Het onderwijs bij NHL Stenden hogeschool in 2030

Dinsdag 31 mei 2022

De cover van de afscheidsbundel voor Frank Huser

Alternatief afscheid
De beperkende maatregelen ter bestrijding van de Corona-pandemie hebben de wereld behoorlijk overhoop gehaald. Heel veel van wat we gewend waren te doen, mocht en kon niet meer. Dus moest er in veel gevallen een alternatieve oplossing worden gevonden, omdat we toch wel door wilden gaan met werken en leven.

Waar het voorheen te doen gebruikelijk was om het afscheid wegens het beëindigen van je arbeidsloopbaan af te sluiten met een afscheidsreceptie van je werk, van je collega's en van je externe relaties, werd de nodige creativiteit ingezet om het afscheid wegens bijvoorbeeld (pre)pensionering toch de gewenste fleur en franje te geven.

In Fryslân zeggen ze in zo'n geval wel eens: "As it net kin sa't it moat, dan moat it mar sa't it kin".

Onderwijskundige afscheidsbundel

Zo werd ter gelegenheid van het afscheid van onze oud-collega Frank Huser door de naaste collega's van de afdeling voor onderwijs(kundige)dienstverlening bedacht om gezamenlijk een afscheidsbundel samen te stellen. Centraal in de bijdragen van deze afscheidsbundel zouden verschillende toekomstvisies staan op het hoger onderwijs in het jaar 2030.

Samen met dertien andere collega's schreven en publiceerden we dit afscheidsboek, zulks ter gelegenheid van het afscheid van collega Frank Huser, en in het bijzonder uit waardering voor en als dank voor de bijdrage die Frank in de afgelopen tientallen jaren leverde aan (de kwaliteit van) het hoger beroepsonderwijs.

Bijdragen van 14 collega's

Voor deze bundel schreef ik een toekomstbeeld van een Open Dag van de hogescholen in het jaar 2030.

Anderen schreven bijdragen over onder andere: Studiesucces, Onderwijsvernieuwing, De gulden middenweg naar beter, Verbinding, Zelfstandigheid, (Bege)leiderschap, en over Waarden.

Enkele zinsneden uit deze gevarieerde bundel, ter uiteenlopende illustratie:

• In onze Northern School for curious humans staat juist het gesprek en de fysieke ontmoeting centraal.
• Ik hoop dat in de toekomst verhalen nog steeds verteld en begrepen zullen worden, om overal en altijd vragen te blijven stellen. Het is nooit slecht om goede vragen te stellen.
• Ik weet alles. En dat weegt heel zwaar.
• Hij had zo'n vermoeden dat hij veel meer niet wist, dan wel wist.
• Ik kom terecht in een geheel andere setting. Dit moet wel betekenen dat het hoger beroepsonderwijs anders is georganiseerd dan voorheen.
• Rendementscijfers blijven een bron van zorg; maar we blijven tobben met studiesucces. De welzijnsdenkers maken studiesucces tot een individueel probleem. De structuurdenkers zoeken het in (de samenhang van) de onderwijsprogramma's. De waarheid ligt in het midden.
• Een onderwijsprogramma moet studenten motiveren en uitdagen.
• Leren is doen, en wordt ondersteund door activerende didactiek.
• Het bevorderen van vertrouwen in eigen kunnen is de pijler voor een veilige leeromgeving.
• Een School-up-plek zorgt voor een uitdagende leeromgeving.
• Leervragen komen nog enkel uit de praktijk. Het onderwijsaanbod krimpt verder, en het aantal korte onderwijsprogramma's is gegroeid.
• De regering heeft aan alle onderwijsnivo's opdracht gegeven zelfraadzaamheid toe te voegen aan het curriculum.
• Voor elke beroepsopleiding kwam een koppeling met een ambacht, en via deze route zijn de handvaardigheden opgenomen in de landelijke profielen.
• Studenten zijn tevreden over de keuzeruimte in hun opleiding.
• De praktische onderwijsmodules zijn ook opengesteld voor docenten.
• Aandacht voor toegankelijkheid, gelijke kansen, inclusief hoger onderwijs, het voorkómen van uitval en het bevorderen van studiesucces blijven gelukkig belangrijke thema's.
• Uiteraard zijn we niet snel tevreden met ons onderwijs.
• Niet elke verandering of vernieuwing blijkt een verbetering.
• Lukraak van de ene in de andere interventie schieten, lijkt daadkrachtig, maar het is te vergelijken met het schieten met hagel: misschien raken we wel wat?
• We blijven streven naar verbetering van onderwijs.
• Niets is zo waardevol als met elkaar in verbinding te zijn en te blijven.
• Zonder relatie geen prestatie.
• Een veilig en open leerklimaat geeft een goede basis om van en met elkaar te leren.
• Care for me, Care for me and you, and Care for all.
• Men wil oog hebben voor de ontplooiing van de talenten van kinderen, en er zorg voor dragen dat de kinderen vol zelfvertrouwen op de basisschool starten.
• Jij stelt vragen, en blijft onbevooroordeeld en nieuwsgierig kijken.
• Succes van welk onderdeel van het onderwijsproces dan ook valt of staat met goed leiderschap.
• Goed (bege)leiderschap: menselijkheid tonen, de ander verder te helpen door er te zijn als het nodig is, als klankbord fungeren, hulp aan te reiken indien nodig of gewenst, vrij te laten, en te vertrouwen.
• Bij leiderschap hoort ook het durven aanspreken van mensen, en grenzen stellen waar dat nodig is.
• Bij persoonlijk leiderschap hoort ook dat je jezelf durft aan te spreken.
• Het is nodig nieuwsgierig te blijven.
• Er komen allerlei initiatieven van de grond.
• Veiligheid en vertrouwen kunnen niet zonder een heroriëntatie op waarden.
• Alle opleidingen zouden aandacht moeten besteden aan: leren luisteren naar elkaar, erkennen en waarderen van elkaars capaciteit, en besef dat we elkaar nodig hebben in de toekomstige complexe processen.
• Ik hoop dat docenten een belangrijke rol zullen houden: authentiek en betrokken.

Monterosso mon amour

Maandag 30 mei 2022
 

Cover van het Boekenweekgeschenk 2022

Onvoorziene omstandigheden

'Wordt ontevredenheid tevredenheid als je je erbij neerlegt?’ 

Carmen, een kinderloze vrouw van iets meer dan middelbare leeftijd, weet dat zo net nog niet. 

Ze besluit een sprong in het diepe van haar verleden te wagen. Niets wat haar daartoe dwingt. Ze is de welgestelde echtgenote van een ex-diplomaat, drinkt zonder wroeging haar middag-sherry en is als literatuurliefhebster (‘ze voelt zich oud, want ze houdt van lezen’) zeer actief in de plaatselijke openbare bibliotheek. 

Opspelende herinneringen aan haar eerste vakantie aan de Middellandse Zee met haar ouders in Monterosso (Cinque Terre), waar ze onder water haar eerste zoen kreeg, brengen haar ertoe in haar eentje het vliegtuig naar Italië te nemen voor een korte voorjaarsvakantie. 

Antonio heette hij. Wie weet komt ze hem na al die jaren nog eens tegen. 

Wat nog niemand weet – behalve de verteller van dit verhaal – is dat ze door onvoorziene omstandigheden (die wij inmiddels maar al te goed kennen) veel langer in Monterosso zal moeten blijven dan de bedoeling was. Aan de impasse die dit veroorzaakt, komt een einde wanneer ze op een middag kennismaakt met een jongetje uit het dorp.

Boekenweek 2022

Van 9 tot en met 18 april 2022 organiseerde de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) opnieuw de jaarlijkse Boekenweek. 

Deze 87ste Boekenweek had als thema: 'Eerste liefde'. 

Ilja Leonard Pfeijffer schreef het Boekenweekgeschenk voor deze Boekenweek 2022. Als titel gaf hij zijn novelle mee: 'Monterosso mon amour'.

Dit Boekenweekgeschenk kreeg je gratis tijdens de Boekenweek bij aankoop van tenminste € 15,00 aan Nederlandstalige boeken. 

Eerste liefde

• Vrijwel alles valt te verdragen als je een doel hebt in je leven.
• Er is steeds minder om naar uit te kijken en steeds meer vroeger om te betreuren.
• Het is een typisch symptoom om de veroudering te haten en de wereld haar voortgang te verwijten.
• Om te begrijpen wat het betekent om mens te zijn in deze wereld, is het noodzakelijk zich te verplaatsen in vertellingen die zin suggereren en vorm aanbrengen in de chaos.
• Als je alles op jezelf betrekt, heb je ook geen leven.
• Iedere moeite die een mens zich getroost, is per definitie tevergeefs.
• Zij blijft telkens weer tegen beter weten in hopen dat het goede in de mens zegeviert.
• Mensen doen al moeilijk genoeg over van alles.
• Dus deze vakantie is een soort pelgrimage voor jou.
• Het leven heeft geen boodschap aan beloften.
• Alles is in wezen overal hetzelfde en er is nergens ter wereld genoeg te ontdekken om de verveling te verdrijven.
• Beschaafde mensen bezoeken in het buitenland nu eenmaal kerken.
• Zoals de zee je voetstappen uitwist op het strand, zo verdwijnen na de dingen zelfs de herinneringen aan de dingen mettertijd.
• Alle oplossingen zijn vloeibaar.
• Niets doen is minder moeilijk dan ze dacht. Het geheim is dat je er niet teveel over moet nadenken.
• Betekenis is te vinden waar praktisch nut en persoonlijk gewin meewarig het hoofd afwenden.
• Voor het eerst in haar leven vinden er ontwikkelingen plaats in de wereld, die haar persoonlijk raken.
• Nietszeggendheden van procedurele aard vormen in veel gevallen de beste oplossing.
• De aspiratie om opmerkelijk te zijn is misschien wel het voornaamste kenmerk van alledaagsheid.
• Cliffhangers zijn goedkoop winstbejag.
• Alles wat men vandaag kan doen, kan morgen ook nog gedaan worden.
• Je mag niet vluchten voor een verhaal.
• Een lief kind in het kielzog maakt vanzelf een goede moeder van elke vrouw.
• Beter een fictief verhaal, dan geen verhaal.
• Als je het niet vertelt, bestaat het niet.
• U heeft u aan uw belofte gehouden. Dat heeft betekenis.
• Het zal bestaan, omdat het verteld zal worden.

Variatie op het Jabiksrûntsje Friens en op het Rondje via Idaerd

Zondag 29 mei 2022

Via de brug over It Swin wandelen we Reduzum binnen

 

'Om Jezus wil' in Grou

Op deze zondag na Hemelvaartsdag gaan we samen met Pieter & Esther een wandeling van ongeveer 15 kilometer maken vanuit Grou. Maar voordat we dat doen, beginnen we met hen deze zondag in de ochtendkerkdienst in de Sint-Piterkerk van Grou. Voorganger in deze dienst is drs. Teus Dorrepaal uit Makkinga.

Op deze Weeszondag - de zondag tussen Hemelvaart & Pinksteren - stelt onze voorganger vanmorgen 'de wil van ...' centraal. Die 'wil' komen we in de praktijk van alledag heel vaak tegen, onder andere in de sfeer van gezagsrelaties tussen bijvoorbeeld ouder & kind, tussen werkgever & werknemer, en tussen overheid & burger. 

Maar ook in de Bijbel en in de Kerk komen we de 'wil' tegen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de zinsnede '... laat Uw wil gedaan worden ...' in het gebed van 'Het Onze Vader', en bijvoorbeeld ook in de veelgebruikte afsluiting van de gebeden die vaak eindigen met '... om Jezus' wil, Amen.'

Veel mensen worstelen vaak met de gedachte dat ze wellicht niet voldoen aan wat God van hen wil en aan wat Jezus van hen vraagt bij handelen en nalaten. Die schuldgedachte neemt de voorganger van vanmorgen zo mogelijk van ons weg, door Jezus als de bij God pleitende Hogepriester te beschrijven die alle zonden van de wereld al op Zich heeft genomen, om ons allen in de Hemel dicht bij zich te krijgen en te houden.

Na deze bemoediging mogen en kunnen we dan ook met een gerust hart zingen: "Daar zal ik mijn Heer ontmoeten; luist'ren naar Zijn liefdesstem. Daar geen rouw meer en geen tranen; in het Nieuw Jeruzalem".

Van Grou naar Idaerd

Na de koffiepauze trekken we de wandelschoenen aan, en gaan Durkje en ik samen met Esther & Pieter enkele uren op stap. Vanuit Grou start een 14,1 kilometer lange wandelroute 'Rondje via Idaerd', en datzelfde rondje vertoont gelijkenis met het 'Jabiksrûntsje Friens (2014-5)'.  

Door een woonwijk en over een bedrijventerrein lopen we eerst naar de J.W. de Visserwei, waar we de Kromme Grou oversteken. Even later verlaten we Grou in noordelijke richting. 

Eerst over het Hoflân en daarna over de Hoflânswei lopen we naar Idaerd. Daar maken we een rondje om de 18e eeuwse dorpskerk, die een 15e eeuwse kerktoren heeft, gebouwd met kloostermoppen.

Via Reduzum naar Friens

Over de Friesmawei wandelen we naar de onderdoorgang onder de A32 en de spoorlijn door, en daarna volgen we de Ayttawei tot aan de Sint-Vincentiuskerk in de dorpskom van Reduzum. Op een bankje op het kerkplein nemen we plaats voor de door ons meegenomen lunch.

Buiten Reduzum volgen we het Ald Swin in zuidelijke richting. Het schelpenpad dat tussen de weilanden door loopt, voert ons naar de Overijsselseweg, ter hoogte van de Blauwe Tent links en het heipalen-fundament van de nieuw te bouwen Reduzumer dorpsmolen rechts van de weg.

Bij Tsienzerbuorren blijven we voorbij de tunnel de Overijsselseweg volgen, tot aan de afslag van de Beslingerdyk, die we dan volgen tot aan de terpkerk van Friens. 

Van Friens via Jirnsum terug naar Grou

Voorbij de oude kerk van Friens dalen we af van de terp, om tussen twee boerderijen door onze route op het Jabikspaad te vervolgen.

We hebben zojuist tussen Grou en Idaerd wat motregen gehad, maar nu is het al geruime tijd droog, en dat blijft zo tijdens deze wandeling. Het is bewolkt en vanaf Reduzum hebben we de wind in de rug. Het waait overigens niet erg hard, en de temperatuur schommelt rond de 14 graden Celsius.

Over het fiets- en wandelpad van de Beslingadyk wandelen we naar de Kromme Grou, om dan langs het brede deel van deze waterloop naar het gemaal in De Mûzel te lopen. Over Op 'e Syl komen we vervolgens op de Reinierswei, vlakbij de plek waar de bebouwde kom van Jirnsum begint.

We gaan Jirnsum echter niet in, maar wandelen linksaf, over het fietspad langs de Reiniersweg terug naar Grou. Vlak vóór Grou kruisen we eerst de spoorlijn en dan de A32 tussen Leeuwarden en Heerenveen; en voorbij de Grouster sporthal De Twine lopen we vervolgens over de Tjallinga weer terug naar het huis van Pieter & Esther.

De eerste etappe als laatste etappe

Zaterdag 28 mei 2022
 

Twee Jabikspaad-wandelaars passeren Feinsum op de Hege Hearewei

Stempelen bij de vlag
Twee wandelaars - beiden met een dagrugzak - komen over de Hege Hearewei bij de entree van ons dorp Feinsum. Op de T-splitsing van de Hege Hearewei en de Holdingawei zien ze de wapperende pelgrimsvlag hangen bij onze Refugio Ultreia Feinsum. Je ziet bijna aan hun stappen en stilstaan dat ze denken: "O, dan is hier dus de stempelpost van het Jabikspaad".

En ja hoor, het stempelblad wordt tevoorschijn gehaald, en ze wandelen naar ons huis, waar we ze binnenlaten. Ze willen inderdaad graag het stempel van onze refugio op hun stempelkaart. En dat is snel geregeld.

Samen wandelen op het Jabikspaad

In het gesprek dat daarop volgt, blijkt dat ze afkomstig zijn uit het Drentse Ruinen. Ze hadden zich voorgenomen om samen het Jabikspaad te bewandelen, en wel zonder hun echtgenoten. Die willen af en toe best een eindje lopen, maar het hele Jabikspaad is voor beide mannen teveel van het goede.

De beide dames wilden daarentegen wel het hele Jabikspaad bewandelen, en die daad voegden ze bij het woord.

Inmiddels hebben ze in willekeurige volgorde op één etappe na alle etappes van het Jabikspaad gewandeld, maar de eerste etappe - voor hen het verst van huis - bleef tot vandaag nog over.

Vanmorgen zijn ze die overgebleven etappe begonnen bij de Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie, waar de aanlooproute (het Jabikspaad) naar de Spaanse bedevaartsplaats Santiago de Compostela begint. Onderweg hebben ze koffie gedronken in Zwarte Haan, en inmiddels zijn ze over de Waddenzeedijk en via Nieuwebildtzijl en Oudebildtzijl nu al tot in Feinsum gekomen. Nog twee kilometer over het Jabikspaad, en dan zijn ze in Stiens, waar ze deze dagtocht beëindigen, om dan vanuit Stiens weer naar huis gaan.

De eerste kan de laatste zijn

De eerste etappe van het Fries-Overijsselse Jabikspaad is daarmee voor hen de laatste van alle etappes van het Jabikspaad geworden. 

Ze nemen afscheid van ons en gaan bij Feinsum het Jabikspaad weer op, om dan over de Hege Hearewei vanuit Feinsum door te lopen naar Stiens. Nog een half uur, en dan hebben ze alle etappes van het Jabikspaad gelopen.

Nederlands Kustpad deel 3: Van Stad naar Wad (1)

Vrijdagmiddag 27 mei 2022
 

Oversteek nabij Tiltsjebuorren

Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren-Nieuweschans

• In de periode van 4 april 2008 tot en met 25 oktober 2015 wandelden Durkje en ik alle zeven etappes van het Friese Kustpad (LAW 5-4), over een afstand van 150,5 kilometer. Deze wandelgids beschreef de route van Stavoren naar Lauwersoog.
• Er bestond in die jaren ook een lange-afstand-wandelgids dat de kust van Groningen volgde. Die wandelgids had als titel 'Wad- en Wierdenpad' (LAW 5-5). Deze wandelgids beschreef de route van Lauwersoog naar Nieuweschans, over een afstand van 123 kilometer.
• Beide wandelgidsen maakten deel uit van het 'Hollands Kustpad', dat loopt van Bergen op Zoom tot aan Nieuweschans.
• En dat Hollands Kustpad maakt deel uit van de lange Europese wandelroute 'E9' van het Franse Hendaye naar het Poolse Gdansk.
• Durkje en ik waren aanvankelijk van plan het Wad- en Wierdenpad te gaan wandelen, als vervolg op het Friese Kustpad.
• Maar inmiddels heeft de uitgever van deze twee wandelgidsen beide wandelgidsen gebundeld in één nieuwe uitgave (2013), die nu de naam kreeg: 'Nederlands Kustpad Deel 3 Friesland - Groningen', met als ondertitel 'Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren - Bad Nieuweschans 268 km'.

Nederlands Kustpad Friesland - Groningen

• Inmiddels hebben we deze nieuwe combi-editie van het Nederlands Kustpad Deel 3 gekocht, om daarmee het vervolg op het Friese Kustpad te gaan wandelen, zijnde de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans; door Hunsingo, Fivelingo en Oldambt.
• Maar behalve dat bovengenoemde twee wandelgidsen gebundeld zijn, heeft de uitgever nog enkele andere etappes toegevoegd, en wel als volgt:
• a. Proloog Afsluitdijk (32,4 kilometer). Deze hebben Durkje en ik grotendeels gelopen op 25 augustus 2007, en de resterende aantak-route op 14 mei 2022.
• b. Variant W Wadroute: 5 etappes in noord-Groningen, over een afstand van 34,6 kilometer;
• c. Dagwandelingen Waddenwandelen: 21 etappes in het noorden van Fryslân en van Groningen, over een afstand van 148,5 kilometer.
• Aan de hand van deze nieuwe combi-wandelgids, gaan we in de komende tijd naast de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans ook nog de 5 variant-routes lopen en eveneens de 21 dagwandelingen (waarvan vandaag 3)
• De drie etappes die we vandaag lopen, waren vanmorgen de routes 1 & 2 van 'Rond de Terpen' en zal vanmiddag route 1 zijn van 'Van Stad naar Wad', over een totale afstand van (respectievelijk) 7,6 + 7,3 + 9,1 = 24 kilometer.

Van Dokkum naar Aalsum

Nadat we vanmorgen de eerste twee Dagwandelingen vanuit Ferwert hebben afgesloten met een koffiepauze in het dorpscafé van Ferwert, rijden we met beide auto's vanuit Ferwert eerst naar Waaxens. Daar laten we één van beide auto's achter, omdat dit het eindpunt is van onze derde Dagwandeling van vandaag.

Daarna rijden we met de andere auto vanuit Waaxens naar Dokkum, waar we onze auto parkeren nabij de Aalsumerpoort, waar deze eerste Dagwandeling 'Van Stad naar Wad' aanvangt.

Naast het Dokkumer busstation gaan we door een met trein-decoratie versierd fietsers- en voetgangerstunneltje onder de noordelijke rondweg door.

De muurschilderingen van deze tunnel verbeelden met name de herinneringen aan It Dockumer Lokaeltsje, het in Fryslân beroemde treintracé van weleer. 

Aan de overzijde van de rondweg wandelen we langs de locatie waar vroeger de Dokkumer kweekschool heeft gestaan. De Aalsumerweg voert ons Dokkum uit.

Even later wandelen we het buurtschap Aalsum binnen. 

Daar gaan we via de opgang de terp op, om naar de Sint-Catharinakerk te gaan, die op de terp staat, omgeven door een vol kerkhof, met grafstenen die dicht op elkaar staan om zoveel mogelijk plaats te bieden voor een maximaal haalbaar aantal graven op deze kerkterp. 

Een jongeman is beroepshalve bezig met het grafonderhoud van één van de grafstenen. Hij vertelt ons dat zijn ambitie is dat hij op niet al te lange termijn zijn brood kan verdienen met het onderhouden van een aantal kerkhoven en begraafplaatsen.

Door de weilanden naar Tiltsjebuorren

Voordat we verder gaan, hebben we hier een lunchpauze, zoveel mogelijk uit de wind, en daarbij gebruik makend van dat beetje warmte dat de zuinige zon vandaag ons biedt. 

Aan de overzijde van de terp gaan we bij een trapje naar beneden, om dan door een veel lager gelegen weiland naar het hoge bruggetje aan de dorpsrand te gaan, waarmee we de Ealsumer Feart kunnen oversteken.

Daarna gaan we met de nodige bochten zo goed mogelijk van wegwijzer naar wegwijzer, dwars door de weilanden in de richting van het buurtschap Tiltsjebuorren.

In een sloot zwemt een zwanenpaar met acht jongen.

Eén van de zwanen laat met beeld en geluid duidelijk merken het niet op prijs te stellen dat wij te dichtbij zouden komen. 

Ons valt ook vandaag weer op hoe eenzijdig de graslanden doorgaans zijn. Slechts hier en daar zien we enkele percelen grasland die kleurrijk zijn van een brede diversiteit aan flora.

We komen in het buurtschap Tiltsjebuorren, en wandelen tot aan een veldpad over de Dokkumerwei.

Via Hiaure en Foudgum naar Brantgum

Vlak buiten Tiltsjebuorren maken we weer een doorsteek door de weilanden, in westelijke richting. Daarbij moeten we bijna halverwege een brede sloot oversteken via een smal bruggetje, dat met enkele stalen buizen op zijn plaats wordt gehouden, om het kantelen in de drassige ondergrond te voorkomen.

Over de Wylgen lopen we even later naar het kerkdorpje Hiaure. 

We verlaten Hiaure al snel, ter hoogte van de mini-camping aan de westelijke rand van het dorpje. 

Daar gaan we nog eens weer de weilanden in. Dit veldpad brengt ons naar de verharde Kolkreed.

Op de T-splitsing gaan we verder over de Doekemawei richting Foudgum.

We gaan Foudgum echter niet binnen, maar lopen via de Mellemawei en de Heemstrawei er met een grote boog omheen.

Bij de kruising met de Fjildbuorsterwei staat een mooie houten handwijzer, waarop staat dat het vanaf hier 1 uur gaans is naar Holwert, en anderhalf uur gaans naar Dokkum.

Wij volgen deze handwijzer richting Holwert, en lopen - ook hier weer - met een grote boog om het dorpje Brantgum heen.

Half klinker half gras richting Waaxens

We lopen hier over een bol klinkerweggetje, dat al grotendeels door grassen is overwoekerd. Op gestelde plekken wordt met waarschuwingsborden duidelijk gemaakt dat dit geen openbare weg (meer) is. Voor zo'n wandelpad als het Nederlands Kustpad is dat een goede zaak, want dan mag je er van uit gaan dat we weinig verkeer op dit klinkerweggetje hoeven te verwachten. En dat wordt ook wel bewaarheid, want slechts eenmaal komt een oudere mevrouw ons langzaam tegemoet in een auto op dit smalle klinkerweggetje.

Dit weggetje slingert overigens parallel aan de N356 in de richting van Waaxens. Als we de Poelewei bereiken, wandelen we Waaxens binnen. 

We eten en drinken nog wat bij de informatietafel aan de rand van Waaxens, en daarna lopen we door naar onze auto.

Met deze auto rijden we terug naar Dokkum, waar we de andere auto afhalen, alvorens we weer terug rijden naar Feinsum.

In Dokkum zien we een deel van de stoet van de Elfstedenwandelaars langs de Dokkumer Ee de Elfstedenstad Dokkum binnenwandelen. Dat zijn de echte bikkels, want zij hebben vanuit Franeker met hun 42 kilometer toch bijna tweemaal zoveel kilometers gewandeld dan wij met onze 24 kilometer.

Nederlands Kustpad deel 3: Rond de Terpen 1 & 2

Vrijdagochtend 27 mei 2022
 

Aankomst bij de hoge terp van Hegebeintum

Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren-Nieuweschans

• In de periode van 4 april 2008 tot en met 25 oktober 2015 wandelden Durkje en ik alle zeven etappes van het Friese Kustpad (LAW 5-4), over een afstand van 150,5 kilometer. Deze wandelgids beschreef de route van Stavoren naar Lauwersoog.
• Er bestond in die jaren ook een lange-afstand-wandelgids dat de kust van Groningen volgde. Die wandelgids had als titel 'Wad- en Wierdenpad' (LAW 5-5). Deze wandelgids beschreef de route van Lauwersoog naar Nieuweschans, over een afstand van 123 kilometer.
• Beide wandelgidsen maakten deel uit van het 'Hollands Kustpad', dat loopt van Bergen op Zoom tot aan Nieuweschans.
• En dat Hollands Kustpad maakt deel uit van de lange Europese wandelroute 'E9' van het Franse Hendaye naar het Poolse Gdansk.
• Durkje en ik waren aanvankelijk van plan het Wad- en Wierdenpad te gaan wandelen, als vervolg op het Friese Kustpad.
• Maar inmiddels heeft de uitgever van deze twee wandelgidsen beide wandelgidsen gebundeld in één nieuwe uitgave (2013), die nu de naam kreeg: 'Nederlands Kustpad Deel 3 Friesland - Groningen', met als ondertitel 'Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren - Bad Nieuweschans 268 km'.

Nederlands Kustpad Friesland - Groningen

• Inmiddels hebben we deze nieuwe combi-editie van het Nederlands Kustpad Deel 3 gekocht, om daarmee het vervolg op het Friese Kustpad te gaan wandelen, zijnde de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans; door Hunsingo, Fivelingo en Oldambt.
• Maar behalve dat bovengenoemde twee wandelgidsen gebundeld zijn, heeft de uitgever nog enkele andere etappes toegevoegd, en wel als volgt:
• a. Proloog Afsluitdijk (32,4 kilometer). Deze hebben Durkje en ik grotendeels gelopen op 25 augustus 2007, en de resterende aantak-route op 14 mei 2022.
• b. Variant W Wadroute: 5 etappes in noord-Groningen, over een afstand van 34,6 kilometer;
• c. Dagwandelingen Waddenwandelen: 21 etappes in het noorden van Fryslân en van Groningen, over een afstand van 148,5 kilometer.
• Aan de hand van deze nieuwe combi-wandelgids, gaan we in de komende tijd naast de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans ook nog de 5 variant-routes lopen en eveneens de 21 dagwandelingen (waarvan vandaag 3)
• De drie etappes die we vandaag lopen, zijn vanmorgen de routes 1 & 2 van 'Rond de Terpen' en vanmiddag route 1 van 'Van Stad naar Wad', over een totale afstand van (respectievelijk) 7,6 + 7,3 + 9,1 = 24 kilometer.

Over de Waddenzeedijk tussen Ferwert en Ameland
Om 7:45 uur verlaten we Feinsum met beide auto's. Die parkeren we even later in het dorpscentrum van Ferwert, en dan kunnen we letterlijk op klokslag acht uur de eerste van de twee Dagwandelingen 'Rond te Terpen' aanvangen.

Het is 13 graden Celsius, en gedurende de hele dag hebben we te maken met een stevige wind, maar het is in elk geval geen koude dag.

We lopen in Ferwert langs de Sint-Martinuskerk aan het Vrijhof.

Bij de provinciale weg N357 aangekomen, steken we die over, om dan langs de Cammingha Hof over de Koailoane naar de Zeedijk te lopen, ter hoogte van de buitendijkse Vriespolder.

Ter hoogte van de buitendijkse Polder de Beaufort heb je vanaf de Waddenzeedijk een mooi uitzicht over het buitendijks gebied èn over de polder binnendijks, met rechtsachter ons nog het zicht op de grote Sint-Martinuskerk van Ferwert.

Op de Waddenzee zie ik nabij de kwelders de Sier varen, de veerboot die de veerverbinding tussen de pier van Holwert en het Friese eiland Ameland onderhoudt.

En verderop - dichter bij Ameland - zie ik de Oer varen, de andere veerboot tussen Holwert & Ameland.

Van De Rijp naar Hegebeintum

Bij de Noordster verlaten we de Zeedijk, om dan over de Kahoolster laan door de binnendijkse polder terug te lopen naar de provinciale weg. 

In het buurtschap De Rijp gaan we het fietspad langs de N357 op, om tot aan Boatebuorren langs de N357 te lopen. 

Vervolgens lopen we over de Vogelzangsterweg naar de Harsta State, onder de klokslag van Hegebeintum. Vanaf deze oude state hebben we al een mooi uitzicht op de terp van Hegebeintum.

Aan de voet van deze hoge terp bezoeken we het nieuwe bezoekerscentrum van de Terp Hegebeintum. Helaas is die nog gesloten, en gaat deze pas over ruim een half uur open.

Daarom wandelen we de terp op, en maken we een rondje rond de eeuwenoude terpkerk. Boven in de kerktoren zien we twee kraaien aan takjes in de toren trekken,

Kennelijk zijn deze kraaien aan het nestelen.

Als je op een veel lager nivo langs de kerk loopt, kun je pas zien hoeveel meters grond hier indertijd is afgegraven van deze terp, teneinde de vruchtbare terpaarde te verkopen naar de schrale gronden verderop in Nederland.

Nog eens weer gaan we naar het plaatselijke bezoekerscentrum. Omdat die dan nog niet open is, drinken we de meegenomen koffie op het terras van dit bezoekerscentrum; heerlijk uit de harde wind, en lekker in het milde zonnetje. Om 10:00 uur komt de eerste vrijwilligers bij het bezoekerscentrum, om dat te openen voor het publiek. Hij vertelt dat er vanmiddag een bus met 30 Belgen op bezoek zal komen, dus er is nu alvast voorbereidend werk aan de winkel.

Spoorzoeken langs de Ferwerdervaart

We hebben nu de eerste etappe van 7,6 kilometer van de Dagwandeling 'Rond de Terpen' achter de rug.

Na onze koffiepauze verlaten we Hegebeintum, om te beginnen met de tweede etappe van deze Dagwandeling.

Vanaf de Hegebeintumerdyk moeten we onze route door de weilanden vervolgen langs de brede Ferwerdervaart. 

We weten dat we iets ten noordoosten van de voormalige kloosterlocatie van klooster Foswert van de Ferwerdervaart af moeten draaien, in de richting van Foswert. Als we dat doen bij het eerste hek dat ons de doorgang belemmert, blijkt verderop dat we te vroeg rechtsaf zijn gegaan. We kunnen - wandelend door de graslanden langs sloten - op een gegeven moment niet verder, want de sloten belemmeren onze voortgang.

Daarom lopen we terug naar het hek van zojuist, en klimmen daar toch maar overheen. Als we dan door lopen langs de Ferwerdervaart, zien we een eind verderop rechts wel een hek op een dam, dus dan maken we hier de oversteek over een weiland. Alle bewegwijzering - waar in de wandelgids wel naar wordt verwezen - ontbreekt hier, dus het is hier in de graslanden een kwestie van gokken waar de route verder gaat.

Onze tweede poging blijkt wel goed te zijn, want even later zien we op een dampaal de wegwijzer van een Boerenlandpad, dat we kunnen volgen naar het voormalige kloosterterrein van Foswert, dat tegenwoordig het erf is van twee boerderijen. 

Langs de boomsingel van Foswert kunnen we even later de doorsteek maken naar de plek waar we bij de vaart De Traan het fiets-/wandelpad van It Kleaster op kunnen gaan. Die overstap valt niet mee, want anderhalve meter hoge vegetatie en een hoog hek belemmert die doorsteek, maar die passeren we uiteindelijk wel. Met het nodige zoekwerk hebben we uiteindelijk wel de juiste route gelopen, zo constateren we, terugblikkend op kaart en veld.

Langs de Burmaniavaart terug naar Ferwert

Vanaf hier gaan we terug richting Ferwert. Over het fiets- en wandelpad van It Kleaster lopen we langs de Burmaniavaart. Onderweg passeren we een geitenboerderij.

Bij de boerderijschuur ligt ook een hoge aarden bult, waar de geiten regelmatig op klimmen, zo zien we dat tenminste als we verderop regelmatig met de auto passeren tussen Marrum en Wanswert.

Nu lopen we vlak langs de kudde geiten.

Vlak vóór de bebouwde kom van Ferwert, stappen we van It Kleaster over op de Kleasterwei. 

Dat is overigens maar voor een kort stuk, want even later moeten we al afbuigen naar het dorpsbosperceel van Ferwert, dat we doorkruisen, om verderop uit te komen bij de oude spoorbrug van het tracé van het voormalige Friese lokaalspoor, ook wel It Dockumer Lokaeltsje genoemd. 

Over het spoortalud wandelen we in een rechte lijn het centrum van Ferwert in.  

De Hegebeintumerdyk brengt ons uiteindelijk weer terug naar het dorpscentrum van Ferwert, waar we onze auto's vanmorgen parkeerden langs de Marrumerweg.

We gaan vanmiddag nog een derde Dagwandeling lopen, vanuit Dokkum, dus daar moeten we met de auto nu naar toe. Maar voordat we dat gaan doen, gaan we het dorpscafé van Ferwert binnen, waar we een kop koffie drinken, alvorens we op stap gaan voor onze middag-etappe.

Na deze koffiepauze verlaten we Ferwert, via Waaxens op weg naar Dokkum.

Zonsondergang in Feinsum

Donderdagavond 26 mei 2022 - Hemelvaartsdag
 

Breking van het licht door de ondergaande zon

Patroon van hemelwater & zonlicht
Deze Hemelvaartsdag sluit af met enige neerslag.

Regendruppels vormen zich op de buitenkant van het raam van onze woning.

Ondertussen gaat verderop de zon onder.

Het licht van de ondergaande zon achter de regendruppels op het raamglas vormt een decoratief patroon van divers gekleurde bolletjes.

Dorpsfeest Hijum & Feinsum met kerkdienst op Hemelvaartsdag

Donderdag 26 mei 2022 - Hemelvaartsdag
 

Muziek van Fanfare Crescendo Hijum/Finkum op Hemelvaartsdag in Hijum 

Dorpsfeest Hijum & Finkum
Het Paasfeest vierden we op 17 april 2022 bij Nijkleaster in Jorwert, maar het daarop volgende feest van Hemelvaart vieren Durkje en ik vanmorgen in de Sint-Nicolaaskerk van Hijum.

Na twee Corona-jaren (on)geduldig wachten op het jaarlijkse dorpsfeest van onze beide dorpen Hijum en Feinsum is het nu eindelijk weer zover dat de Feestcommissie ons gezamenlijke dorpsfeest mag en kan organiseren. Deze keer geen driedaags dorpsfeest in het Hemelvaart-weekend, maar een eendaags dorpsfeest, en wel op en naast het sportterrein aan de voet van de dorpsterp waarop de eeuwenoude Sint-Nicolaaskerk staat.

Wellicht dat het in de komende jaren weer een driedaags dorpsfeest kan en gaat worden. Dat zal de tijd ons leren. 

Hijum en Feinsum vieren Hemelvaart met Hallum

Op deze mooie Hemelvaartsdag begint het dorpsfeest zoals te doen gebruikelijk met een kerkdienst. Dit jaar niet in een grote tent op het feestterrein, maar in de romaanse Sint-Nicolaaskerk van Hijum.

De kerkdienst van vandaag wordt evenals in voorgaande jaren verzorgd door de evangelisatie- en zendingscommissie van de Protestantse Gemeente Mariëngaarde van Hallum, waaronder de dorpen Hijum en Feinsum kerkelijk ressorteren.

Voorganger in deze Hemelvaartsdienst is domina Jeannette van den Boogaard-Bongers van Hallum, en de Fanfare Crescendo van Hijum en Feinsum verzorgen onder leiding van hun dirigent Wim Dijkstra de muzikale omlijsting en de begeleiding van samenzang.

Het motto van deze Hemelvaartsdag-viering is 'Onderweg tussen Hallum en Hijum-Finkum', en daar wordt ook met het ochtendprogramma vorm en inhoud aan gegeven.

Vanmorgen werden de kerkgangers van Hallum om 8:30 uur ontvangen in de Hoeksteen van Hallum, voor een kort liturgisch startmoment om 8:45 uur. Daarna ging iedereen met het gezongen lied 'Ga dan op weg' met een bingo voor onderweg letterlijk op weg - wandelend, fietsend of met de auto - vanuit Hallum naar de Sint-Nicolaaskerk van Hijum, waar ze onder de muzikale klanken van Crescendo worden ontvangen in de kerk waar dan al de inwoners van Hijum en Feinsum en haar buitengebied in afwachting zijn van de Hallumer kerkgangers. Om 10:00 uur start dan de gezamenlijke viering van Hemelvaart.

Nieuwe en oude woorden over Hemelvaart

Na de woorden van welkom begint deze kerkelijke viering met het uit volle borst zingen van het 'U zij de glorie, opgestane Heer'. Een krachtig en bovenal feestelijk-uitbundig begin in deze bomvolle kerk, met de power van de fanfare.

Na het gebed volgt de schriftlezing over het Hemelvaartsverhaal uit het bijbelboek Handelingen. Lector Jeannette Hellema begint haar bijbellezing uit een eigentijdse bijbelvertaling met behulp van de bijbel-app op de smartphone, maar halverwege stokt de lezing, want de smartphone kan het vervolg van de bijbeltekst niet vlot downloaden. Snel wordt een oude Bijbel achter het koorhek vandaan gehaald, en dan klinkt het tweede deel van de schriftlezing met de aloude woorden van de 1951-vertaling van het Nederlands Bijbelgenootschap, zoals deze oude bewoordingen al meer dan een halve eeuw hebben geklonken in deze monumentale dorpskerk.

De Hemel op aarde

Na het zingen van 'Grote God, wij loven U', volgt een korte verkondiging, waarin door de predikante de verbinding wordt gelegd tussen de Bingo-tocht van zojuist enerzijds en het verhaal van Hemelvaart anderzijds. Dat wordt gedaan aan de hand van de zes onderwerpen van de Bingo-tocht: Afval, Water, Iets roods, Een bloem, Iets wits, en Iets verrassends.

Enkele elementen uit deze verkondiging:

• De Hemel is overal waar God aanwezig is.
• Jezus Christus heeft ons iets van 'de hemel op aarde' laten zien.
• Nieuw spreekwoord van onze dominee: "Wat Gij niet wilt dat in de Hemel geschiedt, doe dat ook op aarde niet".
• Hemelvaart daagt ons uit om onze oude beelden los te laten, om ons over te geven aan de beweging van Jezus.
• Hemelvaart wil ons openen voor de verrassende nabijheid van onze God, die hemel & aarde voorgoed aan elkaar verbindt.

De hele dag feest

Na het samen zingen van het lied 'Geest van hierboven, leer ons geloven' en het slotgebed met de heenzending, gaan we weer even zitten, want het plaatselijke korps speelt nog een prachtig muziekstuk, en oogst ook dan weer een welverdiend applaus voor hun muziek.

Als we de kerk uit gaan, zien we op het sportterrein onderaan de kerkterp dat alles voor de rest van de dag al in gereedheid wordt gebracht. 

Straks wordt daar Jeu de Boules gespeeld, zullen er gelijktijdig ook kinderspelletjes zijn, en na het volleybaltoernooi van vanmiddag volgt vanavond dan tot slot een muziekavond met DJ Tom.

Hemelvaartsdag in Hijum, een hele dag feest!

Bestuursvergadering Nijkleaster in Jorwert

Dinsdag 24 mei 2022
  

Op weg naar de Sint-Radboudkerk, de kloosterkerk van Jorwert

Avondgebed vooraf
Vanavond komen we als bestuur van de Stifting Nijkleaster weer bijeen in de Voorkerk van de Sint-Radboudkerk te Jorwert, de kloosterkerk van Nijkleaster, op de Jorwerter dorpsterp.

Als ik vanuit het noorden dit Friese dorp nader, schijnt de avondzon prachtig op de kerk en op de zee van gele boterbloemen in het weiland met de grazende koeien.

Staande in een grote kring vangen we deze bestuursvergadering op gebruikelijke wijze aan met een gesproken en gezongen kort avondgebed. Daarmee markeren wij de overgang van de hectiek van alle dag naar de aandacht voor onze kloostervergadering.

Zakelijke beraad

Na het bespreken van de agenda, de notulen, de actielijst en onze jaarkalender volgen ter bespreking en ter vaststelling enkele bestuurszaken. Daarbij worden onder andere interne aangelegenheden besproken, maar ook de lopende contacten met externe partijen, zoals de plaatselijke protestantse gemeente Westerwert, helpende kerkelijke gemeenten uit de regio, de provinciale classis en de landelijke protestantse kerk.

Daarna staan enkele zakelijke aangelegenheden op de agenda, die te maken hebben met de restauratie en nieuwbouw van ons klooster op It Westerhûs, onder de klokslag van Hilaard. Dan gaat het voornamelijk over vergunningen, financiering, bouwzaken, samenwerkingsrelaties en de zogenoemde 'veilige kerk'.

Dan zijn er vanuit ons Kleaster-buro ook een aantal zaken die vanuit de werkorganisatie vragen om onze bestuurlijke aandacht, en tot slot sluiten we de bestuursvergadering af met enkele uiteenlopende onderwerpen, waaruit ook vanavond wederom blijkt hoe Nijkleaster nu al is ingebed in een groot aantal verbindingen op plaatselijk, regionaal, provinciaal en landelijke vlak.

Turning water into wine

Zondagavond 22 mei 2022
 

Dominee Gerard Rinsma met Gospelrockband Grace in De Hege Stins

Feest, omdat het weer mag en kan

Op uitnodiging van de Evangelisatie- en Zendingscommissie van de Protestantse Gemeente van Stiens zijn Durkje en ik vanavond aanwezig in De Hege Stins bij de zogenoemde Top 2000-kerkdienst, die in zijn geheel wordt uitgevoerd door dominee Gerard Rinsma met de gospelrockband Grace.

Het is voor het eerst sinds het begin van de Corona-pandemie dat onze Stienser evangelisatiecommissie weer een dergelijke Gemeentedienst kan organiseren op de zondagavond. 

Bovendien is het sinds lange tijd dat dominee Gerard Rinsma weer voorgaat in een kerkdienst. 

De combinatie van die twee heuglijke feiten, maakt dat deze bijzondere kerkdienst door de vele aanwezigen in de kerkzaal als een buitengewoon feestelijk evenement wordt gevierd.

Geraakt worden door popmuziek in de eredienst 

Vanavond trekt dominee Rinsma zijn toga weer aan en pakt deze veelzijdige predikant-muzikant z’n gitaar, saxofoon, mondharmonica, tamboerijn en accordeon weer op. Samen met de mannen van gospelrockband Grace combineert hij popmuziek van de Top 2000 en de kerkelijke eredienst tot een ware happening. Zo ook vanavond, en daar enthousiasmeert deze combinatie de grote groep kerkgangers vanavond mee.

Soms blijkt een popsong in dergelijke kerkelijke erediensten een onverwachte diepte te krijgen, die je op radio en Spotify niet zo direct zult ontdekken. Wij worden gedurende deze muzikale avondkerkdienst diep geraakt door een mengeling van religie, gospel en popmuziek. 

Mijn mooiste song

Dominee Gerard Rinsma weet zich verzekerd van de muzikale steun van de mannen van Grace. Ook deze avond spelen zij met zijn allen de sterren van de hemel. 

Op de setlist staan vanavond in deze kerkdienst nummers van onder andere U2, De Dijk, Bløf, Fleetwood Mac, The Scene, Crowded House en Coldplay. Wij ervaren vanavond dat het muzieknummers zijn die voor velen van ons tot de soundtrack van ons leven zijn gaan behoren.

• Maar wat, als het gaat om het mooiste liefdesliedje ooit geschreven? Welk lied mag dan absoluut niet ontbreken, en moet ogenblikkelijk op nummer 1? 
• En wat als het om de mooiste dag van je leven gaat? Welk nummer wil je dan niet missen? 

Met die vragen gaat dominee Rinsma met de microfoon door de kerkzaal, en geeft hij de kerkgangers -jong en oud - de gelegenheid om hun populaire muziek te noemen. Door dan direct enkele zinsneden uit zo'n song te zingen, raakt hij de mensen diep in het hart, onder andere als één van de kerkgangers een lied noemt dat Rinsma & Grace even later ten gehore brengen: 'Voor haar' van Frans Halsema.

Wat als de wijn opraakt?

Zo komen we in deze kerkdienst uiteindelijk uit bij het bijbelverhaal over de bruiloft te Kana, waar Jezus water veranderde in wijn. 

We luisteren naar het persoonlijke, bijna intieme, verhaal van de recente ervaringen van de voorganger, over wat het met je doet als in je werk zogezegd de rivier ineens opgedroogd lijkt te zijn, of als de wijn in je leven ineens op is. 

• Wat doet dat met je? 
• Hoe diep kun je dan gaan? 

Daarbij haalt dominee Rinsma ook het bijbelverhaal over de overspelige vrouw erbij, en daarbij worden door Grace enkele delen van de songtekst uit 'Malle Babbe' (van Rob de Nijs) gezongen, onder andere over de wending in je leven:

".... En jij moet achteraan

In het donker ergens staan

Zoals het hoort.

Maar eens dan komt de dag

Dan luiden ze de klok

Dan draag jij witte bloemen

En linten aan je rok ...."

Deze muzikaal ondersteunde verkondiging van dominee Rinsma mondt uiteindelijk uit in de hoop op en in het gloren van een nieuwe, betere toekomst; daarbij geholpen door iemand die de aandacht afleidt van het probleem, en die zorgt voor een opening naar recht & vrede.

Feest met diepgang

Dominee Gerard Rinsma en de band Grace weten met hun teksten en met hun muziek op juiste momenten de goede snaren te raken, waardoor de woorden en de muziek op het ene moment de stille diepten van je hart & ziel raken, en je even later zomaar naar uitbundige toppen van de Top 2000 voeren. 

We bidden samen tegen het vele onrecht in de wereld, opdat machtelozen niet ten onder gaan door overmacht, opdat vervolgden de vrijheid weer mogen proeven, opdat rechtelozen recht wordt gedaan, opdat oorlogsslachtoffers weer vrede mogen ervaren, opdat uitzichtlozen weer toekomst krijgen, en opdat de hulpelozen vooral díe hulp mogen krijgen die ze nodig hebben om als mens waardig te leven. Een lang gebed, want er is immers zoveel om voor te bidden en om je voor in te zetten.

Voordat en nadat we door dominee Rinsma met Gods Zegen worden heengezonden, mogen we ons nog weer eens laven aan de power van de muziek. 

Zo vierden we vanavond weer feest - met diepgang - in De Hege Stins van Stiens.

Letse pelgrims op het Jabikspaad in Feinsum

Zondagochtend 22 mei 2022
 

Drie Letse pelgrims bij Refugio Ultreia Feinsum

Letten op het Jabikspaad

Drie wandelaars met rugzak wandelen vanmorgen over het Friese Jabikspaad van de Hege Hearewei ons dorp Feinsum binnen. Na enige tijd bij de Hyltsjebrêge de situatie ter plekke in ogenschouw genomen te hebben, komen ze vanaf het Jabikspaad naar onze Refugio Ultreia Feinsum, om een refugio-stempel te vragen voor hun routegids van het Jabikspaad.

Als we binnen nader kennis met hen maken, blijkt dat het drie pelgrims zijn, afkomstig uit Letland. Het echtpaar is al zo'n 20 jaar geleden naar Nederland gekomen om zich hier voor het werk in de ICT-sector te vestigen in Amsterdam, en de oudere mevrouw is de moeder, die vanuit Letland bij het echtpaar op bezoek is.

Met zijn drieën pelgrimeren op het Jabikspaad

Gedrieën bewandelen ze het Jabikspaad. Het Letse echtpaar heeft al behoorlijk veel kilometers afgelegd op pelgrimswegen in Frankrijk, en nu hebben ze ervoor gekozen om enkele dagen met moeder op het Jabikspaad te pelgrimeren. 

Gisteren zijn ze vertrokken bij de Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie, en vannacht hebben ze overnacht in Oudebildtzijl. 

Eerder vanmorgen zijn ze vanuit Oudebildtzijl vertrokken, en inmiddels hebben ze dus ook Feinsum al bereikt.

Na een aangenaam gesprek over hun en onze pelgrimages nemen we afscheid van elkaar, en dan gaan deze drie Letse pelgrims bij Feinsum het Jabikspaad weer op, om dan over de Hege Hearewei op pad te gaan naar Stiens.

Nederlands Kustpad deel 3: Friesland Buitendijks

Vrijdagmiddag 20 mei 2022
 

Vanaf de bunker uitzicht over de kwelders van het Noorderleeg en Ameland

Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren-Nieuweschans

• In de periode van 4 april 2008 tot en met 25 oktober 2015 wandelden Durkje en ik alle zeven etappes van het Friese Kustpad (LAW 5-4), over een afstand van 150,5 kilometer. Deze wandelgids beschreef de route van Stavoren naar Lauwersoog.
• Er bestond in die jaren ook een lange-afstand-wandelgids dat de kust van Groningen volgde. Die wandelgids had als titel 'Wad- en Wierdenpad' (LAW 5-5). Deze wandelgids beschreef de route van Lauwersoog naar Nieuweschans, over een afstand van 123 kilometer.
• Beide wandelgidsen maakten deel uit van het 'Hollands Kustpad', dat loopt van Bergen op Zoom tot aan Nieuweschans.
• En dat Hollands Kustpad maakt deel uit van de lange Europese wandelroute 'E9' van het Franse Hendaye naar het Poolse Gdansk.
• Durkje en ik waren aanvankelijk van plan het Wad- en Wierdenpad te gaan wandelen, als vervolg op het Friese Kustpad.
• Maar inmiddels heeft de uitgever van deze twee wandelgidsen beide wandelgidsen gebundeld in één nieuwe uitgave, die nu de naam kreeg: 'Nederlands Kustpad Deel 3 Friesland - Groningen', met als ondertitel 'Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren - Bad Nieuweschans 268 km'.

Nederlands Kustpad Friesland - Groningen

• Inmiddels hebben we deze nieuwe combi-editie van het Nederlands Kustpad Deel 3 gekocht, om daarmee het vervolg op het Friese Kustpad te gaan wandelen, zijnde de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans; door Hunsingo, Fivelingo en Oldambt.
• Maar behalve dat bovengenoemde twee wandelgidsen gebundeld zijn, heeft de uitgever nog enkele andere etappes toegevoegd, en wel als volgt:
• a. Proloog Afsluitdijk (32,4 kilometer). Deze hebben Durkje en ik grotendeels gelopen op 25 augustus 2007, en de resterende aantak-route op 14 mei 2022.
• b. Variant W Wadroute: 5 etappes in noord-Groningen, over een afstand van 34,6 kilometer;
• c. Dagwandelingen Waddenwandelen: 21 etappes in het noorden van Fryslân en van Groningen, over een afstand van 148,5 kilometer.
• Aan de hand van deze nieuwe combi-wandelgids, gaan we in de komende tijd naast de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans ook nog de 5 variant-routes lopen en eveneens de 21 dagwandelingen (waarvan vandaag 3)
• De drie etappes die we vandaag lopen, waren vanmorgen de routes 1 & 2 van 'Van Planetarium tot Fibula' en is vanmiddag de route 'Friesland Buitendijks'), over een totale afstand van (respectievelijk) 7,2 + 7,1 + 8,8 = 23,1 kilometer.

Lunchpauze op de Keuningsstreek van Oudebildtzijl

Omdat er halverwege de middag regen wordt voorspeld, zijn we vanmorgen al redelijk vroeg van start gegaan, opdat we vóór de verwachte regen vanmiddag tijdig klaar zijn met deze drie etappes.

Rond 11:30 uur zijn we na afloop van onze eerste twee etappes van vanmorgen met onze auto van Franeker naar Oudebildtzijl gereden. Hier nemen we eerst de tijd voor onze lunchpauze, zittend op een bankje aan het water van de Ouwe Rij, op de Keuningsstreek van Oudebildtzijl. Het zonnetje schijnt aangenaam, het waait een beetje en de temperatuur is 17 graden Celsius, kortom, prachtig wandelweer en ook heel mooi voor en bankjeslunch buitenshuis.

Fan Ouwesyl na Nijesyl en deur na't Noorderleech

Vanmiddag wandelen we door het taalgebied van mijn moedertaal, het Bildts, dus vandaar deze keer bovenstaand het tussenkopje in het Bildts.

Voordat we deze Dagwandeling aanvangen, bezoeken we het cultureel bezoekerscentrum de Aerden Plaats van Oudebildtzijl, waar we toevallig Sytse Keizer ontmoeten, die je wel de streekhistoricus van Oudebildtzijl mag noemen. 

Buiten steken we de Pyp over, om dan over de Tjeerd Thijssenstraat langs de Kaaifaart naar de brug over deze vaart te lopen. Over de Van Albadaweg langs de Kaaifaart gaat het dan in een rechte lijn noordwaarts naar Nieuwebildtzijl.

Vanuit Nijesyl wandelen we dan over Het Buttendykswechy naar de Zeedijk, waar we over het Noorderleeg uitzicht krijgen op de Waddenzee, en op Ameland op de horizon.

Denkend aan vroeger op de bunker op de kwelder

We leven nu in het broedseizoen, maar als je op de gele paaltjesroute blijft, mag je de route van het Nederlands Kustpad over het Noorderleeg bewandelen. We gaan hier dus 'Friesland Buitendijks'.

Over lage dijkjes doorkruisen we het kweldergebied buitendijks. Even later passeren we de Westerdobbe.

Voorbij deze dobbe kun je nog iets verder de kwelders op, tot aan de betonnen bunker die de Duitse bezetters hier in de Tweede Wereldoorlog buitendijks hebben gebouwd. Om geen natte voeten te krijgen waakten de Duitse soldaten hier op een verhoogde vloer in de bunker. Na de oorlog is er een stalen trap tegen de bunker gebouwd, waarmee kunt gaan genieten van het weidse uitzicht vanaf boven op de bunker. Als Durkje en ik bovenop deze bunker staan, kunnen we kilometers ver uitkijken over dit bijzondere kweldergebied, over de Waddenzee, en zien we Ameland duidelijk in de verte op de horizon.

Verderop zien we enkele kuddes paarden lopen, in de kweldervakken dichtbij de vloedlijn.

We realiseren ons dat het aantal vogels dat we vanaf hier zien nog maar een kleine fractie is van de vogelrijkdom die ik me herinner van zo'n 50-55 jaar geleden toen ik hier op de kwelders rond zwierf als lagere schoolkind in de jaren dat ik aan de andere kant van de zeedijk op de boerderij logeerde bij mijn pake & bep Koehoorn, en later bij mijn pake & bep De Vries van Oudebildtzijl. Als kind liep ik laverend tussen honderden vogelnesten op de kwelders, van de duizenden vogels die hier de immense kolonies bevolkten. Nu zie je alleen hier en daar nog een vogel, met uitzondering van die grote vlucht vogels die in steeds wisselende patronen zo'n kilometer verderop rondvliegt op de grens van kwelder en branding.

Van de Zeedijk over de Vijfhuisterdijk naar de Monnikebildtdijk

Hier keren we om, en dan wandelen we door het Noorderleegs buitenveld terug naar de Zeedijk. Onderweg ontmoeten we de ons bekende Loes de Vries, die hier de kwelder op gaat om als vaste vogelteller haar vogeltellingen op dit deel van het kweldergebied te verrichten.

Teruggekomen op de Zeedijk volgen we de dijk in oostelijke richting. Onderweg brengen we een bezoek aan het Kweldercentrum van It Fryske Gea.

Hier kun je dagelijks naar binnen om in dit open infocentrum geïnformeerd te worden over het leven op de kwelders buitendijks.

Hier word je uitgebreid geïnformeerd over de flora & fauna van het Noorderleeg, over wat op en in de kwelders leeft, over bijvoorbeeld de kust- en roofvogels die hier fourageren.

Vlak vóór het nieuwe zeegemaal De Heining, gaan we over een betonnen fietspaadje op een zomerdijk landinwaarts door de Noorderleegpolder naar het buurtschap Vijfhuizen.

Dan volgen we even later de Vijfhuisterdijk. Als we ter hoogte van de Smitseweg de grasdijk op gaan, zien we even later dat deze grasdijk niet is gemaaid. Dit betekent dat we door hoge - en ook natte - grassen voorzichtig zouden moeten voortgaan bovenop de zomerdijk, dus we besluiten de grasdijk rond de Monnikebildtpolder te verlaten, om aan de voet van de Vijfhuisterdijk over de asfaltweg naar de Monnikebildtdijk te lopen. 

 

Feest op Ouwesyl

Tot slot kunnen we over de Monnikebildtdijk in een rechte lijn hoog boven de omringende akkers terug lopen naar de bebouwde kom van Oudebildtzijl.

Als we op 'de Pyp fan Ouwesyl' komen, is het er een drukte van belang. Vóór de Witte Klok, het voormalige doopsgezinde kerkje, staat een grote groep bruiloftsgasten. Van een Ouwesylster horen we dat een boerenzoon van de familie Jensma van de Westhoek hier vandaag in het burgerlijk huwelijk treedt met zijn echtgenote, in het bijzijn van hun twee kleine kinderen en van alle naaste familie. Als de oldtimer om exact 15:00 uur bij deze trouwlocatie van de Vermaning arriveert, applaudiseren de Ouwesylsters die de Dominee Schuilingstraat op zijn gekomen om een glimp op te vangen van dit echtpaar in spe. Het bruidspaar wuift naar het publiek op de dijk, glimlachend, en als dank voor deze hartelijke ontvangst, die voorafgaat aan hun burgerlijke huwelijkssluiting.

Vanaf de Pyp dalen we af naar de Keuningsstreek, waar we rond het middaguur onze auto parkeerden. Direct daarna rijden we weg, en als we nog maar net in de auto zitten, krijgen we op de Monnikenbildtdijk vlak buiten het dorp al de eerst regendrupppels op de auto. Even later regent het, dus we prijzen ons gelukkig dat we vanmorgen behoorlijk vroeg zijn vertrokken voor onze eerste etappe vanuit Franeker. Precies op tijd zijn we nu vanmiddag dus (droog) binnen.

Nederlands Kustpad deel 3: Van Planetarium tot Fibula 1 & 2

Vrijdagochtend 20 mei 2022

  

Aalschovers op het spoorbrughoofd aan de Sexbierumer Vaart

Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren-Nieuweschans

• In de periode van 4 april 2008 tot en met 25 oktober 2015 wandelden Durkje en ik alle zeven etappes van het Friese Kustpad (LAW 5-4), over een afstand van 150,5 kilometer. Deze wandelgids beschreef de route van Stavoren naar Lauwersoog.
• Er bestond in die jaren ook een lange-afstand-wandelgids dat de kust van Groningen volgde. Die wandelgids had als titel 'Wad- en Wierdenpad' (LAW 5-5). Deze wandelgids beschreef de route van Lauwersoog naar Nieuweschans, over een afstand van 123 kilometer.
• Beide wandelgidsen maakten deel uit van het 'Hollands Kustpad', dat loopt van Bergen op Zoom tot aan Nieuweschans.
• En dat Hollands Kustpad maakt deel uit van de lange Europese wandelroute 'E9' van het Franse Hendaye naar het Poolse Gdansk.
• Durkje en ik waren aanvankelijk van plan het Wad- en Wierdenpad te gaan wandelen, als vervolg op het Friese Kustpad.
• Maar inmiddels heeft de uitgever van deze twee wandelgidsen beide wandelgidsen gebundeld in één nieuwe uitgave, die nu de naam kreeg: 'Nederlands Kustpad Deel 3 Friesland - Groningen', met als ondertitel 'Lange-afstand-wandelpad 5-3 Stavoren - Bad Nieuweschans 268 km'.

Nederlands Kustpad Friesland - Groningen

• Inmiddels hebben we deze nieuwe combi-editie van het Nederlands Kustpad Deel 3 gekocht, om daarmee het vervolg op het Friese Kustpad te gaan wandelen, zijnde de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans; door Hunsingo, Fivelingo en Oldambt.
• Maar behalve dat bovengenoemde twee wandelgidsen gebundeld zijn, heeft de uitgever nog enkele andere etappes toegevoegd, en wel als volgt:
• a. Proloog Afsluitdijk (32,4 kilometer). Deze hebben Durkje en ik grotendeels gelopen op 25 augustus 2007, en de resterende aantak-route op 14 mei 2022.
• b. Variant W Wadroute: 5 etappes in noord-Groningen, over een afstand van 34,6 kilometer;
• c. Dagwandelingen Waddenwandelen: 21 etappes in het noorden van Fryslân en van Groningen, over een afstand van 148,5 kilometer.
• Aan de hand van deze nieuwe combi-wandelgids, gaan we in de komende tijd naast de etappes van Lauwersoog naar Bad Nieuweschans ook nog de 5 variant-routes lopen en eveneens de 21 dagwandelingen (waarvan vandaag 3)
• De drie etappes die we vandaag lopen, zijn vanmorgen de routes 1 & 2 van 'Van Planetarium tot Fibula' en vanmiddag de route 'Friesland Buitendijks'), over een totale afstand van (respectievelijk) 7,2 + 7,1 + 8,8 = 23,1 kilometer.

Van Franeker naar Getswerdersyl

Omdat er halverwege de middag regen wordt voorspeld, willen we vroeg van start, opdat we vóór de verwachte regen klaar zijn met deze drie etappes.

Om 8:15 uur gaan we van start op de parkeerplaats langs de Hertog van Saksenlaan te Franeker. 

Vanuit het stadscentrum lopen we in noordelijke richting naar de Sexbierumerweg, die we voortdurend in westelijke richting door de buitenwijken van Franeker volgen, totdat we naar het noorden kunnen afbuigen, onder de autosnelweg A31 door.

Aan de overzijde van de A31 volgen we de Getswerderdyk, die ons naar het monument van Getswerdersyl voert, op de plek waar de Getswerderdyk over gaat in de Slachte.

Onze routegids en ook de bewegwijzering in het veld geven aan dat we achter een sloot langs een akker met pas gepote pootaardappelen naar de Sexbierumer Vaart moeten lopen. Over het fietspad langs de Slachte komen vier scholieren aan rijden. Eén van hen roept waarschuwend als we langs de akker lopen: "Daar mag je niet lopen", en een ander roept er achteraan: "Dat mei net". Vast wel goed bedoeld, maar het klopt niet wat ze roepen, immers wij volgen de aangegeven, bewegwijzerde route van het Nederlands Kustpad. We vervolgen derhalve ons veldpad, en komen al snel op het schouwpad langs de Sexbierumer Vaart. 

Langs de Sexbierumer Vaart naar Winaam

Op het eerste traject van het schouwpad langs de Sexbierumer Vaart is lange tijd niet gemaaid, dus we lopen over een heel smal paadje door hoog opgeschoten grassen. Omdat de begroeiing behoorlijk nat is, zijn onze schoenen, sokken en broeken binnen de kortste keren behoorlijk nat geworden, maar dat deert ons niet. Verderop is het al beter, en dan loopt het ook comfortabeler.

Het jongvee aan de overzijde van de vaart slaat ons nieuwsgierig gade.

In de slootswal van een haaks op de vaart staande sloot zie ik in de Riedpolder dat de gele lis al in bloei staat.

Hier en daar zien we op de grasdijk lege eierdoppen liggen; doorgaans het resultaat van roofvogels die eieren uit nesten kapen en dan de inhoud verorberen.

Op het brughoofd van de voormalige spoorbrug over de Sexbierumer Vaart zitten twee aalschovers.

Lang blijven ze zitten op de geruïneerde delen, maar als we voor hen al te dichtbij komen, vliegen ze op en weg.

Voorbij het natuurreservaat en het buurtschap Foarryp arriveren we na enkele kilometers bij het dorp Winaam. We draaien naar het pad in zuidelijke richting en komen daar lang de Terpentoer van Winaam, het cortex stalen kunstwerk dat ons de grotendeels afgegraven Winamer terp van deze locatie onder de aandacht brengt. We gaan het kunstwerk in, en beklimmen het daarna tot op de hoogte van de oorspronkelijke terp.

Daarna lopen we langs het hoge profiel van de terp naar de particuliere pauzeplek net voorbij de terp, waar we op het terras een heerlijke kop vers gezette koffie drinken. 

Voordat we Winaam achter ons laten, lopen we nog langs het Fibula-kunstwerk, dat onze aandacht vestigt op de bijzondere, vergulde zilveren mantelspeld (fibula) die hier in 1953 door een boer werd gevonden. Een uitzonderlijk mooie vondst, zowel vroeger als nu van grote betekenis.

Aan weerszijden van de A31 naar Herbaijum

Over de Miedleane lopen we naar de A31. Diep in de slootswal tegen de rietkraag zie ik een eend met twee kuikens, roerloos ons voorbijgaan afwachtend. 

Even verderop zit een meerkoet op een T-splitsing van twee sloten te broeden op haar nest.

Nog een klein eindje verder zie ik op een volgende kruising van sloten enkele eieren liggen in het nest van een meerkoet die enkele meters verderop in de sloot zwemt.

Door de Bûterribben lopen we over een asfaltweggetje naar Herbaijum.

Als we daar de Rijksweg oversteken, ontmoeten we twee dames, die vertellen dat zij het Elfstedenpad wandelen. Direct vertellen ze erbij dat ze een alternatieve route lopen, want het landschap vinden ze zo saai, met al dat groen aan weerszijden van de paden. Dat wij dat toch ook wel mede als de charme van ons Friese landschap beschouwen, is hen vreemd.

In Herbaijum komt tegenover het 'Oant Moarn Café' (onlangs zo genoemd na het recente overlijden van onze Friese weerman Piet Paulusma) een vrouw uit Leeuwarden op ons af met de vraag welke wandelroutes vanuit Herbaijum starten. Wij vertellen haar over de verschillende wandelroutes waarvan wij weten dat die door Herbaijum gaan, en wijzen haar aan waar ze op het Elfstedenpad het dorp binnen kan wandelen, om het dan te doorkruisen. Deze vrouw bedankt ons en gaat dan op zoek naar de route met de geel-rode bewegwijzering door het dorp.

Terug in Academiestad Franeker

Nu volgt vanuit Herbaijum een wel heel eenvoudig stuk, namelijk kilometers lang over het fietspad langs de Rijksweg (die later Harlingerweg wordt), tot in het stadscentrum van Franeker, waar ook het Planetarium van Eise Eisinga is te vinden.

Als we in Franeker voorbij het Stadspark de Kromme Gracht zijn overgestoken, gaan we over de Vijverstraat verder in de richting van Franekers beroemde kaatsveld.

Vanaf de bovenzijde van het Franeker Westerbolwerk krijgen we over dat Sjûkelân heen een mooi uitzicht over de binnenstad van Franeker, met aan het eind van de Voorstraat de monumentale Martinikerk.

Om weer terug te komen op het parkeerterrein langs de Hertog van Saksenlaan moeten we nog een keer over de Kromme Gracht, op de plek waar die over gaat in de Noorder Gracht.

En dan zijn we enkele minuten later weer terug bij onze auto op deze Franeker parkeerplaats.

We stappen rond 11:30 uur in de auto, en rijden direct door naar Oudebildtzijl, waar we straks (vanmiddag) beginnen met de Dagwandeling 'Friesland Buitendijks'.

We hebben mooi zonnig weer, en de temperatuur is gedurende deze ochtendwandeling gestegen van 12 naar 17 graden Celsius.

CNV-congres in Nieuwegein over de Toekomst van Werk

Dinsdag 17 mei 2022
 

Piet Fortuin overhandigt het CNV-Manifest aan Karien van Gennip

Het werk van morgen

• Wie van ons zal in de toekomst intensief samenwerken met robots, of werken met slimme technieken zoals big data en algoritmes? 
• Wiens job zal veranderen van inhoud; door snelle technologieën en grote arbeidsmarkttrends? 

Dat gaan we vandaag ontdekken op het CNV-congres ‘Toekomst van Werk’, in het NBC Congrescentrum te Nieuwegein, het congres over topinnovaties die de arbeidsmarkt compleet veranderen.

Wij weten ons welkom in het Tweede Machinetijdperk, dat veel van de huidige loopbanen op zijn kop zet. Machines nemen het werk langzaam over, behalve als je hoogopgeleid of superveel skills hebt, zo is de belofte. 

• Maar klopt dit wel? 
• Of is de toekomst van werk voor elke werkende even glansrijk? 
• En wat heb je - nu en in de toekomst - nodig om een sterke arbeidsmarktpositie te claimen? 

Vandaag laten we ons inspireren door topsprekers uit het veld, kunnen we aanschuiven bij de workshop ‘elevator pitching’ of onze zintuigen prikkelen met interessante ‘Virtual Reality experiences’.

We maken vandaag een enerverende reis langs het werk van morgen. Samen verkennen we tijdens dit congres de kansen van de arbeidsmarkt van morgen. 

We krijgen expertpanels voorgeschoteld, met arbeidsmarktexperts die reflecteren op de razendsnelle veranderingen op de arbeidsmarkt.

Opening door Maaike Timmerman

Na de aanvangslunch vanaf 12:00 uur vangt het inhoudelijke programma aan om 13:00 uur.

De aftrap wordt verricht door Maaike Timmerman, journaliste en vandaag onze dagvoorzitster. Zij opent het congres met een welkomstwoord, en introduceert daarna de eerste keynote speaker: Adjiedj Bakas. 

Adjiedj Bakas over de Toekomst van werk 

Adjiedj Bakas (spreker, schrijver, futuroloog en trendwatcher) neemt het stokje vervolgens over, om een en ander te vertellen over de toekomst van werk. Hij neemt ons mee op een inspirerende reis langs de toekomst van werk; onder andere over de kansen en uitdagingen op het werk van morgen.

• De komende 25 jaar verandert er meer dan in de afgelopen 500 jaar. 
• Begin met je intuïtie.
• De coronajaren en de oorlog in de Oekraïne hebben de hele wereld op de kop gezet. Mannen houden van oorlog, vrouwen houden van soldaten.
• De grenzen van onze landen in Europa zijn voortdurend ingrijpend veranderd, en dat blijft zo doorgaan.
• De Navo zal gaan groeien, de dienstplicht zal terugkomen, en de wapenindustrie zal groeien.
• De Belastingdienst zal het werk aantrekkelijker moeten maken, vooral ook voor de laagverdieners.
• Vakbonden moeten zich keren tegen de massa-integratie (dat hebben we geleerd van de 60-er jaren met alle gastarbeiders).
• Veel huidige vacatures van nu zullen binnenkort niet meer bestaan, bijvoorbeeld omdat werk slimmer georganiseerd zal worden en bedrijven zullen gaan omvallen.
• We worden nu al continu gevolgd, en geven nu al al onze privacy prijs. 
• We kunnen de huidige 8 miljard aan kosten voor administratieve krachten terugbrengen naar 1 miljard. Dat gaat veel banen kosten.
• De gemiddelde levensduur van ondernemingen zal in de loop van de komende jaren steeds korter worden.
• De trek van de steden naar het platteland zal toenemen, omdat het leven daar goedkoper is. 
• Electrische vliegtuigen zullen bussen en treinen vervangen en terugdringen.
• Snelle bedrijven zullen trage bedrijven ‘opeten’.
• Wetenschappers zullen menselijke organen laten groeien in varkens; bijvoorbeeld een nieuw hart, lever, en/of nieren.
• Wees nooit bang om iets uit te proberen. Het waren immers amateurs die de Ark van Noach bouwden, maar de Titanic werd gebouwd door professionals.
• Film de beste onderwijzers. Dat wordt in China al gedaan, en die films met de beste uitleg worden dan getoond in andere scholen.
• Door slimmer te organiseren, heb je veel minder werk nodig.
• De industrialisatie die voor klimaatverandering zorgt, is al meer dan 100 jaar gaande.
• Door zelf wolken te creëren, kun je de opwarming van de aarde keren. Die boten daartoe zijn inmiddels gemaakt.
• We zijn onderweg naar het werken in een ander financieel systeem. We moeten de samenleving onafhankelijk maken van ons financieel systeem, want ons systeem is failliet.
• De digitale disruptie heeft al plaatsgevonden (kijk maar naar Airbnb en Uber).
• We moeten omdenken, dwarsdenken, naar co-creatie en naar co-makership.
• De oplossing is er al tien jaar; bijvoorbeeld: je vliegbagage kun je nu al vooruit zenden. 
• Overal in ons land zijn briljante mensen, die oplossingen bedenken voor gigantische problemen.
• Zorgverzekeraars zullen hun klanten volgen en stringent behandelen. Zo kunnen we heel veel ziektes voorkomen, en dus de hoge zorgkosten verlagen.
• Mensen voelen zich meer op hun gemak met oude problemen, dan met nieuwe oplossingen.
• We moeten creatiever worden, en investeren in creativiteit.
• Leid ambachtsmensen op, die hebben we heel hard nodig; zij verdienen nu soms al meer dan academici. We kijken ter illustratie van het belang van ambachtelijk werk naar het filmpje: Was wäre das Leben ohne Handwerk.
• Veel werknemers zijn aartslui.
• Rolstoelen zijn al jarenlang niet geïnnoveerd. Toyota is daar nu wel mee bezig; met bijvoorbeeld rolstoelen die kunnen traplopen.
• De werkweken zullen in de komende jaren nog korter worden.
• Boeren gaan werken met zelfsturende tractoren.
• Door kostenstijging van werk en vergrijzing, moeten we radicaal ingrijpen, om zaken anders te organiseren.
• Met de juiste spirit komen we er wel, aldus Adjiedj Bakas 

Reflecteren op de toekomstige arbeidsmarkt

Onder leiding van Maaike Timmerman reflecteert vervolgens een team van onderstaande vier experts op de huidige en op de toekomstige arbeidsmarkt. Samen zoeken zij naar antwoorden op vragen als: 

• welke trends beïnvloeden het werk van morgen?;
• welke impact maakt dat op de arbeidsmarkt?;
• wat is de rol van de vakbond in het weerbaar en wendbaar maken van werkend Nederland?

Aan de hand van de volgende drie stellingen wordt gediscussieerd:

• 1. Het sollicitatiegesprek moet worden afgeschaft.
• 2. Werknemers moeten wekelijks 6 uur betaald scholing kunnen volgen.
• 3. Als er geen personeel is voor de uitvoering, dan moet de energietransitie vertraagd worden.

Enkele uitspraken van de vier hieronder genoemden:

 

Piet Fortuin, voorzitter van de Vakcentrale CNV:

• Wij kiezen als CNV voor kortere werkwerken, en willen iedereen mee laten doen, en iedereen de kans geven zichzelf te ontwikkelen. Alle werkenden zouden daartoe een eigen startbudget van 1.000 euro moeten krijgen/hebben. 
• We hebben veel arbeidspotentieel in ons land. 
• Open hiring is een charmante manier om mensen in je organisatie binnen te halen. 
• Je moet vooral niet vanuit angst, maar wel vanuit vertrouwen opereren. 
• Scholing is te beperkt, je moet spreken over ontwikkeling tijdens en naast je werk, en ook over bijvoorbeeld learning on the job. Daar zouden werkgevers in moeten investeren. Ze zullen dit op den duur wel moeten doen. 
• Je moet de verantwoordelijkheid niet alleen bij de overheid of bij de werkgever neerleggen. Het gaat altijd om een verantwoordelijkheid in de driehoek met ook de werknemer. 
• Het maatschappelijk kapitaal van Nederland (alle Nederlanders) moeten we een kans geven op de arbeidsmarkt, en hen ook eerlijk waarderen met een goede beloning. 
• We moeten belemmeringen weghalen van mensen die nu nog geen werk hebben. Daartoe moeten we enkele systeeemveranderingen doorvoeren. 
• Gaan we onze kassen robotiseren of gaan we onze kassen exporteren naar andere landen met lage energiekosten (zoals bijvoorbeeld Marokko)?
• We moeten de oplossingen niet zoeken in goedkoper werken, maar in intelligenter werken. 
• We moeten ook naar een betere balans van werk-privé. 
• We moeten niet alleen naar een welvaartssamenleving, maar ook naar een welzijnssamenleving.  

Loes de Volder, oprichter van online babywinkel Mama Loes: 

• Kijk elke dag waar je kansen liggen. Kansen en mogelijkheden zou je centraal moten stellen. 
• Wij doen aan open hiring, werken niet met sollicitatiegesprekken, want we zetten de deur open voor iedereen. Medewerkers kunnen dan worden waar hun kwaliteiten liggen. 
• Veel scholingsuren in plaats van het werk is teveel van het goede, maar in het werk – on the job - zou het bij ons wel kunnen. Je moet het doel ervan wel goed voor ogen hebben: het goed organiseren van je arbeidspotentieel.  
• We moeten sturen op de plekken waar we mensen nodig hebben op de arbeidsmarkt. We moeten de deuren open zetten en kijken waar we de mensen het meest nodig hebben. We moeten niet de buitenlanders naar Nederland halen; we moet het probleem hier eerst zelf oplossen. 

Olaf van der Gaag, voorzitter van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie: 

• Het zou mooi zijn dat bedrijven kijken naar wat medewerkers wel kunnen. Dan moet je afstappen van sjabloondenken. Je moet recht doen aan ieders talent. 
• Het mooiste is dat je je in je werk ontwikkelt, want teveel uren betaald scholen buiten je werk zou wellicht te duur worden. 
• Iedereen die investeert in de werknemers, is verstandig bezig. 
• We moeten ongeloofwaardig veel waardering hebben voor vakmensen.  
• Werkgevers zien het aantrekken van personeel vaak als een risicoprofiel, en dat zouden werkgevers samen moeten oppakken. 
• We moeten qua energievoorziening veel meer onze eigen broek ophouden, in plaats van zoveel energie te importeren. 
• De Europese Unie doet al veel aan de samenwerking met andere landen op het gebied van energietransitie. 

Adnan Rekin, voorzitter van de MBO Raad:

• Er is nog geen voldoende erkenning van vakmanschap in onze samenleving. In het buitenland waardeert men onze samenwerking van MBO en bedrijfsleven bijzonder. 
• Bij MBO-er is het juist wel van belang dat je het werkgesprek voert met hen, en ook bij HBO-ers gaat alles niet vanzelf. Het gesprek over de te verrichten werkzaamheden is belangrijk. In het MBO besteden we ook aandacht aan de voorbereiding op dit soort werkgesprekken. 
• De toekomst van de arbeidsmarkt zit ook in de scholingsoplossingen. 
• Het MBO kan ook veel meer met het bedrijfsleven samen optrekken om het personeel van bedrijven beter te ontwikkelen: in het werk, na het werk, ’s avonds en/of in het weekend. 
• We moeten als samenleving nu iets gaan doen met het potentieel op de arbeidsmarkt; de urgentie daarvan is hoog. 
• Als MBO stoppen we nu nog de jongelui direct al in een beroepsprofiel, maar we zouden ze eerst in een breder oriëntatietraject moeten hebben, om te zijner tijd uiteindelijk wel een doorstroom- en uitstroomprofiel te kiezen, en dan bij voorkeur in de tekortberoepen. 

Netwerken, leren en inspireren

De belevingshal van dit CNV-congres staat in het teken van netwerken, leren en inspireren. 

We kunnen in een intermezzo aanschuiven bij één van de workshops speed daten, of praten bij met collega’s uit het vak en/of ons laten ons inspireren door creatieve VR-sessies, opgezet door kunstenaars uit verschillende disciplines, die het concept ‘Toekomst van Werk’ vertalen in prikkelende kunstwerken.

Bijsturen in je eigen loopbaan met James Loopbaan

Maaike Timmerman interviewt vervolgens drie professionals op het podium. Dat zijn:

1. Karlien Haak – directeur bij James Loopbaan van het CNV – neemt ons aan de hand van persoonlijke ervaringsverhalen mee in de veranderende arbeidsmarkt. Een markt, waarbij werkenden vaker moeten bijsturen in hun eigen loopbaan, en waarbij skills/vaardigheden je ticket zijn naar nieuw werk. 

CNV ondersteunt haar leden op dit gebied, op weg naar werk, of tijdens je loopbaan.

Werkenden die met hulp van CNV van branche naar branche stapten, vertellen meer over hun reis naar duurzaam werk.

Karlien Haak: 

• We kijken eerst naar wat je kunt en wat je wilt, en daarna wordt gekeken hoe de vakbeweging je erbij kan helpen naar werk of tijdens je werk. 
• We willen als CNV vooral naast de werknemer staan. 
• We laten mensen zich ook realiseren dat werk voortdurend verandert.  

2. Marion Verhaaf maakte voorheen vakantiebungalows schoon: 6 per dag, 3 kwartier per bungalow; en dat ging niet meer. Dat moest zelfs 7 bungalows in dezelfde tijd worden. 

Marion Verhaaf:

• Ik ben in actie gekomen, richting CNV, om iets aan scholing te gaan doen. 
• Ik kwam bij de begeleiders van James Loopbaan, en ik gaf aan voor mezelf te willen beginnen op het gebied van afscheidsfotografie in stervensprocessen. 
• James Loopbaan had ik nodig om de opleiding tot afscheidsfotografie te gaan doen, met name ook om de financiële barrière daartoe te slechten. 

3. Marjolein van Kraanen werkte in de branche waar men workshops en congressen organiseert, met name op inhoudelijk gebied. 

In 2020 heeft ze in verband met corona experimenten gedaan om congressen online te gaan houden. Toch is ze toen haar werk kwijtgeraakt, en is op zoek naar iets anders gegaan, en kwam zo bij James Loopbaan van het CNV terecht gekomen.
Met James Loopbaan is ze op zoek gegaan naar hoe je komt tot een match tussen jezelf en een bedrijf. Marjolein van Kraanen:

• Ik heb de loopbaantraining gedaan, die toch wel confronterend was, omdat die heel dicht bij mezelf kwam. 
• Toen ben ik op zoek gegaan naar vacatures, naar nieuw werk. 
• Nu doe ik werk dat ik leuk vind: ik ben begonnen aan een heel nieuwe carrière, namelijk als software-tester. 

Joyce de Ruiter over persoonlijke wendbaarheid 

Joyce de Ruiter is spreekster en auteur. Ze vertelt ons in een inspirerend relaas alles over wendbaarheid en over continu aanpassingsvermogen

In haar relaas vertelt zij ons over het verlies van haar twee zintuigen waarmee ze communiceert en zelfstandig functioneert: horen & zien. Ze leeft in een continu veranderproces met de keuze: hoe ga ik met het verlies van mijn gehoor en van mijn zicht om? 

Haar verhaal ademt omgaan met verandering, en een beroep doen op persoonlijke wendbaarheid. Pure inspiratie, waarin je alles leert over het benutten van kansen.

• Als je zou moeten kiezen om doof of blind te zijn, wat zou je dan kiezen? Een duivels dilemma. Wat als je geen keuze hebt?
• Maar deze handicaps werden mij wel vooraangekondigd (het zogenoemde Usher-syndroom), met de melding dat ik niet van waarde zou zijn voor de samenleving. 
• Ik verloor steeds meer van mijn gehoor en ook van mijn vermogen om te zien. 
• Ik leef nu al 22 jaar met het vooruitzicht om ééns helemaal blind te zijn. 
• In de afgelopen twee coronajaren hebben we met zijn allen geleerd dat je soms helemaal geen keuze hebt. 
• De vraag is welke houding wij aannemen als we met verandering te maken hebben. Een vast stappenplan is daar niet voor. Vandaag probeer ik duidelijk te maken wat het betekent om wendbaar te zijn.
• Het belangrijkste inzicht bleek te zijn: Ik ben niet mijn ziekte, ik ben niet mijn zicht, ik ben niet mijn gehoor, maar ik ben Joyce, de vrouw van en de moeder van, de dromer en de genieter. Ik moet doelen stellen, en er moeten ook dingen gebeuren. En ik wil de dingen van de wereld zien, nu het nog kan. Ik heb levenshaast, wil alle dingen van één leven in de helft van mijn eigen leven doen. 
• Wat wil jij nog met je leven doen? Denk daar over na, want dat houd je scherp, en het houd je in beweging. Als je niets doet, verandert het leven jou. 
• We mogen er gerust van uit gaan dat er dingen gaan veranderen, dus we kunnen daar maar het beste op gaan anticiperen. Denk maar aan klimaatproblemen en energietransitie. 
• We moeten ons ook bewust worden van wat er gaat gebeuren, en wat er moet gebeuren. 
• Ik moet zelf de regie houden op wat er moet gaan veranderen met èn bij mezelf. Zo ook in mijn werk, want je weet dat ook jouw werk uiteindelijk gaat veranderen. Daar moet je je vooral zelf bewust van zijn. 
• Ga vooral kijken wat ander werk voor jou betekent, en of dat bij jou past. 
• Wees je ervan bewust dat er dingen gaan veranderen, waar je nu nog totaal geen weet van hebt.
• Ik heb geleerde dat mijn geluk niet in mijn ogen en niet in mijn oren zit. 
• Acceptatie van verandering is een heel belangrijke stap in een rouwproces. 
• De vier fasen die je doorloopt bij veranderingen in je leven en in je werk zijn: 1 Erkennen (van de verandering), 2 Herkennen (van het ongemak), 3 Adapteren (op die verandering) en 4 Adopteren (integreren van het nieuwe in je leven).
• Hoe lang kan ik mijn kinderen nog zien & horen? Als dat niet meer kan, wat kan dan nog wel?
• Hoe komt het nu dat de één wendbaarder (adaptiever) is dan de ander (die snel in de slachtofferrol laat zitten). 
• Ga ik uit van een Fixed mindset (dat is nu uiteindelijk wie ik ben) of van een Growth mindset (ik kan mee veranderen en groeien).
• Bij iedere verandering stel je je de vraag: wat kan ik hier van leren (zo houd je je growth mindset actief).
• Posttraumatische groei, is waarin je je optimisme gebruikt om je groeikans te benutten.
• Alleen loop je sneller, maar samen kom je verder. 
• Heb je altijd het gevoel alles alleen te moeten doen? En durf je dan toch die hulpvraag te stellen? 
• Door mijn levenshaast raakte ik drie keer in een burn out, en werd ik voor 100% afgekeurd voor werk.
• Veranderingen en tegenslagen zijn vaak je voedingsbodem voor veranderingen in je leven. 
• Ik hoef niet te kunnen zien om een visie te hebben en ik hoef niet te horen, om gehoord te worden. Ik kan altijd informatie tot me nemen. 
• Nu ik mijn handicap accepteer, kan ik er waarde aan geven.
• Kijk door de lens van je dromen.
• Bij mij wordt het langzaam donker en stil. Dat betekent voor mij dat ik steeds een nieuwe kijk op mijn leven moet hebben. 

Manifest ‘Toekomst van Werk’

Hoe bereiden we werkend Nederland voor op een toekomst die continu verandert? 

En wat is de rol van de werknemer, werkgever, vakbonden en van de overheid in het weerbaar en wendbaar maken van alle werkenden? 

Het staat allemaal beschreven in het manifest ‘Toekomst van Werk’ dat het CNV samen met input van haar CNV-leden ontwikkelde. 

 

Vandaag overhandigt Piet Fortuin dat CNV-manifest aan Karien van Gennip, Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).

Dit 10-puntenplan staat vol adviezen over hoe we werkend Nederland weerbaar en wendbaar maken op een sterk veranderende arbeidsmarkt. 

Met een filmpje wordt getoond hoe dit manifest tot stand is gekomen in het land.

Alle ideeën uit het land zijn gebundeld tot het manifest. Daarin is opgenomen dat iedereen in Nederland een leerrekening van 1.000 euro zou moeten krijgen.

Na de overhandiging van dit Manifest aan de Minister, krijgt zij het woord voor een reactie.

Karien van Gennep:

• We leven in een uitdagende tijd, waarin ook corona, èn de kloof tussen vast werk en flexwerk. 
• Hebben mensen nog wel voldoende kansen, en worden de mensen wel gehoord? 
• In zo’n tijd is het belangrijk dat wij vandaag de dag praten over wat onze arbeidsmarkt is en wat de toekomst van ons werk is. 
• Welvaart en welzijn willen en moeten we op peil houden. Dit manifest helpt ons om daarover na te denken. 
• Veel mensen die problemen hebben op de arbeidsmarkt, zijn geen lid van een vakbond. Vakbond, werkgevers en overheid hebben alle een verantwoordelijkheid voor werk.
• Mooi dat het CNV deze maatschappelijke discussie heeft gevoerd. De C van CNV staat ook voor christelijke progressief en durf. De durf om verder te gaan.
• Het CNV heeft ook oog voor het individu. 
• We moeten kijken naar wat kan in onze arbeidsmarkt. 
• CNV vraagt met dit manifest om leergeld,
• Ook wordt gevraagd om waardering voor ouderen, over arbeidsparticipatie, of over maatschappelijk van betekenis zijn na je pensionering.
• De positieve grondhouding van het CNV is van belang. We moeten er met elkaar uit komen. We zijn in gesprek me alle partijen over de nieuwe arbeidsmarkt
• We moeten vooral werken aan veerkracht: 1. Gelijkwaardige kansen, en 2. Werken (en prestaties) moeten lonen.
• Laten we zorgen voor een vangnet voor wie dat nodig heeft.
• Onze grondwaarden zorgen voor een goede samenleving.
• Als de middenklasse geen perspectief meer heeft, ontspoort de maatschappij.
• Werkenden moeten meebewegen in de arbeidsmarkt.
• Er zijn misstanden in onze samenleving, kijk maar naar het net uitgekomen rapport van de arbeidsinspectie. 
• Er is spanning op de arbeidsmarkt: flexiblisering van arbeid, lage inkomens, tegenslagen, gebrek aan zekerheid (bijvoorbeeld een woning) voor jongeren. Dit raakt aan de fundamenten van onze samenleving. Daar moet de overheid oog voor hebben, en richting aan geven, dan kan de markt daar aan werken. 
• Als jonge mensen hun leven niet meer vorm durven en/of kunnen geven, dan moeten we iets doen, dan zitten we op de bottom line van onze samenleving.
• Zorg voor erkenning en waardering, ontwikkeling, en de arbeidsmarkt moet kansen bieden voor iedereen.
• Er zijn nog heel veel mensen die wel aan het werk willen en aan het werk kunnen.
• Over een bredere leercultuur: een startkwalificatie is voor niemand meer genoeg. Dat is de verantwoordelijkheid voor werkgevers en werknemers, en dus ook voor ieder individu. Maar ook de overheid heeft daar een rol in te spelen. 
• Je moet je blijven ontwikkelen, en het lef hebben om wendbaar te zijn, om bij tijd en wijle te wisselen van loopbaan.
• CNV: ga vandaag ook naast een werknemer staan die geen lid is van de vakbond.
• Dit Manifest biedt nuttige inzichten.
• Laten we ons samen voorbereiden op de toekomst.