Na-werk-tijd

Pinkstermaandag 1 juni 2020

Cover van 'Na-werk-tijd'

Toegewijd leven
In zijn in 2017 uitgegeven boek 'Na-werk-tijd' laat pastor-schrijver Marinus van den Berg (tevens priester-geestelijk verzorger) zien dat 'met pensioen gaan' een ingrijpende gebeurtenis is. 
Dit boek kreeg ik kado van een ex-collega bij mijn 25-jarig dienstjubileum bij Stenden Hogeschool.
Auteur Marinus van den Berg beschrijft in zijn boek wat het betekent om ineens de tijd aan jezelf te hebben, om je collega's te missen, en een nieuwe, zinvolle dagbesteding te zoeken. De teksten zijn gebaseerd op Van den Bergs eigen ervaringen in het eerste jaar na zijn pensionering. 
Dit boek biedt een bron van inzichten en verrassende perspectieven voor mensen die stoppen met betaald werk. De subtitel van dit boek luidt: 'Toegewijd leven'. Volgens Marinus van den Berg gaat het in leven om toegewijd leven.

Op en rond het Westerborkpad: pad van eerbied
Toen Marinus van den Berg in 2016 op 68-jarige leeftijd met pensioen ging, werd hem wel eens gevraagd of hij nu leuke dingen zou gaan doen, zoals bijvoorbeeld op pelgrimstocht naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela. 
Van den Berg koos echter voor het gaan lopen van het ernstig-stemmende Westerborkpad. Het Westerborkpad is een éénrichtingswandel- en bezinningsroute, die loopt van de Hollandsche Schouwburg (tijdens de oorlog in de jaren 1942-1944 een verzamelplaats voor Joden in Amsterdam) naar het voormalige concentratie-/doorgangskamp Westerbork.
Het verslag van deze wandeltochten vult het bijzondere middendeel van dit boek. Tijd, ontmoetingen, aandacht, dromen en verhalen zijn daarnaast belangrijke thema's in dit boek.

De sleutel inleveren

• Gezondheid is een geschenk dat ook om zorg vraagt.
• Met pensioen gaan, doet ieder op eigen wijze. Het gaat erom een nieuwe verhouding te vinden tussen thuis zijn en eropuit trekken.
• Je kent jezelf en anderen niet echt, zonder de verhalen achter een woord, een mening, gedrag, boosheid, teleurstelling of gemis te peilen.
• Een mens is ook alleen op belangrijke scharniermomenten van zijn leven.
• Ik heb afscheid genomen, maar blijf ook verbonden.
• Het gebruik van veel woorden betekent niet per definitie dat we elkaar beter begrijpen, of dat er beter wordt geluisterd (Bart Moeyaert).
• Ik kan me ook de vraag stellen: Kan ik een beter mens worden?
• De vraag is of ik het goede nastreef; of ik op de goede weg ben.
• Streven naar het goede houdt verder in dat je goed probeert te zijn voor anderen.
• Goed luisteren - ik weet dat daar behoefte aan is.
• Loslaten doe je op je eigen wijze. Je kunt ook anders gaan vasthouden.
• De zondag zag ik als een scharnierdag, om de voorbije week te vieren, en inspiratie te zoeken voor nieuwe. 
• Mijn eigen tijd is niet alleen van mij; die biedt ook ruimte om te delen.
• Je bent een verhaal om te onthouden; een verhaal om verder te vertellen.
• Mensen met moed en durf en lef, met het hart op de goede plaats, brengen hoop.
• Ik heb moeten leren om 'alleen zijn' als genade, als geschenk te ervaren.
• Je bent ook goed als je niets doet.

Wandelen brengt me buiten; 

buiten voert me naar binnen.

Naar plaatsen om bij stil te staan

• Westerbork is en blijft huiveringwekkend. Het schreeuwt om een God die gaat voor een vol leven.
• Vrijheid is niet vrijblijvend. Vrijheid is een kostbaar geschenk, dat voortdurend om onderhoud vraagt.
• Dagboekschrijfster Etty Hillesum (ex-gevangene in Kamp Westerbork) was zich zeer bewust van de benauwde tijdgeest, maar ze wist ruimte in zichzelf te bewaren, waarin ze de vlam van de liefdevolle hoop brandende hield. De gedachten van Etty Hillesum zijn niet verjaard, en inspireren om bewust en intens te leven.
• Waar geen vogel meer fluit, daar is de hel.
• Als je tegenwoordig naar voormalig concentratiekamp Auschwitz gaat, ben je geen pelgrim, want die gaat naar een oord waar heil wordt verwacht. Dan ben je ook geen toerist, die ontspanning zoek.
• We houden niet van lijden.
• Ik leef nu in na-werk-tijd. Wordt het minder doen en meer zijn?
• Memoreren kan een vorm van eerbied zijn.
• Het paradijs is elkaar niet in de steek laten, elkaar niet uitsluiten als er lijden op de levensweg komt.
• Zo'n 18.000 Joodse kinderen en 100 Sinti-kinderen zijn vanuit Westerbork weggevoerd en niet teruggekomen. Ik kan niets begrijpen van de steeds weer nieuwe maatregelen die Joden, en dus ook hun kinderen, afsneden van de samenleving. Het is gevaarlijk als we denken dat het voorbij is.
• Kinderen kunnen dragers worden van een hoopvolle toekomst als we verhalen en woorden vinden voor de schaduw en de duisternis die er ook is. Hoop moet een kans krijgen.
• Met een ander perspectief, met een andere kijk op elkaar, ontstaat meer begrip.
• Gedenken is een dure plicht in een tijd waarin de onverdraagzaamheid toeneemt.
• Stenen herbergen de eeuwigheid.
• Ik zie mensen ieder naar hun eigen kerk gaan.
• Op dit pad schaam ik me soms voor de geringe interesse die ik indertijd voor het verleden opbracht. Het lopen van dit Westerborkpad is ook een vorm van late eerbied.
• Niet de ontkenning van de dood, maar het aanvaarden ervan helpt nabestaanden met leven. Er is nog altijd onvoldoende erkenning van verdriet dat blijft.
• Langere afstanden wandelen is niet voor iedereen weggelegd. Maar als je het kunt, verloopt wandelen in een mooi tempo, en biedt het als voordeel dat je op ooghoogte bent.
• Het is aan ons om van woorden een middel tot verdraagzaamheid te maken (Elie Wiesel). Verantwoord met woorden omgaan, is noodzakelijk en uiterst waardevol. We kunnen niet leven zonder woorden die hoop, liefde en kracht geven.
• Draagt mijn taal, mijn woordkeuze bij aan achting voor ieder mens?
• Hoe is het om vader, moeder te zijn van een kind waarvan anderen zeggen: 'Die spoort niet helemaal'?
• Mooie woorden en mooie taal kunnen humaniseren - dat is winst op demoniseren.
• Wijs de kwetsbare, lijdende mens niet af.
• Wie door het leven reist, komt met verhalen thuis.
• Wie wandelt, kijkt anders.
• De wandelaar heeft tijd voor kleine omwegen, en tijd op stil te staan.
• Westerborkpad: Pad van eerbied & Mijmerpad

Pinksteren:

Iedereen verstaat elkaar,

al spreekt men verschillende talen.

Wat mij toevalt

• Vakantietijd is reflectietijd.
• Ook verhalen en herinneringen kunnen een steun zijn.
• Pelgrimeren maakt ontvankelijk. Het gaat om ontvankelijkheid, je openstellen voor wie en wat op je weg komt. Pelgrimeren is ontvankelijk leven, waar je ook bent.
• Ik wandelde vandaag zonder mobiele telefoon. Dat is een nieuw soort vrijheid: voor niemand bereikbaar.
• Maar waar moet je heen met je woede, als niemand thuis er zich iets bij kan voorstellen?
• Pensioentijd kun je zien als een tijd om anderen te souffleren. Laat ik die tijd als betekenisvol aanvaarden.
• Uiteindelijk zijn we gast in het leven.
• Je weet in het uiterste uur wel wat je voor elkaar betekend hebt. Het is het uur waarin alle schijn wegvalt.
• Alle woorden veranderen in stamelen als een mens ons nog eenmaal heeft aangekeken met dat verlangen weer op te staan.
• Uiteindelijk gaat ieder zijn weg, en laat alles en iedereen achter; à Dieu.
• Alles goed? Het blijft een hardnekkige vraag.
• Naar buiten gaan, ervaar ik als een innerlijke noodzaak.
• Op een dag zonder wandeling mis ik iets.
• Wandelen is geen prestatieloop. Er wacht geen medaille bij een finish, al is er wel vreugde bij het aankomen. En onderweg is er het feest van veel zien en veel beleven.
• Wandelen is ook mediteren, en soms fluiten of hardop praten.
• Ik was rijk! Rijk aan ontmoetingen, contacten, ervaringen, uitnodigingen. En ook rijk door al het lopen en wandelen.
• Durf de taal van vriendschap en vrede te spreken.
• Tijd is er om te zijn, niet alleen voor mezelf.
• De dagen op het Westerborkpad hebben me zeer intens laten voelen dat leven, en ook geloven bedoeld zijn om in vreugde te gebeuren.

Al schrijvend kijk ik terug op de rijkdom van de dag