dinsdag 30 juni 2020

Avondwandelen vóór zonsondergang in Feinsum

Dinsdagavond 30 juni 2020
Wandelen op het spoorpad in avondzon

















Lichtspel over vorm en kleur
Na al weer een dag binnen en thuis werken voor onze beide MBO- en HBO-onderwijsorganisaties maken Durkje en ik een heerlijke avondwandeling door en buiten Feinsum, in een nog zacht zonovergoten dorp en buitengebied.
Het warme licht van de avondzon kleurt het landschap in het algemeen en de gewassen op het land in het bijzonder.
De kleuren en de lijnen van de gewassen op de akkers rondom maken het geheel tot een aantrekkelijk schouwspel; heel mooi om tussendoor te wandelen.


Afscheid met een boodschap van Klaas-Wybo van der Hoek

Dinsdag 30 juni 2020
Klaas-Wybo van der Hoek en Ran Zhang

















Corona-vrij afscheid
Na ongeveer twintig jaar trouwe dienst bij achtereenvolgens Christelijke Hogeschool Nederland, Stenden Hogeschool en momenteel NHL Stenden Hogeschool als eerst directeur van de hotelschool en tot op heden vice-voorzitter van het College van Bestuur van NHL Stenden Hogeschool neemt Klaas-Wybo van der Hoek vanmiddag in eerste lezing afscheid van onze hogeschool.
Vanwege de geldende noodverordening in het kader van de huidige Corona-crisis kan dit afscheid helaas niet in grote getale met studenten, medewerkers en extern gasten in één van onze hogeschoolgebouwen worden gevierd, dus is ervoor gekozen om dit afscheid online te vieren, waarbij alle genodigde gasten via een weblink kunnen inloggen op de livestream van deze afscheidsbijeenkomst, die vanuit ons Leeuwarder hogeschoolgebouw wordt uitgezonden.

"Learn first, before teaching."
(Wayne Johnson)

Afscheidscollege
Collega Ran Zhang is vanmiddag de gastheer. Ran heet alle gasten live van harte welkom en vertelt dat deze bijeenkomst zal beginnen met het afscheidscollege van Klaas-Wybo van der Hoek.
In hoog tempo gaat Klaas-Wybo daarbij op verhalende wijze te werk, waarbij in de gefilmde versie van zijn speech allerlei collega's, studenten en hogeschoolrelaties uit binnen- en buitenland met korte intermezzo's aan het woord komen. Enkele van die intermezzo's worden verzorgd door de zogenoemde Mr. Make World, de 'raging reporter', geacteerd door Klaas-Wybo zelf.
Klaas-Wybo van der Hoek:

  • Verhalen zijn de beste voertuigen om kennis over te dragen.
  • Behalve onze student-adviseur zou er ook een gepensioneerde ervaringsadviseur als critical friend aanwezig moeten zijn bij de vergaderingen van het College van Bestuur.
  • Invoering van het 'professional doctorate' is van groot belang voor het Hoger Beroepsonderwijs.
  • Kennisoverdracht is ook in het HBO nog altijd zeer op zijn plaats. 
  • Maak je sterk in meertaligheid.
  • Naast de welbekende items 'Kwalificatie, Socialisatie en Subjectwording' van Gert Biesta zijn ook de volgende items hogeschooltaken: 'Empatisatie, Verificatie en Culturalisatie'.
  • Onderwijs heeft in de samenleving een stabiliserende werking.

"Met een school bouw je voor de toekomst."
(Herman Herzberger)

Van de CvB-voorzitter
Na deze boeiende lezing krijgt onze voorzitter van het College van Bestuur - Erica Schaper - het woord om Klaas-Wybo ten afscheid toe te spreken.
Erica roemt Klaas-Wybo onder andere om zijn maatschappelijke betrokkenheid, om het feit dat vanwege zijn academische insteek in hem helaas een professor verloren is gegaan, en prijst hem om zijn kunstzinnigheid.
Ook geeft ze aan dat we zijn attent zijn zullen missen, dat we van Klaas-Wybo zijn studentenperspectief en zijn studentenbetrokkenheid herkenden, en dat zijn verantwoordelijkheidsgevoel bijzonder werd gewaardeerd. Ook zijn visioenen, grappen en bijdragen zullen worden gemist.
Tot slot wenst Erica Klaas-Wybo succes met de voortzetting en afronding van zijn promotietraject over Globalisering & Internationalisering, in het kader waarvan hij nog wel enige tijd anderszins aan onze hogeschool verbonden zal blijven.

Van de voorzitter van de Raad van Toezicht
Na deze woorden van waardering en dank krijgt de voorzitter van de Raad van Toezicht - Hayo Apotheker - het woord om Klaas-Wybo ten afscheid toe te spreken.
Hayo schetst de settings waarin hij met Klaas-Wybo al vele jaren heeft samengewerkt en noemt hem een capabel vakman, met een brede blik op de hele wereld. Hij roemt hem om zijn onderwijskundig geweten en om zijn gevoel voor wat onze hogeschoolorganisatie aankan. Klaas-Wybo heeft laten zien dat hij weet waarom we iets doen en waarover het gaat, en zijn rustige stabiele persoonlijkheid viel op. Sterk was ook dat hij je altijd het gevoel gaf dat er control en beheersing van de organisatie was.
Voor zijn tact ('earne linich mei omgean'), inhoud, visie en rust was de Raad van Toezicht hem dankbaar.

Surprise clips
Wat Klaas-Wybo nog niet wist, is dat deze afscheidsbijeenkomst wordt afgesloten met twee verschillende 'Surprise Clips'.
In de eerste wordt hem de zogenoemde 'Klaas-Wybo Trail' met een app 'Explore the World' aangeboden; een fysieke-virtuele tour over onze Kenniscampus in Leeuwarden.
Na het Dankwoord van Klaas-Wybo eindigt de sessie met een 'closing video' van ons NHL Stendenkoor en ook een groot aantal collega's dat een filmisch 20-secondeninbreng heeft geleverd, dat is gemonteerd als één geheel wordt vertoond, bestaande uit woorden van lof en dank voor het vele en goede dat Klaas-Wybo in al die jaren voor de hogeschool in het algemeen en voor collega's en studenten in het bijzonder heeft gedaan

maandag 29 juni 2020

Bonifatius Kloosterpad - Rondje 4 - Dokkum Noord langs klooster Sion en Stoepa Hantum

Zondag 28 juni 2020
Bij de entree van de Stoepa van Hantum

















Een ontdekkingsreis en pelgrimage
Wandeljournalist Fokko Bosker publiceerde samen met co-auteur Lammert de Hoop in het jaar 2019 de wandelgids 'Bonifatius Kloosterpad'. Het titelblad van dit boek vermeldt dat het hier gaat om 'Een ontdekkingsreis en pelgrimage door het 'wilde' oosten van Fryslân'. Het gaat om een wandelgids die de kleurrijke geschiedenis van de kloosters in Fryslân beschrijft in routekaarten, foto's en begeleidende teksten.
Durkje en ik waren aanwezig bij de presentatie van het Bonifatius Kloosterpad, die plaatsvond op 15 november 2019 in de Bonifatiuskapel te Dokkum.
Deze wandelgids bevat twaalf aaneengesloten etappen en dertien lokale rondwandelingen. In totaal beslaat het wandelnetwerk zo'n 450 kilometers in oostelijk Fryslân, het gebied tussen het Friese Waddeneiland Schiermonnikoog en Wolvega.

In het voetspoor van heiligen en pelgrims
Met zijn wandelgids neemt auteur Fokko Bosker je als wandelaar mee in een schitterend gebied met veel cultuur en natuur. Hij laat je wandelen naar oude kloosterlocaties en uithoven. Het is een tocht door Wad en Woud, in een rijke afwisseling van streeklandschappen en prachtige natuurgebieden.
Tegelijk met deze wandelgids verscheen ook het bijbehorende boek 'Bonifatius Kloosterpad - In het voetspoor van heiligen en pelgrims'. Dit begeleidend schrijven in boekvorm biedt per wandelroute inspirerende verhalen over het gebied dat deze wandelgids bestrijkt.
De wandelgids is gebaseerd op het Wandelknooppunten-netwerk. De routebeschrijving in de wandelgids is uiterst beknopt, maar het volgen van de als routebeschrijving achtereenvolgens genoemde wandelknooppunten zou moeten volstaan om de beschreven routes goed te lopen.
Wie de vele Friese klooster- en kerkenpaden, schouwpaden, lijk- en dijkwegen van deze wandelroute loopt, maakt kennis met de vele sprekende getuigen uit vervlogen tijden van middeleeuwse kloosterorden in Fryslân. Dit Bonifatius Kloosterpad belicht de rijke Friese geschiedenis van kloosters en landschappen, en toont je al wandelend ook de relatie tussen beide zaken.
Met het bewandelen van alle 25 routes van deze wandelgids gaan Durkje en ik op voetreis tussen uitersten, die de verbeeldingskracht van de pelgrim voedt en inspireert.

Vertrekken vanuit de stad der wonderen
Voor vandaag hebben we het vierde rondje van deze gids op het wandelprogramma staan, met een afstand van 19,22 kilometer.
Dit Rondje 4 kreeg als titel: 'Dokkum Noord langs klooster Sion en Stoepa Hantum' met als subtitel: 'Stad der wonderen als vertrekpunt voor pelgrims'.
Om 8:20 uur rijden we vanmorgen met de auto van Feinsum naar Bonifatiusstad Dokkum, waar we de auto parkeren in het stadscentrum.
De wandelroute voert ons eerst naar de Markt van Dokkum, waar de etappe van vandaag begint bij de Elfsteden IJsfontein, op de plek waar vroeger de wonderlijke Bonifatiusbron was. Deze IJsfontein is als het ware de bevroren bron van Bonifatius, een eeuwenoude bedevaartsplaats voor pelgrims.
Je kunt merken dat het zomervakantieseizoen al is begonnen, want hier en daar lopen op deze vroege zondagochtend om 9:00 uur al toeristen rond, kijkend naar al dat moois van deze prachtige Friese Elfstedenstad. De temperatuur is 17 graden Celsius en het is half bewolkt. Na de tropische dagen van afgelopen week is het een verademing om weer lekker buiten te wandelen bij een heerlijke ochtendtemperatuur.
Bij de Aalsumerpoort steken we de stadsgracht over, en dan moeten we vlakbij het busstation even schuilen in verband met een stevige, maar gelukkig ook kortdurende bui.
Dan gaan we door de wandel- en fietstunnel naar de Dokkumer wijk Weeslanden. De graffiti aan beide zijden van de tunnelwand staat in het teken van het zogenoemde Dokkumer Lokaeltsje, van de voormalige Noord-Friesche Locaalspoorweg-Maatschappij.

Aalsum en Wetsens
We lopen Dokkum uit, en even verderop Aalsum binnen. Daar passeren we op enige afstand de romaanse Sint-Catharinakerk, die boven op een in 1942 grotendeels afgegraven terp staat.
De volgende plaats waar we door komen, is het buurtschap Wetsens, dat ook een oude romaanse dorpskerk heeft op een deels afgegraven terp. Het kloosterpad voert ons met een ruime bocht over een ringvormige terpweg om de voormalige terp heen. Verderop zien we de eeuwenoude Sint-Vituskerk van Wetsens op de terp hoog boven de deels afgegraven terpgrond uit steken. De naam van deze kerk is een verwijzing naar het Norbertijner klooster van Dokkum, waarvan deze kerk een uithof was. Het grazende jongvee op het lager gelegen grasland observeert ons nieuwsgierig als we rondom hun weiland over het graspad voort wandelen. Deze vier meter hoge terp was qua omvang ooit de grootste terp van Fryslân.
De Sint-Vituskerk boven op de terp van Wetsens
Van Niawier naar Hantum
Vanuit Wetsens gaan we verder naar Niawier. Aan de westrand van Niawier passeren we de locatie waar vroeger klooster Sion heeft gestaan. Het Dokkumer ziekenhuis Sionsberg is naar dit verloren geraakte klooster genoemd.
Voorbij deze oude kloosterlocatie lopen we een stukje in de richting van Wetsens, maar we slaan al eerder af naar rechts, om onze route te vervolgen over de oude en nieuwe tracé's van de Fennewei, om dan via Hantumeruitburen en Hantumerhoek door te lopen naar Hantum.
In Hantum is het dorpscafé gesloten, dus we lopen direct door naar de eeuwenoude Sint-Nicolaaskerk (1125). Daar nemen we een rustpauze om iets te eten en te drinken bij de buiten geëxposeerde voormalige luidklok van deze terpkerk, waarvan je aan de soorten bouwstenen (waaronder tufsteen en kloostermoppen) als het ware iets kunt 'lezen' over de bouwgeschiedenis van deze kerk. Een lichte bui trekt over, maar die is maar licht en duurt maar kort, dus schuilen voor de regen is niet nodig.

Op bezoek bij de Tibetaans-Boeddhistische leefgemeeschap van de Stoepa in Hantum
Na deze korte pauze verlaten we Hantum over een smal weggetje door de polder Hantumer Leech in de richting van de Hantumermolen. Voorbij die poldermolen komen we langs de Stoepa van Hantum. De Stoepa hebben we nog nooit bezocht, dus dit is een mooie gelegenheid om deze Tibetaans-Boeddhistische leefgemeenschap te bezoeken.
Eén van de drie vaste bewoners - Sherab - heet Durkje en mij hartelijk welkom, en we worden uitgenodigd om na een ronde langs alle gebedsmolens samen met onze gastheer en een Belgisch stel de Stoepa binnen te gaan voor een introductie in het gedachtegoed van deze Tibetaans-Boeddhistische retraite-gemeenschap en voor een toelichting op het interieur van de Stoepa, waarin 1.000 Boeddhabeeldjes staan. Daarna worden we uitgenodigd om met zijn vieren samen met onze gastheer een kop thee te gaan drinken in de iets verderop staande tempel van de Stoepa. We krijgen een uitgebreide presentatie over het Boeddhisme, over deze gemeenschap en over de levensloop en persoonlijke karakteristieken en bezinningszoektocht van onze gastheer. Deze theesessie is een mooie gelegenheid om ook in gesprek te gaan met de Vlaamse gasten. Na ruim een uur nemen we afscheid van onze vriendelijke gastheer Sherab en van de twee Belgische gasten, en gaan wij samen verder op het Kloosterpad.

Van Hiaure via Tiltsjebuorren terug naar Aalsum
De route gaat verder over een smal verhard veldpad in de richting van Hiaure. Voorbij Hiaure gaan we door de weilanden langs de oever van een brede vaart in de richting van Tiltsjebuorren. Onderweg ontmoeten we bij een smal houten bruggetje een oudere mevrouw, die hier bezig is om al het riet met een grote schaar weg te knippen, dat aan beide zijden de toegang tot het bruggetje overwoekert. Ze vertelt dat ze in deze streek het beheer heeft over dit lokale deel van het wandelpad. We bedanken haar hartelijk voor haar goede zorgen, want dit zijn de vrijwilligers die er elk jaar weer voor zorgen dat dergelijke veldpaden toegankelijk blijven voor alle wandelaars.
Voorbij Tiltsjebuorren steken we een brede vaart over, om dan door het hoge gras van de opeenvolgende weilanden naar Aalsum te lopen.

Prachtige veldpaden tussen Tiltsjebuorren en Aalsum

Van terpdorp terug naar wonderstad
We genieten van het prachtige weer van vandaag. De temperatuur is vandaag opgelopen van 17 naar 21 graden Celsius, en we lopen onder een prachtige wolkenlucht, met af en toe schaduw en zonneschijn. Het begint wel steeds harder te waaien, maar die aanwakkerende harde wind deert ons niet; integendeel, die maakt het wandelen door de weilanden tot een waar Noord-Fries wandelfeest.
Vlak vóór Aalsum laat de bewegwijzering het even afweten, maar met enig oriënteren in het veld vinden we verderop toch het hoge bruggetje, waarmee we een vaart kunnen oversteken, om dan door houten hekjes en al weer een weiland naar de voet van de hoge terp van Aalsum te lopen.
Hier gaan we door een in het struikgewas verscholen houten hekwerk, en dan klimmen we via de stenen trap bij de terp op, en komen we op het kerkhof aan de voet van de kerktoren van de Aalsumer Sint-Catharinakerk.
Dan hoeven we alleen nog maar over het hooggelegen kerkpad weer terug te lopen naar en over het doorgaande weggetje van Aalsum naar Dokkum.
Voorbij het Dokkumer Lokaeltsje-tunnel en het busstation wandelen we het centrum van Dokkum weer binnen, waar we terugkeren bij onze auto, waarmee we terug rijden naar Feinsum.

Zonsondergang in Feinsum

Zaterdag 27 juni 2020

Zonsondergang in Feinsum

Zonsondergang in Feinsum

Donderdag 25 juni 2020

Zonsondergang in Feinsum

Pelgrimsavond bij de Slagdykster Mûne bij Feinsum

Woensdag 24 juni 2020
Ontmoetingsavond bij zonsondergang bij de Slagdykster Mûne


















Een aangename zomeravond
Woensdagavond; een prachtige zomeravond na een hele warme dag. Durkje en ik hebben vanavond afgesproken met mijn hogeschoolcollega en mede-pelgrim Jeannette om deze prachtige zomeravond te benutten voor een gezellig samenzijn.
Als Jeannette aan het begin van de avond vanuit Leeuwarden op de fiets is gearriveerd in Feinsum, drinken we thuis op het terras in de schaduw eerst even koffie, totdat de zon haar meeste kracht heeft verloren en het al licht afkoelt.
Dan nemen we enkele picknickspullen mee en wandelen we gedrieën eerst een stukje over het Jabikspaad, om dan al spoedig af te buigen in de richting van de Slagdykster Mûne, die bij aankomst nog prachtig in het zachte avondzonlicht staat.
We zitten gezellig op de picknickbank aan de Feinsumer Feart te praten met een hapje en een drankje, en als de zon al lang achter de horizon is verdwenen, het donker begint te worden, en het merkbaar koeler wordt, wandelen we weer terug naar Refugio Ultreia Feinsum, waar we deze aangename zomeravond afsluiten.

Corona-proof vergadering van Nijkleaster in Feinsum

Dinsdag 23 juni 2020
De Fryslân-keamer als vergaderkamer

Bestuur weer bijeen

Omdat de beide vergaderzalen - Voorkerk & Ferdjipping - van onze kloosterkerk van Nijkleaster in de Sint-Radboudkerk van Jorwert te klein zijn voor de deelnemers van de stichtingbestuursvergadering, wijken we voor de laatste vergaderavond van het bestuur van Nijkleaster uit naar de Fryslân-keamer van Refugio Ultreia Feinsum. Deze ruimte is voor de acht aanwezigen groot genoeg om allen op ten minste anderhalve meter afstand van elkaar te vergaderen,
We zetten weer stappen voorwaarts in ons vergaderwerk, want in verband met de Corona-crisis hebben we de aprilvergadering laten vervallen, hebben we de mei-vergadering online laten plaatsvinden met behulp van het computerprogramma Teams en vanavond is dan weer de eerste maal dat we fysiek bijeen zijn.
Het is ook de laatste bestuursvergadering die voorafgaat aan het zomerreces, dus we hebben een volle vergaderagenda, want er is nog veel om op terug te blikken, en bovendien ook heel veel moois om vooruit te kijken naar wat - met alle nodige voorzichtigheid - allemaal wel weer kan in de zomer, en wat daar op volgt.

Avondvullend programma buiten & binnen
Om 19:30 uur beginnen we onze bestuursvergadering op gebruikelijke wijze met een kort avondgebed; nu eens niet in het koor van de Jorwerter Sint-Radboudkerk bij het schijnsel van de Nijkleaster-kaars in de nis van de eeuwenoude kerkmuur, maar in een kring aan de westzijde van It Kanael ter hoogte van de Hyltsjebrêge bij Feinsum. Op het karrenspoor met linksvoor een suikerbietenakker en rechtsvoor een aardappelakker en nog betrekkelijk hoog in de lucht vóór ons de immense kaarsvlam van de volle en warme avondzon worden we stil, zingen we onze gebeden en luisteren we naar een lezing van de pionierspredikant dominee Hinne Wagenaar van Nijkleaster.
Als de vergadering om 22:30 uur is afgelopen, gaan we naar beneden, waar we deze goede zomeravond buiten op het terras afsluiten met een gezellig samenzijn.

zondag 21 juni 2020

Bonifatius Kloosterpad - Rondje 2 - Anjum over Peazemerlannen en Oostmahorn

Zondag 21 juni 2020 - Vaderdag
Kleurrijk biodiversiteit bij aankomst in Peasens


















Een ontdekkingsreis en pelgrimage
Wandeljournalist Fokko Bosker publiceerde samen met co-auteur Lammert de Hoop in het jaar 2019 de wandelgids 'Bonifatius Kloosterpad'. Het titelblad van dit boek vermeldt dat het hier gaat om 'Een ontdekkingsreis en pelgrimage door het 'wilde' oosten van Fryslân'. Het gaat om een wandelgids die de kleurrijke geschiedenis van de kloosters in Fryslân beschrijft in routekaarten, foto's en begeleidende teksten.
Durkje en ik waren aanwezig bij de presentatie van het Bonifatius Kloosterpad, die plaatsvond op 15 november 2019 in de Bonifatiuskapel te Dokkum.
Deze wandelgids bevat twaalf aaneengesloten etappen en dertien lokale rondwandelingen. In totaal beslaat het wandelnetwerk zo'n 450 kilometers in oostelijk Fryslân, het gebied tussen het Friese Waddeneiland Schiermonnikoog en Wolvega.

In het voetspoor van heiligen en pelgrims
Met zijn wandelgids neemt auteur Fokko Bosker je als wandelaar mee in een schitterend gebied met veel cultuur en natuur. Hij laat je wandelen naar oude kloosterlocaties en uithoven. Het is een tocht door Wad en Woud, in een rijke afwisseling van streeklandschappen en prachtige natuurgebieden.
Tegelijk met deze wandelgids verscheen ook het bijbehorende boek 'Bonifatius Kloosterpad - In het voetspoor van heiligen en pelgrims'. Dit begeleidend schrijven in boekvorm biedt per wandelroute inspirerende verhalen over het gebied dat deze wandelgids bestrijkt.
De wandelgids is gebaseerd op het Wandelknooppunten-netwerk. De routebeschrijving in de wandelgids is uiterst beknopt, maar het volgen van de als routebeschrijving achtereenvolgens genoemde wandelknooppunten zou moeten volstaan om de beschreven routes goed te lopen.
Wie de vele Friese klooster- en kerkenpaden, schouwpaden, lijk- en dijkwegen van deze wandelroute loopt, maakt kennis met de vele sprekende getuigen uit vervlogen tijden van middeleeuwse kloosterorden in Fryslân. Dit Bonifatius Kloosterpad belicht de rijke Friese geschiedenis van klooster en landschappen, en toont je al wandelend ook de relatie tussen beide zaken.
Met het bewandelen van alle 25 routes van deze wandelgids gaan Durkje en ik op voetreis tussen uitersten, die de verbeeldingskracht van de pelgrim voedt en inspireert.

Over terpen en dijken bij Anjum
Voor vandaag hebben we het tweede rondje van deze gids op het wandelprogramma staan, met een afstand van 14,63 kilometer.
Dit Rondje 2 kreeg als titel: 'Rondje Anjum over Peazemerlannen en Oostmahorn' met als subtitel: 'Een land van grensgangers en wijkplaats voor natuur'.
Om 8:00 uur rijden we vanmorgen met de auto van Feinsum naar Anjum, waar we de auto parkeren bij de plaatselijke supermarkt.
De wandelroute voert ons in het dorpscentrum eerst de hoge terp op, naar de grote en hooggeplaatste Sint-Michaëlkerk. Na een rondje over het Tsjerkepaed om de kerk dalen we de terp weer af, om dan door het dorp en langs Adson State het dorp Anjum uit te lopen.
Aan de overzijde van de H.M. Gerbrandywei (tussen Dokkum en Lauwersoog) lopen we aan de voet van de Alddyk, aan de noordkant van een eeuwenoude zeewering, een zogenoemde slaperdijk.

Schril contrast
Verderop gaat de Alddyk over in de Dyksterwei, en dan lopen we aan de zuidzijde van het verlengde van deze zeewering. Daarbij passeren we een huisje dat gebouwd is van kloostermoppen, die we in Fryslân ook wel 'Alde Friezen' noemen.
Waar deze oude zeedijk en de nieuwe zeedijk bij elkaar komen, lopen we langs een oorlogsmonument van de Tweede Wereldoorlog, dat wordt gevormd door een ijzeren zeemijn, die ons herinnert aan de acht mannen die in 1945 vlak na de Tweede Wereldoorlog om het leven kwamen bij het onschadelijk maken van een hier - maar dan buitendijks - aangespoelde zeemijn.
Dat oorlogsmonument staat in schril contrast met een akker een klein eindje verderop, die is ingezaaid met een grote verscheidenheid aan bloemen. De hele biodiverse akker is in het volle zonlicht van vanmorgen één grote zee van kleurenpracht, met de molen nabij Peasens als mooie achtergrond; een prachtig plaatje.

Peazemerlannen: scheiding van land en zee
We wandelen het Friese dorpje Peasens binnen, en passeren daarbij het plaatselijke wadloopcentrum. Iets verderop beklimmen we de hoge Waddenzeedijk, en aan de andere zijde wandelen we dan het buitendijks gebied van de Peazemerlannen in .
De routemarkering van de Marrekrite laat het hier afweten, maar met behulp van de wandelkaart in onze gids vinden we de plek waar we het zomerdijkje op kunnen gaan dat in oostelijke richting de Peazemerlannen doorsnijdt.
Op de horizon zien we het eiland Schiermonnikoog liggen. De veerboot zien we op dit moment de oversteek maken, en we genieten van dit prachtige buitendijks gebied.
Nu volgt over een heel smal paadje door het lange gras boven op deze grasdijk een schitterende route, met links en rechts de kwelders, doorsneden door smalle waterloopjes tussen dijk en zee, die we elke keer weer over steken via oude, hier en daar vervallen, betonnen bruggetjes.

Bantpolder en Lauwersmeer
Op het laatste deel van dit kweldertracé lopen we tussen de grazende schapen met lammeren.
Waar dit zomerdijkje de veel hogere Waddenzeedijk raakt, klimmen we weer over de zeedijk heen, op de plek waar de recente dijkwerkzaamheden van de dijkversterking al gereed zijn.
Binnendijks gaat de route dan verder over een ander dijkje door de Bantpolder (Polder Hoek van de Bant); al weer zo'n mooi stukje Fryslân waar volop ruimte is voor schapen, ganzen en de vele zwarte koeien van het Frisian Angus-ras.
Eerst steken we de Bantweg over, en direct daarna de H.M. Gerbrandywei, en dan vervolgen we onze route over de grasdijk, in de richting van de westoever van het Lauwersmeer. In het noordoosten zien we het hoge sluizencomplex van Lauwersoog, maar wij buigen af langs de kust van het Lauwersmeer, in de richting van Oostmahorn.

De Skâns van Oostmahorn
Bij binnenkomst van Oostmahorn ontmoeten we een stel fietsers op een bankje, dat vanuit Zeewolde hier enkele dagen op vakantie is in Kollumeroord, volop genietend van al dit moois hier in het zonovergoten noordoosten van Fryslân.
Na deze ontmoeting wandelen we door naar het centrum van Oostmahorn, waar we boven het voormalige kruiddepot van de oude schans (1562) van Oostmahorn een zitbank vinden, waarop we pauzeren, om hier iets te eten en te drinken.
Toen we vanmorgen uit Feinsum vertrokken, was het 18 graden Celsius, en inmiddels is de temperatuur al opgelopen naar 26 graden Celsius. Vanwege de verkoelende bries hier boven op de Lauwersmeerdijk hebben we een prachtige pauzeplek gevonden, met uitzicht over het Lauwersmeer, en binnendijks op Oostmahorn en Esonstad.

Via Jewier naar Anjum
Na deze middagpauze wandelen we Oostmahorn uit, om via de Skânserwei richting Anjum te gaan.
Onderweg passeren we nog het buurtschap Jewier.
Vlak vóór Anjum slaan we af naar links, om dan over De Singel onze plaats van bestemming Anjum weer binnen te wandelen.
We lopen door het dorp naar de parkeerplaats van de supermarkt, die inmiddels geopend is, en die profiteert van alle gasten die in deze Coronatijd hun vertier al weer kunnen vinden in de recreatie-accommodaties rondom Anjum.
We hebben ongeveer vier uren gewandeld door een prachtig historierijk cultuurlandschap. Langzamerhand schuiven de wolken over het noorden van Fryslân, en als we ruim een half uur later weer thuis zijn, is de zomerzon nagenoeg verdwenen achter een dik wolkendek. We hebben er goed aan gedaan om vanochtend al vroeg te vertrekken, want we hebben het meest zonnige deel van de dag genoten van onze wandeldag over terpen, dijken en kwelders en door het verstilde poldergebied van dit uiterste noordoosten van Fryslân.


woensdag 17 juni 2020

Zonsondergang in Feinsum

Woensdag 17 juni 2020

Zonsondergang in Feinsum

Je keek te ver

Dinsdag 16 juni 2020
Cover van 'Je keek te ver'

Een wandeling

Marjoleine de Vos (1957) is redactrice kunst en columniste bij NRC Handelsblad, en tevens dichteres en essayiste. Ze schrijft over kunst, literatuur en koken, en heeft een tweewekelijkse column op de opiniepagina.
Ze wandelt elke dag een rondje vanuit haar huis in het Noord-Groningse dorp Zeerijp. Onder een strakblauwe hemel, een grijs wolkendek of genadeloze regen. Ze zijn er altijd: de akkers in bloei of kaal, de kraaien, de bomen in alle stadia van blad of niet blad, het oude dorpskerkje van Eenum. soms uien op het land, soms dollende hazen – en alles is altijd hetzelfde, en toch ook altijd weer anders.

Dat wat je zoekt, is hier
Wat is het toch dat je zo kunt verlangen naar wandelen, vraagt De Vos zich af. Ze denkt na over het verschil tussen stad en platteland, over de plek van cultuurlandschap in Nederland, over de kunst van het verliezen, en over landschapsleescursussen. En ook over hoe het hoofd zich verhoudt tot het lichaam: immers, vaak zijn gedachten maar al te druk bezig, alsof je helemaal niet door een landschap loopt, maar uitsluitend door je eigen bange, drukke hoofd.
Kijk om je heen, moet je dan tegen jezelf zeggen.
Kijk niet de tijd in, maar kijk over het land.
Je keek te ver. Dat wat je zoekt, is hier.
Over dergelijke zaken publiceerde Marjolein de Vos in april 2020 een boekje, dat ze de titel 'Je keek te ver' gaf, met als subtitel: 'Een wandeling'.

Lees maar. Wij hebben bestaan

  • Het kan lang duren voor je weet wat je ziet. Het kan zelfs lang duren voor je weet dat er iets te zien is. Zo gaat het met landschappen ook.
  • Natuur is in Nederland gaan betekenen.
  • Aan in cultuur gebracht landschap heeft niemand veel boodschap.
  • Het is voor de meesten van ons onmogelijk geworden een landschap te lezen.
  • Soms denk je alleen maar eenvoudige onnozele gedachten als je wandelt, en dat is precies wat het wandelen zo prettig maakt.
  • Ook op het Groninger Hogeland zijn percelen vergroot en kronkelende waterlopen rechtgetrokken, maar op allerlei plaatsen is er toch nog iets gebleven.
  • Op de Noord-Nederlandse slibwallen ontstonden vestigingen.
  • Over de spectaculaire hoogteverschillen van Groninger wierden (terpen): Niks vlak.
  • Zien moet je leren.
  • Je moet de sporen van het middeleeuwse Groningen leren herkennen, anders zijn er eenvoudigweg geen sporen.
  • Misschien zouden we op de basisschool ook nog een ander soort leesles moeten krijgen: landschapsleesles.
  • Het verleden kun je niet bevatten.
  • Wie het landschap niet leest, die ziet niets wat in stand gehouden moet worden.
  • Het is fijn om iets te weten, zodat het oude landschap enigszins te lezen blijft.

The art of losing

  • Je hoofd is tijdens de wandeling niet steeds de baas.
  • Gemis is niet dat er niemand is tegen wie je iets kunt zeggen, maar dat je niet langer door een specifieke ene begrepen kunt worden zoals je het liefst begrepen wilt worden.
  • Je bestaat minder als iemand die je heel nabij was, gestorven is.
  • Elke kerk is zijn eigen schatkaart: overal aanwijzingen voor wat er is geweest.

Het echte leven

  • Pas als je hardnekkig blijft kijken naar steeds maar hetzelfde, doe je ontdekkingen, dan zie je gebeurtenissen in kleine veranderingen.
  • Groningen? Wat moet ik dáár nu?
  • Het zou ook vreselijk zijn als de vooruitgang geen kansen kreeg.
  • Platteland is vooral een heel ander gevoel dan stad. Een andere beleving.
  • Als wij op het platteland stadsbewoners uitzwaaien, blijven we achter, niet in de echte wereld, maar in het echte leven.

Het leven op aarde

  • Alles is echt heel anders dan vroeger.
  • Voor het verwerken van pijnlijke dingen moeten ze steeds weer herhaald worden, vaak tot in veel details ook nog. Om er greep op te krijgen.
  • In ieders persoonlijk leven veranderen gevoelens wel.
  • We leven nu wel, bij voorkeur volop.
  • Het leven op aarde: Niet te bevatten.
  • Hoe ver vooruit in de toekomstige generaties de werken der mensen ook stralen, er moeten wel mensen zijn.
  • Barbaren interesseren zich zelf totaal niet voor zoiets als geschiedenis.
  • Als iemand vergeten is wat je samen hebt meegemaakt, voelt dat alsof je het net zo goed niet zou kunnen hebben meegemaakt. Iemand die niet meer kan onthouden, door een hersenbeschadiging, en steeds maar weer in het heden leeft, is tragisch ook bijna onverdraaglijk.
  • We hebben bespottelijk veel tijdsbesef - veel meer dan nodig.
  • Als we iets gedaan hebben gekregen, mag dat van ons weer niet verloren gaan. Niets uit ons leven mag eigenlijk verloren gaan.
  • Al die sporen. Het terugvinden van wat er was, geeft een gevoel van rijkdom, diepte, betekenis.
  • Over rouw: Als er iemand weg is, of een manier van leven weg is, dan moet je de inrichting van je hoofd en hart aanpassen.
  • Je kunt ook niet leven alleen maar voor 'later', voor je eigen geschiedenisboek.

Geen sprietje mag ik behouden

  • Taal is niet wat je zintuigen waarnemen.
  • Soms kun je met z'n tweeën ergens zijn en weten dat je hetzelfde ondergaat - ieder op eigen manier uiteraard.
  • Over een foto: De zintuiglijke harmonie ontbreekt en die moet, blijkbaar, de basis zijn.
  • Het noorden van Nederland ligt er zo allervriendelijkst bij met zijn rode bakstenen dorpen, zijn zadeldaktorens die hoog over het land uitkijken.

Dat er niets te begrijpen valt

  • De vraag is natuurlijk: Hoe moeten we leven?
  • Het gaat erom voldoening te hebben in wat je doet en in harmonie te leven met je omgeving.
  • We moeten niet teveel denken, niet te veel moeten zoeken naar zoiets als betekenis. De dingen laten zoals ze zijn. Er niet van alles bij halen.
  • Bestaan is heel vreemd, onberekenbaar, geweldig en verschrikkelijk.
  • Er is die sensatie, bij het lopen over het land, van volheid; van schoonheid vaak.
  • Buiten lopen geeft je de sensatie te bestaan.
  • Wat is het toch dat je zo kunt verlángen naar wandelen. Wat verlang je dan?
  • Wandelen bevrijdt je uiteindelijk van jezelf.
  • Ook vermoeidheid kan een vorm van geluk zijn, lichamelijke vermoeidheid en dan de rust daarna.
  • En zolang je op doortocht bent, niet aangekomen, zonder haast, zo lang is het leven eigenlijk altijd wel uit te houden.

maandag 15 juni 2020

Leon & Juliette

Zondag 14 juni 2020
Cover van het Boekenweekgeschenk van 2020

Een liefdesgeschiedenis

Het thema van de jaarlijkse Boekenweek in maart 2020 was: 'rebellen en dwarsdenkers'.
Bij aankoop van tenminste 15 euro aan Nederlandstalige boeken kreeg je het Boekenweekgeschenk kado.
De titel van dit Boekenweekgeschenk 2020 is: 'Leon & Juliette', geschreven door de in Leeuwarden opgegroeide Annejet(ske) van der Zijl (1962), die ook de schrijfster is van het verfilmde boek 'Sonny Boy'(2004).
Het boek 'Leon & Juliette' kreeg als ondertitel mee: 'Een liefdesgeschiedenis'.
Op de cover van het boek staat de afbeelding van het schilderij 'Portret of a Young woman', geschilderd door Jean-Etiénne Liotard. Dit is niet het schilderij van Juliette, maar ze had er zomaar zo ongeveer uit kunnen zien.
Het is het verhaal van een waargebeurde negentiende-eeuwse liefdesgeschiedenis met een koopakte als ontroerende liefdesverklaring, die alles trotseerde, zelfs tot de vergetelheid aan toe.
De Friese vertaling van dit boek is overigens van de hand van Baukje Zijlstra.
Ik las de oorspronkelijke, Nederlandstalige versie van dit boek, overigens in een bijzondere tijd. Midden in de Corona-pandemie laaien momenteel overal in de wereld felle protesten op tegen racisme en discriminatie, waarbij ook het slavernijverleden van menig land en stand-beeld fel wordt bekritiseerd. Wie heel snel iets meer wil weten over hoe schrijnend de slavernij was, leze dit boek. Waren er vroeger maar eerder en veel meer 'rebellen en dwarsdenkers' geweest zoals Leon.

Vrij van slavernij
Het verhaal gaat over de Nederlandse Leon en de jonge Amerikaanse slavin Juliette. Zij krijgen in het jaar 1820 in het Amerikaanse Charleston een relatie en trouwen. Dat is ongehoord voor die tijd in de zuidelijke staat South Carolina van Noord-Amerika.
De jonge Nederlander Leon was in 1818 zijn verarmde vaderland ontvlucht om fortuin te maken in de Nieuwe Wereld. Zij was een slavinnendochter, een nog heel jong zwart meisje, in een samenleving waar iemand zoals zij niet meer waard was dan een onmondig stuk vee dat naar believen door de slaveneigenaar (vrij)gekocht en gebruikt kon worden.
South Carolina was in 1818 de grootste slavenhoudende staat ter wereld, en haar stad Charleston was de enige stad in Noord-Amerika waar de economie zo goed als helemaal dreef op slavenarbeid. Slaven vormden de handen en voeten, en veelal ook de hersens en het hart van de samenleving.
Dát Leon haar kocht, was dus in die tijd niet zo vreemd. Dat deden blanke mannen wel vaker met slavinnen, als die hen wel aanstonden? Toen Leon na zijn emigratie naar Charleston in het huis van de koopman-plantagehouder James Magnan leed aan een ernstige ziekte, was het deze Juliette die Leon met grote toewijding verzorgde. Tegen elke verwachting overleefde Leon zijn ziekte.
Hij werd later consul van Nederland.

Charleston, stad van liefde en noodlot
Kennelijk was Leon onder de indruk van de zorgzaamheid en de schoonheid van Juliette. Hij kocht haar om Juliette en haar eventuele nakomelingen de vrijheid te geven om in de toekomst zélf hun eigen keuzes te kunnen maken.
Wat er daarna gebeurde - toen Leon (22) met Juliette (14) trouwde (overigens niet wettig) - was in de ogen van de wereld om hen heen echter zo schandalig en zelfs illegaal, dat het alles in gevaar bracht - zelfs hun leven en ook dat van hun kinderen. Toen hadden ze nog maar één keuze: eerst buiten het oog van het netwerk van de succesvolle Leon als 'een donker geheim' samenwonen in een buitenwijk van Charleston, en uiteindelijk het gezin - eerst kind voor kind in het diepste geheim smokkelend - emigreren naar Leons moederland Nederland. Leon bevond zich namelijk in een onmogelijke positie. Ze gaan wonen in Monster, waar Leon enkele jaren ook burgemeester is. Juliette Louise McCormick de Magnan betaalde voor de afwezigheid van angst (in Charleston) echter een hoge prijs in Zuid-Hollland, namelijk: heimwee en hartzeer. Maar dit verlegen slavenmeisje uit Charleston ontpopte zich in Nederland als een dame van adellijke allure, bewonderd om haar schoonheid en geliefd om haar zachte karakter en gastvrijheid.
In 1834 vond in Monster - na een 23 jaar durende liefdesgeschiedenis - het wettige huwelijk plaats tussen Leon & Juliette, in het bijzijn van hun eerste negen kinderen (tussen 21 jaar en drie maanden).
In een grafheuvel bij het Zuid-Hollandse Monster liggen Leon & Juliette nu nog steeds zij aan zij, omringd door de doodskisten van hun kinderen, familie en getrouwen - als een blijvend monument van een liefde die de wereld trotseerde en zich niet ondergronds liet houden.

Een lief verhaal in wrede tijden

  • De eer van een man woog in hun wereld (Charleston, 1929) zwaarder dan het leven zelf.
  • De vroegere welvaart van Nederland was voor een groot deel gebaseerd op de handel in West-Afrikaanse slaven.
  • De slavenhandel (van zo'n 12 miljoen Afrikanen in de 17e/18e eeuw) was zeer profijtelijk, maar ook gevaarlijk en volstrekt barbaars. 
  • Mensenhandel druist in tegen iedere vorm van beschaving (in 1808 werd de trans-Atlantische slavenhandel verboden).
  • Meer dan de helft van Amerika's zwarte bevolking stamt af van mensen die ooit via Charleston het Noord-Amerikaanse continent waren binnengekomen.
  • Slaven mochten op geen enkele manier over hun eigen lot beschikken.
  • Haïti is de allereerste vrije zwarte republiek (1804).
  • De zaken dreven rond 1820 in Charleston vooral op onderling vertrouwen, gentlemen's agreements en reputatie. Zakelijk succes was ondenkbaar zonder goede contacten en een vlekkeloze reputatie.
  • In Charleston was de katholieke kerk de meest rekkelijke waar het interraciale relaties betrof. Zolang kinderen maar 'in the faith' geboren werden.
  • De elite in Charleston koesterde een diepe minachting en zelfs haat voor wat ze 'nigger love' noemden. Sommigen meenden zelfs dat dergelijke gehuwde mannen als slecht burger de strop verdienden.
  • Het jaar 1831 - met haar beweging voor afschaffing van de slavernij (abolitionisme) - was een keerpunt in de geschiedenis van de Verenigde Staten. Slavernij werd omschreven als: 'a convenent with death and an agreement with hell'. Daarentegen werd in datzelfde jaar 1831 in South Carolina een wet aangenomen, die iedere vorm van onderwijs aan vrije kleurlingen strafbaar stelde.
  • Het is een stuk gemakkelijker om ruimdenkend te zijn als iets op geen enkele manier een bedreiging vormt.
  • De Burgeroorlog was de dodelijkste oorlog in de Amerikaanse geschiedenis.
  • Na de afschaffing van de slavernij zwierven er alleen al in de staat South Carolina 400.000 voormalige slaven rond, niet wetende wat te doen met het abstracte begrip vrijheid dat hun na generaties in de schoot was geworpen.
  • De verhouding met het verleden blijft ongemakkelijk, want hoe trots kun je zijn op de schoonheid die is gebouwd op bloed, zweet en tranen van de toenmalige zwarte bevolking.
  • Het slavernijverleden kan onmogelijk los worden gezien van hoe onze wereld er nu uitziet. De geschiedenis van de slavernij kan allicht bijdragen aan meer kennis en begrip, en kan ons aan het denken zetten.
  • Er zijn altijd weer individuen moedig genoeg om hun eigen hart en geweten te volgen.

Leon Herckenrath: 
"Ik heb geen ander doel voor ogen 
dan het geluk van mijn kinderen te bevorderen".

zondag 14 juni 2020

Schapen verweiden in Feinsum

Zondag 14 juni 2020
Schapen verweiden over de Hege Hearewei bij Feinsum

















Feinsumer schaapskudde
In de afgelopen weken is de eerste snee al weer van het grasland gehaald tegenover ons huis.
Inmiddels is het gras door de combinatie van neerslag en zonneschijn als weer behoorlijk gegroeid.
Gisteren is deze schapenweide in gereedheid gebracht voor de schaapskudde die verderop in een weiland in Feinsum rondliep.
Vandaag is het dan zover dat de schapen kunnen worden verweid, vanuit het centrum van Feinsum naar de westkant van ons dorp.
Met twee personen en een twee Border Collies wordt de schaapskudde het dorp uitgeleid, de Hege Hearewei op, om iets verderop de schapenweide ingeleid te worden.
Binnen de kortste keren hebben de schapen hun nieuwe weidegrond in gebruik genomen, en lopen na enige tijd rustig te grazen in de wei tegenover ons huis.


Zonsondergang in Feinsum

Zaterdag 13 juni 2020

Zonsondergang in Feinsum

Teamuitje bij Pitch&Putt in Leeuwarden

Donderdag 11 juni 2020
Beginnen bij de eerste hole van Pitch&Putt in Leeuwarden

Kwartaal thuiswerk

Door de van toepassing verklaarde noodverordening was het vanaf maandag 16 maart 2020 niet meer toegestaan om ons werk op NHL Stenden Hogeschool na het weekend in onze hogeschoolgebouwen te hervatten.
Inmiddels is dat al weer 13 weken geleden; een heel kwartaal.
In die afgelopen dertien weken hebben we manieren gezocht en ook gevonden om ons werk voor NHL Stenden Hogeschool ten behoeve van al die studenten effectief en efficiënt voort te zetten.
In de eerste weken was het vooral een zoekproces, om na te denken, te bespreken en af te spreken hoe wij onze studenten en ook elkaar als medewerkers het beste zouden kunnen blijven ondersteunen.
Naast gezondheid en welzijn staat voorop dat het onderwijs en de vorming van onze hogeschoolstudenten optimaal doorgang moet kunnen vinden.

MS Teams voor teams
We werken allen thuis en hebben geschikte manieren gevonden om de kwaliteit van het onderwijs, van het onderzoek en van de organisatie overeind te houden. Voor het werkoverleg in allerlei gremia komen we niet langer bijeen in onze hogeschoolgebouwen, maar biedt het programma MS Teams alle mogelijkheden die we nodig hebben voor een goede afstemming en doorontwikkeling van ons werk.
Dat gaat allemaal prima zo, maar het gemis aan persoonlijk contact begint voor velen steeds groter te worden. Onderwijs, onderzoek en organisatie vragen ook elkaar te ontmoeten. En dat is nu precies wat binnen onze hogeschoolgebouwen niet kan, omdat het niet verantwoord is in de huidige anderhalve meter-samenleving om elkaar op zo'n grote schaal van al die samenwerkingsgroepjes te ontmoeten in één ruimte, in één hogeschoolgebouw.

Kom mee naar buiten allemaal
Voor studenten en voor hun begeleidende docenten worden momenteel de voorbereiding getroffen, zodat zij die dat het meest nodig hebben, in elk geval onderwijs kunnen genieten en onderwijs kunnen geven.
Alle andere medewerkers die niet rechtstreeks met die onderwijscontacturen te maken hebben, blijven thuis werken, om daardoor zoveel mogelijk essentieel onderwijs in onderwijsruimtes wel weer op te starten, daarbij alle RIVM-richtlijnen in acht nemend.
Om iets positiefs te doen om dat gemis van elkaar als stafmedewerkers te ontmoeten te verzachten, hebben enkele collega's van onze Bestuursstaf bedacht dat we elkaar na deze dertien uitzonderlijke weken toch eens gaan ontmoeten, zij het op tenminste anderhalve meter afstand van elkaar.
En dat is wat nu heel goed mogelijk blijkt te zijn op de uitgestrekte golfbaan van Pitch&Putt in Leeuwarden.

Negen holes gezellig
Buiten krijgen we een korte golf-instructie over de wijze waarop we gebruik gaan maken van de golfbaan, en dan gaan we in kleine groepjes uiteen, om hole voor hole te gaan golfen over een parcours van negen holes.
Om de beurt spelen, en voortdurende minimaal anderhalve meter in acht nemen, is op zo'n grote golfbaan prima te doen. Je bent lekker buiten bezig, en kunt ondertussen heel goed met elkaar praten.
Mooi is dat ook twee nieuwe collega's voor het eerst meedoen, dus er is tijdens het golfen en ook nadien op het terras volop gelegenheid om elkaar (beter) te leren kennen.
Al met al een geslaagde middag, waarin we elkaar weer eens 'meer dan virtueel op het scherm' konden ontmoeten.

woensdag 10 juni 2020

Limburgse pelgrims passeren Refugio Ultreia Feinsum

Woensdag 10 juni 2020
Limburgse pelgrims bij Refugio Ultreia Feinsum

















Pelgrimeren op het Friese Jabikspaad

Aan het begin van de middag zien we vanuit de Hallumerhoek twee wandelaars Feinsum naderen.
Op de T-spitsing van de Hege Hearewei en de Holdingawei blijven ze even staan.
Hun wandelroute gaat rechtdoor, verder over de Hege Hearewei, verder over het Jabikspaad, het Friese pelgrimspad richting Santiago de Compostela in Spanje.
Ze steken It Kanael nog niet over, maar wandelen naar ons huis.
We zien dat ze de wandelgids van het Jabikspaad bij zich hebben.
Op ons terras gearriveerd vragen ze ons of ze een stempel van onze refugio mogen hebben in hun pelgrimspaspoort, die ze bij zich dragen.
Wij dachten het al, en het blijken inderdaad pelgrims te zijn, evenals wij ook lid van ons Nederlands Genootschap van Sint Jacob, het Nederlandse pelgrimsgenootschap voor leden die pelgrimerend onderweg zijn (geweest of nog gaan) naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela.
Ze krijgen het mooie stempel van onze 'Refugio Ultreia Feinsum' in hun 'Credencial del Peregrino'. Daar staan al veel pelgrimsstempels in, en er zullen hopelijk nog veel meer bij komen, als dierbare herinnering aan goede pelgrimsdagen.

Pelgrims verhalen
Op gepaste Corona-afstand drinken we buiten samen een kop koffie op het terras, en dan komen al heel snel hun verhalen naar buiten, over hun pelgrimstochten in Duitsland, Portugal en Spanje.
Pelgrims hebben elkaar altijd zoveel te vertellen, en begrijpen wat pelgrimeren allemaal met je doet en wat het voor je betekent onderweg en in je dagelijkse leven.
De tijd vliegt om, maar een pelgrim moet altijd weer verder, dus ook dit pelgrimerend paar uit het Limburgse Venlo moet voort.
We nemen afscheid van elkaar, en wensen dit pelgrimspaar: 'Buen Camino!'
En dan gaan ze verder, over de Feinsumer Hyltsjebrêge, verder op het Jabikspaad richting Stiens.
Een laatste groet: Ultreia!

Ultreia! Verder op het Jabikspaad

Zonsondergang in Feinsum

Dinsdagavond 9 juni 2020

Zonsondergang in Feinsum

Nijkleasterkerk in Coronatijd

Dinsdag 9 juni 2020
Kloosterkerk van Nijkleaster ingericht in Corona-tijd

Stilte, Bezinning, Verbinding

Nadat ook de kloosterkerk van Stifting Nijkleaster op grond van de noodverordening in het kader van de Corona-crisis wekenlang gesloten is geweest, komt er een voorzichtige kentering.
De Sint-Radboudkerk van Jorwert mag heel voorzichtig weer open, om mondjesmaat bekende en nieuwe gasten te ontvangen in deze eeuwenoude dorpskerk.
Nijkleaster staat en gaat voor de drieslag van Stilte, Bezinning en Verbinding, en vooral dat laatste element wordt wel heel moeilijk als de 'face to face'-ontmoeting niet verantwoord is.
Als pioniersplek Nijkleaster zijn we wel blijven zoeken naar andere mogelijkheden van Stilte, Bezinning en ook Verbinding, want er is altijd een oplossing die wel verantwoord is, en die ons allen ook goed doet.

Wat kan wel
Van alles is er aan gedaan om de kloosterkerk van Nijkleaster corona-proof te maken.
Inmiddels is deze kerk in Jorwert dagelijks van 9:30-18:00 uur geopend voor persoonlijke stilte en gebed. Van 9.30 – 12.00 zijn Kleasterkrachten namens Nijkleaster in de kerk aanwezig. Zij zijn beschikbaar voor een persoonlijk gesprek, en houden ook de kerk Corona-schoon.
De Sint-Radboudkerk is nu ook het begin- en eindpunt voor het zogenoemde Nijkleaster Juni Paad, voor wie rond Jorwert een kleaster-kuier van 5 of van 17 kilometer wil maken.
Iedere maandag doet Marian Nijland via de website van Nijkleaster een suggestie voor een Moment van Aandacht.
Iedere woensdagmorgen bieden we onze de website, Facebook en Instagran vanuit Nijkleaster de belangstellenden een tekst met een vraag ter bezinning aan. Zulks ter overweging thuis of tijdens een kuier, misschien met iemand samen?
Op deze - en andere - manieren proberen we als Nijkleaster onze kloostergasten toch iets goeds te bieden aan Stilte, Bezinning en Verbinding, omdat we weten dat het velen zo goed doet om in de kring van Nijkleaster en haar kleasterkrachten deel te nemen aan onze activiteiten.
We kunnen tenminste weer iets doen, alleen, of samen met iemand anders. En natuurlijk altijd en overal binnen de gestelde grenzen van alle officiële corona-maatregelen die op dat moment geldig zijn.

Nijkleaster van grote betekenis
Vanavond zijn we als vier bestuursleden voor het eerst sinds maart weer eens even bij elkaar in de Voorkerk van Nijkleaster. De grote Kleaster-tafel in het midden, wij op grote afstand van elkaar in beraad.
In de kerkzaal staat alles al weer klaar voor de gasten van morgenochtend.
We denken vanavond na over de manier waarop we in oktober aanstaande jaar toch de jaarlijkse Jaardag van Nijkleaster kunnen organiseren. Zoals het nu is, zal dat niet zo grootschalig kunnen zijn als in alle voorgaande jaren, maar zullen we voor de actieve Kleasterlingen in kleine kring toch wel een mooi programma produceren.
En natuurlijk willen we al die andere gasten van Nijkleaster op een of andere wijze daaraan verbinden, wetende dat ze er niet allen bij kunnen zijn in de Sint-Radboudkerk. We vinden er vast wel een oplossing voor om ook die grote groep vrienden van Nijkleaster op een of andere wijze aan en met dit programma te verbinden, want ook voor hen is Nijkleaster van grote betekenis.

woensdag 3 juni 2020

De Kloosterronde van Buitenpost in drie hoofdstukken

Woensdag 3 juni 2020
Twee kerkramen van de kerk in Augsbuurt

Een ontdekkingsreis en pelgrimage
Wandeljournalist Fokko Bosker publiceerde samen met co-auteur Lammert de Hoop in het jaar 2019 de wandelgids 'Bonifatius Kloosterpad'. Het titelblad van dit boek vermeldt dat het hier gaat om 'Een ontdekkingsreis en pelgrimage door het 'wilde' oosten van Fryslân'. Het gaat hier om een wandelgids die de kleurrijke geschiedenis van de kloosters in Fryslân beschrijft in routekaarten, foto's en begeleidende teksten.
Durkje en ik waren aanwezig bij de presentatie van het Bonifatius Kloosterpad, die plaatsvond op 15 november 2019 in de Bonifatiuskapel te Dokkum.
Deze wandelgids bevat twaalf aaneengesloten etappen en dertien lokale rondwandelingen. In totaal beslaat het wandelnetwerk zo'n 450 kilometers in oostelijk Fryslân, het gebied tussen het Friese Waddeneiland Schiermonnikoog en Wolvega.

In het voetspoor van heiligen en pelgrims
Met zijn wandelgids neemt auteur Fokko Bosker je als wandelaar mee in een schitterend gebied met veel cultuur en natuur. Hij laat je wandelen naar oude kloosterlocaties en uithoven. Het is een tocht door Wad en Woud, in een rijke afwisseling van streeklandschappen en prachtige natuurgebieden.
Tegelijk met deze wandelgids verscheen ook het bijbehorende boek 'Bonifatius Kloosterpad - In het voetspoor van heiligen en pelgrims'. Dit begeleidend schrijven in boekvorm biedt per wandelroute inspirerende verhalen over het gebied dat deze wandelgids bestrijkt.
De wandelgids is gebaseerd op het Wandelknooppunten-netwerk. De routebeschrijving in de wandelgids is uiterst beknopt, maar het volgen van de als routebeschrijving achtereenvolgens genoemde wandelknooppunten zou moeten volstaan om de beschreven routes goed te lopen.
Wie de vele Friese klooster- en kerkenpaden, schouwpaden, lijk- en dijkwegen van deze wandelroute loopt, maakt kennis met de vele sprekende getuigen uit vervlogen tijden van middeleeuwse kloosterorden in Fryslân. Dit Bonifatius Kloosterpad belicht de rijke Friese geschiedenis van klooster en landschappen, en toont je al wandelend ook de relatie tussen beide zaken.
Met het bewandelen van alle 25 routes van deze wandelgids gaan Durkje en ik op voetreis tussen uitersten, die de verbeeldingskracht van de pelgrim voedt en inspireert.

De Kloosterronde van Buitenpost 
Van de 13 rondjes in deze wandelgids, vormen drie een zogenoemd Traject, dat in het boek ook wel 'De Kloosterronde van Buitenpost' wordt genoemd.
Deze Kloosterronde hebben Durkje en ik in de maand mei van het jaar 2020 gelopen.
Deze driedaagse ronde begint en eindig in het Friese Buitenpost, en leidt je langs enkele voormalige kloostervestigingen nabij Buitenpost.
Wij wandelden deze Kloosterronde van Buitenpost op de volgende dagen:

  • Op 21 mei 2020 liepen we vanuit Buitenpost via Leechlân, Kollum, Augsbuurt, De Keegen, Burum, Visvliet, Stroobos naar Gerkesklooster.
  • Op 24 mei 2020 liepen we van Gerkesklooster via Stroobos, De Bombay, Peebos en Koartwâld naar Surhuisterveen.
  • Op 30 mei 2020 liepen we van Surhuisterveen via Ophûs, Reaskuorre, Bouwekleaster, Drogeham, Kootstertille weer terug naar Buitenpost.

De totale lengte van deze Kloosterronde van Buitenpost is volgens de wandelgids 22,39 + 12,4 + 21,54 = 56,33 kilometer.

maandag 1 juni 2020

Na-werk-tijd

Pinkstermaandag 1 juni 2020
Cover van 'Na-werk-tijd'

















Toegewijd leven
In zijn in 2017 uitgegeven boek 'Na-werk-tijd' laat pastor-schrijver Marinus van den Berg (tevens priester-geestelijk verzorger) zien dat 'met pensioen gaan' een ingrijpende gebeurtenis is. 
Dit boek kreeg ik kado van een ex-collega bij mijn 25-jarig dienstjubileum bij Stenden Hogeschool.
Auteur Marinus van den Berg beschrijft in zijn boek wat het betekent om ineens de tijd aan jezelf te hebben, om je collega's te missen, en een nieuwe, zinvolle dagbesteding te zoeken. De teksten zijn gebaseerd op Van den Bergs eigen ervaringen in het eerste jaar na zijn pensionering. 
Dit boek biedt een bron van inzichten en verrassende perspectieven voor mensen die stoppen met betaald werk. De subtitel van dit boek luidt: 'Toegewijd leven'. Volgens Marinus van den Berg gaat het in leven om toegewijd leven.

Op en rond het Westerborkpad: pad van eerbied
Toen Marinus van den Berg in 2016 op 68-jarige leeftijd met pensioen ging, werd hem wel eens gevraagd of hij nu leuke dingen zou gaan doen, zoals bijvoorbeeld op pelgrimstocht naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela. 
Van den Berg koos echter voor het gaan lopen van het ernstig-stemmende Westerborkpad. Het Westerborkpad is een éénrichtingswandel- en bezinningsroute, die loopt van de Hollandsche Schouwburg (tijdens de oorlog in de jaren 1942-1944 een verzamelplaats voor Joden in Amsterdam) naar het voormalige concentratie-/doorgangskamp Westerbork.
Het verslag van deze wandeltochten vult het bijzondere middendeel van dit boek. Tijd, ontmoetingen, aandacht, dromen en verhalen zijn daarnaast belangrijke thema's in dit boek.

De sleutel inleveren

  • Gezondheid is een geschenk dat ook om zorg vraagt.
  • Met pensioen gaan, doet ieder op eigen wijze. Het gaat erom een nieuwe verhouding te vinden tussen thuis zijn en eropuit trekken.
  • Je kent jezelf en anderen niet echt, zonder de verhalen achter een woord, een mening, gedrag, boosheid, teleurstelling of gemis te peilen.
  • Een mens is ook alleen op belangrijke scharniermomenten van zijn leven.
  • Ik heb afscheid genomen, maar blijf ook verbonden.
  • Het gebruik van veel woorden betekent niet per definitie dat we elkaar beter begrijpen, of dat er beter wordt geluisterd (Bart Moeyaert).
  • Ik kan me ook de vraag stellen: Kan ik een beter mens worden?
  • De vraag is of ik het goede nastreef; of ik op de goede weg ben.
  • Streven naar het goede houdt verder in dat je goed probeert te zijn voor anderen.
  • Goed luisteren - ik weet dat daar behoefte aan is.
  • Loslaten doe je op je eigen wijze. Je kunt ook anders gaan vasthouden.
  • De zondag zag ik als een scharnierdag, om de voorbije week te vieren, en inspiratie te zoeken voor nieuwe. 
  • Mijn eigen tijd is niet alleen van mij; die biedt ook ruimte om te delen.
  • Je bent een verhaal om te onthouden; een verhaal om verder te vertellen.
  • Mensen met moed en durf en lef, met het hart op de goede plaats, brengen hoop.
  • Ik heb moeten leren om 'alleen zijn' als genade, als geschenk te ervaren.
  • Je bent ook goed als je niets doet.

Wandelen brengt me buiten; 
buiten voert me naar binnen.


Naar plaatsen om bij stil te staan

  • Westerbork is en blijft huiveringwekkend. Het schreeuwt om een God die gaat voor een vol leven.
  • Vrijheid is niet vrijblijvend. Vrijheid is een kostbaar geschenk, dat voortdurend om onderhoud vraagt.
  • Dagboekschrijfster Etty Hillesum (ex-gevangene in Kamp Westerbork) was zich zeer bewust van de benauwde tijdgeest, maar ze wist ruimte in zichzelf te bewaren, waarin ze de vlam van de liefdevolle hoop brandende hield. De gedachten van Etty Hillesum zijn niet verjaard, en inspireren om bewust en intens te leven.
  • Waar geen vogel meer fluit, daar is de hel.
  • Als je tegenwoordig naar voormalig concentratiekamp Auschwitz gaat, ben je geen pelgrim, want die gaat naar een oord waar heil wordt verwacht. Dan ben je ook geen toerist, die ontspanning zoek.
  • We houden niet van lijden.
  • Ik leef nu in na-werk-tijd. Wordt het minder doen en meer zijn?
  • Memoreren kan een vorm van eerbied zijn.
  • Het paradijs is elkaar niet in de steek laten, elkaar niet uitsluiten als er lijden op de levensweg komt.
  • Zo'n 18.000 Joodse kinderen en 100 Sinti-kinderen zijn vanuit Westerbork weggevoerd en niet teruggekomen. Ik kan niets begrijpen van de steeds weer nieuwe maatregelen die Joden, en dus ook hun kinderen, afsneden van de samenleving. Het is gevaarlijk als we denken dat het voorbij is.
  • Kinderen kunnen dragers worden van een hoopvolle toekomst als we verhalen en woorden vinden voor de schaduw en de duisternis die er ook is. Hoop moet een kans krijgen.
  • Met een ander perspectief, met een andere kijk op elkaar, ontstaat meer begrip.
  • Gedenken is een dure plicht in een tijd waarin de onverdraagzaamheid toeneemt.
  • Stenen herbergen de eeuwigheid.
  • Ik zie mensen ieder naar hun eigen kerk gaan.
  • Op dit pad schaam ik me soms voor de geringe interesse die ik indertijd voor het verleden opbracht. Het lopen van dit Westerborkpad is ook een vorm van late eerbied.
  • Niet de ontkenning van de dood, maar het aanvaarden ervan helpt nabestaanden met leven. Er is nog altijd onvoldoende erkenning van verdriet dat blijft.
  • Langere afstanden wandelen is niet voor iedereen weggelegd. Maar als je het kunt, verloopt wandelen in een mooi tempo, en biedt het als voordeel dat je op ooghoogte bent.
  • Het is aan ons om van woorden een middel tot verdraagzaamheid te maken (Elie Wiesel). Verantwoord met woorden omgaan, is noodzakelijk en uiterst waardevol. We kunnen niet leven zonder woorden die hoop, liefde en kracht geven.
  • Draagt mijn taal, mijn woordkeuze bij aan achting voor ieder mens?
  • Hoe is het om vader, moeder te zijn van een kind waarvan anderen zeggen: 'Die spoort niet helemaal'?
  • Mooie woorden en mooie taal kunnen humaniseren - dat is winst op demoniseren.
  • Wijs de kwetsbare, lijdende mens niet af.
  • Wie door het leven reist, komt met verhalen thuis.
  • Wie wandelt, kijkt anders.
  • De wandelaar heeft tijd voor kleine omwegen, en tijd op stil te staan.
  • Westerborkpad: Pad van eerbied & Mijmerpad

Pinksteren:
Iedereen verstaat elkaar,
al spreekt men verschillende talen.


Wat mij toevalt

  • Vakantietijd is reflectietijd.
  • Ook verhalen en herinneringen kunnen een steun zijn.
  • Pelgrimeren maakt ontvankelijk. Het gaat om ontvankelijkheid, je openstellen voor wie en wat op je weg komt. Pelgrimeren is ontvankelijk leven, waar je ook bent.
  • Ik wandelde vandaag zonder mobiele telefoon. Dat is een nieuw soort vrijheid: voor niemand bereikbaar.
  • Maar waar moet je heen met je woede, als niemand thuis er zich iets bij kan voorstellen?
  • Pensioentijd kun je zien als een tijd om anderen te souffleren. Laat ik die tijd als betekenisvol aanvaarden.
  • Uiteindelijk zijn we gast in het leven.
  • Je weet in het uiterste uur wel wat je voor elkaar betekend hebt. Het is het uur waarin alle schijn wegvalt.
  • Alle woorden veranderen in stamelen als een mens ons nog eenmaal heeft aangekeken met dat verlangen weer op te staan.
  • Uiteindelijk gaat ieder zijn weg, en laat alles en iedereen achter; à Dieu.
  • Alles goed? Het blijft een hardnekkige vraag.
  • Naar buiten gaan, ervaar ik als een innerlijke noodzaak.
  • Op een dag zonder wandeling mis ik iets.
  • Wandelen is geen prestatieloop. Er wacht geen medaille bij een finish, al is er wel vreugde bij het aankomen. En onderweg is er het feest van veel zien en veel beleven.
  • Wandelen is ook mediteren, en soms fluiten of hardop praten.
  • Ik was rijk! Rijk aan ontmoetingen, contacten, ervaringen, uitnodigingen. En ook rijk door al het lopen en wandelen.
  • Durf de taal van vriendschap en vrede te spreken.
  • Tijd is er om te zijn, niet alleen voor mezelf.
  • De dagen op het Westerborkpad hebben me zeer intens laten voelen dat leven, en ook geloven bedoeld zijn om in vreugde te gebeuren.

Al schrijvend kijk ik terug op de rijkdom van de dag