Odulphuspad van Blauwhuis naar Sneek

Zaterdag 30 september 2023
 

Hier steken we de Bloedsloot over

 

Stilte, bezinning en verwondering

Het Friese Sint-Odulphuspad is een wandelroute van 260 kilometer door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke.

Dit langeafstandswandelpad bestaat uit 15 prachtige wandelingen in allerlei landschappen.

Elke etappe heeft een eigen thema, met als doel om je kennis te laten nemen van dit bijzondere gebied, met verrassende wisselende landschappen en bijhorende kwaliteiten, met een rijke kerkelijke geschiedenis en verrassende historische feiten daarover. 

Het Sint-Odulphuspad biedt je een pad om ‘op weg’ te zijn, en schenkt je de kans om stil te staan bij wat echt belangrijk is in je leven. Met het Sint-Odulphuspad stap je voor even uit de alledaagse stroom van het leven. De focus ligt op stilte, bezinning en verwondering.

Kernwaarden en thema's

De wandelgids van het Sint-Odulphuspad bevat de nodige informatie om het pad te kunnen bewandelen. In dit wandelboek staan prachtige foto’s van de verschillende trajecten. 

Bij het boek is ook een gratis app ontwikkeld, die je informatie en wetenswaardigheden geeft over de trajecten. De app en de gids bieden samen de onderdelen voor de maximale beleving van het Sint-Odulphuspad.

Deze wandelroute wordt gekenmerkt door de drie kernwaarden 'stilte & rust & ruimte'; en de drie thema’s 'bezinning/spiritualiteit & landschap & cultuurhistorie'.

Deze thema’s en de kernwaarden zijn de 'dragers' van de route. Zij vormen de belangrijkste uitgangspunten voor het wandelen. Maar de route kan ook prima worden gebruikt om op allerlei andere manieren te genieten van de paden, wegen, dijken, het landschap en van de cultuurhistorie; bijvoorbeeld door het beleven van de natuur langs de paden.

Door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke

Onderweg kun je de gastvrijheid van de streek ervaren, of kun je een bezoek brengen aan een museum of attractie 

Deze wandelroute voert je door zeven van de Friese elf steden.

De Friese 'Greidhoeke' is in de route opgenomen vanwege de gaafheid van de landschappen, haar kerkelijke geschiedenis en haar bijzondere initiatieven. 

Gaasterland is opgenomen omdat het een totaal afwijkend landschap binnen Zuidwest-Friesland heeft. Hier lag overigens de bakermat van de heilige Odulphus zijn werk, en van hieruit strekte de invloed van het voormalige Sint-Odulphusklooster zich uit over Zuidwest-Friesland en ook daarbuiten.

Etappe 11 van Blauwhuis naar Sneek

Vandaag gaan Durkje en ik de elfde etappe van het Sint-Odulphuspad lopen, over een afstand van 17 kilometer, vanuit het centrum van het Friese Blauwhuis naar de Friese Elfstedenstad Sneek. Omdat we niet in het stadscentrum van Sneek willen stoppen, maar iets ten noorden daarvan - aan de Zwette - lopen we alvast ook de eerste anderhalve kilometer van Traject 12 erbij, dus feitelijk wandelen we vandaag 18,5 kilometer.

Het thema van deze elfde etappe is 'Vitus'. Dat thema verwijst naar Sint Vitus (3e eeuw), de patroonheilige van de rooms-katholieke Sint-Vituskerk in Blauwhuis.

Vanmorgen vertrekken we bij een temperatuur van 11 graden Celsius om 8:30 uur vanuit Feinsum, en dan brengen we onze auto eerst naar Sneek. De auto laten we achter in een woonwijk langs de rivier de Zwette, ook wel de Sneekertrekvaart genoemd.

Dan fietsen we de 11,4 kilometers van Sneek naar Blauwhuis. Daar stallen we onze fietsen bij het verzorgingshuis Teatskehûs.

We hebben vandaag te maken met mooi nazomerweer met heerlijke zonnige perioden, waarbij de temperatuur tijdens de etappe oploopt tot 19 graden Celsius om 14:30 uur bij aankomst in Sneek.

Van Blauwhuis via Westhem naar Feytebuorren

Om 10:10 uur staan we bij de fietsen tegenover café De Freonskip in Blauwhuis klaar voor vertrek. 

Over de Vitusdyk wandelen we eerst naar de Sint-Vituskerk, en omdat de kerkdeur uitnodigend open staat, gaan we naar binnen.

Rechts van de ingang hangt een prachtig glas-in-lood-raam met daarop de afbeeldingen van de inmiddels heiligverklaarde Titus Brandsma, en naast hem pastoor Galama.

De ochtendzon beschijnt buiten de majestueuze, indertijd door de beroemde architect Pierre Cuypers ontworpen kerk (1868-1870).
Op de hooggelegen Vitusdijk verlaten we Blauwhuis, om dan over De Kat naar Westhem te lopen. 

Direct bij binnenkomst in Westhem slaan we linksaf, om dan naar de Bartholomeuskerk van het buurtschap Feytebuorren te wandelen.

De kerktoren van deze monumentale kerk - één van de oudste van Zuidwest-Friesland - is gebouwd van kloostermoppen.

Abbega en Twiska

We laten deze oude kerk achter ons, en gaan tegenover de kerk een veldpad op, dat het oude kerkpad is van Feytebuorren in de richting van Abbega.

Dit veldpad loopt onder andere langs twee boerderijen. Aan de overzijde van de opvaart van de tweede boerderij loopt een groep schapen in het weiland. De waterlelies in de opvaart zijn al lang uitgebloeid.

We volgen de slingerende loop van deze opvaart, waarin iets verderop een zwaan zwemt.

Dit kerkpad voert ons van de Bartholomeuskerk door de weilanden naar de Gertrudiskerk van Abbega, een terpdorp dat is ontstaan in de vroege Middeleeuwen.

Abbega verlaten we over de Twiska in zuidelijke richting.

Bij de eerste boerderij aan onze rechterhand zien we een klein jongetje met een oudere man - wellicht zijn pake/opa bij de kuilbult op het boerderijerf. Het jongetje (pakesizzer?) in rode overall speelt met een speelgoed-graafmachine, waarbij hij kuil uit de bult graaft. Pake staat het ernaast - de handen in de broekzakken van zijn blauwe overall - met aandacht te observeren. Zou hij voor het jongetje later nog toekomst zien op dit melkveebedrijf?

Over veldpaden van Pikesyl naar Oosthem

Even later wandelen we het buurtschap Pikesyl binnen.

Iets zuidelijker zien we het Pikemar (Piekemeer) liggen. 

Vanuit Pikesyl gaan we het betonnen Hernepaed op, maar niet voor lang, want al vrij snel moeten we over een smal oeverpaadje lopen tussen links een sloot en rechts het schrikdraad dat de paarden in het weiland houdt.

Bij de Bloedsloot aangekomen, blijkt het niet zo duidelijk te zijn of we nu aan de westkant of aan de oostkant van de brede sloot moeten lopen. We kiezen de westoever, en kunnen dan verderop over een betonplaat de Bloedsloot oversteken.

In het open veld zie je heel duidelijk de kolossale donkere wolken, die laag en dreigend boven het aardoppervlak hangen. Het blijft bij dreigen, want regen krijgen we niet.

We kennen dit veldpad, omdat we hier eerder hebben gelopen, en we zien dat we met de nodige rechte lijnen en bochten van rode paal naar rode paal kunnen lopen door het veld. Hier en daar moeten we onderweg via enkele brede planken een sloot oversteken. En zo komen we uiteindelijk op de juiste plek aan, bij het hek aan het Hernepaad, waar we bij de rivier de Wimerts arriveren.

We steken de draaibrug over de Wimers over, en direct daarna draait de brug open, omdat een kruiser wacht om door te kunnen varen. We zijn nu in Oosthem.

Achter de Johanneskerk van Oosthem gaan we zitten op een houten bank, om hier onze lunchpauze te houden. Het loopt inmiddels tegen twaalf uur, en we zitten hier heerlijk in de zon op een stille plek aan de rand van het Oosthemmer kerkhof.

De Rat van Drylst

Vanaf het jachthaventje aan de zuidkant van Oosthem volgen we het fiets- en wandelpad langs de 
Easthimmer Mar en de Wimerts naar het dorpje Nijezijl.

Door een aaneenschakeling van woonstraten lopen we van Nijezijl naar de Galamagrachtbrug, waarmee we de rivier de Geau oversteken.

Door het centrum van het Elfstedenstadje IJlst (Drylst) lopen we naar het Sneekerpad, waar we halt houden bij de Elfstedenfontein van IJlst, nabij de IJlster molen De Rat.  

Hier houden we onze koffiepauze in het eetcafé tegenover de Elfstedenfontein. Nog steeds schijnt de zon heerlijk, dus het is een aangenaam verpozen op het terras van eetcafé De Utherne. En we zijn hier zeker niet de enigen, want er zijn veel meer terrasgasten die hier met ons genieten van het prachtige terrasweer.

Tegenover de houtzaagmolen De Rat raken we in gesprek met een man die met twee dames van zijn cursistengroep bij het museum en werkplaats van Houtstad IJlst pauzeert. Hij vertelt over de manier waarop zij van verschillende materialen vogelfiguren maken. De eerste tussenproducten staan hier in de zon te drogen tijdens hun pauze.

Wij gaan verder over het Sneekerpad, langs houtzaagmolen De Rat.

Langs de Geeuw (Geau) en over de A7 naar Sneek

Net buiten IJlst passeren we op het Sneekerpad de spinnekopmolen De Terpensmole.

We lopen hier over een fiets- en wandelpad langs de rivier de Geeuw, die in het Fries de Geau wordt genoemd.

Bij de Sneker rioolwaterzuiveringsinstallatie aangekomen, verlaten we het pad langs de Geeuw, om dan over de Buitenroede naar het Dúvelsrak te lopen. Dat is een hele grote houten brug die hier over de A7 gaat. Dit is de plek waar wij deze autosnelweg oversteken.

We volgen de IJlsterkade die op enige afstand parallel aan de Geeuw blijft lopen, en komen dan langs de oude watertoren van Sneek.

Bij De Kolk aangekomen, zien we de mooie Waterpoort van Sneek vóór ons.

Door Sneek verder langs de Zwette

Aan de andere zijde van de Waterpoort volgen we het Zuidend, waar we de Elfstedenfontein van Sneek passeren, die hier midden in het water van de stadgracht staat.

Over het Grootzand lopen we tussen het winkelend publiek de drukte tegemoet tot op de Schaapmarktplein, waar we een korte pauze houden om iets te eten en te drinken. Het is hier een drukte van belang op deze zonnige september-zaterdag in de Sneker binnenstad.

Na deze laatste pauze gaat het verder door het centrum van Sneek, via het Kleinzand, de Jousterkade en de 2e Oosterkade naar De Laatste Stuiverbrug, vanwaar we de Leeuwarderkade blijven volgen langs de Zwette, ofwel de Sneekertrekvaart, die ook onderdeel is van de Elfstedenschaatsroute.

Ter hoogte van de Zwettebrug Berkenlaan beëindigen we de etappe van vandaag, omdat hier vlakbij onze auto staat geparkeerd.

Met de auto rijden we terug naar Blauwhuis, waar we eerst onze fietsen afhalen, alvorens we terugrijden naar huis in Feinsum.

Wat zou je kunnen doen als …

Donderdag 28 september 2023

 

Verhalenvertelster Baukje Fennema

Wat zou je kunnen doen als …

De CNV-ledengroep 'Anders Actieven' organiseert vanmiddag een Regio-bijeenkomst in het Oranjehotel te Leeuwarden, waar Durkje en ik vandaag aan deelnemen. 

We krijgen hier informatie over wat het CNV voor je kan betekenen, verzorgd door van Wanne Ho, die als jurist-adviseur werkt op de afdeling Juridische Dienstverlening van CNV Connectief. 

Verder neemt de Friese verhalenverstelster Baukje Fennema ons mee naar allerlei situaties, die je kunt vertalen naar je eigen situatie. Als bijvoorbeeld het leven niet zo gaat als je wilt: wat zou je dan kunnen doen? Soms voel je je klem zitten. Soms is er toch een mogelijkheid.

Thema’s die vanmiddag onder andere voorbij komen, zijn: 

• Richt je op wat voor persoon je wilt zijn.
• Richt je op wat belangrijk en richtinggevend voor je is.
• Maak een keus en kies het gedrag dat je waarden weergeeft.

Wat het CNV je kan bieden 

In zijn presentatie vertelt Wanne Ho waaruit het dienstenpakket van CNV Connectief bestaat. Hij noemt en bespreekt dan de volgende onderdelen:

• 1. Algemene dienstverlening: wordt gefaciliteerd door een team van dertig medewerkers van CNV INFO. Alle vragen aan het CNV komen daar binnen. Ze worden dan afgehandeld door deze algemene afdeling, of door de sociaal-juridische unit. Spreker Wanne Ho werkt zelf bij de afdeling Juridische Dienstverlening.
• 2. Collectieve Belangenbehartiging: vanuit hier lopen er verschillende hulplijnen naar entiteiten die zich richten op beleidszaken, bijvoorbeeld over CAO's, regelingen en thema's, en met signalering naar bijvoorbeeld de Sociaal Economische Raad.
• 3. Individuele Belangenbehartiging / Juridische Dienstverlening: gaat over individuele kwesties aangaande werk en inkomen.
• 4. CNV Connectief Academie: biedt ondersteuning, begeleiding en training aan de medezeggenschap(sraad) binnen de school.
• 5. Dienstverlening Vereniging CNV Connectief: het organiseren voor de besturen van sectorgroepen en ledengroepen van diverse activiteiten en ledenbijeenkomsten. Ze pakken ook signalen uit het veld op, om die kort te sluiten met uiteenlopende werkorganisaties en met andere betrokken organisaties.
• 6. Vertrouwenspersonen CNV: helpen je met informatie en advies tijdens je ziekteverlof, opdat je er niet alleen voor staat als je arbeidsongeschikt raakt. 
• 7. Sociaal Fonds CNV Connectief / CNV Onderwijs: voor onderwijsleden die het financieel moeilijk hebben biedt dit fonds bijvoorbeeld: analyse & advies, renteloze leningen en anderszins ondersteuning op maat.
• 8. DeVakbeweging.nl: biedt gratis loopbaanbegeleiding voor leden en niet-leden en voor werkenden en niet-werkenden, middels een samenwerkingsverband in de 35 Nederlandse arbeidsmarktregio’s met organisaties zoals bijvoorbeeld het UWV en gemeenten, waarbij het CNV ook als grote kar-trekker participeert.
• 9. Gezinsrechtshulp Anker / SRK: biedt uiteenlopende rechtshulp bij heel veel zaken voor wat betreft Nederlands recht, bijvoorbeeld bij: ongevallen, letselschade, beroepsziekten, volks- en ziektekostenverzekeringen, studiefinanciering, kinderopvang, beroepszaken bij de Belastingdienst en bij conflicten inzake onder andere subsidies en toeslagen.
• 10. Belastingservice CNV: voor leden en hun fiscale partners bij het invullen van aangiftes, het  aanvragen of wijzigen van toeslagen, en inzake hulp bij fiscale vragen.
• 11. Collectieve verzekeringen, zoals bijvoorbeeld kortingen op (aanvullende) verzekeringen, óók voor wat betreft schadeverzekeringen.

Verhalen over je richting en gedrag

Na de pauze luisteren we naar verhalen, verteld en voorgelezen door verhalenvertelster Baukje Fennema. 

Het motto dat ze voor haar eigen theaterbureau Ithaka invoerde, is: 'Het gaat mij om de reis, en niet om het doel' (zulks ontleend aan het verhaal over Ithaka, het thuisland van de Griekse mythologische held Odysseus. 

Als de doelen voor vanmiddag noemt Fennema onder andere: gezelligheid en ontspanning; èn iedereen moet blij weg gaan.

Baukje Fennema is hier vandaag bij ons met name als verhalenvertelster. In haar verhalen komen maatschappelijke thema's voorbij voorbij, zoals: rouw, afscheid en creativiteit.

Het niet meer werken- zegt ze - is 'wel een dingetje'. Daar moet je doorgaans wel heel erg aan wennen, want je moet nagenoeg alles uit jezelf putten, en dat moet je dan zelf bevechten. Dat gevoel tilt je overigens dan wel op.

Oma en kleindochter

Na deze inleiding vertelt ze haar eerste - korte - verhaal: over oma, die zich niet lekker maar wel gespannen voelt. Onderwijl speelt oma's kleindochter onder de tafel. Oma wacht gespannen op iets wat haar beangstigt, namelijk: onweer.  

Elk verhaal heeft een andere kant, of veelal ook meerdere kanten. 

Bij het vertellen van een verhaal heb je het nodig om te weten waar je als verteller naar toe wilt.

Een goed verhaal kent 1. een kop; 2. een motorisch moment waarin je er als luisteraar achter komt waar het verhaal naar toe gaan (in dit verhaal is dat de bliksemflits); 3. een romp (leidend naar de climax van het verhaal; in dit verhaal is dat het kind dat bang wordt); en 4. een staart (in dit verhaal wordt daarmee de conclusie van het kleinkind mee bedoeld: ik heb jou geholpen).

• Vervolgens vertelt Baukje een deel van het verhaal (van Eppie Dam) nogmaals, maar nu vanuit het perspectief van oma. Daarin gaat het over oma's angst voor onweer.
• En tot slot vertelt Baukje hetzelfde verhaal nog eens, maar nu vanuit het perspectief van het kind, waarin centraal staat dat oma deze keer niet meedoet in het spel van haar kleinkind.
• Door naar zo'n verhaal te luisteren, ga je als luisteraar (jezelf) spiegelen. Je hebt - zo ontdekken we - de keuze om vanuit je zelf en over jezelf te vertellen. Dat kun je doen in de verleden tijd (bijvoorbeeld over wie je vroeger in het onderwijs was), of je vertelt in de tegenwoordige tijd, waarin je vertelt wie jij (nu) bent.

Mier en Eekhoorn

Baukje Fennema is dol op de verhalen van Toon Tellegen, en ze vertelt vanmiddag zo'n verhaal in de vorm van een voorgelezen briefwisseling in de Toon Tellegen-trant, waarbij Baukje de voorlezende Mier is, en een deelneemster van deze sessie de voorlezende Eekhoorn is. 

Dit verhaal gaat over een briefwisseling tussen enerzijds Mier (vanuit Zweden: "Zul je me alsjeblieft niet missen?"; en later: "Zou je me willen beloven dat je me wel gaat missen?") en anderzijds Eekhoorn (in Nederland: "Ik beloof je dat ik je niet ga missen"; en daarna op verzoek van Mier: "Ik mis je, en ik zal je niet vergeten").

• Mier is in dit verhaal in Zweden als mantelzorger van neef mier, en krijgt via de briefwisseling met Eekhoorn adviezen van Eekhoorn. We luisteren naar dit verhaal, op een andere, onderzoekende manier. 
• Mier wordt in dit verhaal boos op Eekhoorn, want Eekhoorn schrijft in het begin van de correspondentie over alle mooie belevenissen in het bos, waar Mier niet bij is. Mier ergert zich aan al die mooie belevenissen van de anderen in Nederland, maar hij leert in dit verhaal van zijn neef mier (die hij verpleegt en verzorgt) óók om te genieten van het feit dan anderen (in Nederland, zonder dat Mier erbij is) genieten.
• In het nagesprek komt aan de orde dat we van dit verhaal kunnen leren dat we niet moeten denken "Waarom overkomt mij dit", maar: "Wat kan en ga ik nu zelf doen?" Jij bent immers zelf de enige die het licht in je eigen duisternis weer aan kan doen. Wees daarbij creatief, en wees ook trots op jezelf. En probeer je neef mier (de ander) te begrijpen. 
• Een andere boodschap die we uit dit verhaal halen, is: "Blijf altijd communiceren over je lastige situatie, en ook over je gevoel daarbij". Daarna kan je probleem bijvoorbeeld vlot getrokken worden, en kan het allemaal weer beter gaan en beter worden. 
• Zoek ook de deskundigheid bij anderen die je zouden kunnen helpen met je probleem. En ga vooral op zoek naar een manier, een vorm uit om je netelige positie te komen. Bepaalde handelingen kunnen daartoe dan vast ook meditatief en helpend zijn.

Filosoof Ruud Welten over ‘Het moderne reizen’

Woensdag 27 september 2023 

Lezing van Ruud Welten voor de Camino Academie

Altijd weer op reis: waarheen, waarvoor?

De Camino Academie is een platform waar wetenschap en pelgrims elkaar vinden in gedeelde academische interesse rondom het fenomeen ‘pelgrimage’.

Deze Camino Academie organiseert dit najaar drie lezingenavonden rond het thema van ‘Het moderne reizen’. 

Reizen is een fenomeen dat in de loop der tijden steeds andere vormen aanneemt. 

In een lezingencyclus van drie avonden gaan we met drie reisexperts kritisch stilstaan bij de actuele reislust.

Deze lezingenavonden vinden plaats in Huize Cervantes te Utrecht.

Het moderne reizen bevraagd

De corona-crisis (2020) zette veel stop, en vooral het op reis gaan werd gemist. 

Inmiddels (2023) is het palet aan reizen weer uiterst divers, bijvoorbeeld: all-in reizen, groepsreizen, actieve reizen, thematische reizen, etc. 

Je kunt je afvragen of pelgrimeren naar het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela ook een vorm van een themareis is, als naadloos passend in de trend van actieve reizen. Tal van vragen dringen zich dan op, zoals: 

• Wat bezielt de toerist? 
• Wat zoekt de reiziger? 
• Waardoor worden reizigers gedreven? 
• Is reizen een vlucht uit het leven van alledag? 
• Schaffen we in de reis de werkelijkheid even af? 
• Is inderdaad de pelgrim een halve toerist, en de toerist een halve pelgrim?

‘Het moderne reizen’ roept dus vragen op. 

In deze drie avondlezingen van de Camino Academie worden dergelijke vragen aan de orde gesteld.

Ruud Welten over toeristen, reizigers en pelgrims

De eerste gastspreker is vanavond filosoof en professor dr. Ruud Welten van de Tilburg University en de Erasmus Universiteit Rotterdam, die een kritische filosofie van het toerisme schreef onder de titel ‘Het ware leven is elders’.

• Het ongeluk van de mens is aan één ding te wijten: dat de mens niet rustig in een kamer kan blijven (volgens Blaise Pascal (1623-1662)).
• Mensen zijn - in tegenstelling tot veel dieren en vooral voor wat betreft planten – tamelijk onrustig en reislustig.
• In de corona-periode (2020) werd aan Ruud Welten vooral de vraag gesteld wat de corona-crisis voor het reizen van de mensen zou gaan betekenen. Maar ja, dat wisten we toen in 2020 natuurlijk nog niet. 
• We zien nu al (2023) dat mensen na het eind van de corona-crisis weer massaal op reis gaan, zelfs meer dan vóór Corona.
• De opkomst van de zogenoemde vliegschaamte was in 2013 (toen Weltens boek verscheen) nog niet zo’n thema, maar nu (2023) na de coronacrisis veel meer dan voorheen. 
• Het moderne toerisme begon in de vijftiger jaren van de vorige eeuw, en het steeg explosief, zeker ook omdat mensen uit de Aziatische landen massaal gingen reizen.
• Hij noemt ook het begrip ‘toeristenschaamte’, waarmee het gênante gevoel wordt uitgedrukt van toeristen, dat zij voelen en ervaren op het moment dat ze ergens op reis zijn. Met het gevoel van ‘Wat kom ik hier eigenlijk doen?’, en ‘Wat hebben de mensen er nu aan dat ik hier ben?’. Het voelt op zo’n moment niet helemaal of helemaal niet goed, maar het is ook moeilijk voor jezelf als toerist om daar de vinger op te leggen.
• Wij zijn doorgaans eigenlijk best wel ethisch, maar zodra we op reis zijn, komt dat veelal even tussen haakjes te staan, zo van: ‘nu even niet’. Dat is een lastig aspect van toerisme.
• In het Romeinse rijk werd ook al veel gereisd, om rond te kijken. De filosoof Seneca (schrijver uit de 1e eeuw) was daar tegen, want je vlucht dan uit jezelf weg, vond hij. Maar waar ga je dan van weg? (in plaats van waar ga ik naar toe?), en waarom moet je zo nodig weg?
• Ruud Welten ziet de ontwikkeling dat veel jonge mensen niet meer zo nodig hoeven te reizen. Ze staan of ze zetten zichzelf en elkaar onder hoge druk. Het aandeel van deze jonge mensen voor wie dat reizen eigenlijk niet meer zo nodig hoeft, neemt toe.
• De filosoof Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) heeft ook veel gereisd voor zijn tijd. Voor hem was reizen ‘alles’. Je moet – vond hij - weg van de boeken(wijsheid), en vooral andere mensen ontmoeten en ander culturen beleven.
• Eén van de drijfveren van reizen en toerisme is de behoefte van reizigers en toeristen om andere plekken en andere mensen (dan in je eigen omgeving) te zien
• Filosoof-auteur Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) schreef ook veel over reizen (bijvoorbeeld naar Italië). Hij beschrijft het reizen als een ‘seculiere pelgrimstocht’. Hij schrijft over reizen ook als zijnde een reflectie op het Zelf, èn hij schrijft dat het reizen hem ook wel behoorlijk tegenvalt. Bij die reflectie van de reis op jezelf wordt het trouwens eigenlijk pas interessant.
• De romantische schrijver Stendhall (1783-1842) heeft eigenlijk het woord ‘toerist’ en ‘toerisme’ uitgevonden. 
• Het ware leven is elders, met het gevoel iets te missen, drijft ons ertoe van plaats naar plaats te gaan. Maar dat kan ook zorgen voor teleurstelling en vervreemding, met een verlangen naar authenticiteit en naar het echte leven.
• ‘Toeristen’ gaan van huis en komen altijd weer thuis. Dat zijn zij die een tour maken, en weer veilig thuis komen. Zij reizen met paspoort, credit card en reisverzekering; dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld vluchtelingen die ook reizen en trekken, maar dan wel heel anders.
• Reizen vloeit ook wel voort uit een vorm van teleurstelling, dus we gaan ‘’het’ elders zoeken’. De toerist zoekt de authenticiteit elders.
• Toerisme is zoeken naar authenticiteit (van dingen, plaatsen, en mensen) buiten jezelf, met de nodige transparantie als voorwaarde. Toerisme wordt geassocieerd met vrijheid; het zoekt de ruimte om te leven, want: de wereld is mijn thuis.
• In toerisme wordt authenticiteit geënsceneerd. Tot de jaren vijftig van de vorige eeuw was het bijvoorbeeld gastvrij om een ander voor de maaltijd niet in je keuken, maar in je woonkamer of eetkamer te ontvangen. Tegenwoordig ervaren we authenticiteit daarentegen echter als we eten op dezelfde plek waar ook wordt gekookt (in de open keuken, thuis of in een restaurant). Die transparantie wordt tegenwoordig als authentiek ervaren, maar dat is het natuurlijk niet, vergeleken met hoe we dat in de vijftiger jaren deden.
• Gastvrijheid wordt bijvoorbeeld ervaren als je op een plek mag komen waar geen toeristen mogen en kunnen komen. Dan voel ik me geen toerist, maar dan ben ik het natuurlijk eigenlijk wel.
• Authenticiteit wordt tegenwoordig een ‘ervaring’ en ‘beleving’. Dat is hoe het heden ten dage werkt.
• Veel landen zijn grotendeels afhankelijk van toerisme; veel is er dan aan gelieerd. 
• Consumentisme: onze wereld is een supermarkt geworden van mooie plekjes. Ons gedrag wordt bepaald door de zichtbare objecten voor ons als toerist. De toerist wil ‘iets zien’; dat is het verlangen om ‘te zien waar anderen naar verlangen te zien’ (om bijvoorbeeld de Mona Lisa of de toren van Pisa te zien). Iedereen wil het zien, dus ik wil het ook zien. 
• Modern toeristengedrag laat ook altijd iets tragisch zien.  
• Het verschil tussen toerist en reiziger is een schijntegenstelling. Je kunt wel denken en zeggen dat je een reiziger bent in plaats van een toerist, maar feitelijk ben je gewoon de toerist. Touroperators appelleren vaak aan het feit dat je reiziger bent, in plaats van toerist. De hele infrastructuur is voor de reiziger en voor de toerist feitelijk identiek. Er zijn allerlei strategieën om je niet als toerist te laten voelen, bijvoorbeeld door je ‘locals’ te laten ontmoeten. De local wordt dan eigenlijk het product, en die is dan ook genoodzaakt zich als local te gedragen, en zich ook zo te blijven gedragen. Vooruitgang hoort in dezen niet bij die vorm van authenticiteit, in de ogen van de toerist. Maar je kunt je afvragen of de locals daar wel bij zijn gebaat.
• ‘Slum Tourism’ is dat je als toerist wordt gebracht naar sloppenwijken, om daar de authenticiteit van de locals (de in ellendige omstandigheden wonende inwoners van die sloppenwijken) te zien en te ervaren.
• ‘Vrijwilligerstoerisme’ is het verschijnsel dat mensen naar een ander land gaan om daar te kijken, maar dat men daar dan ook de handen uit de mouwen steekt. Dat is al een enorm grote ‘industrie’ geworden. Bijvoorbeeld: jongvolwassenen gaan in Zuidafrikaanse sloppenwijken in de kinderopvang werken, waar zij als vrijwilliger vooral heel erg veilig worden gehouden, terwijl die kinderen - eenmaal weer thuis - in die sloppenwijken zelf in een heel onveilige omgeving leven.

Pelgrim en?/of? toerist

Na de pauze gaan de deelnemers in de zaal aan de hand van vragen – die zij stellen aan Ruud Welten – in gesprek met deze spreker.

Een essentieel punt dat dan aan de orde komt, is het vraagstuk of de pelgrim al dan niet ook toerist is. Welten betoogt dat er bij het wezen van de pelgrim en van het pelgrimeren zoveel overeenkomsten zijn met wat een toerist en toerisme is, dat hij concludeert dat mag worden gesteld dat ook de pelgrim valt onder de definitie van de toerist.

• Er zijn veel verschillende manieren om te kijken naar wat nu al dan niet een pelgrim is.
• De pelgrimage is een oervorm van toerisme.
• De grote pelgrimstochten zijn ‘vertoeristiseerd’, en het wordt moeilijk om daardoor nog het verschil te zien met toerisme.
• De pelgrim realiseert zich dat de pelgrimsreis ook altijd een innerlijke reis is. De religie heeft dat vorm en inhoud gegeven. 
• De pelgrim gaat naar een heilige plek (waar hij iets van zijn of haar godheid ervaart), maar dat wil Welten de toerist niet ontzeggen, want een toerist kan in zijn of haar ogen ook naar een voor hem of haar anderssoortige ‘heilige’ plek gaan.
• Voor zowel pelgrim als toerist zit er in de reis ook altijd wel iets als inkeer.
• Historiciteit en authenticiteit en de materialiteit daarvan speelt in reizen – en ook in pelgrimeren – een belangrijke rol.
• De pelgrim is heel duidelijk de figuur die eenzaam reist, waarbij de nadruk ligt op de plek waar hij of zij op het moment is en verblijft
• Geloof geeft een structuur (bijvoorbeeld met rituelen) aan dat wat wij geloof noemen. Geloof is iets wat je deelt met elkaar. Het geeft structuur aan je gedrag, zowel bij geloven als ook bij pelgrimeren.
• De pelgrimage is door de Romantiek heel erg gevormd, bijvoorbeeld met betrekking tot de eenzaamheid, de verlorenheid en de stilte onderweg.
• Bij de toerist mag het dan vooral om diens reisbestemming gaan, en bij de pelgrim vooral ook om de weg daar naar toe, maar dat laatste is niet alleen maar van toepassing op de pelgrim, want er zijn ook heel veel toeristen voor wie de beleving van het onderweg zijn (bijvoorbeeld tijdens een lange fietstocht) van grote betekenis is.
• Toerisme gaat altijd over beelden van hoe je de wereld wilt zien. Het is vooral ook een vorm van beeldcultuur.
• Vakantie in eigen land of thuis blijven (als vakantie) gaat een hoop problemen uit de weg, bijvoorbeeld voor wat betreft de problemen en het alarmerende van het vliegen. Je leert je eigen land dan goed kennen. En betreffende de footprint die we nalaten op deze wereld: daar ben je dan ook voor een groot deel van af, vergeleken met het reizen naar exotische landen, wat je overigens ook zou kunnen beschouwen als een vorm van neokolonialisme. Misschien woon je al heel mooi, en heb je daardoor minder de behoefte om op pad te gaan. Ruud Welten vindt deze vormen van thuis(land)toerisme overigens wel een hele goede ontwikkeling in deze tijd waarin wij leven.

Odulphuspad van Gaastmeer naar Blauwhuis

 Dinsdag 26 september 2023

 

Over de grasdijk langs de Tsjerkehop en de Idzegaasterpoel

Stilte, bezinning en verwondering

Het Friese Sint-Odulphuspad is een wandelroute van 260 kilometer door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke.

Dit langeafstandswandelpad bestaat uit 15 prachtige wandelingen in allerlei landschappen.

Elke etappe heeft een eigen thema, met als doel om je kennis te laten nemen van dit bijzondere gebied, met verrassende wisselende landschappen en bijhorende kwaliteiten, met een rijke kerkelijke geschiedenis en verrassende historische feiten daarover. 

Het Sint-Odulphuspad biedt je een pad om ‘op weg’ te zijn, en schenkt je de kans om stil te staan bij wat echt belangrijk is in je leven. Met het Sint-Odulphuspad stap je voor even uit de alledaagse stroom van het leven. De focus ligt op stilte, bezinning en verwondering.

Kernwaarden en thema's

De wandelgids van het Sint-Odulphuspad bevat de nodige informatie om het pad te kunnen bewandelen. In dit wandelboek staan prachtige foto’s van de verschillende trajecten. 

Bij het boek is ook een gratis app ontwikkeld, die je informatie en wetenswaardigheden geeft over de trajecten. De app en de gids bieden samen de onderdelen voor de maximale beleving van het Sint-Odulphuspad.

Deze wandelroute wordt gekenmerkt door de drie kernwaarden 'stilte & rust & ruimte'; en de drie thema’s 'bezinning/spiritualiteit & landschap & cultuurhistorie'.

Deze thema’s en de kernwaarden zijn de 'dragers' van de route. Zij vormen de belangrijkste uitgangspunten voor het wandelen. Maar de route kan ook prima worden gebruikt om op allerlei andere manieren te genieten van de paden, wegen, dijken, het landschap en van de cultuurhistorie; bijvoorbeeld door het beleven van de natuur langs de paden.

Door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke

Onderweg kun je de gastvrijheid van de streek ervaren, of kun je een bezoek brengen aan een museum of attractie 

Deze wandelroute voert je door zeven van de Friese elf steden.

De Friese 'Greidhoeke' is in de route opgenomen vanwege de gaafheid van de landschappen, haar kerkelijke geschiedenis en haar bijzondere initiatieven. 

Gaasterland is opgenomen omdat het een totaal afwijkend landschap binnen Zuidwest-Friesland heeft. Hier lag overigens de bakermat van de heilige Odulphus zijn werk, en van hieruit strekte de invloed van het voormalige Sint-Odulphusklooster zich uit over Zuidwest-Friesland en ook daarbuiten.

Etappe 10 van Gaastmeer naar Blauwhuis

Vandaag gaan Durkje en ik de tiende etappe van het Sint-Odulphuspad lopen, over een afstand van 16 kilometer, vanuit het centrum van het Friese Gaastmeer naar het centrum van Blauwhuis.

Het thema van deze tiende etappe is 'Aether', dat 'gepenseelde luchten’ betekent. Die naam verwijst naar de in deze regio geboren schilder, dichter en boerenarbeider Gerben Rypma (1878), die op zijn schilderijen van het Friese platteland de atmosfeer als prachtige, gepenseelde luchten schilderde. Aether is overigens de Griekse god van de atmosfeer.

Vanmorgen vertrekken we bij een temperatuur van 17 graden Celsius om 9:00 uur vanuit Feinsum, en dan brengen we onze auto eerst naar Blauwhuis. De auto laten we achter bij het plaatselijke verzorgingshuis Teatskehûs.

Dan fietsen we de 8,5 kilometers van Blauwhuis naar Gaastmeer. Daar stallen we onze fietsen aan de overzijde van de Wijdesloot, tegenover de zeilschool.

We hebben vandaag te maken met mooi nazomerweer met heerlijke zonnige perioden, waarbij de temperatuur tijdens de etappe oploopt tot 22 graden Celsius om 15:20 uur bij aankomst in Blauwhuis.

Gaastmeer en Kleine Gaastmeer

Om 10:45 uur staan we bij de fietsen aan de Wijdesloot in Gaastmeer klaar voor vertrek. 

Over de Munkedyk wandelen we het dorp uit, om via De Burd naar het Gemaal Gaastmar te lopen.
Hier verlaten we De Burd, om dan over het Brattepaad langs de waterloop De Bratte verder te gaan over het van betonplaten gemaakte voetpad op de hoge polderdijk tussen sloot en weiland.

In Kleine Gaastmeer verlaten we het Brattepaad, om dan over de Feandyk in noordelijke richting verder te lopen. Links van ons, tussen fietspad en de Pieter Bouwesleat staat een boerderijtje met een potstal, waarbij een aantal schapen rondloopt. 

Die sloot wordt gebaggerd, waarbij het baggerslib wordt verspreid in het weiland dat enigszins uitsteekt in het meertje de Ringwiel.

Door Idzega en over de meerdijk van de Idzegaasterpoel

Bij het gemaaltje aan het begin van het buurtschap Idzega gaan we de Klokhúsdyk op.

Langs de sloot aan onze rechterhand lopen we over de Klokhúsdyk naar de begraafplaats van Idzega.
Op deze begraafplaats tegen de oever van de Tsjerkehop staat een klokkenstoel.

Bij de ingang van de begraafplaats staat een informatiebord, waarop een beschrijving staat van de voormalige kerk op dit terrein, en over de begraafplaats en de klokkenstoel, met daarin de oude luidklok.

Daarna moeten we het boerderij-erf op van de (zorg)boerderij-boerderijcamping Het Klokhuis.
Zojuist waren we ingehaald door een auto met een vouwwagen, en hier zien we de inzittenden van de auto, die zojuist zijn begonnen om de vouwcaravan op deze mini-camping te installeren.

We lopen diagonaal over het kampeerterrein naar de meeroever van de Tsjerkehop. 

Daar volgen we de hoge grasdijk langs het meer, van de Tsjerkehop naar de Idzegaasterpoel. Daar zien we palen in het water staan, waaraan visnetten zijn bevestigd. Boven op bijna alle palen zitten meeuwen. De meeuwen dichtbij vliegen op als we hen te dicht naderen, maar de meeuwen verderop blijven - zij het waakzaam - op de visnetpalen staan.

Met een kleine graafkraan is iemand valkbij ons bezig om een sloot in de laaggelegen polder te hekkelen. We groeten elkaar hartelijk.

Langs de Skûtelpoel naar de Rigedyk

Wij draaien af naar het noorden, om dan langs de oever van een brede sloot - langs een houten uitkijkpunt - van de Idzegaasterpoel naar de Skûtelpoel te lopen. 

Aan de noordwestkant van de Skûtelpoel komen we aan op de Rigedyk.

Die volgen we over het fietspad een klein eindje in de richting van Heeg, om al bij de eerste afslag naar links dat fietspad te verlaten bij een picknickbank, waarop we een korte broodjespauze houden.

Vervolgens gaan we in noordelijke richting verder. Daar komen we langs een klein meertje, waar vóóraan staat dat er niet gevist mag worden. Vijftig meter verderop staan enkele auto's en enkele sportvisserstentjes, en daar passeren we vier sportvissers, die hier allen met uitgebreide sportvissersuitrusting vissen met dubbele hengels.

In Piekezijl komen we op de T-kruising, vanwaar we het voetgangers-/fietspad volgen langs de spoorlijn IJlst-Workum. Daar passeren we op een gegeven moment een kunstwerk in de vorm van een ronde uitkijkpunt.

Langs de Lange Sleat en één grutto naar Oudega
Ter hoogte van de Lange Sleat passeert op het hooggelegen spoor de Arriva-trein vanuit IJlst in de richting van Workum.

Vanaf dat punt lopen we langs de Lange Sleat verder. Daar komen we langs een weidegebied, waarbij wordt duidelijk gemaakt dat hier wordt gezorgd voor kruidenrijk grasland. Ziende op de laaggelegen natte polder zou je hier de grutto kunnen waarnemen. Maar het valt ons op dat we gedurende de hele dag geen enkele grutto zien. Nou ja, eigenlijk zien we er één, want hier langs de Lange Sleat staat aan de andere kant van een sloot boven op een houten paal een ijzeren silhouet van een grutto.

Dan komen we weer terug op de Rigedyk, maar nu bij het plaatsnaambord van Oudega.

Naar het Raskattencafé van Oudega

Over de Hagenadyk lopen we naar de haven van Oudega. 

Het restaurant aan de haven is gesloten, maar verderop zien we dat het dorpscafé wel open is. Daar willen we koffie gaan drinken. Omdat de zon zo heerlijk schijnt, nemen we plaats op de terrasbank vóór het café.

We raken in gesprek met de jonge eigenaresse van het café. Ze vertelt dat ze hier een zogenoemd Raskattencafé exploiteert. Binnen lopen tien verschillende soorten katten rond, dus voor liefhebbers van katten is dit een eldorado om te verpozen.

Ze is overigens alumna van de middelbare hotelschool van het Friesland College - waar Durkje heeft gewerkt - en eveneens van de Associate degree-opleiding van de hogere hotelschool van Stenden Hogeschool - waar ik heb gewerkt. Ze vertelt over positieve ervaringen tijdens haar beroepsopleidingen.

Tijdens haar beide opleidingen schreef ze een ondernemersplan voor een kattencafé-concept, en tijdens haar HBO-afstudeerfase heeft ze haar laatste ondernemingsplan direct omgezet in het café hier in Oudega.

Dit café-restaurant All Joor's Raskattencafé heeft een terras achter de zaak. 

Na deze koffiepauze verlaten we Oudega over de Breksdyk en de Stasjonsleane.

Greonterp

Buiten Oudega gaan we het Brekkenpaad op, dat ons langs de oever van de Oudegaasterbrekken naar de spinnenkopmolen Doris Mooltsje voert.

Ter hoogte van de Sypsleat gaan we onder de spoorlijn IJlst-Workum door.

Daarna volgen we het betonpad door de weilanden, op weg naar het betonpad van De Ryp. 

Langs het pad komen we bij een veerooster langs een hek, waarop als boerenprotest de noodkreet staat geschreven dat we moeten voorkomen dat de overheid het werk van de 'boer(inn)en in hart en nieren' zal verstieren.

Bij het volgende veerooster voorbij de Gasunie-locatie wandelen we het dorpje Greonterp binnen.

Dit dorpje is onder andere bekend geworden omdat de Nederlandse schrijver Gerard Reve hier in het huisje Huize Het Gras heeft gewoond. 

Op een bankje in de warme zon houden we onze lunchpauze tegenover de bijzonder klokkenstoel van Greonterp.

Tegenover het voormalige huisje van Gerard Reve staat een oude afgezaagde boomstam, waarop inmiddels - als tweede kans-natuur - prachtige paarse bloemetjes bloeien.

Bestemming Blauwhuis

Als we na deze lunchpauze Greonterp via de Doarpswei over de Opfeart verlaten, kunnen we Blauwhuis verderop al zien liggen.

Over de Snakkepôle en de Blauwhústerleane lopen we naar Blauwhuis.

Aan het eind van de Van der Looswei in Blauwhuis arriveren we bij het verzorgingshuis Teatskehûs, waar we vanmorgen onze auto hebben geparkeerd.

Dan rijden we terug naar Gaastmeer, waar we onze fietsen afhalen, om tot slot via Oudega, Blauwhuis en Bolsward terug te rijden naar (t)huis in Feinsum.

Odulphuspad van Koudum naar Gaastmeer

Maandagmiddag 25 september 2023

 

Op de brug over de Wijdesloot in Gaastmeer

Stilte, bezinning en verwondering

Het Friese Sint-Odulphuspad is een wandelroute van 260 kilometer door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke.

Dit langeafstandswandelpad bestaat uit 15 prachtige wandelingen in allerlei landschappen.

Elke etappe heeft een eigen thema, met als doel om je kennis te laten nemen van dit bijzondere gebied, met verrassende wisselende landschappen en bijhorende kwaliteiten, met een rijke kerkelijke geschiedenis en verrassende historische feiten daarover. 

Het Sint-Odulphuspad biedt je een pad om ‘op weg’ te zijn, en schenkt je de kans om stil te staan bij wat echt belangrijk is in je leven. Met het Sint-Odulphuspad stap je voor even uit de alledaagse stroom van het leven. De focus ligt op stilte, bezinning en verwondering.

Kernwaarden en thema's

De wandelgids van het Sint-Odulphuspad bevat de nodige informatie om het pad te kunnen bewandelen. In dit wandelboek staan prachtige foto’s van de verschillende trajecten. 

Bij het boek is ook een gratis app ontwikkeld, die je informatie en wetenswaardigheden geeft over de trajecten. De app en de gids bieden samen de onderdelen voor de maximale beleving van het Sint-Odulphuspad.

Deze wandelroute wordt gekenmerkt door de drie kernwaarden 'stilte & rust & ruimte'; en de drie thema’s 'bezinning/spiritualiteit & landschap & cultuurhistorie'.

Deze thema’s en de kernwaarden zijn de 'dragers' van de route. Zij vormen de belangrijkste uitgangspunten voor het wandelen. Maar de route kan ook prima worden gebruikt om op allerlei andere manieren te genieten van de paden, wegen, dijken, het landschap en van de cultuurhistorie; bijvoorbeeld door het beleven van de natuur langs de paden.

Door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke

Onderweg kun je de gastvrijheid van de streek ervaren, of kun je een bezoek brengen aan een museum of attractie 

Deze wandelroute voert je door zeven van de Friese elf steden.

De Friese 'Greidhoeke' is in de route opgenomen vanwege de gaafheid van de landschappen, haar kerkelijke geschiedenis en haar bijzondere initiatieven. 

Gaasterland is opgenomen omdat het een totaal afwijkend landschap binnen Zuidwest-Friesland heeft. Hier lag overigens de bakermat van de heilige Odulphus zijn werk, en van hieruit strekte de invloed van het voormalige Sint-Odulphusklooster zich uit over Zuidwest-Friesland en ook daarbuiten.

Etappe 9 van Koudum naar Gaastmeer

Vandaag gaan Durkje en ik de negende etappe van het Sint-Odulphuspad lopen, over een afstand van 15 kilometer, vanuit het centrum van Koudum naar de Wijdesloot, die door het Friese Gaastmeer loopt.

Het thema van deze negende etappe is 'Inundatum', dat 'ondergelopen’ betekent. Die naam verwijst naar de streek, het buurtschap, het dorp It Heidenskip waar we vandaag doorheen lopen, dat in vroeger tijden in voortdurende strijd leefde - tijdens stormvloeden - tegen het wassende water, dat kwam en weer ging. 

Vanmorgen vertrekken we bij een temperatuur van 17 graden Celsius om 9:15 uur vanuit Feinsum, en dan brengen we onze auto eerst naar Gaastmeer. De auto laten we achter bij de dorpskerk.

Dan fietsen we de 10,3 kilometers van Gaastmeer naar Koudum. Daarbij moeten we bij It Oerset vlak buiten Gaastmeer de Yntemasleat om 10:40 uur oversteken met de voet- en fietsveer.
Via It Heidenskip fietsen we verder naar Koudum, waar we onze fietsen bij de kerk in het dorpscentrum stallen. 

We hebben vandaag te maken met mooi nazomerweer, waarbij de temperatuur tijdens de etappe oploopt tot 19 graden Celsius om 14:15 uur bij aankomst in Gaastmeer. 

Van Koudum naar buurtschap It Heidenskip

Om 10:25 uur staan we bij de fietsen tegenover de Martinikerk van Koudum klaar voor vertrek. 

Over de Ooste en Zijl lopen we Koudum uit. Aan de overzijde van de Slaperdijk (N359) gaan we de Heidenskipsterdyk op. Waar die de Nije Feart kruist, zien we een visser in zijn vissersbootje, die waarschijnlijk net terug is van de visvangst. 
Daar vlakbij wandelen we het buurtschap It Heidenskip in.
We verlaten de Heidenskipsterdyk even, om dan over een steenachtig pad langs de oever van de Koudumer Far te lopen.
Maar even later keren we terug op de Heidenskipsterdyk, zo ongeveer op de locatie waar enkele oude, vervallen hokken staan, waarvan er één een kleine stal is.

Naar It Heidenskip en De Hel
We blijven de Heidenskipsterdyk door de laaggelegen en hier en daar tamelijk natte polder volgen, totdat we het dorp It Heidenskip in wandelen. 

In het dorp lopen we ter hoogte van Brânburren langs de Heidenskipster Feart naar de protestantse kerk van het dorp, aan de vaart.

Achter het dorpshuis langs lopen we dan naar de schansen van de Fierljeppers(polstokverspring)vereniging van It Heidenskip.
Daar kunnen we heerlijk in de zon op de tribunestoelen van onze lunchpauze genieten.

In het buurtschap De Hel draaien we aan de rand van het dorp de Koaidyk op.

Over de Koaidyk naar It Oerset

De Koaidyk gaat aanvankelijk nog in de richting van de Fluessen, maar op een gegeven moment draait de Koaidyk af in noordoostelijke richting, om dan op vrij grote afstand parallel aan de oever van de Fluessen verder te gaan. Daar op de Koaidyk passeren we ook een pauzeplek bij een boerderij, waar je één en ander kunt kopen en consumeren, waarbij de opbrengst van de verkoop is bestemd voor het ontwikkelingswerkproject van Trijntje Beimers (1922-2006), die jarenlang als zendingswerkster en verpleegster in Tanzania actief is geweest.
Tot nu toe was het vrij zonnig, doch vanaf dit moment trekt er een dichte bewolking over ons heen. Maar tijdens onze wandeling blijft het droog.

Bij de Yntemasleat aangekomen, steken we wederom deze waterloop over met het voet- en fietsveer It Oerset, dat - evenals vanmorgen toen we met de fiets over werden gezet - wordt bediend door mevrouw Van Netten, van de boerderij aan de overzijde van het water.
Dan hoeven we alleen nog maar door de Yntemapolder naar Gaastmeer te lopen.

Gaastmeer 

Tussen Attema Sate en de zeilschool arriveren we in Gaastmeer.

Daar steken we dan via de boogbrug de Wijdesloot over.

Aan de overzijde lopen we langs het water in de richting van de dorpskerk naar onze auto, waar we om 14:15 uur arriveren.

Daarna rijden we met de auto terug naar Koudum, waar we onze fietsen afhalen bij de Martinikerk, en waarna we tenslotte via Bolsward terug rijden naar Feinsum. Onderweg naar huis begint het heel licht te regenen.

Na het Jacobspad ook het Jabikspaad op

Zondag 24 / Maandag 25 september 2023
 

Pelgrim Jan vertrekt vanuit Refugio Ultreia Feinsum

Van Uithuizen naar Waremme
Gisteren rond het avonduur arriveerde hij in onze Refugio Ultreia Feinsum. Het is pelgrim Jan uit het Brabantse Heerle. Hij heeft - met bijzondere belangstelling voor het pelgrimeren - inmiddels vanuit Uithuizen het Groningse pelgrimspad Jacobspad gelopen, en had de smaak al aardig te pakken, met als resultaat dat Jan al over de pelgrimspaden doorliep - via Maastricht - tot aan het Belgische Waremme.

Vanuit Waremme is het echter nog een lange weg te gaan om uiteindelijk als pelgrim aan te komen bij het graf van de heilige Jacobus in de kathedraal van het Spaanse Santiago de Compostela, dus dan dringt zich op enig moment ook de vraag aan je op, hoe je dat gaan doen, en ook wanneer je dat gaat doen, en in elk geval wat je volgende stappen zullen zijn op de Europese pelgrimspaden.

Hoe nu verder?

Het nog niet precies wetend hoe het ooit verder zal gaan, en nog overwegend of het wellicht ook een goed idee is om op afzienbare termijn bijvoorbeeld (eerst) de Camino Franchés in Spanje of (eerst) de Caminho Portugués vanuit Portugal te gaan lopen, bracht hem op de gedachte om iets dichter bij huis eerst maar eens het Friese Jabikspaad te gaan bewandelen, want ja, dat is natuurlijk ook een hele mooie echte pelgrimsroute door Fryslân.

Die gedachte en dat idee werd concreet toen Jan zich enkele dagen geleden bij ons meldde om na zijn eerste pelgrims-etappe op het Jabikspaad afgelopen nacht te komen overnachten in onze Refugio Ultreia Feinsum.

En zo kwam pelgrim Jan gisteravond rond 18:15 uur vanaf het Jabikspaad op de Hege Hearewei ons dorp Feinsum binnen wandelen, en verwelkomden Durkje en ik hem in onze Refugio Ultreia Feinsum.

Vanuit de refugio het Jabikspaad weer op

Eerst even zitten om wat te drinken en om nader met elkaar kennis te maken, en na een verfrissende douche in ons pelgrimsverblijf schoven we gisteravond aan de eettafel in onze kamer, om met zijn drieën te genieten van de pelgrimsmaaltijd.

We genoten allen eveneens van de goede gesprekken gisteravond, en voordat we het in de gaten hadden, was het al laat in de avond, en de hoogste tijd om te gaan rusten van alle belevenissen van deze prachtige zondag van gisteren. 

Vanmorgen staan we vroeg op, en ontbijten we met zijn drieën, waarna pelgrim Jan vanuit Feinsum over de Hyltsjebrêge het Jabikspaad weer op gaat, en Durkje en ik vertrekken om in het zuidwesten van Fryslân de negende etappe te gaan lopen van het Sint-Odulphuspad, van Koudum naar Gaastmeer. 

Jan pelgrimeert vandaag verder op het Jabikspaad, vanuit Feinsum tot voorbij Leeuwarden, op weg naar zijn volgende overnachtingsaccommodatie.

Startzondag 2023 van de Protestantse Gemeente te Stiens

Zondag 17 september 2023
 

Presentatie van het kinder- en jeugdwerk in het Jeugdhonk van De Hege Stins

Startdienst
Elk jaar gaan we als Protestantse Gemeente te Stiens met het nieuwe kerkelijke seizoen van start met de zogenoemde Startzondag. Dit jaar vindt deze startzondag plaats in De Hege Stins te Stiens.

Aangevangen wordt met een ochtendkerkdienst onder leiding van dominee Jak Verwaal en kerkelijk werkster Tine de Vries.  

Aan deze startdienst wordt muzikale medewerking verleend door onze gemeenteband United.

Direct na afloop van deze liturgische startviering biedt de in de gemeente breed samengestelde onderzoekswerkgroep haar onderzoeksrapport 'Kerk in de toekomst' aan, waarin zij rapporteert over hoe onze Protestantse Gemeente te Stiens een leer- en leefplek voor alle generaties kan vormen, bijvoorbeeld in de kerkdiensten, bij kerkelijke activiteiten, in de kerkelijke gemeente-organisatie, en bij het 'geloven thuis'. 

Laat zien wat je doet, en nodig uit

Na deze kerkdienst is er koffie met feestelijke traktatie en bovenal ontmoeting met elkaar.

Voor het tweede programmadeel worden de aanwezige gemeenteleden uitgenodigd om door het kerkgebouw te gaan lopen langs alle her en der opgestelde presentatietafels, waarin allerhande groepen uit onze kerkelijke gemeente zich presenteren, om te laten zien en te vertellen over hun gebruikelijke werkzaamheden, en over hun programma voor het komende kerkelijke seizoen van onze gemeente.

De kinderen en de tieners en hun leiding hebben bijvoorbeeld in het Jeugdhonk van De Hege Stins een uitgebreide presentatie van wat ze in de afgelopen periode zoal hebben gedaan, en daar worden ook de programma-overzichten van de activiteiten voor het komende werkseizoen meegegeven aan belangstellende gemeenteleden, jong en oud.

Ga je mee, en doe je mee? 

Zo zijn er ook allerlei presentatietafels van bijvoorbeeld de Kerkvoogdij, over ons Diaconaal werk, van de werkgroep Kerkelijke Menukaart die periodiek maaltijden serveert in de kerk, de Zendings- en Evangelisatiecommissie die bijvoorbeeld haar Sing Ins presenteert, en ook de wandelgroep laat van alles zien en horen over en van de groep gemeenteleden die in het afgelopen seizoen het Jabikspaad hebben gelopen, en die in het komende seizoen gaan beginnen met het groepsgewijs bewandelen van het Friese Sint-Odulphuspad.  

En zo is er vandaag - en ook in het komende seizoen - van alles te zien, te horen en te doen in De Hege Stins van Stiens. Ga je mee, en doe je mee?

Familiedag in De Strandhoeve van Baarlo

Zaterdag 16 september 2023
 

Wandelen in het Rijksmonument Waterloopbos bij Marknesse

Ochtend

Vandaag hebben we onze jaarlijkse familiedag van Durkje haar familie De Jong. Het is de dag waarop vier generaties De Jong elkaar ontmoeten op een steeds wisselende locatie, elk jaar door een wisselende organisator georganiseerd. 

Dit jaar vindt deze familiedag op een zonovergoten najaarsdag plaats in De Strandhoeve te Baarlo. 

De ontvangst is van 11:00-12:30 uur en als bijna alle ruim vijftig familieleden zijn gearriveerd, genieten we binnen en buiten van de zogenoemde Boerenlunch.

Middag

Het middagprogramma is bijzonder gevarieerd. Zo kun je op deze locatie een bezoek brengen aan het Maïsdoolhof, het Blote Voetenpad of door de Avonturentuin gaan. Je kunt op deze locatie ook kiezen voor boogschieten en wandklimmen. En voor de kinderen, de jeugd en voor actieve volwassenen is er een speelterrein met onder andere een waterspeelplaats en een springkussen.

Durkje en ik gaan met andere familieleden van vier generaties een wandeling maken door het (rolstoel- en kinderwagentoegankelijke) Waterloopbos nabij Marknesse.

Rijksmonument Waterloopbos is een historisch openlucht laboratorium in een prachtig polderbos. Hier zijn voorheen honderden onderzoeken uitgevoerd naar het gedrag van water. Je vindt er restanten van het onderzoek naar de Nederlandse Deltawerken, maar ook van waterwerken voor exotische plekken zoals de haven van het Afrikaanse Lagos. Het bos is vrij toegankelijk van zonsopgang tot zonsondergang. De gemarkeerde wandelroutes leiden je lang of kort langs de modellen van waterwerken die als ruïnes in het bos liggen.

Avond

Weer teruggekeerd in De Strandhoeve kun je onder het genot van een hapje en een drankje elkaar ontmoeten op het outdoor-terrein en op het terras.

Het weer werkt vandaag alleszins mee, want het is prachtig weer om de hele dag buiten te verblijven.

Rond het avonduur is de grote houtoven naast ons terras opgestookt, en kan de Pizza Party 'di Grande' beginnen. We krijgen uitleg over hoe één en ander daartoe zal gaan verlopen, en dan wordt iedereen in de gelegenheid gesteld om binnen de beschikbare pizzabodems te beleggen met allerhande lekkere etenswaren, om zo je eigen samengestelde pizza te ontwerpen.

Met je pizza kun je naar buiten, naar de pizza-oven, waar een pizza-bakker klaar staat om je pizza in de steenoven te schuiven, waar bodem en pizza dan snel worden gegaard. En dan: smullen maar.

Halverwege de avond, als het al begint te schemeren, en iedereen weldoorvoed en weltevreden is, nemen we afscheid van elkaar en keren we allen huiswaarts.

Bieten rooien bij Feinsum

Zaterdag 16 september 2023
 

Bieten rooien aan de westkant van Feinsum

Bietencampagne
Aan de westzijde van ons dorp Feinsum zijn de aardappelen tegenover onze woning inmiddels geoogst.

Vandaag is het de beurt aan de suikerbieten om geoogst te worden.

Gedurende enkele uren is vandaag de rode bietenrooimachine heen en weer aan het rijden over de bietenakker aan de overzijde van It Kanael, om de suikerbieten te rooien.

Met de tractor en aanhanger worden de bieten via de Hege Hearewei afgevoerd, naar de verderop gelegen bietenopslag, vanwaar ze te zijner tijd worden afgehaald door de vrachtwagens die ze afvoeren in het kader van de zogenoemde bietencampagne.

Jabiksrûntsje óók langs de Sint-Vituskerk van Feinsum

Vrijdag 15 september 2023
 

Wandelgidsen-schrijver Fokko Bosker bij binnenkomst in Feinsum

Wandelgidsen-auteur aan de wandel

Het is een mooie zonnige dag in Feinsum, en mede daarom een geschikte dag om het gras rond onze refugio te maaien. 

Tijdens het grasmaaien komt een wandelaar op me af lopen. 

In zo'n geval is het vaak een wandelaar of een pelgrim die het Jabikspaad loopt, het pelgrimspad vanuit het Friese Sint-Jacobiparochie - via Feinsum - naar het Overijsselse Hasselt, waarbij bij de passage van Feinsum aan ons wordt gevraagd een refugio-stempel in de stempelkaart van het Jabikspaad en/of van het Nederlands (pelgrims)Genootschap van Sint Jacob te zetten.

Maar deze keer is het anders, want als ik opkijk, zie ik dat het de in Fryslân wonende Fokko Bosker is, de schrijver van wandelboeken en ontwerper van wandelroutes zoals het Klooster Claercamppad, en Tussen Landweer en Friese Waterlinie, en Langs de mooiste diepjes in de kop van Drenthe, het Koningspad, en Friesland voor lanterfanters.

Rûntsjes op it Jabikspaad zijn Jabiksrûntsjes

In de jaren dat ik bestuursvoorzitter was van de Stichting Jabikspaad Fryslân hebben we in goede samenwerking met de Stichting Tsjerkepaad en later ook met de Stifting Nijkleaster een aantal wandelrondjes ontworpen en gepubliceerd. Het was in de zomers van 2013 & 2014 & 2015 dat wij een aantal 'Rûntsjes op it Jabikspaad' - ook wel de 'Jabiksrûntsjes' genoemd - beschikbaar stelden, naast de gids voor wandelaars en fietsers die het hele Jabikspaad van begin tot eind wilden wandelen of fietsen.

Zo zijn er toen prachtige wandel- en fietsroutes uitgezet met verschillende afstanden, die tijdens de gehele zomeractiviteitenperiode van Tsjerkepaad in de kerken op en nabij het Jabikspaad lagen tijdens de zomeropenstelling van de kerken in die drie genoemde jaren.

Belangstellenden konden toen - en ook later - zelf bepalen wanneer ze zo'n Jabiksrûntsje wilden lopen of fietsen, en ook vanuit welke kerk ze dan wilden starten.

Het was indertijd de bedoeling om er ooit nog eens een routegids van te maken, maar dat kwam er (nog) niet van.

Nieuwe rondjes om de kerken
Tijdens het bewandelen van één van die Jabiksrûntsjes ruim twee jaar geleden ontmoetten wij onderweg onder andere de bestuurders van de Stichting Tsjerkepaad in de kerk van Baaium. 

Daar opperden Durkje en ik het idee om het samenstellen van de routegids voor alle Jabiksrûntjes weer ter hand te nemen. 

Met Tsjerkepaad-bestuursvoorzitter Gerrit Groeneveld spraken we af dat we zouden gaan onderzoeken of het nu wèl zou slagen om een dergelijke routegids te maken. Ons advies aan de Stichting Tsjerkepaad was om Fokko Bosker te vragen de routes te herontwerpen en te beschrijven. De eerste opstartsessies daartoe werden met ons beiden toen georganiseerd in onze Refugio Ultreia Feinsum.

Inmiddels zijn de nodige fondsen geregeld om van deze droom ook werkelijkheid te maken, met als gevolg dat wandeljournalist Fokko Bosker nu bezig is om de routes van een aantal rondjes langs Friese kerken te beschrijven, waarvan naar verwachting volgend jaar dan de routegids verschijnt.

En op één van die ontwerpdagen - vandaag - komt Fokko Bosker vanuit Stiens vanaf het Jabikspaad ons dorp Feinsum wandelend binnen om het rondje langs de kerken van Stiens, Feinsum, Britsum, Koarnjum en Jelsum te beschrijven voor deze nieuwe routegids. 

Deze etappe passeert in Stiens de Grote of Sint-Vituskerk en daarna ook de Sint-Vituskerk van Feinsum. 
We zien met belangstelling uit naar de verschijning van deze nieuwe wandelgids.

Sint-Vituskerk van Feinsum                                  (foto: Fokko Bosker)

Door de Hunzevallei bij Gieterveen

Donderdag 14 september 2023
 

Vanuit Gieterveen langs De Beek naar de Hunze

Langs De Beek naar de Hunze

Prachtig weer hebben we vandaag. Zonnig, en een aangename temperatuur, dus echt zo'n najaarsdag om heerlijk naar buiten te gaan. En dat ga ik doen, samen met mijn ex-collega Willem, met wie ik na onze beider (pre)pensionering in de afgelopen jaren vaker een mooie dagwandeling heb gemaakt. 

Vandaag gaan we gedurende enkele uren zo'n tien kilometer wandelen door de Hunzevallei, tussen Gieterveen en Gieten.

Ik haal Willem af van het bus-transferium van Gieten, en dan rijden we samen naar Gieterveen.

We beginnen onze rondwandeling in Gieterveen bij Het Kleine Kerkje. Daar starten we op de Herenweg Noord, en zo lopen we Gieterveen uit. 

In noordelijke richting wandelen we naar De Beek, het gekanaliseerde riviertje dat verderop uitmondt in de rivier de Hunze. We volgen de loop van deze sterk meanderende beek. 

Aan de overzijde van de beek staat in de verte een kudde koeien in de schaduw onder een groep bomen.

We lopen door de nog natte, sompige graslanden van De Maden.

Lang langs De Hunze

Door het ochtendnatte hoge gras in deze polder steken we in de ruige weilanden over van De Beek naar de Hunze, die hier ook wel de Oostermoersche Vaart wordt genoemd. We volgen daarna de hoge oostelijke oever van de Hunze.

In de polder kun je zien waar de oude meanders liggen van de Hunze. Hier en daar zijn ze afgesloten van de Hunze, en zijn het nu grote of kleine waterplassen langs de Hunze.

Langs de meanderende Hunze lopen we in zuidelijke richting over een smal veldpad naar de Herenweg Zuid.

Die volgen we trouwens maar een klein eindje, want al vrij snel gaan we De Lenten op; een fietspad dat de Hunze op twee plekken kruist. Via de eerste brug met een stuw steken we een gekanaliseerde doorsteek van de Hunze door.

Hier staat een bank waarop we plaatsnemen voor een korte pauze en een goed gesprek.

Na deze onderbreking gaan we over de tweede brug, waarmee we de naastgelegen riviermeander oversteken.

Ten zuiden van de brug kun je aan de stroming in de rivier zien dat hier toch nog wel van een zeker verval sprake is.

We lopen nu door de Oude Landen, het beekdal van de Hunze. 

Door de Hooimaden

Ter hoogte van een bomengroep bij Bonnerklap steken we de Hunzeweg over. Dan gaat het verder over de hoge polderdijk, die het beekdal links afsluit van de polder rechts van ons. Bij een hoge waterstand van de Hunze kan het water het beekdal overstromen, en zal de polderdijk verdere overstroming naar de er achter liggende polders voorkomen.

Zo lopen we verder door de Hooimaden, totdat we bij de Veenhoverdijk het westelijke deel van het beekdal verlaten. Een informatiebord van Het Drentse Landschap vermeldt dat het Hunzedal hier het Torenveen wordt genoemd.

Nogmaals steken we de Hunze over, naar de oostoever, eerst met een brug over de meander, en direct daarna over het gekanaliseerde deel van die meander.

Terug naar Gieterveen

En nu lopen Willem en ik terug, in noordelijke richting, door het beekdal van de Hunze, over de oostoever tussen de Hunze links en de Torenveense weg rechts van ons. Heel even lopen we dicht langs de stromende Hunze.

Waar de Bonnerdijk en de Hunzeweg de Hunze kruisen, gaan we de Hunzeweg op, om iets oostelijker over enkele veldpaden tussen de akkers door in noordelijke richting naar de Herenweg Zuid te lopen.

Even later lopen we op de kruising van de Herenweg Zuid en het Boerenveen het dorp Gieterveen weer binnen.

Tot slot lopen we langs Het Kleine Kerkje terug naar onze hier geparkeerde auto.

Vanuit Gieterveen rijden we naar Gieten, waar we op het terras van hotel-restaurant 't Zwanemeer genieten van een heerlijke lunch. Dan hebben we ook volop de tijd om eens even goed bij te praten over wat ons zoal als (pre)pensionado's bezig houdt in allerlei maatschappelijke verbanden waarin we ons in Drenthe (Willem) en in Fryslân (Wiep) verdienstelijk maken. En bovenal is het heel gezellig en waardevol om weer eens bij te praten over allemaal andere zaken die ons zoal bezig hielden en bezig (gaan) houden. 

Sint-Odulphuspad van Oudemirdum naar Koudum

Woensdag 13 september 2023

 

In het Russisch-Orthodoxe klooster van Hemelum

Stilte, bezinning en verwondering

Het Friese Sint-Odulphuspad is een wandelroute van 260 kilometer door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke.

Dit langeafstandswandelpad bestaat uit 15 prachtige wandelingen in allerlei landschappen.

Elke etappe heeft een eigen thema, met als doel om je kennis te laten nemen van dit bijzondere gebied, met verrassende wisselende landschappen en bijhorende kwaliteiten, met een rijke kerkelijke geschiedenis en verrassende historische feiten daarover. 

Het Sint-Odulphuspad biedt je een pad om ‘op weg’ te zijn, en schenkt je de kans om stil te staan bij wat echt belangrijk is in je leven. Met het Sint-Odulphuspad stap je voor even uit de alledaagse stroom van het leven. De focus ligt op stilte, bezinning en verwondering.

Kernwaarden en thema's

De wandelgids van het Sint-Odulphuspad bevat de nodige informatie om het pad te kunnen bewandelen. In dit wandelboek staan prachtige foto’s van de verschillende trajecten. 

Bij het boek is ook een gratis app ontwikkeld, die je informatie en wetenswaardigheden geeft over de trajecten. De app en de gids bieden samen de onderdelen voor de maximale beleving van het Sint-Odulphuspad.

Deze wandelroute wordt gekenmerkt door de drie kernwaarden 'stilte & rust & ruimte'; en de drie thema’s 'bezinning/spiritualiteit & landschap & cultuurhistorie'.

Deze thema’s en de kernwaarden zijn de 'dragers' van de route. Zij vormen de belangrijkste uitgangspunten voor het wandelen. Maar de route kan ook prima worden gebruikt om op allerlei andere manieren te genieten van de paden, wegen, dijken, het landschap en van de cultuurhistorie; bijvoorbeeld door het beleven van de natuur langs de paden.

Door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Fryske Greidhoeke

Onderweg kun je de gastvrijheid van de streek ervaren, of kun je een bezoek brengen aan een museum of attractie 

Deze wandelroute voert je door zeven van de Friese elf steden.

De Friese 'Greidhoeke' is in de route opgenomen vanwege de gaafheid van de landschappen, haar kerkelijke geschiedenis en haar bijzondere initiatieven. 

Gaasterland is opgenomen omdat het een totaal afwijkend landschap binnen Zuidwest-Friesland heeft. Hier lag overigens de bakermat van de heilige Odulphus zijn werk, en van hieruit strekte de invloed van het voormalige Sint-Odulphusklooster zich uit over Zuidwest-Friesland en ook daarbuiten.

Etappe 8 van Oudemirdum naar Koudum

De wekker wekt ons vanmorgen om 7:00 uur in de caravan op de camping van Kampeerboerderij Groen te Aldemardum.

Vandaag gaan Durkje en ik de achtste etappe van het Sint-Odulphuspad lopen, over een afstand van 19 kilometer, vanuit Aldemardum (Fries voor Oudemirdum) naar Koudum. Feitelijk lopen we vandaag slechts 16 kilometer, aangezien we gisteren al de eerste drie kilometers van etappe 8 aansluitend op etappe 7 hebben gelopen, omdat we daarmee vanuit het centrum van Aldemardum uitkwamen op onze camping van Kampeerboerderij Groen, net buiten het dorp.

Het thema van deze achtste etappe is ‘Tumulus’, dat ‘heuvel’ betekent. Die naam verwijst naar de ‘gaasten’ van Gaasterland. Die gaasten zijn opgestuwde keileemruggen overdekt met een laag zand, die zijn ontstaan in de Saalien-ijstijd. Vroeger vormden de gaasten de natuurlijke zeewering tegen het water van de Zuiderzee.

Vanmorgen vertrekken we bij een temperatuur van 19 graden Celsius om 8:45 uur vanaf onze camping in Aldemardum, en dan brengen we onze auto met de caravan vanaf de Kampeerboerderij Groen te Aldemardum naar Koudum.

We parkeren de auto met onze caravan langs de Kramerswei, net buiten het dorpscentrum, en dan fietsen we de 9,2 kilometers van Koudum naar Aldemardum, waar we onze fietsen op de camping van Kampeerboerderij Groen stallen. 

Vannacht heeft het fiks geregend en gewaaid, maar op het moment dat we opstonden, was het al droog. Wel is het grasveld op de camping door en door nat, en hier en daar staan enkele waterplassen op het veld. Maar gelukkig regent het niet meer als we alles gereed maken voor het vertrek vanaf de camping. We hebben vandaag verder te maken met een wisselvallige najaarsdag, waarbij de temperatuur tijdens de etappe oploopt tot van 17 naar 19 graden Celsius om 13:45 uur bij aankomst in Koudum. Precies op het moment dat we beginnen te lopen, breekt de zon door, en hebben we af en toe zonnige perioden met een beetje wind. Al met al is het prima wandelweer vandaag, mooier dan in het noorden van Fryslân en veel mooier dan in het oosten en zuidoosten van Nederland, waar veel neerslag valt. 

Door het Rijster Bosch langs het Mirnser Klif naar Bakhuzen

Nadat we onze fietsen hebben gestald in de overdekte fietsenstalling van onze camping, verlaten we de kampeerboerderij. Om 10:20 uur verlaten we het boerderij-erf.

We lopen over het fietspad langs de Jan Schotanuswei naar het dorp Riis. 

Daar gaan we het Rijster Bosch in, om dat in één rechte lijn over de Murnserleane geheel te doorkruisen.

Over de brede boslaan lopen we langs het Vredestempeltje naar de Murnserdyk. Daar het Rijster Bosch uit lopend, gaan we niet in dezelfde rechte lijn door naar het Mirnser Klif, maar buigen we over de Murnserdyk direct weer naar het noorden af, om verderop over de Hegeburgsterwei en De Griene Leane naar de David de Widtwei te lopen. De knooppuntenroute van het Sint-Odulphuspad gaat verder over die asfaltweg, maar de digitale route voert over het singelpad dat parallel dicht langs de David de Widtwei loopt. Wij volgen het smalle singelpad.

Aan de overzijde van de Smidsleane houden we nog steeds dezelfde richting aan, totdat we bij (het kampeerterrein van) De Wite Burch aankomen. Die asfaltweg volgen we langs deze camping, om even later over de Rijsterdyk de plaats Bakhuzen binnen te lopen.

We weten dat de Spar in dit dorp een comfortabele koffiehoek heeft, dus daar gaan we naar toe voor onze koffiepauze.

Om 11:45 uur na deze aangename koffiepauze gaan we weer verder.

Gesloten kerk maar open klooster in Hemelum

Vanuit Bakhuzen is het over de Klaster niet zo ver naar het dorp Hemelum.

Bij binnenkomst in Hemelum proberen we de Nicolaaskerk te bezichtigen, maar omdat de kerkdeur is afgesloten, kunnen we niet naar binnen. Wel kunnen we van buitenaf de gebrandschilderde ronde kerkramen in de kerkmuur zien, waar het zonlicht doorheen valt.

Dan lopen we door naar het Russisch-Orthodoxe klooster aan de Buorren in Hemelum, in de hoop dat dat wel open is.

Daar hebben we meer geluk, want de deur staat uitnodigend open.

We gaan naar binnen om de Hemelumer kloosterkerk te bezichtigen. 

In alle rust en stilte kunnen we de kloosterkerkzaal aandachtig bekijken. 

Daarbij zien we ook Sint Odulphus op verschillende manieren afgebeeld als één van de Friese heiligen.

Buiten hangen informatiepanelen over dit Russisch-Orthodoxe klooster, in het kader van ‘In de voetsporen van Odulphus’.

Het kruis boven op de kerk steekt mooi af tegen de helderblauwe lucht.

Na dit bezoek verlaten we het kloostergebouw, en lopen we verder door Hemelum.

Langs de Morra naar Galamadammen

Over het Morrapaed verlaten we Hemelum. Daarover lopen we naar het meer de Morra. 

Het geasfalteerde fiets- en wandelpad van het Morrapaed loopt over een smalle landtong tussen de Morra en de Kleine Polle door. 

Bij het begin van die smalle doorgang worden we met een duidelijk informatiebord gewaarschuwd voor de hier groeiende gifsumak, een giftige plant, waarover wordt gemeld dat je die niet moet aanraken.

Bij de Vogelhoek gaat het Morrapaed over in de Vangdijk, die we volgen totdat we ter hoogte zijn van de locatie waar aan de overzijde van de Morra het grote gebouw staat van het voormalige Hotel Galamadammen.

Koudum

Bij de Sudergoawei (N359) aangekomen, volgen we het parallelle fietspad door het aquaduct van Galamadammen. Aan de andere zijde van het aquaduct steken we de N359 over, om dan langs Vakantiepark De Kuilart over de Dammenseweg naar Koudum te lopen.

Daar gaan we onder de N359 door, en direct daarna gaan we linksaf om het Oldeferdpark te doorkruisen.

Daarna volgt een heel mooi pad over de Slaperdijk en de Kerkhoflaan, waar je heel goed het lokale hoogteverschil van Koudum en omgeving kunt zien.

Over de Westeweg gaan we in de richting van de Martinikerk van Koudum. Ook die kerk is helaas gesloten, maar aan de buitenzijde hangt wel een informatiepaneel waarop staat dat deze kerk één van de mooiste interieurs heeft van Fryslân. Dat kunnen we helaas niet bekijken, dus we lopen direct door naar onze auto.

We lopen hier door de voor het dorpsfeest versierde dorpsstraten, en komen onder andere langs een plek die wordt aangeduid als Station De Zwarte Haan.

Dan arriveren we bij de Kramerswei, waar onze auto en caravan staan geparkeerd.

Vervolgens rijden we terug naar Aldemardum om onze fietsen af te halen van de camping, waarna we via Bolsward terug rijden naar Feinsum. Ter hoogte van Bolsward begint het te regenen, en tot aan Leeuwarden rijden we door de lichte neerslag. Het wordt ons wel duidelijk dat het regenachtige weer van het noorden van Fryslân heel anders is dan het zonnige weer dat we vandaag in Gaasterland genoten.