verzamelmapje, waarin vier van die fietsroutes zijn bijeengebracht. De titel van dit verzamelmapje luidt: 'Een welkome kennis in uw karakteristieke huis'. De routebeschrijvingen in dit verzamelmapje maken duidelijk dat de focus van de vier routes ligt op de zogenoemde 'Gebouwde omgeving' van Tytsjerksteradiel.

Nu zijn Durkje en ik niet zozeer fietsers, maar wel wandelaars. Bij het doornemen van die vier fietsroutes zagen we dat deze vier routes qua afstanden ook heel goed zijn te bewandelen, immers de vier routes zijn tussen de 19 en 27 kilometer lang, dus stuk voor stuk goed te lopen in één wandeldag. Daar komt bij dat het in principe zo is dat waar je kunt fietsen, je ook kunt wandelen. 

Dus hebben we deze vier routes ook in ons toekomstige wandelprogramma opgenomen, om ze te zijner tijd alle vier te gaan bewandelen. En vandaag beginnen we met de eerste van die vier routes.

Fietsroute 1 wandelen:  Tusken de beide Einen

De eerste fietsroute die we bewandelen, kreeg als thema mee: 'Tusken de beide Einen'. 

Vermoedelijk kreeg deze route die titel, omdat de route zich grotendeels bevindt tussen Mûnein in het noorden en Swarteweisein op het zuidelijkste punt van onze rondwandeling van vandaag.

We wandelen vandaag achtereenvolgens door de volgende dorpen: Gytsjerk, Tytsjerk, Ryptsjerk, Readtsjerk, Mûnein, Oentsjerk en Aldtsjerk. 

Deze vandaag bewandelde fietsroute heeft een lengte van circa 24 kilometer.

Durkje en ik vertrekken vanmorgen om 7:50 uur vanuit Feinsum, om dan met de auto naar de Canterlandseweg in Gytsjerk te rijden, waar we deze etappe beginnen.

Bij vertrek uit Feinsum is de ochtendtemperatuur 17 graden Celsius, en als we in Gytsjerk vertrekken, staat de temperatuurmeter op 19 graden Celsius. De temperatuur loopt gedurende onze dagwandeling op tot 24 graden Celsius. 

Aanvankelijk is het geheel onbewolkt, maar in de middag trekt er hele lichte bewolking over ons heen. Desalniettemin blijft het gedurende deze hele etappe een uitbundig zonnige dag. In de volle zon in het open veld verkoelt de wind ons aangenaam, en als we in het coulissenlandschap onder de bomen lopen, zorgt de schaduw voor de welkome verkoeling. Al met al hebben we vandaag schitterend wandelweer.

Omleiding in Gytsjerk

Om 8:20 uur staan we bij het winkelcentrum van Gytsjerk klaar voor vertrek.  

Vlak vóór het eind van de bebouwde kom gaan we verder in westelijke richting over het fietspad dat parallel aan de Canterlandseweg loopt.

We passeren even later de Martinuskerk van Gytsjerk.

Over de Gytsjerkerhoeke lopen we iets zuidelijker terug richting Gytsjerk, om in Gytsjerk de Singel op te gaan. Die blijkt echter afgesloten te zijn voor alle verkeer, en daarmee ook voor voetgangers, omdat het wegdek van de Singel wordt hersteld. Daarom lopen door de iets noordelijker gelegen woonwijk door Gytsjerk parallel aan de Singel, om even later ter hoogte van de Doctor O. Postmawei weer op de Singel uit te komen, vanwaar we de Singel wel mogen volgen.

Op de Rinia van Nautaweg aangekomen, lopen we een klein eindje in noordelijke richting op en neer, om onder andere bij de voormalige notariswoning langs te gaan, waarin voorheen ook de Friese  Commissaris van de Koningin Hans Wiegel heeft gewoond.

Daarna gaat het in zuidelijke richting naar de voormalige melkfabriek van Gytsjerk.

Als we de rij geschakelde fabriekswoningen (fabrykswenten) voorbij zijn, komen we langs het veel grotere huis waar vroeger de directeur van de melkfabriek op stand woonde.

Swarteweisein in Tytsjerk

Nu laten we Gytsjerk achter ons, om langs de Trynwâldsterdyk (N361, verderop de Westerdijk) naar Swarteweisein te lopen.

Daarbij kruisen we onder andere de waterlopen De Ryd en de Ryptsjerker Feart.

Op de kruising van de N361 en de N355 steken we de Rijksstraatweg over, en dan arriveren we in Swarteweisein, het buurtschap dat tegenwoordig binnen de bebouwde kom van het dorp Tytsjerk ligt.

Rechts van ons staat in het Bos van Ypey de villa Vijversburg, en links van ons staat het Gasthuis (1895) van Stichting Op Toutenburg, nog altijd in gebruik als bejaardenwoningen (gasthúswenten).

We keren nu om, want de route gaan aan de noordkant van de Rijksstraatweg terug, langs de Westerdijk in de richting van Gytsjerk.

Vossenjacht in Ryptsjerk

Maar we lopen niet helemaal terug naar Gytsjerk, want al vrij snel kunnen we rechtsaf de Ypeysingel op, in de richting van Ryptsjerk. 

Waar de Slachtedijk in Ryptsjerk begint, staat de dorpskerk van het dorp.

Wij gaan hier in noordelijke richting de Binnendijk op, en kruisen direct al de Ryptsjerker Feart ter hoogte van het beeldhouwwerk van De Leiker (1986), het beeld van de slotenbaggeraar. 

Vlakbij het dorpshuis zien we al de eerste groep basisschoolkinderen, die - zo blijkt even later - alle met een begeleider in de huidige feestweek het dorp door wandelen in het kader van het Vossenjacht-spel.

Over de Binnendijk lopen we Ryptsjerk uit. Ter hoogte van de Oosterdijk passeren we Camping De Terpen.

Daar staat een marktwagen, waarin een gevarieerd aanbod van biologische producten ten verkoop wordt aangeboden. 

Aan het eind van de Binnendijk lopen we rechts om een heel klein woudhuisje (wâldhûske) heen. Een informatiepaneel vertelt dat hier vroeger een gezin met vier kinderen in heeft gewoond. 

Nu gaat het verder in oostelijke richting over de Nieuwlandsweg. Daar passeren we twee voor de Friese Wouden zo karakteristieke boerderijtjes, die mooi zijn gerestaureerd, waarin momenteel een camperbedrijf is gevestigd. Ernaast is een schuurtje gevestigd waar je terecht kunt voor een smeed-workshop.

Het Readtsjerkje aan de Tsjerkewei van Readtsjerk

Aan het eind van de Nieuwlandsweg gaan we in noordelijke richting de Ottemaweg op. Deze weg doorsnijdt het Ottema-Wiersma Reservaat. Links passeren we de Bouwepet, en rechts ligt het waterrijke Bûtenfjild. 

Aan het eind van de Ottemawei lopen we Readtsjerk binnen.

Rechts van de Tsjerkewei staat het Readtsjerkje van Readtsjerk. Aan de noordmuur kun je zien dat het van origine een tufstenen kerk is, dus heel oud.

Achter het koor staat op het kerkhof een waterput met een waterpomp.

Naast de waterput ligt het restant van een eeuwenoude kloostermop, in Fryslân een 'âlde Fries' genoemd.

Iets westelijker komen we langs een oude boerderij.

Op de deur hangt een wit bord met het zwarte opschrift 'Onbewoonbaar verklaarde woning'; zo'n bordje dat je vroeger vaak aan een zwaar vervallen woning zag hangen, maar tegenwoordig zie je ze niet veel meer.

Langs de haven van Mûnein

Over de Dokter Kijlstraweg wandelen we vervolgens naar het Friese dorp Mûnein. 

Vlakbij het dorpscafé passeren we het haventje van Mûnein, vanwaar je met kleine bootjes kunt gaan varen in het Ottema-Wiersma Reservaat.

We gaan linksaf, het Flokhernepaed op. 

Even later verlaten we Mûnein over de Jelte Binneswei. In de hoek van een weilandje liggen twee kalveren bij het hek op de dam.

Via de Nieuwe Straatweg komen we weer terug in Gytsjerk.

Trekkertrek en trouwen in Oentsjerk

In en vanuit Gytsjerk volgen we de Trynwâldsterdyk (N361) in noordelijke richting naar Oentsjerk. 

We passeren het bureau van Dorenbos Architecten, het architectenbureau waarin ons vorige huis aan de Boeier in Stiens in negentiger jaren door architect Jan Dorenbos is ontworpen.

In Oentsjerk passeren we ook het standbeeld van 'Tryntsje en har sân soannen', waarvan de jongensnamen verwijzen naar de dorpsnamen van deze gemeente.

Links van de weg zijn grote schermen opgesteld, omdat daar achter morgen de spectaculaire Trekkertrek-competitie wordt gehouden. Nu het is het hier nog betrekkelijk rustig, maar morgen zullen de brullende motoren van de sterke tractoren die rust oorverdovend verstoren. Morgen is het ook mooi weer, dus het zal vast een zeker een geslaagd festijn worden.

We volgen de Rengerslaan langs Stania State. Vlak vóór de state verzamelt zich een groep bruiloftsgasten rondom een bijzonder ambtenares van de burgerlijke stand in haar toga.

Aan de rand van Oentsjerk passeren we de voormalige boswachterswoning Bosk-Ein, ook al weer zo'n markant woonhuis, dat is aan te merken als karakteristiek voor de zogenoemde Trynwâlden in de gemeente Tytsjerksteradiel. 

De Hoop van Aldtsjerk

Via de Van Sminiaweg, de Klaas Douwesweg en de Hjelburd lopen we langs de eendenkooi aan de noordzijde om Aldtsjerk heen. Daar kruisen we ook De Moark.

Over de Fjildwei en de Van Sminiaweg parallel aan De Moark en de Rhaladijk parallel aan de Aldtsjerker Feart lopen we naar de ovonde van de Marwei en de Lauwersseewei. Daar steken we de N361 over, om dan over de Rhaladijk naar de Oudkerkermolen 'De Hoop' (1864) te lopen. Over de hoge wal langs de Nije Mear komen we bij deze achtkante poldermolen. In de schaduw van de poldermolen houden we onze lunchpauze, beschut tegen de felle zon, en toch ook lekker warm gehouden door de warme wind die aangenaam waait. 

Over de Rhaladijk lopen we naar het dorpscentrum van Aldtsjerk. Daar steken we via de gerestaureerde klapbrug De Moark over, ter hoogte van het standbeeld van De Brêgebidler.

Voorbij de bocht in de Van Sminiawei staat in het centrum van Aldtsjerk de hoog geplaatste dorpskerk.

Terug naar Gytsjerk

En dan gaat het over de Van Sminiawei in een rechte lijn over de Rengersweg (N361) terug naar Oentsjerk.

In het verlengde daarvan ligt de Trynwâldsterdyk, die we volgen tot aan Gytsjerk.

En daar kunnen we dan over de Rinia van Nautaweg weer terug lopen naar de Canterlandseweg.

Daar hebben we vanmorgen onze auto geparkeerd. 

Enkele minuten over drie uur vertrekken we met de auto vanuit Gytsjerk, en iets na half vier zijn we vanmiddag weer thuis in Feinsum.