Maandag 9 december 2024
 |
| Start tijdens ochtendgloren bij de 12e eeuwse Mariakerk van Boer |
Op 31 mei 2024 publiceerde de Stichting Tsjerkepaad in het Friese Pingjum haar wandelgids 'Rondjes om de kerken in noord-Fryslân'. Deze fiets- en wandelgids is geschreven door de bekende wandeljournalist Fokko Bosker.
Stichting Tsjerkepaad ijvert voor een zo ruim mogelijke openstelling van monumentale kerken in Fryslân, en zo'n wandelgids is dan een geschikt instrument om fietsers en wandelaars te laten fietsen en wandelen langs (zo mogelijk opengestelde) Friese kerken.
Deze wandelgids is naast de Kleasterrûntsjes van Stichting Tsjerkepaad deels gebaseerd op de Jabiksrûntsjes die Stichting Jabikspaad Fryslân en Stichting Tsjerkepaad jaren geleden al hebben ontwikkeld. Fokko Bosker heeft in die Kleasterrûntsjes en in die Jabiksrûntsjes de nodige aanpassingen gedaan, en voor deze wandelgids ook een aantal nieuwe wandelrondjes gecreëerd, om daarmee 26 inspirerende wandelroutes te ontwerpen langs kerken in noord-Fryslân, door het omliggende cultuurlandschap.
26 wandelrondjes
Deze 26 rondjes om de kerken liggen verspreid door het hele noorden van Fryslân, en hebben elk een lengte die varieert tussen 5,1 en 18,3 kilometer. De totale lengte van alle 26 rondjes is 337,4 kilometer, waarmee de rondjes een gemiddelde afstand van 13 kilometer hebben.
Door de grote variatie qua afzonderlijke afstanden, kun je er per wandeldag voor kiezen om bijvoorbeeld 1, 2, 3 of meer rondjes te fietsen of te wandelen. De wandelgids vermeldt welke 12 van de 26 rondjes kunnen worden gefietst.
Het mooie van de wandelgidsen van Fokko Bosker is dat je naast de routebeschrijving en routekaartjes onderweg ook een interessante beschrijving krijgt van het landschap en van de kerken langs de route. Zo verweeft Fokko Bosker cultuurhistorie, erfgoed en landschapsgeschiedenis.
Deze wandelgids maakt gebruik van de wandelknooppunten van het Friese wandelknooppuntennetwerk, hetgeen het navigeren in het veld vergemakkelijkt.
Elke wandelronde begint met een korte bezinningstekst, die je mee kunt nemen ter overdenking onderweg, zoals:
"'t Is in moaie dei,
ljocht falt op de wei,
hiel Gods skepping sjongt Syn liet.
'k Rin de lannen yn,
'k fiel de sinneskyn,
op de paden falt it ljocht.
Pylgers ûnderweis
fine op harren reis
monuminten fan stânfêst."
In weer en wind voortgedreven door de wolken
Vanmiddag lopen we Rondje 22 in Franeker en omstreken over een afstand van 11,9 kilometer, maar vanmorgen lopen we éérst Rondje 21, om de kerken van Boer, Tzummarum, Oosterbierum en Dongjum, over een afstand van 14,7 kilometer. Totaal gaan we vandaag dus 26,6 kilometer wandelen.
Dit rondje begint in Boer en gaat dan door Tzummarum naar Oosterbierum, en vervolgens via Klooster Lidlum naar Dongjum, om tot slot terug te keren naar Boer.
Het is een route waar je in dit open landschap in weer en wind als het ware zomaar kunt worden voortgedreven door de wolken.
Om 7:40 uur vertrekken we in het duister vanuit Feinsum, en rijden we naar Boer, waar we de auto parkeren bij de rode kerk van Boer. Als we vertrekken, is het 3 graden Celsius, en bij terugkomst in Boer om 11:25 uur is het 6 graden Celsius.
Het weer is een beetje wisselvallig. Het is overwegend droog, maar af en toe voelen we kort heel lichte motregen. Het waait nogal hard over dit eeuwenoude getijdenlandschap, met een koude wind vanuit het noordoosten.
Van Boer naar Tzummarum
Om 8:05 uur gaan we van start bij de Mariakerk van Boer.
We vertrekken tijdens het ochtendgloren, en dan is deze rode Mariakerk van Boer nog sprookjesachtig verlicht.
Via de Miedwei doorkruisen we een boerderijerf, en dan steken we de Rie(d) over.
Aan de overzijde van dit kanaal verlaten we de Miedwei, om dan eerst over het pad langs de Rie te lopen, en vanaf de kruising met de Tzummarumer Vaart het pad langs díe vaart in noordelijke richting te volgen.
Vlak vóór de brug van de N384 (de Hegesylsterwei) gaan we de Betaniëleane op.
Over deze Betaniëleane wandelend, met harde tegenwind, passeren we de locatie van het vroegere begijnen-klooster Betanië, dat een zusterklooster was van het klooster van Lidlum, waar we straks nog langs zullen komen.
Om 8:50 uur wandelen we over de Sytzamaleane het terpdorp Tzummarum binnen.
Over de Buorren lopen we de terp op naar het dorpscentrum van Tzummarum.
Nog net vóór de kerk passeren we het 16 eeuwse Vicarishuis, vroeger bewoond door de vervanger van de pastoor, en in latere tijden ook bewoond door de hoofdmeester van de dorpsschool.
Dit oudste huis van Tzummarum is gebouwd op een onderstel van kloostermoppen, die we in Fryslân de Alde Friezen noemen.
Daarna maken we over het smalle Tsjerkepaad een rondje om de Sint-Martinuskerk.
Dan valt ook op hoe hoog de terp is ten opzichte van de huisjes aan de voet van de terp.
Klooster-Lidlum en Oosterbierum
Aan de overzijde van de N393 gaan de Buorren over in de Westerbuorren, en daarover lopen we in westelijke richting onder andere langs het oude stins-terrein, waarop vroeger Roorda(ma) State heeft gestaan, een belangrijke stins in het Fryslân van de 15e eeuw.
Vanaf de Roordamaleane gaan we de Lidlumerwei (N393) op, en dan wandelen we op het parallelle fietspad het oude buurtschap Klooster-Lidlum binnen.
Via die weg lopen we om 9:30 uur de plaats Oosterbierum binnen.
In noordelijke looprichting passeren we op de Konkelswei het cortex-stalen terpen-kunstwerk, waarin de tekst staat dat Oosterbierum vroeger is gebouwd op drie terpen.
Nadat we de kloostertuin De Tagong zijn gepasseerd, hebben we op deze koude ochtend straks geluk. Eerst passeren we nog de boerderij aan de Sint-Jorisstrjitte, waar het erf vol staat met oude landbouwwerktuigen. We hebben nu geluk, omdat we op de Buorren ontdekken dat de toegangsdeur van het plaatselijke dorpshuis It Mienskar open is. Hier hebben we enkele jaren geleden al eens koffie gedronken, en ook deze keer ontmoeten we binnen de gastvrije beheerder van dit Oosterbierumer gemeenschapscentrum, en ook nu weer zijn we van harte welkom om hier koffie te drinken. Wat is het een voorrecht om als dorp zo'n mooi gemeenschapscentrum te hebben.
Na een aangename koffiepauze bij beheerder Ype Bonnema in dit warme dorpshuis komen we op de kruising met de Haerdawei langs de Sint-Joristsjerke van Oosterbierum.
En op de Terp aangekomen - heel toevallig - ontmoeten we wederom mijn vroegere hogeschoolcollega Hermien Moning, die wij twee jaar geleden in Oosterbierum ook al eens ontmoetten, toen zij - op 24 december 2022 - ook haar hond uitliet.
Langs klooster Mariëndal over de Mûntsewei richting Dongjum
Na een gesprek met Hermien verlaten we over de Lidlumerwei het dorp Oosterbierum, om terug te keren naar Klooster-Lidlum.
Daar gaan we de Mûntsewei op, waarvan de naam verwijst naar de ongeveer zeshonderd kloosterlingen die hier eeuwen geleden in de Middeleeuwen in het veld hebben gewoond en gewerkt in klooster Mariëndal.
Veel zuidelijker in de bocht van de Mûntsewei ligt een grote bult suikerbieten, gerooid, wachtend op transport naar de suikerfabriek.
Over het fietspad langs de N384 (de Tzummarumerweg) lopen we naar Dongjum.
In de Dorpsstraat van Dongjum hebben enkele bewoners hun vensterbanken nu al ingericht in kerstsfeer.
Verderop passeren we de Donatuskerk van Dongjum, en dan wandelen we het dorp al weer uit.
Over de Riedsterweg en de Dongjumerweg gaat het dan met een harde, koude tegenwind terug richting Boer.
In de berm langs het fietspad staat een oorlogsmonument, waarmee vijf mannen van het verzet worden herdacht, die op 8 maart 1945 - dus vlak voor het eind van de Tweede Wereldoorlog - als represaille-maatregel door de Duitsers om het leven kwamen in de strijd tegen het onrecht & geweld van de Duitse bezetters.
Om 11:20 uur wandelen we Boer binnen.
Op de Oude Weg komen we eerst langs de voormalige pastorie, waarvan onze wandelgids vermeldt dat deze 15e eeuwse woning het oudste stenen huis is van Fryslân.
Dan arriveren we bij de Mariakerk van Boer, het eindpunt van dit wandelrondje.
Nu het helemaal licht is kunnen we de toegangspoort van deze roodgeschilderde dorpskerk weer eens goed bekijken. Dit poortornament dat dateert van 1664 is afkomstig van de vroegere Elgermastate.
We stappen in de auto en rijden van Boer naar Franeker. In de auto zien we dat de temperatuur vanmorgen is opgelopen van 3 naar 6 graden Celsius. Het is heel licht regenachtig als we van Boer naar Franeker rijden, waar straks ons volgende rondje van deze wandelgids begint.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten