Rondje kerken en staten

Zaterdag 13 april 2024
 

Ontvangst van pelgrims in de Sint-Vituskerk van Stiens

 

Voorjaarswandeling Fryslân 2024 van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob
Ons nationaal pelgrimsgenootschap - het Nederlands Genootschap van Sint Jacob (NGvSJ) - heeft het land verdeeld in regio's, waarin haar activiteiten worden georganiseerd door regionale werkgroepen. 

De Regio Friesland van het NGvSJ organiseert onder andere tweemaal per jaar een groepskuier, de zogenoemde Voorjaarswandeling en Najaarswandeling.

Voor de Voorjaarswandeling 2024 heeft de regionale werkgroep aan Durkje Koehoorn-de Jong gevraagd om vandaag een route te ontwerpen in Stiens en omstreken.

Durkje heeft daartoe een Voorjaarswandeling gemaakt met een lengte van zo'n elf kilometer, die zij als titel meegaf: 'Rondje kerken en staten'. 

Dertig leden van de Regio Friesland hebben zich opgegeven om vandaag deel te nemen aan deze Voorjaarswandeling 2024 in het noorden van Fryslân.

Start voor pelgrims in de Sint-Vituskerk van Stiens

Vanaf 9:30 uur komen de deelnemers van vandaag - zowel  beginnende als gevorderde pelgrims - binnen in de kerkzaal van de Sint-Vituskerk te Stiens. 

Voorzitter Henk Spijkerman heet alle aanwezigen welkom, en introduceert Durkje als organisatrice, en geeft haar het woord om de inleiding op de kuier van vandaag te verzorgen. Ze vertelt dat we vandaag langs staten en kerken van Stiens, Britsum, Koarnjum en Jelsum wandelen. Niet alleen het kuieren en de gebouwen staan vandaag centraal, want ook het elkaar ontmoeten en het luisteren naar wat experts ons vandaag zullen gaan vertellen, zijn aspecten die vandaag onze aandacht verdienen.

Daarna vertelt Durkje een en ander over de 12e eeuwse terpkerk van Stiens, waarin we ons nu bevinden. Ook de bijzonderheden buiten, zoals de pastorie, het pelgrimsbankje, het pelgrimsstempel(kastje), de dubbele bomenrij rond de kerk, en de stinzenplanten op het kerkhof worden onder de aandacht gebracht.

En dan gaan we om 10:30 uur naar buiten.

Naar de fresco's van de Johanneskerk te Britsum

Door het dorpscentrum van Stiens, onder andere langs het monument voor Pieter Jelles Troelstra en de Fermanje, lopen we verderop langs de Kletsefeart en over de Stienzerfeart naar Britsum.

Daar brengen we een bezoek aan de Britsumer Johanneskerk, die overigens ook een refugio-kerk is voor overnachtende pelgrims op het Jabikspaad.  

Binnen krijgen we uitleg bij het buitengewoon bijzondere interieur van deze terpkerk, met in het bijzonder aandacht voor en uitleg over de fresco's die zo'n dertig jaar geleden aan het licht zijn gekomen, onder de witte pleisterlaag vandaan. 

Aan de buitenkant is niet te zien dat dit een 12e-13e eeuwse kerk is, want in de 19e eeuw heeft men de door vocht aangetaste terpkerk geheel ommetseld met rode metselsteen. Voor wie deze geschiedenis niet kende, is het dus heel bijzonder om binnen dan verrast te worden met dit 12e-13e eeuwse kerkinterieur.

Binnen krijgen we onder andere uitleg over de bijzondere muurschilderingen, die in vijf scènes verhalen uitbeelden over de lijdensweg van Christus, met daarin het laatste avondmaal, de gevangenneming, Christus voor Pilatus, de kruisdraging en de kruisiging.

Lunchen bij de Túnmanswente bij Martenastate in Koarnjum

We verlaten Britsum, en gaan op stap naar het volgende dorp: Koarnjum. 

We zijn mooi op tijd, dus er is nog gelegenheid om het landgoed van Martenastate te bezichtigen, bekend om haar state, die wordt omringd door een landschapstuin vol stinzenplanten.

Vlak buiten de tuinmuur van Martenastate lunchen we binnen dan wel buiten in de tuin van de Túnmanswente van Koarnjum.

De zon schijnt volop vandaag, en de temperatuur is heel aangenaam, dus de jas kan wel uit als we buiten in de tuin genieten van onze welverzorgde lunch.

Langs de stinzenbosflora passeren we het rond 1900 gebouwde mini-kasteeltje van Martenastate, naar een ontwerp van de architect W.C. de Groot, dat werd gebouwd op de plek van de voormalige 15e eeuwse Martenastate.

Naar Genoveva en Dekema van Jelsum

In het naastliggende dorp Jelsum gaan we eerst de kerkterp op, want binnen in de Sint-Genovevakerk staat wandeljournalist Fokke Bosker ons op te wachten. 

Bosker verzorgt een informatieve presentatie over met name een aantal van zijn wandelgidsen, zoals het Bonifatius Kloosterpad en het Klooster Claercamppad.

Maar bovenal schenkt Fokko aandacht aan de twee nieuwe wandelgidsen van zijn hand, waaronder de wandelgids 'Rondjes langs de kerken', die al op 31 mei 2024 zal worden gepubliceerd, en ook aan de wandelgids 'Het Ziltepad', dat in afzonderlijke etappes in de komende jaren zal worden gepubliceerd, waarna over enkele jaren een allesomvattende wandelgids van Het Ziltepad zal worden uitgegeven.

De 'Rondjes langs de kerken' zijn een initiatief van de Friese Stichting Tsjerkepaad, handelend over ruim twintig wandelrondjes langs eeuwenoude dorpskerken in voornamelijk het noorden van Fryslân. 

En het Ziltepad is een initiatief van de Friese Stichting Alde Fryske Tsjerken en de Groninger Stichting Oude Groninger Kerken, op termijn handelend over een groot aantal wandel-etappes langs de eeuwenoude dorpskerken in het brede Waddengebied van Noord Holland tot Duitsland, en op termijn wellicht nog wel verder tot in Denemarken.

Na deze lezing van Fokko Bosker wandelen we Jelsum uit door het prachtige park van het Jelsumer Dekemastate, een van oorsprong middeleeuwse state in ook hier al weer zo'n mooie stinzenflora-tuin. 

 

Het spoor terug naar Stiens

Hier eindigt dan onze heenreis over het Jabikspaad, van Stiens tot Jelsum, en dan beginnen we aan de terugreis.

It Paradys bij Jelsum
(foto: Jitse van der Wal)

Over It Paradys verlaten we Jelsum, om dan terug te keren naar Stiens over de Spoardyk, het fiets- en wandelpad dat tussen Jelsum en Stiens is aangelegd over het spoortracé van het voormalige Dockumer Lokaeltsje.

In een nagenoeg rechte lijn wandelen we over dit asfaltpad naar Stiens, waar we via de Menno van Coehoornwei op de Wythûsterwei de Stienzerfeart oversteken, waarna we door het Waling Dykstrapark naar en langs de Stienser molen De Hoop lopen.

Via de Langebuorren komen we daarna bij Grand Café de Smalle Brug, tegenover de Sint-Vituskerk, waar we naar binnen gaan voor het traditionele Café Saint-Jacques.

Als iedereen binnen is gearriveerd en van een drankje is voorzien, wordt Durkje door regio-voorzitter Spijkerman bedankt voor de voortreffelijke organisatie van deze Voorjaarswandeling, en worden de aanwezige genootschapsleden bedankt voor hun deelname en gezelligheid tijdens dit voorjaarsevenement van Regio Friesland.

Met hapjes en drankjes en gezelligheid wordt deze dag dan afgesloten in Café Saint-Jacques, en om 16:30 uur nemen we afscheid van elkaar na deze geslaagde Voorjaarswandeling 2024.