Reis van Betekenis

Vrijdagavond 31 januari 2020

Presentatie van Huberta Wiertsema in de Refter van de Grote of  Jacobijnerkerk

L'Esprit du Chemin
Het regiocomité van de provincie Fryslân van ons Nederlands Genootschap van Sint Jacob organiseert vanavond een ledenbijeenkomst in de Refter van de Grote of Jacobijnerkerk van Leeuwarden. Tachtig aanmeldingen kwamen binnen op deze uitnodiging, maar om het interactieve karakter van deze ledenavond nog goed invulling te kunnen geven, was er plaats voor de eerste vijftig aanmelders.
Deze informatieve en interactieve avond van ontmoeting en bezinning wordt ingevuld door het echtpaar Arno Cuppen & Huberta Wiertsema, die op een afstand van zo'n 25 kilometer van de Franse pelgrimsstad Vézelay een eigen refugio voor pelgrims exploiteren, die de naam 'L'Esprit du Chemin' draagt. In het jaar 2014 hebben wij Huberta leren kennen, toen Durkje en ik in hun vorige pelgrimsherberg (ook) 'L'Esprit du Chemin' overnachtten in de nacht voordat wij onze pelgrimage langs de voet van de Pyreneeën zouden aanvangen richting San Sebastián in Spanje. Dat was op de dag nadat Arno & Huberta hun voormalige refugio hadden overgedragen aan de nieuwe eigenaar. Het was de eerste dag waarop de nieuwe eigenaar deze beroemde refugio ging exploiteren, een bijzondere dag voor de oude en nieuwe eigenaren dus.

Camino werd relevant voor het leven
Huberta & Arno ontvingen - samen met hun vrijwillige mede-hospitaleerders - in de afgelopen zeventien seizoenen in hun vorige en huidige herberg meer dan 32.000 pelgrims van allerlei allooi en uit alle delen van de wereld, en soms wel met gasten van alle vijf continenten in huis op één dag.
Je zou je kunnen afvragen: "Hoe houden zij dat vol? Denken ze wel eens aan stoppen? Is het niet saai, elke keer weer diezelfde verhalen?" Nee, het is niet saai. Het pelgrimeren boeit hen nog steeds.
Dit refugio-echtpaar vindt het fascinerend dat in deze chaotische tijd steeds meer mensen op pelgrimspad gaan. Je kunt je daarbij afvragen: "Waarom? Wat zoeken ze? Wat vinden ze? Wat vinden Arno en Huberta daarin?"
Arno liep zijn camino in 1999 en Huberta het jaar erop. Dat was nog een tijd waarin velen niet wisten waar dat (de camino) voor stond. De jaren daarna nam het een enorme vlucht: gidsen, reisverslagen, websites, nieuwe routes, markeringen, reclamefolders, GPS-track's, films, herbergen, bagagediensten, begeleide reizen, fundraising, therapieën, vasten… Je kunt het zo gek niet verzinnen of het bestaat inmiddels ook op de Camino; en keurig voorzien van een schelp en een prijskaartje. En toch, ondanks alle commercie, is de Camino voor veel pelgrims nog steeds een bijzondere reis. Ook - of vooral - omdat zij dat er zélf van maken.

Over het geheim en de betekenis
Wat is het 'geheim’ van Arno & Huberta? Wat hebben al die bijzondere camino-verhalen met elkaar gemeen? Hoe kunnen pelgrims elkaar inspireren?
Naast het schoonmaken, boodschappen doen, pelgrims ontvangen, koken, maaltijden serveren, opnieuw schoonmaken, et cetera, hebben zulke vragen hen altijd bezig gehouden. Ook bij de inrichting van hun herberg L'Esprit du Chemin, bij de manier waarop zij gasten ontvangen, waarop ze verbindingen leggen tussen pelgrims. Dat inspireerde Huberta & Arno tot het nadenken en schrijven over de 'Reis van Betekenis'. Die meerwaarde beleven èn samen delen, dat willen ze bij en met ons deze avond graag doen. Ze willen vanavond graag met ons komen tot uitwisseling en ontmoeting.
Ze presenteren in dit avondprogramma elke keer een deel van hun verhaal, waarna ze vragen vanuit de zaal beantwoorden en desgewenst met ons in gesprek gaan. Die interactie vinden ze het meest wezenlijke van deze avond. Het is derhalve belangrijk dat we daarvoor vanavond de tijd nemen.

Naam en symbool
Tijdens haar inleiding vertelt Huberta Wiertsema dat zij in 2002 samen met Arno de naam van hun refugio heeft bedacht, en dat zij met hun eerste pelgrimsherberg van start gingen in Saint-Jean-Pied-de-Port. Vanaf dat moment hebben ze zich niet alleen gericht op het runnen van de herberg, maar ook met wat het pelgrimeren met jou als pelgrim doet.
Na deze inleiding gaan we voor enkele minuten in zes subgroepen uiteen, om aan de hand van een meegenomen symbool elkaar iets te vertellen over wat voor jou symbool staat voor je pelgrimage. Daarin vertel ik het verhaal over mijn pelgrimshoed.

Over de Reis van Betekenis

Arno Cuppen van L'Esprit du Chemin

Het thema dat ons vanavond bezig houdt gaat verder dan alleen maar de praktische zaken van een pelgrimsreis. We richten ons in dit avondprogramma vooral op onze innerlijke reis. Arno en Huberta geven aan dat zij zich bij hun eigen innerlijke reis vooral geïnspireerd voelen door de persoonlijke verhalen - en soms ook heldenverhalen - van al die duizenden pelgrims die in de afgelopen jaren bij hen in hun herberg hebben verbleven en overnacht.
Bij pelgrimeren gaat het niet om - wat voor toeristen vaak geldt - dat je bent geweest op een plek die op je bucket list stond, maar wel dat je jezelf bent, en er ook bent voor de ander, of nog veel liever of belangrijker: dat je als pelgrim-mens probeert van betekenis te zijn voor de ander.
Met elkaar gaan we vanavond in zeven etappes denkbeeldig op die reis van betekenis, aan de hand van een model dat Huberta & Arno daarbij als kapstok hanteren.

Etappe 1 - De Oproep
In deze fase gaat het erom dat je wakker wordt, en dat je wordt uitgedaagd of dat je jezelf uitdaagt om op pad te gaan. De grootste stap voor jou is dan dat je je droom tot daad waarmaakt. Het is de fase waarin je anderen vertelt dat je de pelgrimstocht gaat beginnen, en als dat hoge woord eruit is, wordt je plan in uitvoering genomen. Je kiest je bestemming en je route en gaat over tot alle andere benodigde voorbereidingen. Je denkt na over wat je meeneemt en vooral ook over wat je thuis achter laat.

Etappe 2 - Het Vertrek
In deze fase ga je je uitdaging echt aan, want je gaat werkelijk op pelgrimsreis. Dit is de eerste drempel die je over gaat, ofwel je eerste stap.
In deze fase ben je bezig met wie je bent en wat je doet, ben je bezig met je afscheid, en komen de twijfels. Je ontdekt al snel dat de weg zich wel voor je ontvouwt en dat het allemaal wel goed komt, ook als je het bekende achter je laat. Het mooie is dat je als pelgrim onderweg kunt oefenen met je ideale leven, met wat en hoe je vooral niet wilt zijn, en ook met hoe en wie je vooral wel wilt zijn. Als je in je leven thuis bijvoorbeeld moeite hebt met het leggen van nieuwe contacten, kun je onderweg als pelgrim op het pelgrimspad elke dag gaan oefenen in het leggen van nieuwe contacten.
Je laat je oude zekerheden los en gaat opnieuw leren leven met alle onzekerheden van onderweg. Vertrouw er maar op dat je sprong in het duister leidt tot groei van iets nieuws.

Etappe 3 - De Reis
Eenmaal onderweg ontdek je dat je werkelijk wordt getest, dat je je grenzen gaat verleggen, je eigen grenzen en (voor- & ver)oordelen. Je laat je zekerheden los, en gaat als een vreemdeling door de wereld van anderen, die gisteren nog vreemden voor jou waren. Al vrij snel ervaar je dat het heel verleidelijk is om als pelgrim de andere pelgrim(s) te veroordelen. Maar waarom zou je dat doen? En is dat wel terecht? Het zou zo maar eens kunnen gebeuren dat je onderweg leert om die oude houding los te laten.
Ga onderweg vooral het avontuur aan. Dat zal af en toe best wel eens tegenvallen, maar weet alvast dat dat er gewoon bij hoort. Beweeg onderweg maar gewoon mee met wat daar is in tijd en ruimte.

Etappe 4 - De Pelgrim
Als pelgrim leer je te ervaren dat je ook steun vindt bij jezelf. Je gaat je daardoor sterker, krachtiger voelen en bouwt daarmee (zelf)vertrouwen op.
Je leert onderweg je oude routines los te laten, en steeds gemakkelijker om te gaan met nieuwe situaties.
Je komt voor de keus te staan of je wilt vasthouden aan je oude frustraties, of .... kies je ervoor om die voortaan maar gewoon los te laten?
Daarmee - en zo - ga je jezelf verder ontwikkelen en vertrouwen. Pelgrims ontdekken daardoor onderweg hele nieuwe dingen in en van zichzelf. Je leert jezelf beter kennen en leert jezelf te aanvaarden zoals je bent (veranderd).
Denk er goed over na of je direct aan anderen wilt vertellen (bijvoorbeeld via telefoon of via allerlei sociale media naar de achterblijvers van je thuisfront) tot welke persoonlijke veranderingen deze pelgrimstocht bij jou al heeft geleid. Wellicht is het beter dat je je nieuwe gedachten eerst goed laat rijpen, en kies je daarvoor liever je persoonlijke dagboek, dan een al te snelle blog op internet. Er zijn geen regels voor over hoe je dat moet doen tijdens je pelgrimstocht, want .... weet .... het is jouw eigen camino!

Etappe 5 - De Reisgenoten
Ik merk dat ik steun vind bij anderen, bij het Andere en bij De Ander, en daardoor begin ik me sterker te voelen. Dit is de fase van magie/mystiek en ontmoeting.
Je realiseert je dat je als pelgrims onderweg de ene keer elkaars reisgenoot bent, en dat je een andere keer de reddingsboei bent voor elkaar. Je ervaart voortdurend en herhaaldelijk het alleen zijn (bijvoorbeeld het alleen lopen) en ook het samen zijn (bijvoorbeeld het samen eten).
Alle pelgrims ondervinden de wonderen van de camino. Is het de heilige Jacobus die je helpt? Of is het slechts toeval wat je overkomt?
Je realiseert je regelmatig dat alles er al is, of dat alles er wel is, hetgeen je ertoe brengt om er ook eens over na te denken of dat er thuis wellicht ook al wel was; en had je dat misschien nog nooit gezien en/of zo nog nooit ervaren?

"De Eeuwige zal niet vragen

waarom je niet als Abraham was, of Mozes,

maar waarom ik niet meer mijzelf was."

(Chassidische wijsheid)

Etappe 6 - De Aankomst
Deze aankomst kun je letterlijk opvatten (aankomst in Santiago de Compostela), maar ook in figuurlijk/symbolisch opzicht. Het kan zijn dat je een nieuw inzicht hebt verkregen, dat je een besluit hebt genomen en/of dat je van iets de kern hebt bereikt.
Denk erom dat dit vooral jouw eigen aankomst zal moeten zijn: houd zelf de regie over je aankomst.
Maar tegelijk is deze fase ook de tweede drempel die je over gaat, namelijk die van het weer terug gaan naar het voor jou vertrouwde (bijvoorbeeld je familie, je werk, je land).
En ook al heb je na aankomst je diploma op zak, hier je 'Compostela', dan nog is het goed om je te realiseren dat je nu nog maar op de helft bent. Je moet/gaat immers het hele eind nog terug naar (t)huis.

Etappe 7 - De Thuiskomst
Nu komt het erop aan dat je je eigen (nieuwe) inzichten vorm gaat geven in je dagelijkse leven thuis. Voor veel thuisgekomen pelgrims is dit echter de moeilijkste van de zeven etappes. Want ja, welke schat (welke inzichten) heb jij meegenomen van de camino? En hoe deel je die schat(ten) met de thuisblijvers? Kortom, wat betekent het voor jou nu je weer thuis bent, en wat betekent het voor de thuisblijvers nu jij weer bij hen thuis bent? Wat is dan dat nieuwe begin dat volgt op het einde van mijn pelgrimstocht?
Veel thuisblijvers zullen je vast wel eens vragen wat je pelgrimstocht voor jou heeft betekend, maar heb jij als thuisgekomen pelgrim ook wel eens aan die thuisblijvers gevraagd wat jouw pelgrimstocht voor hen heeft betekend?
Tot slot dringt de vraag zich op hoe jij als teruggekeerde pelgrim je 'Reis van Betekenis' laat zijn .. vandaag en morgen en overmorgen en .......