Bestuur van Stifting Nijkleaster bijeen in de Sint-Radboudkerk van Jorwert

Dinsdag 23 mei 2023 

In het koor van de Sint-Radboudkerk te Jorwert

Naar een feestelijke Pinksterweekend

Vanavond komen we weer bijeen voor onze maandelijkse bestuursvergadering van de Stifting Nijkleaster. De vergadering vindt plaats in de Voorkerk van de Sint-Radboudkerk te Jorwert, de kerk die als kloosterkerk wordt gebruikt door Nijkleaster.

Deze vergadering vindt plaats in een bijzondere week, namelijk de week voorafgaand aan de opening van ons nieuwe kloostercomplex nabij Hilaard, dat bekend zal staan als Nijkleaster-Westerhûs.

Uiteraard staan vanavond ook de feestelijke activiteiten centraal van het komende Pinksterweekend, waarin de 17 kloosterlingen zich zullen gaan verbinden aan de Protestantse Kloostergemeente Nijkleaster-Westerwert, waarin het kloostercomplex officieel zal worden geopend, en waarin we op Pinkstermaandag tussen 10:30-12:00 uur en tussen 14:00-15:30 uur een Open Huis organiseren, waarbij alle belangstellenden welkom zijn om het hele kloostercomplex te komen bezichtigen.

Bestuursvergadering

Nadat we de notulen met ook de actielijst en de jaarkalender hebben doorgenomen, gaan we na dit terugblikken en vooruitkijken aan de slag met lopende bestuurszaken.

De productie van ons Bestuursverslag 2022 (Jaarverslag & Jaarrekening) vordert gestaag. 

We kijken nog even terug op de stand van zaken die verband houden met de door ons ingestelde Taakgroep, die het proces begeleidt van onze steeds nauwer wordende samenwerking met de Protestantse Kloostergemeente Nijkleaster-Westerwert; en in deze groep agendapunten komen ook onze financiële zaken aan de orde. 

Tussendoor blikken we even vooruit op wat geagendeerd zal worden in onze gezamenlijke bestuursvergadering van de komende maand, omdat in juni het bestuur van onze stichting en de kerkenraad van de protestantse kloostergemeente weer eens samen gaan vergaderen.

Na nog enkele zaken besproken te hebben die te maken hebben met de afwikkeling van het restauratie- en bouwproces evalueren we de try out-periode, waarin proef-gasten één of meer dagen hebben verbleven in ons klooster, teneinde ons in de werkpraktijk van alledag te laten oefenen in het ontvangen van kloostergasten, en hen een goed programma van stilte, bezinning en verbinding aan te bieden.

En dan vanzelfsprekend komen allerlei items aan de orde die te maken hebben met de feestelijkheden van komend Pinksterweekend, waarna het klooster officieel zal zijn geopend, waarna de kloosterlingen zich hebben verbonden aan Nijkleaster, en wanneer we klaar zijn om het klooster in gebruik te nemen voor periodes van retraite, van Stilte, Bezinning en Verbinding.

Ploegen bij Feinsum

Zaterdag 20 mei 2023
 

Ploegen ten westen van de Hyltsjebrêge van Feinsum

Van veeteelt naar akkerbouw
Urenlang is vandaag een tractor bezig (en later komt nog een tweede) om het grasland ten westen van Feinsum te ploegen en daarna te egaliseren.

Dat betekent een ware metamorfose langs de zuidoever van de Feinsumer Feart, want dit perceel is in de afgelopen jaren grasland geweest, dat regelmatig werd begraasd door schapen.

Gedurende de uren die tijdens het ploegen verstrijken, voegen zich steeds meer meeuwen in de vogelgroep achter de tractor met de ploeg. Zij doen zich tegoed aan al dat lekkers dat lang verborgen heeft gezeten onder de grasmat, maar dat nu door deze gretige zeevogels dankbaar wordt gevangen en gegeten.

Deze landbouwgrond is geschikt voor veeteelt en akkerbouw, en we wachten nu maar rustig af wat binnenkort zal worden gezaaid en daarna bovengronds tot groei en bloei zal komen.

Hondsrugpad van Klijndijk naar Klazienaveen-Noord

Donderdag 18 mei 2023 - Hemelvaartsdag
 

In het Valtherbos bij de hunebedden D38 & D39 & D40

Hondsrugroute

In het jaar 2021 publiceerde wandel-journalist Fokko Bosker weer een nieuwe wandelgids, met als titel 'Hondsrugpad', en met als subtitel: 'Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur'.
Dit Hondsrugpad loopt vanuit Groningen via Emmen naar het Duitse Meppen, en het volgt daarbij onder andere middeleeuwse karrensporen, prehistorische veenpaden en het passeert de indrukwekkende hunebedden op deze heuvelrug. De route voert onder meer door uitgestrekte bossen, over heidevelden, zandverstuivingen en akkers. 
Wandelend op dit langeafstandspad ervaar je een rijke variatie aan landschapstypen, middeleeuwse dorpen en natuurgebieden.
Na een inleidend hoofdstuk van Fokko Bosker, gidst hij de lezer van zijn wandelgids etappe voor etappe door het landschap, en belicht Bosker de aardkundige geschiedenis, en verbindt Fokko die met de rijke cultuurhistorie en natuurbeleving.

Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur
De routegids biedt een doorgaande wandelroute aan in negen etappes (van 10,3-31,9 kilometer per etappe); van Groningen - grensoverschrijdend - naar Meppen in Duitsland.
Aan weerszijden van die route biedt de gids ook zeven gevarieerde rondwandelingen (van 3,8-25,5 kilometer per wandelronde), waarvan bijvoorbeeld de eerste een stadswandeling is en de laatste een wandeling door een natuurgebied.
Daarnaast zijn er dan nog twee afzonderlijke verbindingsroutes, namelijk die van Assen naar Anloo in twee trajecten van totaal 29 kilometer, en die van Coevorden naar Emmen ook in twee trajecten, van totaal 53,8 kilometer.
Alle etappes, rondwandelingen en verbindingsroutes (trajecten) door contrastrijke natuur en cultuurhistorie hebben samen een totale lengte van 341,6 kilometer.

Wandeldag 9 – Van Klijndijk naar Klazienaveen-Noord
Vandaag gaan Durkje en ik van start met onze negende wandeldag op het Hondsrugpad.
We wandelen deze dag van Klijndijk naar Klazienaveen-Noord.
Deze dagtocht bestaat om te beginnen uit: 

• het tweede deel van de Etappe 7 'Van Exloo naar Emmen' , namelijk (7.2) van Klijndijk naar Emmen (ongeveer 8,4 kilometer),
• met tot slot vanmiddag het eerste deel van de Etappe 8 ‘Van Emmen naar Zwartemeer’ , namelijk (8.1) van Emmen naar Klazienaveen-Noord (ongeveer 15 kilometer).

De totale afstand van deze wandeldag is derhalve ongeveer 23,4 kilometer.
We vertrekken vanmorgen om 8:00 uur vanuit Feinsum, bij een temperatuur van 8 graden Celsius.
Het is droog, licht bewolkt, en aangenaam - doorgaans zonnig - wandelweer.
De temperatuur loopt op tot tegen de 20 graden Celsius.

Etappe 7.2: Van Klijndijk naar Emmen
Met de auto rijden we eerst vanuit Feinsum naar Klazienaveen-Noord, waar we om 9:30 uur arriveren. Daar zijn we uitgenodigd door Jacob & Nely, om bij hen voorafgaand aan onze wandeldag koffie te drinken.

Onze fietsen laten we achter bij Jacob & Nely in Klazienaveen-Noord, en dan rijden we met onze auto om 10:30 uur naar de bosparkeerplaats aan de Melkweg te Klijndijk. Hier laten we onze auto achter, om in de noordwestelijke punt het Valtherbos binnen te wandelen.

Het thema van deze zevende etappe is: ‘Er ligt heel wat onder Emmen’, hetgeen onder andere verwijst naar de miljoenen jaren durende geschiedenis van het ontstaan en de groei van Emmen op de ondergrond van de in de IJstijd ontstane Hondsrug. 

Dit laatste deel van de zevende etappe bestaat grotendeels uit een boswandeling door een heel oud stuifzandgebied, met daarin onder andere prehistorische vindplaatsen zoals een pingo-ruïne, grafheuvels en hunebedden.

Door het Valtherbos
Al direct aan de noordkant van het Valtherbos komen we bij de drooggevallen pingo-ruïne langs het eerste hunebed, nummer D35, oost-west georiënteerd.

Iets ten zuiden daarvan lopen we langs het zogenoemde Onderduikershol.

Dit is de reconstructie van een in het bos verscholen schuilplaats voor onderduikers in de Tweede Wereldoorlog.

Ter nagedachtenis aan die onderduikers en ook aan de moedige Drenten (de Zefath-groep) die de onderduikers met gevaar voor eigen leven onderdak en ondersteuning boden, staat bij het Onderduikershol een monument in de vorm van een grote zwerfkei.

Even later komen we bij een houten observatiewand aan de rand van een open plek in het bos, van waaruit je door de kijkgaten de dieren kunt observeren als die zich daar ongestoord bevinden op die open plek in het bos.

Tamelijk dicht boven Emmen komen we op een groot open veld in het bos, waarop drie hunebedden staan.

Dit zijn de verspreid liggende hunebedden D38 en D39 en D40.

Ze liggen op verhogingen in het veld, wellicht als onderdeel van prehistorische grafheuvels.

Nog voordat we Emmen bereiken, doorkruisen we de langgerekte zandvlakte van het Valtherzand. Die zandvlakte maakt deel uit van een brede corridor in het Valtherbos, die ook wordt gebruikt voor de oost-west opgestelde hoogspanningsmasten, die hier het bos kruisen. 

In dit stuifduingebied vallen naast de zandvlakte vooral ook de uitbundig geelbloeiende brem-struiken op.

In Emmen

Via het Valtherbospad verlaten we het Valtherbos, en over de Valtherzandweg lopen we naar de Odoornerweg.

Al vrij snel passeren we het hunebed D41, dat dicht langs de Odoornerweg ligt.

Een eind zuidelijker - als we al langs het Noordeind lopen - steken we dat Noordeind over, om dan langs de volkstuinen naar het door bomen omzoomde terrein te gaan waar één van de grootste hunebedden van Drenthe ligt, als D43, het Langgraf op het hoogste punt van de uitloper van de Hondsrug.

Naast dit hunebed staat het moderne boerderijmuseum naast de uit 1681 stammende Saksische boerderij Nabershof.

Nu volgt een stadswandeling door het centrum van Emmen, boven het Rensenpark langs, naar het NS-station van Emmen. Daar houden we op een bankje op het Emmer treinperron onze lunchpauze, heerlijk in de aangename zonneschijn.

Etappe 8.1: Van Emmen naar Klazienaveen-Noord

Het thema van deze achtste etappe is: ‘Van het hoogste punt van de Hondsrug naar drassig veenmoeras’, hetgeen aanduidt dat we gedurende de etappe voor Nederlandse begrippen behoorlijk afdalen in het Drentse landschap, van de hoogte van de Hondsrug naar beneden in de diepte van het veengebied. 

Via de Boslaan en het Matenpad gaan we het stadsbos van de Emmerdennen in.

Langs het Matenpad passeren we hunebed D45. Dit hunebed van maar liefst 18,5 meter lengte is ook één van de langste hunebedden van Drenthe, hier pontificaal boven op een stuifduin.

Daarna buigt onze bosroute af naar het noordelijker gelegen Haantjebakmeer in het bos. 

Bij een grote opslag van hakhout buigt de route dan af naar het zuiden.

Na het oversteken van de Boslaan gaat de wandelroute verder door een mooie groene strook door de woonwijk Emmerschans. Op een open veldje staat daar een mooie roodbloeiende kastanje, pronkend in het volle zonlicht.

In de noordoosthoek van Emmen lopen we naar de N391 langs de oever van het Zandgat van Jansen.

Na het oversteken van de N391 komen we aan bij de restanten van de voormalige Emmerschans (van rond 1800). De Emmerschans is een voormalig verdedigingswerk bij de stad Emmen, tegenwoordig is het een rijksmonument en, samen met het omliggende gebied, een natuurreservaat. De wijk Emmerschans - waar we zojuist doorheen liepen - heeft zijn naam ontleend aan de schans.

We lopen om de gracht van de schans heen, en dan het natuurgebied van De Schans in.

Daar volgen we een mooi veldpad op de grens van bos en veld.

Door het Oosterbos

We hebben inmiddels Emmen achter ons gelaten, en komen nu in het open veld, op de grens van de Hondsrug en het veengebied in het grensgebied met Duitsland. Over de Emmer Ondereinden en de Eerste Groenedijk Zuidzijde lopen we links om de Muur van Emmen, de voormalige vuilnisbelt van Emmen. 

Vanaf de Tweede Groenedijk gaan we het Landgoed Scholtenszathe op, en het Oosterbos in.

Over het smalle, verende veenpad lopen we langs een uitgestrekte veenplas.

De veenplas ligt gedeeltelijk droog.

De rode zuring en het andere groen rondom de plas zorgen voor een mooie kleurenpalet van dit door het bos omzoomde wateroppervlak.

Hier en daar zitten en foerageren onder andere groepen ganzen.

Vanaf de oostkant krijgen we een prachtig decoratief uitzicht over de lengterichting van deze veenplas. 

De bomen die in de veenplas staan, moeten wel waterminnend zijn, anders zouden daarvan alleen nog maar dode stammen en takken resteren. Toch staan de bomen er in de plas zo op het eerste gezicht goed bij.

We doorkruisen het landgoed van noord naar zuid, tot aan de plek waar de Splitting over gaat in de Verlengde Splitting, die het landgoed van oost naar west doorsnijdt.

Gedrieën verder

Ondertussen hebben we Nely al even gebeld dat we de Verlengde Splitting naderen. Ze wordt door Jacob vanuit Klazienaveen-Noord naar de parkeerplaats Barger Loslopen gereden, waar we hen om 15:30 uur ontmoeten om onze tocht door het Oosterbos samen met haar te vervolgen.

Het resterende deel van onze route van vandaag lopen we dan ook met zijn drieën. Het eerste deel is overwegend bos.

Het zuiderlijker deel bestaat uit een langgerekt veengebied.

Hier en daar zien we dat onder andere het veenpluis in bloei staat.

Over het veenpad lopen we langs het open veengebied naar het zuiden. 

Hier en daar wordt het natte veengebied doorsneden door een hoger liggende zandrug, waar je over heen kunt lopen.

Ook hier zien we in de veenplassen groepen ganzen zwemmen en staan.

Waar we in de zuidwestelijke punt het Oosterbos verlaten, staat een kudde schapen onder de bomen van een bomengroep, heerlijk in de schaduw.

Welkom in Klazienaveen-Noord

Op dat punt is de bewegwijzering dubbelzinnig, maar na enig heen en weer lopen, bereiken we toch nog over het bedoelde zandpad de Herenstreek. Waar de Herenstreek over gaat in het Karrepad, is de parkeerplaats naar het zuidelijke deel van het Oosterbos, ter hoogte van Nieuw-Dordrecht. Hier eindigt voor ons nu  het eerste deel van etappe 8, en dit is derhalve de locatie vanwaar we een volgende keer de doorgaande route van het Hondsrugpad zullen gaan vervolgen.

Langs het Karrepad worden we middels een bord van Klazienveen-Noord welkom geheten in dit langgerekte lintdorp.

Over het graspad van het Scholtenskanaal Westzijde lopen we in noordelijke richting met zijn drieën naar het huis van Jacob & Nely. Daar komen we nog enkele uren gezellig bijeen, en genieten we met zijn vieren van het avondeten.

Om 19:30 uur nemen we afscheid, en dan fietsen Durkje en ik via Emmen de 14,9 kilometers terug naar onze auto op de bosparkeerplaats van Klijndijk. Rond 20.30 uur als onze fietsen weer op de fietsendrager staan, rijden we terug naar huis, waar we tegen 22:00 uur arriveren, terugkijkend op een hele mooie wandeldag op deze Hemelvaartsdag in het Drentse.

Hondsrugpad van Exloo naar Klijndijk

Zondagmiddag 14 mei 2023
 

Door het Zuiderveld van Exloo naar Odoorn

Hondsrugroute

In het jaar 2021 publiceerde wandel-journalist Fokko Bosker weer een nieuwe wandelgids, met als titel 'Hondsrugpad', en met als subtitel: 'Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur'.
Dit Hondsrugpad loopt vanuit Groningen via Emmen naar het Duitse Meppen, en het volgt daarbij onder andere middeleeuwse karrensporen, prehistorische veenpaden en het passeert de indrukwekkende hunebedden op deze heuvelrug. De route voert onder meer door uitgestrekte bossen, over heidevelden, zandverstuivingen en akkers. 
Wandelend op dit langeafstandspad ervaar je een rijke variatie aan landschapstypen, middeleeuwse dorpen en natuurgebieden.
Na een inleidend hoofdstuk van Fokko Bosker, gidst hij de lezer van zijn wandelgids etappe voor etappe door het landschap, en belicht Bosker de aardkundige geschiedenis, en verbindt Fokko die met de rijke cultuurhistorie en natuurbeleving.

Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur
De routegids biedt een doorgaande wandelroute aan in negen etappes (van 10,3-31,9 kilometer per etappe); van Groningen - grensoverschrijdend - naar Meppen in Duitsland.
Aan weerszijden van die route biedt de gids ook zeven gevarieerde rondwandelingen (van 3,8-25,5 kilometer per wandelronde), waarvan bijvoorbeeld de eerste een stadswandeling is en de laatste een wandeling door een natuurgebied.
Daarnaast zijn er dan nog twee afzonderlijke verbindingsroutes, namelijk die van Assen naar Anloo in twee trajecten van totaal 29 kilometer, en die van Coevorden naar Emmen ook in twee trajecten, van totaal 53,8 kilometer.
Alle etappes, rondwandelingen en verbindingsroutes (trajecten) door contrastrijke natuur en cultuurhistorie hebben samen een totale lengte van 341,6 kilometer.

Wandeldag 8 – Van Exloo naar Klijndijk
Vandaag gaan Durkje en ik verder met het tweede deel van onze achtste wandeldag op het Hondsrugpad.
We wandelen vanmiddag namelijk van Exloo naar Klijndijk.
Deze dagtocht bestaat om te beginnen uit: 

• de Rondwandeling 6 ‘Rondje Exloo’ (13,9 kilometer) van vanmorgen.
• met tot slot nu dan vanmiddag nog het eerste deel van de Etappe 7 'Van Exloo naar Emmen', namelijk (7.1) van Exloo naar Klijndijk (ongeveer 10 kilometer),

De totale afstand van deze wandeldag is derhalve ongeveer 23,9 kilometer.
De temperatuur loopt op tot 22 graden Celsius.

Exloër schapen op de Westeres

Nadat we vanmorgen al het zogenoemde Rondje Exloo hebben gelopen, namen we de lunchpauze op het erf van de schaapskooi. Na deze pauze reden we met onze auto inclusief onze fietsen van Exloo naar Klijndijk. 

Vanaf de bosparkeerplaats aan de Melkweg van Klijndijk fietsen we voor ons middagwandelprogramma de 7,5 kilometer terug naar Exloo, want daar begint straks het tweede deel van onze dagtocht, namelijk de wandeling van Exloo naar Klijndijk. 

We parkeren onze fietsen bij de schaapskooi van Exloo, en direct daarna lopen we van de schaapskooi naar de westkant van Exloo. Daar begint onze volgende etappe op het zandpad van de Steenakkersweg. 

Als we iets zuidelijker op de Westerbosweg over de Westeres lopen, zien we aan de westzijde van de Westeres tegen de bosrand de schaapskudde, die wij vanmorgen zagen in de schaapskooi van Exloo.
De schaapherderin die wij vanmorgen in de schaapskooi spraken, zit erbij op een krukje, en één van de herdershonden ligt tussen haar en kudde op het gras.

Van het Molenveld door het Hunzebos en over het Zuiderveld

We verlaten de Westeres en lopen een klein stukje door de zuidoostelijke punt van het Molenveld.

Ter hoogte van het zwembad De Leewal steken we het Zuideinde over, om dan over de Leewalweg naar het Hunzebos te lopen, dat we binnengaan over de Dalakkersweg. 

Na het passeren van een grafheuvel gaan we bij het hunebed D31 dieper het bos in, in zuidelijke richting. 

In het bos zien we langs het bospad een opvallend grote gele zwam

Vermoedelijk is dit heksenboter, een wandelende slijmzwam die noch tot flora, noch tot fauna wordt gerekend.

Heksenboter groeit (en beweegt voort) voornamelijk op dood hout, en dat is wat we hier ook zien.

Ten zuiden van het Hunzebos steken we langs enkele grafheuvels op een smal veldpaadje het Zuiderveld over.

Over het Oosterveld naar Klijndijk

En daarna gaat het over een mooie veldpad in een rechte lijn naar Odoorn.

Op de Tipweg wandelen we Odoorn binnen, op de plek waar twee tenthuisjes voor recreatief gebruik aan de rand van de bebouwde kom staan. 

De wandelroute loopt dan in zuidelijke richting langs de oostkant van Odoorn, om vervolgens aan het eind van de Tweede Dwarsweg in oostelijke richting stijgend het Oosterveld op te gaan.

Het veldpad over de es gaat tussen veel geel en wit van bloeiende en uitgebloeide paardenbloemen.

Zo lopen we naar de Hunebedweg, waar recht vóór ons hunebed D34 tussen een groepje bomen ligt.

De Hunebedweg gaan over in een veldpaadje, dat we tot slot volgen, om dan aan het eind te arriveren bij de Melkweg.

Aan de overzijde van de Melkweg staat onze auto geparkeerd op de bospaarkeerplaats van Klijndijk.

We stappen in de auto, en rijden terug naar Exloo. Daar halen we onze fietsen, en nadat we die op ons fietsenrek hebben geplaatst, rijden we terug naar huis.

Rondje Exloo op het Hondsrugpad

Zondag 14 mei 2023
 

Over de Scheidingsweg door het Zuiderveld

Hondsrugroute

In het jaar 2021 publiceerde wandel-journalist Fokko Bosker weer een nieuwe wandelgids, met als titel 'Hondsrugpad', en met als subtitel: 'Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur'.
Dit Hondsrugpad loopt vanuit Groningen via Emmen naar het Duitse Meppen, en het volgt daarbij onder andere middeleeuwse karrensporen, prehistorische veenpaden en het passeert de indrukwekkende hunebedden op deze heuvelrug. De route voert onder meer door uitgestrekte bossen, over heidevelden, zandverstuivingen en akkers. 
Wandelend op dit langeafstandspad ervaar je een rijke variatie aan landschapstypen, middeleeuwse dorpen en natuurgebieden.
Na een inleidend hoofdstuk van Fokko Bosker, gidst hij de lezer van zijn wandelgids etappe voor etappe door het landschap, en belicht Bosker de aardkundige geschiedenis, en verbindt Fokko die met de rijke cultuurhistorie en natuurbeleving.

Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur
De routegids biedt een doorgaande wandelroute aan in negen etappes (van 10,3-31,9 kilometer per etappe); van Groningen - grensoverschrijdend - naar Meppen in Duitsland.
Aan weerszijden van die route biedt de gids ook zeven gevarieerde rondwandelingen (van 3,8-25,5 kilometer per wandelronde), waarvan bijvoorbeeld de eerste een stadswandeling is en de laatste een wandeling door een natuurgebied.
Daarnaast zijn er dan nog twee afzonderlijke verbindingsroutes, namelijk die van Assen naar Anloo in twee trajecten van totaal 29 kilometer, en die van Coevorden naar Emmen ook in twee trajecten, van totaal 53,8 kilometer.
Alle etappes, rondwandelingen en verbindingsroutes (trajecten) door contrastrijke natuur en cultuurhistorie hebben samen een totale lengte van 341,6 kilometer.

Wandeldag 8 – Eerst het Rondje Exloo
Vandaag gaan Durkje en ik van start met onze achtste wandeldag op het Hondsrugpad.
We wandelen deze dag eerst het Rondje van Exloo.
Deze dagtocht bestaat om te beginnen uit: 

• de Rondwandeling 6 ‘Rondje Exloo’ (13,9 kilometer).
• met tot slot vanmiddag het eerste deel van de Etappe 7 'Van Exloo naar Emmen', namelijk (7.1) van Exloo naar Klijndijk (ongeveer 10 kilometer),

De totale afstand van deze wandeldag is ongeveer 23,9 kilometer.
We verlaten Feinsum vanmorgen om 8:00 uur, bij een temperatuur van 12 graden Celsius.
Het is droog, en het is vandaag aangenaam weer.
De temperatuur loopt op tot 22 graden Celsius.

Rondwandeling 7: Rondje Exloo
Met de auto rijden we eerst naar de schaapskooi in het dorpscentrum van Exloo. We hebben en houden aanvankelijk de fietsen op het fietsenrek achter de auto, want die hebben we pas voor het middagprogramma nodig. De auto met onze fietsen blijven dus gedurende deze rondwandeling in Exloo.
Het thema van deze zevende rondwandeling is: ‘Speuren naar de oorsprong van het leven’.

Over de es en door het Westerbos
Deze rondwandeling begint bij de schaapskooi van Exloo. 

De deuren van de schaapskooi staan wijd open, en het geluid van de meer dan 200 schapen klinkt van binnenuit over het erf van de schaapskooi. Binnen voedt de schaapherderin twee lammeren van een ooi, dat fysiek te zwak is om haar twee lammeren voldoende te voeden. Het is nu 9:20 uur en ze vertelt dat de kudde straks om 10:00 uur naar buiten zal gaan om te grazen op de heide buiten Exloo. 

Aan de andere kant van de schaapskooi lopen we langs het standbeeld van een schaapherder met twee lammeren en zijn hond.

Over de Grootakkersweg lopen we aan de noordkant van het dorp Exloo uit, en gaan we op het zandpad de Noorderes op. In het open veld zie je daar heel goed de golvingen van de Hondsrug in het landschap.

Over de Holakkersweg verlaten we de es, en gaan we het Westerbos in. Daar lopen we op de grens van het bos en de noordrand van Exloo over de zandpaden van de Noordholtsweg en door het Westerbos over de Boslaan naar de Hoofdstraat, op de grens van bos en open veld.

Over Westeresch en Molenveld

Aan de zuidkant van de Hoofdstraat gaan we via het veldpad van de Molenkampsweg de Zuideresch op.  

Aan het eind van de Nieuwe Molenkampsweg gaan we het Molenveld op, en daar volgen we het smalle voetpad over dit uitgestrekte heideveld.

Dat voetpad voert ons in zuidelijke richting over en tussen stuifduinen naar en op het Odoornerzand.

Na het oversteken van de Exloërweg gaan we door het open veld over het veldpad van de Scheidingsweg over het Zuiderveld. Onder een groepje bomen staan, zitten en lopen enkele koeien en schapen, een schilderachtig mooi plaatje om te zien.

Aan het eind van de Scheidingsweg gaan we het Hunzebos in. Ook nadat we het bospad van de Exloërzandweg over hebben gestoken, blijven we in een rechte lijn het Hunzebos doorkruisen, totdat we de bosrand bereiken, en we vóór ons het vakantiepark Hunzebergen zien liggen. We lopen rechts om dat recreatiepark heen, en steken de Exloërweg over, om dan langs de Exloër camping de Zoersche Landen in te gaan.

Van de Zoersche Landen terug naar de Hondsrug

Als we voorbij de Kwabsche Kuilen in de Zoersche Landen dit bosperceel uit komen, vinden we een houten bank langs de Valtherblokken-Noord, waarop we enkele minuten plaatsnemen voor onze koffiepauze. 
Na deze koffiepauze volgen we het schouwpad langs de linkeroever van het Achterste Diep, door het waterrijk natuurgebied van het Zoerveen en de Witte Vledders.

Bij de dam in het Achterste Diep stappen we over op de Zoersedijk, die we volgen tot aan de Valtherweg nabij de golfbaan.

Aan de overzijde van de Valtherweg lopen we langs een smalle bosrand op de scheiding met de akkers, die hier op de Zuideresch hoog de Hondsrug op gaan.

Rechts van ons ligt tegen de boomwal nabij Hegeveld een groot aantal kleine veldkeien, die hier vast en zeker door de boer bij het ploegen uit de naastliggende akker zijn gehaald.

Over de Hegeveldsweg gaan we de hoge rug van de Hondsrug op.

Terug naar de schaapskooi van Exloo

Als we in Exloo over de Polweg lopen, zien we rechts van ons tussen deze weg en de Zuidereschweg een eindje verderop grafheuvels liggen, omgeven door een groot aantal bomen.

Aan het eind van de Polweg gaan we de Hoofdstraat op, en dan komen we terug bij de schaapskooi van Exloo.

Daar nemen we een rustpauze op het erf van de schaapskooi, waar we dan ook onze lunchpauze van maken.

Na deze pauze rijden we met onze auto inclusief onze fietsen van Exloo naar Klijndijk, want van daaruit fietsen we voor ons middagprogramma straks terug naar Exloo, om straks weer terug hier in Exloo te beginnen aan het tweede deel van onze dagtocht, namelijk de wandeling van Exloo naar Klijndijk.

Wandelen door de duinen van Bloemendaal

Zaterdag 13 mei 2023
 

Het Duinstrand langs de Oosterplas bij Bloemendaal

Feest in Bloemendaal
Durkje en ik zijn door Berend uitgenodigd om vandaag aanwezig te zijn bij de feestelijke viering van zijn vijftigste verjaardag.

Dat betekent een fikse verwen-party, want we worden vanmiddag op het terras in Bloemendaal ontvangen met koffie met gebak, en daarop een portie gezelligheid van Berend zijn tientallen gasten voor dit feest.

Halverwege de middag zet de hele groep zich in beweging, want we gaan met zijn allen een prachtige wandeling maken door het brede duingebied tussen Bloemendaal en het Noordzeestrand.

Door een prachtig landschap van eerst bos en daarna lage en ook fiks hoge duinen gaat de groep - onderweg gezellig pratend - voort.

Duinstrand langs de Oosterplas

Op een gegeven moment komen we langs de Oosterplas in dit duingebied. Een hoog opgaande duin zien we oprijzen aan de overzijde van de Oosterplas. Tegen de duin, en op het zandstrand langs dit deel van de Oosterplas is het voor veel badgasten heerlijk in de zon genieten van het Duinstrand en van de Oosterplas. 

De temperatuur loopt behoorlijk over de twintig graden heen, dus dat is zowel voor de badgasten als voor de duinwandelaars een heerlijke temperatuur om buiten te vertoeven.

Na deze duinwandeling komen we weer bijeen op het zonovergoten terras voor een heerlijk warm buffet rond het avonduur, met de felicitatie en dank voor zijn gastvrijheid aan de inmiddels vijftigjarige Berend.

Laat honderd, laat duizend bloemen bloeien

Vrijdag 12 mei 2023
 

Uitgebloeide paardenbloemen in Feinsum

Laat honderd bloemen bloeien

De uitspraak 'laat honderd bloemen bloeien' verwijst primair naar het laten bloeien (wedijveren) van honderd ideologieën, meningen, en dergelijke. 

Het was de slogan van een kort durende liberalisatiecampagne in de Volksrepubliek China in de jaren 1956-1957. 

Met die oproep wilden de Chinese autoriteiten de burgers aanmoedigden hun mening geven, met de stille hoop en verwachting dat de burgers de toenmalige 'contrarevolutionairen' dan wel zouden bekritiseren.
Maar ja, het tegendeel gebeurde. 

Er kwam toen namelijk een storm van kritiek op het partijbestuur, waarop vanuit dat partijbestuur strikte repressie volgde. 

Einde aan de bloei.

Laat duizend bloemen bloeien

Die oproep van 'laat honderd bloemen bloeien' wordt in onze tijd ook wel veranderd in 'laat duizend bloemen bloeien'. Tegenwoordig is dit veel meer een oproep tot een pluriforme aanpak, waarbij verschillende inzichten en bijdragen tot een optimale verbetering leiden.

Het verwijst in onze tijd bijvoorbeeld meer naar zaken als: zorg voor betrokkenheid en verbondenheid in je buurt, zorg voor meer/beter samenleven, en ga ook minder langs elkaar heen leven.

Het is eveneens een oproep om te zorgen voor meer kennis van elkaars gewoonten en elkaars cultuur, en is een oproep om minder angst voor elkaar te hebben; kortom: voor meer ontmoetingen en meer en betere gesprekken met en over elkaar in onze pluriforme samenleving.

Bloei versus polarisatie

Daar moest ik even aan denken toen ik vóór ons grasveld stond met de grasmaaimachine, terwijl ik vóór mij de honderden paardenbloemen zag staan, die alle hebben gebloeid.

Slechts een enkele paardenbloem bloeit nog, maar tussen al dat mooie ronde grijze pluis zie ik ook nog betrekkelijk veel madeliefjes en boterbloemen in bloei staan.

Ondanks het feit dat het in deze tijd van polarisatie gewenst is dat wij honderden, zo niet duizenden bloemen laten bloeien, start ik toch maar de maaimachine, en maak korte metten met al wat nog bloeit en bloeide, overigens met de wetenschap en in de volle overtuiging dat ik over enkele dagen in dit grasveld wederom volop bloei zal zien van meer dan alleen de hierboven genoemde flora.

Gelukkig blijven honderden en zelfs duizenden bloemen bloeien. Als wij er niet voor zorgen, dat wordt er elders/Elders wel voor gezorgd.

Constantijn de Grote: een revolutionaire keizer?

Donderdagavond 11 mei 2023
 

Lezing van Ruurd Halbersma in Tresoar

Controversieel keizer

Rond het leven en de werken van de Romeinse keizer Constantijn de Grote (ca. 275 - 337) bestaat veel controverse. 

• Was hij de eerste christelijke keizer van Rome? 
• Waarom bracht hij zijn zoon Crispus en zijn echtgenote Fausta om het leven? 
• Waarom stichtte hij de nieuwe hoofdstad Constantinopel (het tegenwoordige Istanboel)? 

Deze en nog veel meer vraagpunten komen vanavond in Tresoar te Leeuwarden aan de orde in de lezing van Ruurd Halbertsma over de stichter van een nieuwe keizerlijke dynastie in de 4e eeuw na Christus.

Aandacht voor de Klassieke Oudheid

Ruurd Binnert Halbertsma (1958) is als conservator Griekenland en Rome verbonden aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Hij schreef artikelen en hield lezingen over Constantijn de Grote, onder meer in de oude keizerstad Trier.

Deze lezing wordt gehouden in het kader van de Week van de Klassieken. Tijdens die week werd extra aandacht gevraagd voor de Klassieke Oudheid. Omdat deze lezing in die week echter niet kon worden gehouden, is de lezing van Halbertsma verplaatst naar vandaag.

Keizer en controverse

• We weten heel veel wel en heel veel ook niet over Constantijn de Grote, daarom is hij een interessant object van onderzoek.
• Constantijn was de held van de christenen.
• Hij was een vernieuwer van het Romeinse rijk. 
• Hij was aan het bewind in een periode van betrekkelijke rust, met in dat tijdperk ook nog tamelijk lange regeerperiodes van keizers.
• De 'hoofdkeizers' werden in de tijd van het jaar 239 'Augustus' genoemd, en hun 'onderkeizers' kregen de naam 'Caesar'.
• Constantijn kreeg een zoon bij Minervina, van wie hij scheidde. Hun zoon heette Crispus. 
• Constantijn trouwde met Fausta, waaruit 3 zonen (mogelijke troonopvolgers) en 2 dochters werden geboren.  
• Italië wordt door Constantijn binnengevallen, en daar gaat hij de slag aan met zijn rivaal.

Het visioen van Constantijn

• Constantijn kreeg het advies om het hemelse teken van God op zijn schild te dragen, en dan ten strijde te trekken.
• De vraag is of hij echt iets heeft gezien in een visioen, en zo ja, wat heeft hij dan gezien. Of was wat hij heeft gezien bijvoorbeeld een halo-effect van ijskristallen.
• Die twee letters P en X heeft hij inderdaad op zijn wapenschilden aangebracht en daarmee trok hij ten strijde.
• Zijn rivaal keizer Maxensius verdrinkt bij de veldslag met Constantijn, en zijn hoofd wordt aan Constantijn als trofee aangeboden.
• Constantijn besluit dat er in het hele Romeinse rijk geen christenvervolging mocht zijn. 
• De christelijke basilieken worden gefinancierd uit de keizerlijke schatkist van Constantijn. Dat was in die tijd ongekend, want de kleine gemeenschappen van christenen hielden in het geheim in hun huizen samenkomsten, en dat veranderde nu geheel.
• De vorm van de basilieken zijn afgeleid van de koningshallen van vroeger, waarin de keizers vroeger audiënties hielden. Waar de troon stond, werd dat nu de plaats van het altaar.
• In het jaar 312 is Constantijn kort in Rome en hij belooft er in 315 weer te komen om daar en dan zijn tienjarig jubileum te vieren.
• Motto van zijn jubileumfeest was: 'Zo 10, zo 20' en later werd dat: 'Zo 20, zo 30'.
• Als eerste jubileumgeschenk kreeg Constantijn een triomfboog, met daarop een inscriptie waarmee Constantijn wordt geëerd om zijn daden.
• Het tweede eerbetoon aan deze keizer verrees in de basiliek van Maxentia. Daarin werd Constantijn met een zitbeeld afgebeeld, waarvan later nog delen bij opgravingen terug zijn gevonden.
• Hij wordt ook wel afgebeeld als Jupiter.
• Constantijn wilde met het kruisteken duidelijk maken dat het Christendom werkte.
• De gouden tijd van de eerste dynastie wordt verheerlijkt met veel sierstukken. Je ziet daarop dat alles goed gaat, en dat vijanden – de barbaren - onder de voet worden gelopen.
• Het derde jubileumcadeau voor Constantijn was de keizerlijke Camee (een gegraveerde edelsteen); zie de foto hieronder:

Wel en wee van de familie van Constantijn

• Opeens is de kerk heel duidelijk aanwezig in Rome.
• Constantijn begon zich ook te bemoeien met de ruzies van de christenen onderling. Het ging er toen ook al heel hard aan toe in de concilies.
• De machtshonger van Constantijn kende geen grenzen. Constantijn versloeg in 324 keizer Licinius en werd zo alleenheerser over het hele Romeinse rijk. 
• Helena (de moeder van Constantijn) en Fausta (zijn vrouw) kregen de eretitel van keizerin: Augusta.
• Het leek een succesverhaal.
• Hij vaardigde allerlei regels uit naar de christelijke leer; ook om de moraliteit van die tijd te verstevigen.  
• Als Constantijn naar Rome terug gaat, ontmoet hij zijn zoon Crispus, die hem vanuit Triër tegemoet is gekomen.
• Crispus wordt echter door zijn vader veroordeeld tot het drinken van de gifbeker, en komt daardoor om het leven.
• Fausta wordt door Constantijn opgesloten in het badgebouw, en in een kokend heet bad om het leven gebracht.
• Constantijns moeder Helena verlaat Rome en gaat op pelgrimage naar het Heilige Land.
• Wat er nu eigenlijk echt is gebeurd omtrent de veroordeling en de dood van Crispus en Fautus, en waarom dat gebeurde, bleef tot op heden onduidelijk.
• Crispus was Constantijns troonopvolger. Heeft Fausta Crispus bij Constantijn bijvoorbeeld in diskrediet gebracht? Was Crispus inderdaad de minnaar en/of verkrachter van Fausta. Hoe dan ook, de troonopvolger Crispus werd door zijn vader Constantijn veroordeeld en gedood.
• Helena heeft Constantijn daarna wellicht (?) gezegd dat Constantijn in de val van Fausta is getrapt, en daarvan overtuigd zou het kunnen zijn dat Constantijn daarom Fausta heeft vermoord. Maar we weten niet wat er echt is gebeurd. Maar het was natuurlijk wel een heel groot drama in die tijd.
• Helena gaat tijdens haar pelgrimage in het Heilige Land naar de plekken waar Jezus werd beschreven, en daar liet zij in een periode van vier jaar kerken verrijzen. Bijvoorbeeld de Geboortekerk, en de Heilige Grafkerk. 
• Helena vindt in het Heilige Land relieken en verspreidt die over de kerken in Rome. 
• Constantijn zijn moeder Helena is begraven in Rome, en zij werd later heilig verklaard. 

De droom van een beter Rome

• Constantijn gaat naar het oosten, naar Byzantium, en sticht daar een nieuwe stad (een 'beter Rome') aan de Bosporus, namelijk Constantinopel; het tegenwoordige Istanboel.
• Hij wil zijn keizerrijk uitbreiden naar het oosten, en hij wilde zich laten dopen in de Jordaan, maar onderweg daar naar toe, wordt hij ziek. Hij laat zich onderweg dan nog wel dopen, waarna hij sterft.
• Dan komt er een nieuwe dynastie, in een tijdperk van enorme onrust, vol van dood en verderf, sowieso heel anders dan dat Constantijn had gewild.
• Spreker Ruurd Halbertsma laat aan ons de vraag in het midden of Constantijn nu al dan niet een revolutionair keizer was. Desalniettemin noemt Halbertsma hem in de afsluitende vragenronde wel revolutionair.

Eén van de vragen die na de lezing aan Ruurd Halbertsma wordt gesteld, gaat over het vraagstuk of de Camee van Constantijn - die momenteel in eigendom en bezit is van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.- als roofkunst kan worden beschouwd. Halbertsma ontkent dat, want deze camee was aanvankelijk in het bezit van Peter Paul Rubens. Maar hoe hij eraan kwam, is overigens (nog) niet bekend. Desalniettemin ligt het volgens Ruurd Halbertsma niet voor de hand dat deze camee ooit zal worden opgeëist door Italië. 

De verandering van het klimaat en de gevolgen daarvan

Donderdag 11 mei 2023
 

Gerrit Hiemstra als spreker in Tresoar te Leeuwarden

Weer en klimaat

De Friese Gerrit Hiemstra (1961) is meteoroloog, en sinds 1998 weerpresentator bij het NOS Journaal.
Hij volgde de studie Meteorologie aan de Wageningen University & Research.
Daarna begon hij in 1986 als meteoroloog bij Meteo Consult.
In 2015 is Hiemstra samen met een compagnon het adviesbureau Weather Impact begonnen.
In 2022 kreeg hij de Machiavelliprijs 2021, omdat hij de klimaatverandering en de gevolgen daarvan duidelijk maakt voor een groot publiek.
Vanmiddag verzorgt Gerrit Hiemstra over dat thema van de klimaatverandering en de gevolgen ervan een lunchlezing in Tresoar te Leeuwarden.

De klimaatuitdaging voor Fryslân
De in Friesland wonende Gerrit Hiemstra houdt zijn lezing in het Fries. We zijn immers in Fryslân. Bovendien is hij ook commissaris van Omrop Fryslân, en dat geef toch ook wel een enigszins verplichtende aanleiding om hier in ons midden in Tresoar vandaag Fries te spreken.
Hiemstra inventariseert eerst eens even of er mensen in de zaal zitten die hun leven (hun doen en laten) al hebben aangepast aan de huidige problematiek rondom ons klimaat, met daarbij dan de ietwat prikkelende vervolgvraag aan die ervaringsdeskundigen of men dat alleen voor het klimaat heeft gedaan, of misschien toch ook wel voor je eigen ….?
Hij verwijst vervolgens naar zijn adviesbureau, waarmee men ook in ontwikkelingslanden adviseert op weer- en klimaatgerelateerde zaken.
Zijn lunchlezing gaat vandaag vooral over onze wereldwijde klimaatuitdaging; en dan hier en nu specifiek voor Fryslân, om het maar zo concreet mogelijk voor ons te maken.

• Vooral vanaf 1960 is de temperatuur wereldwijd aanmerkelijk gestegen, vooral voor wat betreft de oppervlakten boven land, en dan ook nog heel sterk boven de Noordpool.
• Voor de toekomst is een grens aan de wereldwijde temperatuurstijging afgesproken van ten hoogste 1,5 graad, maar zoals het er nu op lijkt, gaan we die grens te snel - tussen 2023-2035 - al bereiken, dus veel te snel; zo wordt momenteel ingeschat. Als we op de afzienbare termijn al meer dan de twee graden stijging krijgen, dan gaan we daardoor wereldwijd hele grote problemen krijgen.
• De oorzaak van de huidige klimaatproblemen ligt in ons eigen gedrag, en dat illustreert Hiemstra aan de hand van de hevige intensiteit van vliegverkeer en scheepvaartverkeer wereldwijd. Zie op de foto alle rode lijnen van het vliegverkeer en alle blauwe lijnen van het transport over water. Ons wereldwijde autogebruik versterkt dat nog eens. 

• De verbranding van fossiele brandstoffen is één van de grootste oorzaken van ons klimaatprobleem, en dat is wat wij als mensen zelf creëren. 
• CO2 breekt heel langzaam af in de atmosfeer, dus eenmaal vervuild, zijn de gevolgen langdurig.
• Overstromingen zoals ook in de afgelopen jaren in Nederland (denk maar aan Valkenburg in de zomer van 2021) zijn het gevolg van wat wij zelf creëren, immers een heel logisch gevolg van onze vervuiling van de atmosfeer.
• De zon is de enige energiebron van onze aarde. In ons zonnestelsel vangen wij van al die zonne-energie iets op. De zon verwarmt ons aardoppervlak. Dat zorgt vervolgens voor opgaande warmtestraling naar de atmosfeer, en de atmosfeer warmt daardoor op. Zo wordt de atmosfeer dus steeds warmer.
• De extreme koude periodes in onze winters zijn al heel lang geleden voor het laatst geweest, en als het zo maar doorgaat, kan het betekenen dat er nooit weer een Elfstedenschaatstocht zal kunnen komen. Dat is natuurlijk wel een gevoelig punt voor de Friezen.

Klimaatverandering

• Ons klimaat verandert sterk en ook snel. Wij mensen zijn daarvan de oorzaak.
• De stijgende lijn van onze klimaatverandering blijft maar doorgaan, dus koude periodes verminderen, de ijskappen smelten, gletsjers smelten, de periodes van heftige neerslag en grote droogte nemen toe en duren langer. Kortom, we krijgen vaker extreem weer, en óók extremer weer.
• Een nieuwe ijstijd ligt nu al niet meer in het verschiet, door ons eigen handelen op onze steeds verder opwarmende aarde.
• De enige oplossing is het wereldwijd stoppen met het gebruik van alle fossiele brandstoffen.
• We spreken minder dan vroeger over het zogenoemde broeikaseffect, maar benoemen het in onze huidige tijd en urgente situatie veel meer als klimaatverandering.
• In het buitenland wordt door de pers inmiddels al gesproken over klimaatcrisis in plaats van klimaatverandering, en wellicht zal die trend ook in Nederland op termijn worden overgenomen, om de urgentie van de problematiek te onderstrepen.

Toekomst

• Stikstof speelt in dit verhaal van de globale klimaatverandering maar een beperkte rol. Daartoe moet je meer naar de CO2-problematiek kijken.
• Minder intensieve landbouw/veehouderij heeft wel een gunstig effect op de CO2-emissie. Daar is wel een link met klimaatverandering, weliswaar niet heel direct.
• Er is al wel een behoorlijke daling van allerhande broeikasgassen zichtbaar; naast alle dipjes van de Eerste en Tweede Wereldoorlog, de Oliecrisis van 1973, van de economische crisis van begin tachtiger jaren, en ook een klein beetje door de Coronacrisis.
• We moeten naar een broeikas-emissiereductie van 50-60% in 2030 en in 2050 moeten we zitten op de nulnorm. Dat is de norm die we als Nederlanders aan ons zelf hebben opgelegd. Daar moeten we wel zelf iets voor doen en laten.
• Inschatting is dat de benzinestations zullen worden gesloopt in de komende jaren, en dat daar laadpalen voor in de plaats komen.
• We moeten op zoek naar allerlei initiatieven, bijvoorbeeld naar meer windparken en meer zonneweides, ook met waterstofelectrolysefabrieken, en wellicht ook een kerncentrale, bijvoorbeeld aan het Burgumer Mar(?).
• We hebben niet meer de luxe dat we een keuze kunnen maken tussen schone energiebronnen, we zullen ze namelijk allemaal echt moeten inzetten, en zo ook wellicht kernenergie.
• Optimisten zeggen dat technische oplossingen alles wel zullen oplossen, maar we zullen toch echt zo snel mogelijk naar een andere maatschappij toe moeten, waarin CO2-reductie leidend zal zijn.
• Ook biobased bouwen gaat ons helpen, waarbij materialen zoals hout, kalkhennep, lisdodde en stro als bouwmaterialen gebruikt zullen worden.
• Iedereen zal mee moeten (kunnen) doen, óók de mensen die het minder goed kunnen betalen.
• Er zijn momenteel al wel initiatieven om broeikasgas uit de lucht te halen om het elders op te slaan, maar dat vraagt nog heel veel energie. Toch wordt daar wel vervolgonderzoek naar gedaan, als een mogelijk deel van de oplossing.
• Het is effectiever om elektriciteit op te slaan, dan om het aan te wenden bij de productie van waterstof, ongeacht het feit dat je waterstof nu al gemakkelijker kunt opslaan. Waterstof zul je vooral in de industrie toegepast zien worden, en veel minder bij mensen thuis.

Fryslân

• Er is momenteel al wel een klimaat-toekomstvisie voor Fryslân, maar die loopt maar tot 2027/2028.
• Hoe halen wij hier in Fryslân de klimaatdoelen? En hoe ziet Fryslân er dan uit? Met veel meer zonnepanelen?, (alleen maar) electrische auto’s?, veel meer grote en kleine windmolens?, en wellicht openbaar vervoer met electrische trams?
• In Fryslân zien we nu al een toename van gebruik van hernieuwbare energie, die duurzaam wordt opgewekt. Maar de kloof tussen die duurzame en de traditionele energieopwekking is nog heel erg groot. Wij zitten hier in Fryslân nu nog maar op 19% duurzame energie en daar tegenover 71% fossiele energie.
• Nu blijkt na de inval van Rusland in Oekraïne dat we tot op heden al met 20% minder gas toe kunnen, veroorzaakt door de inmiddels gebleken energiearmoede.
• Misschien moeten er in Fryslân wel veel meer windmolens en zonnepanelen komen.
• Wij zouden als inwoners van Fryslân tenminste 25% energie moeten besparen, en er zouden ongeveer 310 grote windmolens en 14,5 miljoen zonnepanelen bij moeten in Fryslân, om de huidige energiedoelen te behalen.
• De vraag aan ons allen is dan ook: willen we voortrekkers zijn, of achter(uit)trekkers zijn?
• Wat willen we eigenlijk: willen we ontkennen?, vertragen?, meedoen?, mogelijk maken?, en voorop lopen?.
• Niets doen heeft ook gevolgen, want dan gaat de (be)dreigende klimaatverandering in rap tempo door.
• Het Blue Energy-project op de Afsluitdijk zou moeten worden opgeschaald om van belang te zijn, maar zover is het nu nog niet. Er zijn over het algemeen nog geen gemakkelijke oplossingen; zo ook hier.

Wat kunnen we zelf doen?

We kunnen en moeten wel degelijk zelf iets bijdragen aan de klimaatproblematiek, bijvoorbeeld op het gebied van:

• 1. Vervoer (werk aan verdergaande electrificatie, ga meer op de fiets en in het openbaar vervoer, gebruik geen fossiele brandstoffen, ga electrisch autorijden, en ga niet vliegen);
• 2. Woning en woninginrichting, inclusief kleding en vrije tijd (koop minder spullen, ga je spullen hergebruiken en gebruik het langer; ga biobased bouwen);
• 3. Energiegebruik (ga van het gas af);
• 4. Voeding (ga veganistisch eten, eet minder zuivel en eet minder/geen vlees).

Al die vier onderdelen zorgen voor ongeveer een kwart van de tegenwoordige vervuiling, en als we daar aan werken, zorgt dat dus ook per categorie voor dat deel van het oplossen van de klimaatproblemen.
We moeten accepteren dat we anders moeten gaan leven; we hebben géén andere keuzemogelijkheden.

Mei elkoar!
Gerrit Hiemstra geeft nog een Fries praktijkvoorbeeld. Momenteel draait er een energieproject in Balk: alle huizen van het gas af, en het aanliggende water(meer)oppervlak gebruiken voor je energievoorziening. Als je zo samen je schouders er onder zet, kom je samen een heel eind.

• Zorg ervoor dat klimaatverandering leidend wordt voor je doen en laten;
• Stop met het gebruiken van fossiele brandstoffen;
• Zet in op meer windturbines en zonne-energie;
• Stimuleer lokale initiatieven.

Laat de jongere generatie (mee)beslissen. Zij zullen geconfronteerd worden met de veranderingen in klimaat & weer, en zij moeten samen met de ouderen oplossingen zoeken en vinden voor al die huidige energieproblemen.

Gerrit Hiemstra: “Dus minsken: “Oan’e slach!””

Taakgroepvergadering voor Westerwert & Nijkleaster in Jorwert

Woensdag 10 mei 2023
 

In de kloosterkerk van Westerwert & Nijkleaster

Groei en bloei van samenwerking
Om de goede samenwerking tussen de Protestantse Gemeente Westerwert en Stifting Nijkleaster verder te laten groeien en bloeien, hebben we als beide partijen samen met provinciale en landelijke gremia van de Protestantse Kerk in Nederland een Taakgroep in het leven geroepen, die gedurende de afgelopen maanden al enkele malen bijeen is geweest om de doorgroei van onze samenwerking zo goed mogelijk te regisseren voor en met de kerkenraad en het stichtingsbestuur.

Vanmiddag komen we als Taakgroep wederom bijeen, in de Voorkerk van de Sint-Radboudkerk van Jorwert, de kloosterkerk van Nijkleaster.

Taakgroepvergadering in Jorwert

We blikken vanmiddag eerst terug op de resultaten van onze vorige vergaderingen.

Daarna passeren enkele afgeronde en nog lopende deelprocessen de revue, zoals die van de Plaatselijke Regeling Nijkleaster-Westerwert, de Beleidsnotitie, de Samenwerkingsovereenkomst, de correspondentie met de provinciale gremia van de Protestantse Kerk in Nederland, het Kloosterreglement en het Huishoudelijk Reglement.

Daarnaast komen nog onderwerpen aan de orde zoals bijvoorbeeld: de voorbereiding voor het komende Pinksterfeest, interne en externe communicatie, het geldende tijdpad, en de inschatting dat we vóór de zomervakantie wellicht nog maar één Taakgroepvergadering (in juni 2023) nodig hebben om alle indertijd beoogde doelen van onze Taakgroep te realiseren.

Ervaren pelgrims via het Jabikspaad op doortocht door Feinsum

Zondagmiddag 7 mei 2023
 

Pelgrims Meta & Gert op doortocht langs Refugio Ultreia Feinsum

Twee ervaren pelgrims op doortocht
Vanmiddag worden we in onze Refugio Ultreia Feinsum blij verrast met het passeren van twee behoorlijk ervaren pelgrims, die dezer dagen het Friese Jabikspaad bewandelen.

Het zijn de pelgrims Meta & Gert, afkomstig uit het Westland. 

Ze hebben eerder al de hele pelgrimstocht volbracht, vanaf hun eigen voordeur in De Lier tot aan de kathedraal in het Spaanse bedevaartsoord Santiago de Compostela.

En nu pelgrimeren ze op het Jabikspaad, en daartoe hebben ze de oostelijke routevariant gekozen, die vanuit Sint-Jacobiparochie onder andere langs Feinsum, Stiens en Leeuwarden loopt, waarna de route vanuit Jirnsum - aldaar samengegaan met de westelijke routevariant - verder gaat naar het Overijsselse Hasselt.

Ze hebben gisteren alvast het traject van Sint-Jacobiparochie naar Zwarte Haan gelopen, en vanmorgen zijn ze vertrokken uit Zwarte Haan.

Ze overnachten in hun camper, en maken logistiek ook gebruik van de fiets voor hun heen- of weer-verkeer.

Ontmoeting in Refugio Ultreia Feinsum

We nodigen hen binnen uit voor een kop koffie, en ze krijgen natuurlijk ook ons refugiostempel mee. 

Na een boeiende en ook gezellige ontmoeting met veel mooie pelgrimsverhalen maken ze zich weer klaar voor het vervolg, en nadat we afscheid hebben genomen, vervolgen ze hun dag-etappe vanuit Feinsum richting Stiens en dan naar Britsum.

Rond het avonduur zien we ze nog een keer op hun fietsen terugrijden in tegengestelde richting. Ze hebben hun doel voor vandaag dus bereikt, en zijn weer op weg naar hun camper voor de volgende overnachting, en ... dan morgen weer verder.

Dominee Jak Verwaal van Stiens 40 jaar predikant

Zondag 7 mei 2023
 

Dominee Jak Verwaal in de Sint-Vituskerk van Stiens

Felicitaties na de dienst
Bij aanvang van de kerkdienst vanmorgen in de Sint-Vituskerk van de Protestantse Gemeente te Stiens vraagt de ouderlinge van dienst aan de gemeenteleden om aan het eind van deze ochtenddienst na het uitspreken van de zegen door de voorganger weer even te gaan zitten, omdat er dan nog een mededeling van de kerkenraad zal volgen.

De ochtendviering van vandaag vangt dan aan, en na de kerkdienst, na de zegen, gaan we allen weer zitten.

De voorzitter van de kerkenraad Ernst Jonker komt naar voren, en vertelt tot verrassing van velen dat we vandaag ook het heuglijke feit vieren dat onze gemeentepredikant dominee Jak Verwaal nu veertig jaar predikant is. Daarbij volgt een toespraak, waarin ook zijn goede kwaliteiten die onze kerkelijke gemeente den deel vallen, worden geroemd.

Met een uitgebreide toelichting op het kleurrijke boeket bloemen en ook een toelichting bij een kadopakket van twee bijzondere flessen wijn worden daarna de genoemde kado's door de kerkenraadsvoorzitter namens onze kerkelijke gemeente als jubileumkado aangeboden aan dominee Jak Verwaal.

Die beantwoordt de aanbieding van deze feestelijke kado's met woorden van persoonlijke reflectie en dank.

Bij het uitgaan van de kerk worden alle kerkgangers in de gelegenheid gesteld om onze herder en leraar van harte te feliciteren met het vreugdevolle jubileum van diens veertigjarig predikantschap.

De vlaamse gaai van Feinsum

Zaterdag 6 mei 2023
 

De vlaamse gaai gezien in Feinsum

De aanhouder wint

Al enkele dagen geleden heb ik hem gespot: de vlaamse gaai van Feinsum. 
De vlaamse gaai is in Nederland een beschermde vogel, maar gelukkig zien we hem in ons land wel regelmatig. Ze leven vooral in de bossen, waar wij ze wel regelmatig zien tijdens onze dagwandelingen door bospercelen. Maar ze worden ook wel gezien in woonwijken, als daar tenminste veel bomen en struiken staan.

Rondom onze woning staan her en der groepen bomen, en waarschijnlijk is dat net genoeg voor de vlaamse gaai om te verpozen.

Omdat deze vlaamse gaai nogal 'van de hak op de tak' is, viel het niet mee om hem vanuit mijn werkkamer eens goed in beeld te krijgen voor de camera.

Maar - de aanhouder wint - nu is het dan toch gelukt in een split second, en daar is ie dan, de vlaamse gaai van Feinsum.

Rondje Gieterveen op het Hondsrugpad

Donderdagmiddag 4 mei 2023

Op een veldpad in De Maden

Hondsrugroute
In het jaar 2021 publiceerde wandel-journalist Fokko Bosker weer een nieuwe wandelgids, met als titel 'Hondsrugpad', en met als subtitel: 'Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur'.
Dit Hondsrugpad loopt vanuit Groningen via Emmen naar het Duitse Meppen, en het volgt daarbij onder andere middeleeuwse karrensporen, prehistorische veenpaden en het passeert de indrukwekkende hunebedden op deze heuvelrug. De route voert onder meer door uitgestrekte bossen, over heidevelden, zandverstuivingen en akkers. 
Wandelend op dit langeafstandspad ervaar je een rijke variatie aan landschapstypen, middeleeuwse dorpen en natuurgebieden.
Na een inleidend hoofdstuk van Fokko Bosker, gidst hij de lezer van zijn wandelgids etappe voor etappe door het landschap, en belicht Bosker de aardkundige geschiedenis, en verbindt Fokko die met de rijke cultuurhistorie en natuurbeleving.

Wandelen door de prehistorie, esdorpen en grenzeloze natuur
De routegids biedt een doorgaande wandelroute aan in negen etappes (van 10,3-31,9 kilometer per etappe); van Groningen - grensoverschrijdend - naar Meppen in Duitsland.
Aan weerszijden van die route biedt de gids ook zeven gevarieerde rondwandelingen (van 3,8-25,5 kilometer per wandelronde), waarvan bijvoorbeeld de eerste een stadswandeling is en de laatste een wandeling door een natuurgebied.
Daarnaast zijn er dan nog twee afzonderlijke verbindingsroutes, namelijk die van Assen naar Anloo in twee trajecten van totaal 29 kilometer, en die van Coevorden naar Emmen ook in twee trajecten, van totaal 53,8 kilometer.
Alle etappes, rondwandelingen en verbindingsroutes (trajecten) door contrastrijke natuur en cultuurhistorie hebben samen een totale lengte van 341,6 kilometer.

Wandeldag 7 – Eerst van Borger naar Exloo
Vandaag zijn Durkje en ik van start gegaan met onze zevende wandeldag op het Hondsrugpad.
We wandelden vanmorgen eerst al van Borger naar Exloo.
Deze dagtocht bestaat om te beginnen uit: 

• de Etappe 6 'Van Borger naar Exloo' (13,3 kilometer),
• met dan nu vanmiddag nog de Rondwandeling 5 ‘Rondje Gieterveen’ (9,8 kilometer).

De totale afstand van deze wandeldag is 23,1 kilometer.
Vanuit Exloo zijn we met de auto via Borger – waar onze fietsen stonden - naar Gieterveen gereden, waar we eerst onze lunchpauze houden tegenover Het Kleine Kerkje van Gieterveen. Daarna beginnen we met onze middag-rondwandeling.

Langs De Beek
Om 13:25 uur staan we in Gieterveen klaar bij Het Kleine Kerkje om te beginnen aan deze rondwandeling.
We starten op de Herenweg Noord, en lopen over deze weg Gieterveen uit.
Dan gaat het verder in noordelijke richting naar De Beek, het gekanaliseerde riviertje dat verderop uitmondt in de rivier de Hunze. We volgen de loop van de meanderende beek. Aan de overzijde van de beek staat een kudde koeien ons nieuwsgierig gade te slaan.
We lopen door de zeer natte, sompige graslanden van De Maden. Hier en daar staan stukken land onder water, waar de beek buiten de oever is getreden.
Op zo’n tweehonderd meter verderop in de polder zien we een grote groep hazen druk heen en weer rennen.
Ze houden ons goed in de gaten. Soms staan ze even stil om ons te observeren, en dan rennen ze van rechts naar links, en direct daarna van links naar rechts, maar wel zo dat ze zich steeds verder van ons verwijderen. 

Bij een andere waterplas staan twee ganzen op de uitkijk.
Dergelijke waterplassen in het natte grasland zijn plekken bij uitstek voor een verscheidenheid aan planten en dieren.
Langs de oevers van deze waterplassen lopend, hoor je af en toe een kikker in het water verdwijnen.

Langs De Hunze
Door de natte polder steken we in de ruige weilanden over van De Beek naar de Hunze, die hier ook wel de Oostermoersche Vaart wordt genoemd. We volgen de oostelijke oever van de Hunze.
In de polder kun je zien waar de oude meanders liggen van de Hunze. Hier en daar zijn ze afgesloten van de Hunze, en zijn het nu grote of kleine waterplassen langs de Hunze.
Langs de meanderende Hunze lopen we in zuidelijke richting over een veldpad naar de Herenweg Zuid.
Die volgen we trouwens maar een klein eindje, want al vrij snel gaan we De Lenten op; een fietspad dat de Hunze op twee plekken kruist. Via de eerste brug met een stuw steken we een gekanaliseerde doorsteek van de Hunze door.
Direct daarna gaan we over de tweede brug, waarmee we de naastgelegen meander oversteken.
Ten zuiden van de brug kun je aan de sterke stroming in de rivier zien dat hier toch nog van een behoorlijk verval sprake is.
We lopen nu door de Oude Landen, het beekdal van de Hunze. Links van ons ligt ook weer zo’n grote waterplas in de laaggelegen polder. Verschillende watervogels zwemmen en foerageren daar. 

Verderop leunt een koe tegen een rechtopstaande biels in het veld.

Door de Hooimaden
Ter hoogte van een bomengroep bij Bonnerklap steken we de Hunzeweg over. Dan gaat het verder over de hoge polderdijk, die het beekdal links afsluit van de polder rechts van ons. Bij een hoge waterstand van de Hunze kan het water het beekdal overstromen, en zal de polderdijk verdere overstroming naar de er achter liggende polders voorkomen.
Zo lopen we verder door de Hooimaden, totdat we bij de Veenhoverdijk het westelijke deel van het beekdal verlaten. Een informatiebord van Het Drentse Landschap vermeldt dat het Hunzedal hier het Torenveen wordt genoemd.
Nogmaals steken we de Hunze over, naar de oostoever, eerst met een brug over de meander, en daarna over het gekanaliseerde deel van die meander.

Terug naar Gieterveen
En nu lopen we terug, in noordelijke richting, door het beekdal van de Hunze, over de oostoever tussen de Hunze links en de Torenveense weg rechts van ons. Heel even lopen we dicht langs de stromende Hunze.
Waar de Bonnerdijk en de Hunzeweg de Hunze kruisen, gaan we de Hunzeweg op, om iets oostelijker over enkele veldpaden in noordelijke richting naar de Herenweg Zuid te lopen.
Even later lopen we op de kruising van de Herenweg Zuid en het Boerenveen het dorp Gieterveen weer binnen.
Nog een korte pauze op de dam in De Beek, die hier door Gieterveen stroomt, en dan lopen we langs Het Kleine Kerkje terug naar onze hier geparkeerde auto. We hebben de fietsen eerder vanmiddag al uit Borger gehaald, dus die staan hier al op het fietsenrek aan de auto, en daarom kunnen we nu direct vanuit Gieterveen naar huis rijden.

Korte terugblik op deze vijfdaagse op het Hondsrugpad
Hiermee sluiten we in deze meivakantieweek deze wandelvijfdaagse op het Hondsrugpad af. In de afgelopen vijf dagen hebben we aaneengesloten de volgende trajecten gewandeld:

• De etappes 3 tot en met 6, van Glimmen naar Exloo, over een totale afstand van 64,9 kilometer;
• De verbindingsroute 1, bestaande uit de trajecten 1 en 2, van Assen naar Anloo, over een totale afstand van 29 kilometer;
• De rondwandelingen 3 tot en met 5, bij Zuidlaren, het Annermoeras en Gieterveen, over een totale afstand van 31,4 kilometer.

• In vijf dagen hebben we derhalve 125,3 kilometer gelopen. Gemiddeld dus zo’n 25 kilometer per wandeldag.
• Om dat logistiek met één auto en op de fiets heen en weer rijdend mogelijk te maken, hebben we in de afgelopen vijf dagen 50 kilometer gefietst, dus gemiddeld 10 kilometer per dag.
• Totaal betekende dat dus gemiddeld elke dag 10 kilometer fietsen en 25 kilometer lopen.

Vijf prachtige wandeldagen op het Hondsrugpad, met heel mooi voorjaarsweer.