De Acht om de Groate Kerk

Zaterdag 23 januari 2021
 

Cover van de wandelgids

De drie van de Acht
In het jaar 2011 gaf de Stichting Alde Fryske Tsjerken na de restauratie en bij de heropening van De Groate Kerk een wandelgids uit met als titel: 'De Acht om de Groate Kerk'. De subtitel 'Wandelroutes rondom Sint-Jacobiparochie' maakt duidelijk dat het gaat om meerdere wandelroutes rondom Sint-Jacobiparochie. 
Johannes de Jong zorgde voor de tekst, de fotografie en voor de vormgeving; en de eindredactie van deze wandelgids was in handen van Jaap van der Boon.
Op de cover van deze wandelgids prijken enkele foto's van karakteristieke punten langs de route; en op de achterzijde worden een aantal teksten vermeld, die de wandelaar van deze routes onderweg stof geven tot nadenken. Deze citaten zijn afkomstig uit het inspiratieboek 'Pelgrimeren, Onderweg naar Santiago de Compostela'.
Deze wandelgids bevat drie verschillende routes, die samen als het ware de vorm van een '8' vormen ten noorden, in, en ten zuiden van Sint-Jacobiparochie. Alle drie routes beginnen bij De Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie, het startpunt van de pelgrimsweg van het Nederlandse Sint-Jacob naar het Spaanse Sint-Jacob (Sant-iago de Compoostela).
Je kunt als wandelaar kiezen uit een totale afstand van 10 kilometer, over de volgende drie routes:

1. De Monumentenroute, van 1,5 kilometer;
2. De Route om de Noord, van 5 kilometer;
3. De Route om de Zuid, van 3,5 kilometer.

Middagwandelen
De hele week al zijn de weersvooruitzichten voor vandaag en morgen niet erg mooi. Met enkele graden boven nul en met een doorgaans matige wind is het weliswaar niet erg koud, maar er wordt elke keer wel gewaarschuwd voor winterse buien, waarin regen en sneeuw elkaar kunnen afwisselen. Niet echt een weertype dat ons uitnodigt om op grotere afstand van huis een lange wandeling van zo'n 20 kilometer te gaan maken. 
Gisteravond bleek de voorspelling te zijn dat het vanmorgen zou gaan regenen, en dat het vanmiddag droog is, waarna de avond - de eerste avond van de anti-corona-avondklok - weer getekend zou worden door winterse neerslag. 
Daarom hebben Durkje en ik er gisteravond voor gekozen om vanmorgen eerst iets anders te gaan doen, om pas rond het middaguur op stap te gaan voor een iets kortere middagwandeling. Daartoe kozen we voor vandaag derhalve de wandelroute 'De Acht om de Groate Kerk'.
Om 12:00 uur arriveren we met de auto vanuit Feinsum bij de prachtige Groate Kerk van Sint-Jacobiparochie.
 

1. Monumentenroute
Deze eerste route voert ons langs monumenten in verschillende bouwstijlen uit de 18e, de 19e en uit de 20e eeuw. 
De route begint bij de voormalige pastorie (1760) van Sint-Jacobiparochie, die achter de Groate Kerk staat. 
Over het Oosteinde loop je dan langs een woonhuis met een trapgevel uit 1790, en daarna naar de Kadal, waar de oudste boerderij (1649) van Het Bildt staat.
Vlak vóór het eind van de bebouwde kom keer je om bij de villa uit 1914, in chalet-stijl en met tekenen van art-nouveau. 
Over het Oosteinde weer terug wandelend naar de Groate Kerk, passeer je de imposante 21 kamers rijke dokterswoning uit 1914, herkenbaar aan het zeshoekige torentje op het dak van dit grote pand. 
Voorbij de Groate Kerk passeer je daarna aan het Westeinde een woonhuis uit 1765.
Tot slot keer je om naar de neoclassicistische Groate Kerk (1843), een ontwerp van de beroemde architect Thomas Romein uit Leeuwarden.

2. Route om de Noord
Voor de tweede route lopen we vanaf de Groate Kerk in westelijke richting over het Westeinde. Daarbij passeren we eerst de hoek waar vroeger een café met herberg stond, en daarna lopen we langs De Jacobshoeve, en zien we iets verder de plek waar men vroeger het evangelisatiegebouw 'Zoar' (1899) achter een woonhuis heeft gebouwd. 
Bij de westrand van de bebouwde kom lopen we het zogenaamde Spoorrondsy op; een wandelpad over het tracé van de voormalige spoorlijn van de 'Noord Friesche Lokaal Spoorweg', vroeger van Leeuwarden via Sint-Jacobiparochie naar Harlingen.
 

Onderweg krijgen we af en toe even te maken met een kleine bui, die gepaard gaat met een vrij harde westenzeewind, maar ondertussen schijnt verderop om ons heen ook de zon.
Daarna gaat de route verder over het Sandpad, tegenwoordig een schelpenpad, dat is vernoemd naar het oude kerkenpad. Dit Sandpad volgen we langs de buitenrand van enkele boomgaarden (appels, peren, pruimen), waarna het schelpenpad tussen de vruchtbare akkers door loopt naar de Oude Bildtdijk, een voormalige zeekering uit 1505.
Over de Oude Bildtdijk wandelen we langs de machinefabriek van Meijer naar de T-splitsing met de Kadal. Hier steken we via de brug weer de Ouwe Faart over, om daarna over het fietspad langs de Kadal weer terug te lopen naar Sint-Jacobiparochie. 
Op de plaats waar vroeger het oude station van Sint-Jacobiparochie heeft gestaan, slaan we rechtsaf, om dan over een smal schelpenpaadje langs de Delfts rode (inmiddels witgeschilderde) tuindorp-arbeidershuisjes naar de George van Saksenstraat te lopen. Deze volgen we tenslotte langs de uit 1904 daterende dorpskerk tot aan het grote plein vóór de Groate Kerk.

3. Route om de Zuid
Nadat we bij de Groate Kerk even uit de wind en in de zon hebben gepauzeerd om iets te eten en te drinken, gaan we verder, met de derde route van vandaag.
Over het Zuideinde lopen we eerst langs café De Brouwerij, en daarna langs een karakteristiek graanpakhuis uit 1880 en daarna een iets ouder graanpakhuis uit 1860. We ontmoeten bij het tweede pakhuis de eigenaar van de antiekzaak naast de Groate Kerk, die hier in beide voormalige graanpakhuizen zijn voorraad voor de verkoop van antiek heeft staan.
Iets verderop komen we langs de imposante voormalige aardappelbeurs van Sint-Jacobiparochie, en dan gaat de route verder, het dorp uit naar de plaatselijke begraafplaats ten zuiden van het dorp.
Aan de oostzijde van het Zuideinde gaan we verder over een betonpad langs de 37 meter hoge slanke watertoren uit 1957. 
Een heel eind verder in zuidelijke richting zien we de nieuwe radartoren bij Wier, waarmee het Nederlandse luchtruim wordt bewaakt door de Vliegbasis Leeuwarden.
Tussen ons betonpad en die radartoren loopt het restant van een oude geul (1505), de Klaine Blikvaart. Die waterloop stroomt daar verderop door een veel lager geleden gebied. Deze natte gronden zijn niet zo geschikt voor de landbouw, dus daar zien we overwegend natte graslanden, die deel uitmaken van het natuurgebied van Staatsbosbeheer. Vlak voordat we weer naar het noorden afbuigen, horen we verderop een grote groep ganzen gakken in het veld.
Het betonpad voert ons weer terug naar de oostelijke rand van de bebouwde kom van Sint-Jacobiparochie. Bij de eerder gepasseerde villa uit 1914 wandelen we het Bildtse Sint Jabik weer binnen. Onder het kombord staat ook aangegeven dat we nu het 'Santiago aan het Wad' weer binnenwandelen, en vóór ons zien we al weer de toren van de Groate Kerk, eindpunt van deze mooie wandelroute in drie delen.