Zaterdag 16 juni 2012
 |
| Over de Slachtetille naar Getswerdersyl |
Weer of geen weer
In de stromende regen rijden Durkje en ik om 9.30 uur vanmorgen Stiens uit. We hebben een late startkaart voor de Slachtemarathon; kunnen pas om 10.45 uur starten in Raerd. Daarmee zijn we de voorlaatste groep van de 13.000 wandelaars die vandaag vanuit Raerd de 42 kilometer langeafstandwandeling naar Easterbierrum aanvangen. Het Friese 10.00 uur-nieuws op de autoradio meldt dat zojuist de 10.000e wandelaar van start is gegaan. Weerman Piet Paulusma meldt dat de buien in noordelijke richting onze provincie verlaten en hij voorspelt dat het hoogstwaarschijnlijk de rest van de dag droog zal blijven met een zuidwestelijk wind. Zijn voorspelling wordt vandaag werkelijkheid.
Vierde editie van 42 kilometer Friese cultuur
We bewandelen vandaag de eeuwenoude - inmiddels inlandige - zeedijk, genaamd 'De Slachtedyk'. Het is de bijzondere combinatie van deze historische zeedijk met de cultuur van al die omwonenden en wandelaars van verleden en heden die deze dijkwandeling zo uniek maakt. Meer dan 20 aanliggende Friese dorpen en honderden creatieve dorpelingen, kunstenaars, artiesten, dansers en muzikanten verzorgen op artistieke wijze de iets meer dan 42 kilometer lange wandeling met een breed aanbod aan beeldende kunst, muziek, dans en theater. Vanaf het jaar 2000 is de Slachtemarathon elke vier jaar georganiseerd, vandaag is het dus de vierde editie. Durkje liep al mee in 2004 en in 2008 en ik heb met Durkje de wandeling
voor het eerst in 2008 gelopen.
Fase 1: Lit ús mar út ein sette
De 42.195 meter lange wandeltocht is door de organisatie verdeeld in vijf fasen, die alle een Friese fase-titel kregen. Het thema van de eerste fase is het Onzekere, spannende begin.
We verlaten ons startvak om exact 10.45 uur in het oude terpdorp Raerd, liggend aan de oever van de voormalige Middelzee. Door een haag van aanmoedigende toeschouwers lopen we door de dorpskern en verlaten we Raerd bij de oude stinspoort van de voormalige Jongema State (1525) in het Raerder Bos. Met trompetgeschal, dansende nimfen en een processie met boot en vaandeldragers worden we uitgezwaaid. Een mooi begin van de lange tocht. Bij Raerd lopen we ook even over een stukje Jabikspaad, het Fries-Overijsselse pelgrimspad. Daarna gaan we verder langs Dillesyl richting Easterwierrum.
Einde van de fase 'Laat ons maar uit eind zetten'.
Fase 2: It giet dat it slydjaget
Het thema van de tweede fase verwijst naar de Feestfase.
Zoals in zoveel andere Friese dorpen heeft ook Easterwierrum de Friese vlag in top boven op de kerktoren. Het thema van Easterwierrum is: 'Libje foar en mei elkoar'. Bij het begin van de dorpskom staat een meisje op een versmalling in de weg om met zichtbaar plezier iedereen een 'high five' te geven en succes te wensen. Het zijn ook deze kleine - niet georganiseerde - elementen die de Slachtemarathon zo groot(s) maken.
Voorbij de eerste sticker(stempel)post verlaten we Easterwierrum door een hoge feestpoort, gemaakt van wilgentenen. Iets verderop staat het eerste van de 15 'Rabobankjes' in de berm: de banken van de kringloopwinkels Estafette, waarvan op creatieve wijze kunst is gemaakt. Ter hoogte van Boazum verlaten we de verharde weg om over de Griene Dyk (een grasdijk) verder te gaan. De dijk is er nog wel, maar het gras is weg. Door de felle regen eerder vanmorgen en de meer dan tienduizend wandelaars die hier al over de grasdijk zijn gegaan, is deze 'gêrsdyk' verandert in een glibberige modderdijk. Voorbij Boazumersyl verlaat iedereen dit gehavende dijkvak met blubber aan de schoenen en modderspetters tot hoog op de wandelbroek en op de blote kuiten.
De fasetitel 'slydjaget' doet zijn naam hier eer aan, want je zou hier met een slee over heen kunnen gaan en een 'sliding' is hier ook zo gemaakt. Niemand hoor ik klagen; hier moeten we gewoon even over en doorheen. De muziek van het door Boazumers ingezongen estafette-canonlied klinkt na tientallen meters steeds uit de in de berm geplaatste luidsprekers. De muziek gaat zo met ons mee.
Geestdrift
Voorbij Boazumersyl komen we weer op de verharde weg. We steken de spoorlijn over. Twee van de vele vrijwilligers staan hier om de veiligheid van de oversteek voor alle wandelaars te waarborgen. Zonder al die vrijwillgers is zo'n mega-evenement niet mogelijk. Grote dank zijn we verschuldigd aan al die vrijwilligers die dit evenement mogelijk hebben gemaakt! Hulde!
We komen langs Lytsewierrum en door Greate Wierrum. Het korps van de Christelijke Muziek Vereniging Hosannah uit Wons speelt op een driesprong in Friese vlag-kledij de sterren van de hemel. Onder aan de vrachtwagen-oplegger waarin ze zitten, staat onder andere geschreven: 'Hosanna Wuns spylet hjir mei nocht'.
Met twee poort-pijlers worden we 'Wolkom' geheten in het dorp Reahûs. Na de eerste 12 kilometers wordt dit onze eerste rustplaats, zittend tegenover het musicerende korps in een oplegger, onderwijl kijkend naar de op het oog oneindig lint voorbijtrekkende Slachtewandelaars. Een grote groep jongeheren brult steeds hoog achter ons vanaf een getimmerde tribune als een groep wandelaars voorbijtrekt, docht net iets luider en geestdriftiger als het een groepje mooie jongedames betreft. Zij belonen dat enthousiasme met een vrolijke glimlach en lopen opgewekt door.
Tussen de met vele rode vlaggen versierde brug van Sânleastersyl verlaten we na onze etenspauze Reahûs. Dan volgt een lange, rechte weg. Voor ons nadert een helicopter. Een cameraman filmt onze lange rij wandelaars vanuit de lucht. Het resultaat is een ('wave' in english) golvend wandelend lint ('weach' yn't Frysk) van naar de helicopter zwaaiende wandelaars.
Bij De Kliuw is het ook feest. Een grote feesttent kreeg hier een houten gevel van een woonhuis; alsof hier een woning midden in een weiland staat. Twee 'living statues' staan roerloos op het veld. Voorbij De Kliuw lopen we door Hidaardersyl en langs Hidaard richting Wommels.
Einde van de fase 'Het gaat dat het sleejaagt'.
Fase 3: It falt wol in bytsje ôf
Het thema van de derde fase verwijst naar de Irritatiefase.
Ter hoogte van Wommels steken we bij Kromsyl de autoweg N359 over via de eerste van de twee Slachte-bruggen, genaamd: Nije Kromme. Aan de overzijde van de weg staat een grote vrachtwagen van Poeisz Supermarkten. Daar krijgen alle wandelaars een gratis banaan aangeboden van Poeisz, waar door de voorbijwandelaars dankbaar gebruik van wordt gemaakt. Bij en voorbij dit uitdeelpunt staat een lange haag van bananendozen en immense plastic zakken in rolcontainers, waar iedereen zij/haar bananenschillen wandelend in kan gooien. Zo blijven weg en berm verschoond van schillen. Dank aan Poeisz voor dit gewaardeerde aanbod.
Verderop passeren we Swarte Beien en Tolsumersyl. Na de brug van Payesyl arriveren we in het dorp Achlum. Het dorp is prachtig versierd. Veel toeschouwers zijn hier gekomen om de wandelaars aan te moedigen. In het dorp lopen enkele voor kinderen angstaanjagend grote dinosaurus-monsters op hoge stelten. Een klein meisje zwaait voorzichtig en met groot respect naar een langs haar lopend metershoog monster. De zon schijnt aangenaam in Achlum en het is hier voor iedereen aangenaam vertoeven.
Einde van de fase 'Het valt wel een beetje af'.
Fase 4: Neffens my ha'k it wat te bot dien
Het thema van de vierde fase verwijst naar de Stiltefase.
Nabij Sopsum lopen we tussen in beide bermen liggende beeldende kunst. Bij Sopsum is een groot rustpunt ingericht. Aan de overzijde van de spoorlijn gaan we richting Kiestersyl, waar we het Van Harinxmakanaal oversteken. Aan de overzijde van het kanaal worden de wandelaars en toeschouwers vermaakt door het dames-smartlappenkoor Leed-Vermaak. Enkele meters verder is een groot Slachte Blaren (veld) Hospital ingericht. Blarenpatiënten worden in deze theater-act door 'verpleegsters' verzorgd. Ze doen dat kennelijk volgens een alternatieve geneeswijze, want de blarenpatiënten hoeven hun wandelschoenen tijdens de behandeling niet uit te trekken.
Verderop volgt een grasdijk richting A31. De A31 moeten we oversteken via de Slachtetille. De wandelaars die met moeite deze hoge brug over kunnen komen, worden daarbij geholpen door een grote groep ondersteuning biedende vrijwilligers. Zo komt iedereen over deze uitdagend steile brug. Aan de andere zijde van deze tweede Slachtebrug krijgen we een armbandje uitgereikt met daarop de tekst: 'Ik heb de Slachtetille overbrugd 16-06-'12'.
Aan de overzijde van de A31 arriveren we in Getswerdersyl. Hier nemen we een korte rustpauze, onze derde en laatste vandaag. We zitten aan de voet van de Slachtedyk en zien al die wandelaars voorbij wandelen.
Einde van de fase 'Neffens mij heb ik het wat te bot gedaan.
Fase 5: Ik bin skjin oan ein
Het thema van de laatste fase verwijst naar het Bloed, het zweet en de tranen.
Op het enkele kilometers lange eindtraject dat dan nog volgt, worden de wandelaars verrast op een gezamenlijke theater-act van inwoners van Winaam, Tsjummearum en Easterbierrum. Mannen in witte pakken en met gasmaskers op waarschuwen ons voor de gevarenzône die we gaan betreden met als waarschuwing dat ons einde spoedig zal naderen. In figuurlijk opzicht klinkt dat onheilspellend, maar in letterlijk opzicht is dat een zegen voor alle vermoeide wandelaars. De zuidwestenwind wordt steeds steviger, dus we lopen nu eens met een harde zijwind en dan eens met een krachtige wind in de rug. De zon schijnt nog altijd vrolijk en Durkje en ik hebben vandaag geen druppel regen gehad onderweg.
Verderop komen we terecht in een langgerekte straat-act van een moordzaak. 'Dêr leit in lyk op'e dyk', zo wordt ons aangekondigd door een acteur. Voorbij het 'lijk op de dijk' worden we ondervraagd door acteurs, die ons op indringende wijze vragen of wij wellicht getuige zijn geweest van de moord of er wellicht tips ter opsporing van de dader over kunnen geven.
De sneldraaiende windmolens hier in het veld zijn met een baan omkleed door schilderijen van verschillende kunstschilders. Vlak vóór de finish-plaats Easterbierrum wandelen we tussen twee grote poorten door, waarop de Friese gelukwens 'Lokwinsk' staat. Tussen de vlaggen met daarop aren door wandelen we naar de finish-plaats op het grote evenemententerrein dat is ingericht in de nabijheid van de Waddenzeedijk. Bij dit eindpunt staan camera's en reporters van Omrôp Fryslân. Later op de avond zien we ons beiden in beeld in het televisieprogramma van Omrôp Fryslân tijdens de finish in Easterbierrum.
Einde van de fase 'Ik ben schoon aan eind'.
Fryslân op zijn best
Het is 18.45 uur. We hebben de 42 kilometers van de Slachtemarathon volbracht in exact 8 uren wandelen, stilstaan en rusten. Gemiddeld dus ruim 5 kilometer per uur, wat voor ons een prima gemiddelde snelheid is. Om 15.45 uur passeerden we het kilometerbord 21,1 km, precies op de helft. Dat betekent dat we zowel de eerste helft als ook de tweede helft van de 42 kilometer in precies vier uren hebben gelopen.
Het was vandaag Fryslân op zijn best. Een divers gezelschap van overwegend Friezen aangevuld met niet-Friezen en een aantal buitenlandse wandelaars wandelt vandaag over een oeroude Friese slaperdijk, waarvan de oudste datering al terug gaat naar ruim vóór het jaar 1000. Zoveel wandelliefhebbers vóór en achter je. De hele dag geen gezeur over recessie, Europa, voetbal, werk, politiek en verkeer. Alle aandacht gaat vandaag uit naar de weg die je gaat, luisterend naar je lichaam dat zich inspant, pratend over hoe het met jou en met je medewandelaar gaat, over waar je kunt rusten, eten en drinken, hoever je al bent en hoever de finish nog is. Vóór ons loopt een groepje 'Fryske fammen', tijdens het lopen druk pratend en af en toe samen een vrolijk lied zingend. Tijdens het naast elkaar lopen en tijdens het elkaar inhalen de korte gesprekjes, ruimte gevend en van de geboden gelegenheid dankbaar gebruik makend.
De hele dag wandelplezier, van de eerste tot en met de laatste kilometer. Kortom Fryslân en de Friezen op zijn best. Met grote dank aan al die honderden vrijwilligers van de Slachtemarathon en haar partners, die deze schitterende dag - samen met alle wandelaars en toeschouwers - mogelijk hebben gemaakt!
