CNV-congres in Nieuwegein over de Toekomst van Werk

Dinsdag 17 mei 2022
 

Piet Fortuin overhandigt het CNV-Manifest aan Karien van Gennip

Het werk van morgen

• Wie van ons zal in de toekomst intensief samenwerken met robots, of werken met slimme technieken zoals big data en algoritmes? 
• Wiens job zal veranderen van inhoud; door snelle technologieën en grote arbeidsmarkttrends? 

Dat gaan we vandaag ontdekken op het CNV-congres ‘Toekomst van Werk’, in het NBC Congrescentrum te Nieuwegein, het congres over topinnovaties die de arbeidsmarkt compleet veranderen.

Wij weten ons welkom in het Tweede Machinetijdperk, dat veel van de huidige loopbanen op zijn kop zet. Machines nemen het werk langzaam over, behalve als je hoogopgeleid of superveel skills hebt, zo is de belofte. 

• Maar klopt dit wel? 
• Of is de toekomst van werk voor elke werkende even glansrijk? 
• En wat heb je - nu en in de toekomst - nodig om een sterke arbeidsmarktpositie te claimen? 

Vandaag laten we ons inspireren door topsprekers uit het veld, kunnen we aanschuiven bij de workshop ‘elevator pitching’ of onze zintuigen prikkelen met interessante ‘Virtual Reality experiences’.

We maken vandaag een enerverende reis langs het werk van morgen. Samen verkennen we tijdens dit congres de kansen van de arbeidsmarkt van morgen. 

We krijgen expertpanels voorgeschoteld, met arbeidsmarktexperts die reflecteren op de razendsnelle veranderingen op de arbeidsmarkt.

Opening door Maaike Timmerman

Na de aanvangslunch vanaf 12:00 uur vangt het inhoudelijke programma aan om 13:00 uur.

De aftrap wordt verricht door Maaike Timmerman, journaliste en vandaag onze dagvoorzitster. Zij opent het congres met een welkomstwoord, en introduceert daarna de eerste keynote speaker: Adjiedj Bakas. 

Adjiedj Bakas over de Toekomst van werk 

Adjiedj Bakas (spreker, schrijver, futuroloog en trendwatcher) neemt het stokje vervolgens over, om een en ander te vertellen over de toekomst van werk. Hij neemt ons mee op een inspirerende reis langs de toekomst van werk; onder andere over de kansen en uitdagingen op het werk van morgen.

• De komende 25 jaar verandert er meer dan in de afgelopen 500 jaar. 
• Begin met je intuïtie.
• De coronajaren en de oorlog in de Oekraïne hebben de hele wereld op de kop gezet. Mannen houden van oorlog, vrouwen houden van soldaten.
• De grenzen van onze landen in Europa zijn voortdurend ingrijpend veranderd, en dat blijft zo doorgaan.
• De Navo zal gaan groeien, de dienstplicht zal terugkomen, en de wapenindustrie zal groeien.
• De Belastingdienst zal het werk aantrekkelijker moeten maken, vooral ook voor de laagverdieners.
• Vakbonden moeten zich keren tegen de massa-integratie (dat hebben we geleerd van de 60-er jaren met alle gastarbeiders).
• Veel huidige vacatures van nu zullen binnenkort niet meer bestaan, bijvoorbeeld omdat werk slimmer georganiseerd zal worden en bedrijven zullen gaan omvallen.
• We worden nu al continu gevolgd, en geven nu al al onze privacy prijs. 
• We kunnen de huidige 8 miljard aan kosten voor administratieve krachten terugbrengen naar 1 miljard. Dat gaat veel banen kosten.
• De gemiddelde levensduur van ondernemingen zal in de loop van de komende jaren steeds korter worden.
• De trek van de steden naar het platteland zal toenemen, omdat het leven daar goedkoper is. 
• Electrische vliegtuigen zullen bussen en treinen vervangen en terugdringen.
• Snelle bedrijven zullen trage bedrijven ‘opeten’.
• Wetenschappers zullen menselijke organen laten groeien in varkens; bijvoorbeeld een nieuw hart, lever, en/of nieren.
• Wees nooit bang om iets uit te proberen. Het waren immers amateurs die de Ark van Noach bouwden, maar de Titanic werd gebouwd door professionals.
• Film de beste onderwijzers. Dat wordt in China al gedaan, en die films met de beste uitleg worden dan getoond in andere scholen.
• Door slimmer te organiseren, heb je veel minder werk nodig.
• De industrialisatie die voor klimaatverandering zorgt, is al meer dan 100 jaar gaande.
• Door zelf wolken te creëren, kun je de opwarming van de aarde keren. Die boten daartoe zijn inmiddels gemaakt.
• We zijn onderweg naar het werken in een ander financieel systeem. We moeten de samenleving onafhankelijk maken van ons financieel systeem, want ons systeem is failliet.
• De digitale disruptie heeft al plaatsgevonden (kijk maar naar Airbnb en Uber).
• We moeten omdenken, dwarsdenken, naar co-creatie en naar co-makership.
• De oplossing is er al tien jaar; bijvoorbeeld: je vliegbagage kun je nu al vooruit zenden. 
• Overal in ons land zijn briljante mensen, die oplossingen bedenken voor gigantische problemen.
• Zorgverzekeraars zullen hun klanten volgen en stringent behandelen. Zo kunnen we heel veel ziektes voorkomen, en dus de hoge zorgkosten verlagen.
• Mensen voelen zich meer op hun gemak met oude problemen, dan met nieuwe oplossingen.
• We moeten creatiever worden, en investeren in creativiteit.
• Leid ambachtsmensen op, die hebben we heel hard nodig; zij verdienen nu soms al meer dan academici. We kijken ter illustratie van het belang van ambachtelijk werk naar het filmpje: Was wäre das Leben ohne Handwerk.
• Veel werknemers zijn aartslui.
• Rolstoelen zijn al jarenlang niet geïnnoveerd. Toyota is daar nu wel mee bezig; met bijvoorbeeld rolstoelen die kunnen traplopen.
• De werkweken zullen in de komende jaren nog korter worden.
• Boeren gaan werken met zelfsturende tractoren.
• Door kostenstijging van werk en vergrijzing, moeten we radicaal ingrijpen, om zaken anders te organiseren.
• Met de juiste spirit komen we er wel, aldus Adjiedj Bakas 

Reflecteren op de toekomstige arbeidsmarkt

Onder leiding van Maaike Timmerman reflecteert vervolgens een team van onderstaande vier experts op de huidige en op de toekomstige arbeidsmarkt. Samen zoeken zij naar antwoorden op vragen als: 

• welke trends beïnvloeden het werk van morgen?;
• welke impact maakt dat op de arbeidsmarkt?;
• wat is de rol van de vakbond in het weerbaar en wendbaar maken van werkend Nederland?

Aan de hand van de volgende drie stellingen wordt gediscussieerd:

• 1. Het sollicitatiegesprek moet worden afgeschaft.
• 2. Werknemers moeten wekelijks 6 uur betaald scholing kunnen volgen.
• 3. Als er geen personeel is voor de uitvoering, dan moet de energietransitie vertraagd worden.

Enkele uitspraken van de vier hieronder genoemden:

 

Piet Fortuin, voorzitter van de Vakcentrale CNV:

• Wij kiezen als CNV voor kortere werkwerken, en willen iedereen mee laten doen, en iedereen de kans geven zichzelf te ontwikkelen. Alle werkenden zouden daartoe een eigen startbudget van 1.000 euro moeten krijgen/hebben. 
• We hebben veel arbeidspotentieel in ons land. 
• Open hiring is een charmante manier om mensen in je organisatie binnen te halen. 
• Je moet vooral niet vanuit angst, maar wel vanuit vertrouwen opereren. 
• Scholing is te beperkt, je moet spreken over ontwikkeling tijdens en naast je werk, en ook over bijvoorbeeld learning on the job. Daar zouden werkgevers in moeten investeren. Ze zullen dit op den duur wel moeten doen. 
• Je moet de verantwoordelijkheid niet alleen bij de overheid of bij de werkgever neerleggen. Het gaat altijd om een verantwoordelijkheid in de driehoek met ook de werknemer. 
• Het maatschappelijk kapitaal van Nederland (alle Nederlanders) moeten we een kans geven op de arbeidsmarkt, en hen ook eerlijk waarderen met een goede beloning. 
• We moeten belemmeringen weghalen van mensen die nu nog geen werk hebben. Daartoe moeten we enkele systeeemveranderingen doorvoeren. 
• Gaan we onze kassen robotiseren of gaan we onze kassen exporteren naar andere landen met lage energiekosten (zoals bijvoorbeeld Marokko)?
• We moeten de oplossingen niet zoeken in goedkoper werken, maar in intelligenter werken. 
• We moeten ook naar een betere balans van werk-privé. 
• We moeten niet alleen naar een welvaartssamenleving, maar ook naar een welzijnssamenleving.  

Loes de Volder, oprichter van online babywinkel Mama Loes: 

• Kijk elke dag waar je kansen liggen. Kansen en mogelijkheden zou je centraal moten stellen. 
• Wij doen aan open hiring, werken niet met sollicitatiegesprekken, want we zetten de deur open voor iedereen. Medewerkers kunnen dan worden waar hun kwaliteiten liggen. 
• Veel scholingsuren in plaats van het werk is teveel van het goede, maar in het werk – on the job - zou het bij ons wel kunnen. Je moet het doel ervan wel goed voor ogen hebben: het goed organiseren van je arbeidspotentieel.  
• We moeten sturen op de plekken waar we mensen nodig hebben op de arbeidsmarkt. We moeten de deuren open zetten en kijken waar we de mensen het meest nodig hebben. We moeten niet de buitenlanders naar Nederland halen; we moet het probleem hier eerst zelf oplossen. 

Olaf van der Gaag, voorzitter van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie: 

• Het zou mooi zijn dat bedrijven kijken naar wat medewerkers wel kunnen. Dan moet je afstappen van sjabloondenken. Je moet recht doen aan ieders talent. 
• Het mooiste is dat je je in je werk ontwikkelt, want teveel uren betaald scholen buiten je werk zou wellicht te duur worden. 
• Iedereen die investeert in de werknemers, is verstandig bezig. 
• We moeten ongeloofwaardig veel waardering hebben voor vakmensen.  
• Werkgevers zien het aantrekken van personeel vaak als een risicoprofiel, en dat zouden werkgevers samen moeten oppakken. 
• We moeten qua energievoorziening veel meer onze eigen broek ophouden, in plaats van zoveel energie te importeren. 
• De Europese Unie doet al veel aan de samenwerking met andere landen op het gebied van energietransitie. 

Adnan Rekin, voorzitter van de MBO Raad:

• Er is nog geen voldoende erkenning van vakmanschap in onze samenleving. In het buitenland waardeert men onze samenwerking van MBO en bedrijfsleven bijzonder. 
• Bij MBO-er is het juist wel van belang dat je het werkgesprek voert met hen, en ook bij HBO-ers gaat alles niet vanzelf. Het gesprek over de te verrichten werkzaamheden is belangrijk. In het MBO besteden we ook aandacht aan de voorbereiding op dit soort werkgesprekken. 
• De toekomst van de arbeidsmarkt zit ook in de scholingsoplossingen. 
• Het MBO kan ook veel meer met het bedrijfsleven samen optrekken om het personeel van bedrijven beter te ontwikkelen: in het werk, na het werk, ’s avonds en/of in het weekend. 
• We moeten als samenleving nu iets gaan doen met het potentieel op de arbeidsmarkt; de urgentie daarvan is hoog. 
• Als MBO stoppen we nu nog de jongelui direct al in een beroepsprofiel, maar we zouden ze eerst in een breder oriëntatietraject moeten hebben, om te zijner tijd uiteindelijk wel een doorstroom- en uitstroomprofiel te kiezen, en dan bij voorkeur in de tekortberoepen. 

Netwerken, leren en inspireren

De belevingshal van dit CNV-congres staat in het teken van netwerken, leren en inspireren. 

We kunnen in een intermezzo aanschuiven bij één van de workshops speed daten, of praten bij met collega’s uit het vak en/of ons laten ons inspireren door creatieve VR-sessies, opgezet door kunstenaars uit verschillende disciplines, die het concept ‘Toekomst van Werk’ vertalen in prikkelende kunstwerken.

Bijsturen in je eigen loopbaan met James Loopbaan

Maaike Timmerman interviewt vervolgens drie professionals op het podium. Dat zijn:

1. Karlien Haak – directeur bij James Loopbaan van het CNV – neemt ons aan de hand van persoonlijke ervaringsverhalen mee in de veranderende arbeidsmarkt. Een markt, waarbij werkenden vaker moeten bijsturen in hun eigen loopbaan, en waarbij skills/vaardigheden je ticket zijn naar nieuw werk. 

CNV ondersteunt haar leden op dit gebied, op weg naar werk, of tijdens je loopbaan.

Werkenden die met hulp van CNV van branche naar branche stapten, vertellen meer over hun reis naar duurzaam werk.

Karlien Haak: 

• We kijken eerst naar wat je kunt en wat je wilt, en daarna wordt gekeken hoe de vakbeweging je erbij kan helpen naar werk of tijdens je werk. 
• We willen als CNV vooral naast de werknemer staan. 
• We laten mensen zich ook realiseren dat werk voortdurend verandert.  

2. Marion Verhaaf maakte voorheen vakantiebungalows schoon: 6 per dag, 3 kwartier per bungalow; en dat ging niet meer. Dat moest zelfs 7 bungalows in dezelfde tijd worden. 

Marion Verhaaf:

• Ik ben in actie gekomen, richting CNV, om iets aan scholing te gaan doen. 
• Ik kwam bij de begeleiders van James Loopbaan, en ik gaf aan voor mezelf te willen beginnen op het gebied van afscheidsfotografie in stervensprocessen. 
• James Loopbaan had ik nodig om de opleiding tot afscheidsfotografie te gaan doen, met name ook om de financiële barrière daartoe te slechten. 

3. Marjolein van Kraanen werkte in de branche waar men workshops en congressen organiseert, met name op inhoudelijk gebied. 

In 2020 heeft ze in verband met corona experimenten gedaan om congressen online te gaan houden. Toch is ze toen haar werk kwijtgeraakt, en is op zoek naar iets anders gegaan, en kwam zo bij James Loopbaan van het CNV terecht gekomen.
Met James Loopbaan is ze op zoek gegaan naar hoe je komt tot een match tussen jezelf en een bedrijf. Marjolein van Kraanen:

• Ik heb de loopbaantraining gedaan, die toch wel confronterend was, omdat die heel dicht bij mezelf kwam. 
• Toen ben ik op zoek gegaan naar vacatures, naar nieuw werk. 
• Nu doe ik werk dat ik leuk vind: ik ben begonnen aan een heel nieuwe carrière, namelijk als software-tester. 

Joyce de Ruiter over persoonlijke wendbaarheid 

Joyce de Ruiter is spreekster en auteur. Ze vertelt ons in een inspirerend relaas alles over wendbaarheid en over continu aanpassingsvermogen

In haar relaas vertelt zij ons over het verlies van haar twee zintuigen waarmee ze communiceert en zelfstandig functioneert: horen & zien. Ze leeft in een continu veranderproces met de keuze: hoe ga ik met het verlies van mijn gehoor en van mijn zicht om? 

Haar verhaal ademt omgaan met verandering, en een beroep doen op persoonlijke wendbaarheid. Pure inspiratie, waarin je alles leert over het benutten van kansen.

• Als je zou moeten kiezen om doof of blind te zijn, wat zou je dan kiezen? Een duivels dilemma. Wat als je geen keuze hebt?
• Maar deze handicaps werden mij wel vooraangekondigd (het zogenoemde Usher-syndroom), met de melding dat ik niet van waarde zou zijn voor de samenleving. 
• Ik verloor steeds meer van mijn gehoor en ook van mijn vermogen om te zien. 
• Ik leef nu al 22 jaar met het vooruitzicht om ééns helemaal blind te zijn. 
• In de afgelopen twee coronajaren hebben we met zijn allen geleerd dat je soms helemaal geen keuze hebt. 
• De vraag is welke houding wij aannemen als we met verandering te maken hebben. Een vast stappenplan is daar niet voor. Vandaag probeer ik duidelijk te maken wat het betekent om wendbaar te zijn.
• Het belangrijkste inzicht bleek te zijn: Ik ben niet mijn ziekte, ik ben niet mijn zicht, ik ben niet mijn gehoor, maar ik ben Joyce, de vrouw van en de moeder van, de dromer en de genieter. Ik moet doelen stellen, en er moeten ook dingen gebeuren. En ik wil de dingen van de wereld zien, nu het nog kan. Ik heb levenshaast, wil alle dingen van één leven in de helft van mijn eigen leven doen. 
• Wat wil jij nog met je leven doen? Denk daar over na, want dat houd je scherp, en het houd je in beweging. Als je niets doet, verandert het leven jou. 
• We mogen er gerust van uit gaan dat er dingen gaan veranderen, dus we kunnen daar maar het beste op gaan anticiperen. Denk maar aan klimaatproblemen en energietransitie. 
• We moeten ons ook bewust worden van wat er gaat gebeuren, en wat er moet gebeuren. 
• Ik moet zelf de regie houden op wat er moet gaan veranderen met èn bij mezelf. Zo ook in mijn werk, want je weet dat ook jouw werk uiteindelijk gaat veranderen. Daar moet je je vooral zelf bewust van zijn. 
• Ga vooral kijken wat ander werk voor jou betekent, en of dat bij jou past. 
• Wees je ervan bewust dat er dingen gaan veranderen, waar je nu nog totaal geen weet van hebt.
• Ik heb geleerde dat mijn geluk niet in mijn ogen en niet in mijn oren zit. 
• Acceptatie van verandering is een heel belangrijke stap in een rouwproces. 
• De vier fasen die je doorloopt bij veranderingen in je leven en in je werk zijn: 1 Erkennen (van de verandering), 2 Herkennen (van het ongemak), 3 Adapteren (op die verandering) en 4 Adopteren (integreren van het nieuwe in je leven).
• Hoe lang kan ik mijn kinderen nog zien & horen? Als dat niet meer kan, wat kan dan nog wel?
• Hoe komt het nu dat de één wendbaarder (adaptiever) is dan de ander (die snel in de slachtofferrol laat zitten). 
• Ga ik uit van een Fixed mindset (dat is nu uiteindelijk wie ik ben) of van een Growth mindset (ik kan mee veranderen en groeien).
• Bij iedere verandering stel je je de vraag: wat kan ik hier van leren (zo houd je je growth mindset actief).
• Posttraumatische groei, is waarin je je optimisme gebruikt om je groeikans te benutten.
• Alleen loop je sneller, maar samen kom je verder. 
• Heb je altijd het gevoel alles alleen te moeten doen? En durf je dan toch die hulpvraag te stellen? 
• Door mijn levenshaast raakte ik drie keer in een burn out, en werd ik voor 100% afgekeurd voor werk.
• Veranderingen en tegenslagen zijn vaak je voedingsbodem voor veranderingen in je leven. 
• Ik hoef niet te kunnen zien om een visie te hebben en ik hoef niet te horen, om gehoord te worden. Ik kan altijd informatie tot me nemen. 
• Nu ik mijn handicap accepteer, kan ik er waarde aan geven.
• Kijk door de lens van je dromen.
• Bij mij wordt het langzaam donker en stil. Dat betekent voor mij dat ik steeds een nieuwe kijk op mijn leven moet hebben. 

Manifest ‘Toekomst van Werk’

Hoe bereiden we werkend Nederland voor op een toekomst die continu verandert? 

En wat is de rol van de werknemer, werkgever, vakbonden en van de overheid in het weerbaar en wendbaar maken van alle werkenden? 

Het staat allemaal beschreven in het manifest ‘Toekomst van Werk’ dat het CNV samen met input van haar CNV-leden ontwikkelde. 

 

Vandaag overhandigt Piet Fortuin dat CNV-manifest aan Karien van Gennip, Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).

Dit 10-puntenplan staat vol adviezen over hoe we werkend Nederland weerbaar en wendbaar maken op een sterk veranderende arbeidsmarkt. 

Met een filmpje wordt getoond hoe dit manifest tot stand is gekomen in het land.

Alle ideeën uit het land zijn gebundeld tot het manifest. Daarin is opgenomen dat iedereen in Nederland een leerrekening van 1.000 euro zou moeten krijgen.

Na de overhandiging van dit Manifest aan de Minister, krijgt zij het woord voor een reactie.

Karien van Gennep:

• We leven in een uitdagende tijd, waarin ook corona, èn de kloof tussen vast werk en flexwerk. 
• Hebben mensen nog wel voldoende kansen, en worden de mensen wel gehoord? 
• In zo’n tijd is het belangrijk dat wij vandaag de dag praten over wat onze arbeidsmarkt is en wat de toekomst van ons werk is. 
• Welvaart en welzijn willen en moeten we op peil houden. Dit manifest helpt ons om daarover na te denken. 
• Veel mensen die problemen hebben op de arbeidsmarkt, zijn geen lid van een vakbond. Vakbond, werkgevers en overheid hebben alle een verantwoordelijkheid voor werk.
• Mooi dat het CNV deze maatschappelijke discussie heeft gevoerd. De C van CNV staat ook voor christelijke progressief en durf. De durf om verder te gaan.
• Het CNV heeft ook oog voor het individu. 
• We moeten kijken naar wat kan in onze arbeidsmarkt. 
• CNV vraagt met dit manifest om leergeld,
• Ook wordt gevraagd om waardering voor ouderen, over arbeidsparticipatie, of over maatschappelijk van betekenis zijn na je pensionering.
• De positieve grondhouding van het CNV is van belang. We moeten er met elkaar uit komen. We zijn in gesprek me alle partijen over de nieuwe arbeidsmarkt
• We moeten vooral werken aan veerkracht: 1. Gelijkwaardige kansen, en 2. Werken (en prestaties) moeten lonen.
• Laten we zorgen voor een vangnet voor wie dat nodig heeft.
• Onze grondwaarden zorgen voor een goede samenleving.
• Als de middenklasse geen perspectief meer heeft, ontspoort de maatschappij.
• Werkenden moeten meebewegen in de arbeidsmarkt.
• Er zijn misstanden in onze samenleving, kijk maar naar het net uitgekomen rapport van de arbeidsinspectie. 
• Er is spanning op de arbeidsmarkt: flexiblisering van arbeid, lage inkomens, tegenslagen, gebrek aan zekerheid (bijvoorbeeld een woning) voor jongeren. Dit raakt aan de fundamenten van onze samenleving. Daar moet de overheid oog voor hebben, en richting aan geven, dan kan de markt daar aan werken. 
• Als jonge mensen hun leven niet meer vorm durven en/of kunnen geven, dan moeten we iets doen, dan zitten we op de bottom line van onze samenleving.
• Zorg voor erkenning en waardering, ontwikkeling, en de arbeidsmarkt moet kansen bieden voor iedereen.
• Er zijn nog heel veel mensen die wel aan het werk willen en aan het werk kunnen.
• Over een bredere leercultuur: een startkwalificatie is voor niemand meer genoeg. Dat is de verantwoordelijkheid voor werkgevers en werknemers, en dus ook voor ieder individu. Maar ook de overheid heeft daar een rol in te spelen. 
• Je moet je blijven ontwikkelen, en het lef hebben om wendbaar te zijn, om bij tijd en wijle te wisselen van loopbaan.
• CNV: ga vandaag ook naast een werknemer staan die geen lid is van de vakbond.
• Dit Manifest biedt nuttige inzichten.
• Laten we ons samen voorbereiden op de toekomst.