Rondje 17 om de Kerken - van Jorwert & Nijkleaster & Hilaard & Leons - in Noord-Fryslân

Maandagmiddag 10 februari 2025
 

In de 'Kapel fan de âlde Friezen' van Nijkleaster op It Westerhûs

Rondjes om de kerken in noord-Fryslân

Op 31 mei 2024 publiceerde de Stichting Tsjerkepaad in het Friese Pingjum haar wandelgids 'Rondjes om de kerken in noord-Fryslân'. Deze fiets- en wandelgids is geschreven door de bekende wandeljournalist Fokko Bosker.
Stichting Tsjerkepaad ijvert voor een zo ruim mogelijke openstelling van monumentale kerken in Fryslân, en zo'n wandelgids is dan een geschikt instrument om fietsers en wandelaars te laten fietsen en wandelen langs (zo mogelijk opengestelde) Friese kerken.
Deze wandelgids is naast de Kleasterrûntsjes van Stichting Tsjerkepaad deels gebaseerd op de Jabiksrûntsjes die Stichting Jabikspaad Fryslân en Stichting Tsjerkepaad jaren geleden al hebben ontwikkeld. Fokko Bosker heeft in die Kleasterrûntsjes en in die Jabiksrûntsjes de nodige aanpassingen gedaan, en voor deze wandelgids ook een aantal nieuwe wandelrondjes gecreëerd, om daarmee 26 inspirerende wandelroutes te ontwerpen langs kerken in noord-Fryslân, door het omliggende cultuurlandschap.

26 wandelrondjes

Deze 26 rondjes om de kerken liggen verspreid door het hele noorden van Fryslân, en hebben elk een lengte die varieert tussen 5,1 en 18,3 kilometer. De totale lengte van alle 26 rondjes is 337,4 kilometer, waarmee de rondjes een gemiddelde afstand van 13 kilometer hebben. 

Door de grote variatie qua afzonderlijke afstanden, kun je er per wandeldag voor kiezen om bijvoorbeeld 1, 2, 3 of meer rondjes te fietsen of te wandelen. De wandelgids vermeldt welke 12 van de 26 rondjes kunnen worden gefietst.

Het mooie van de wandelgidsen van Fokko Bosker is dat je naast de routebeschrijving en routekaartjes onderweg ook een interessante beschrijving krijgt van het landschap en van de kerken langs de route. Zo verweeft Fokko Bosker cultuurhistorie, erfgoed en landschapsgeschiedenis. 

Deze wandelgids maakt gebruik van de wandelknooppunten van het Friese wandelknooppuntennetwerk, hetgeen het navigeren in het veld vergemakkelijkt.

Elke wandelronde begint met een korte bezinningstekst, die je mee kunt nemen ter overdenking onderweg, zoals:

"Bewaar in alles de geest van de zaligsprekingen:

vreugde, eenvoud en barmhartigheid."

In oneindige weilanden verdwalen en toch thuiskomen

Vanmorgen liepen we al Rondje 16 rondom Leeuwarden, over een afstand van 10,8 kilometer. Vanmiddag lopen we aanvullend het Rondje 17 langs de kerken van Jorwert & Hilaard & Leons over een afstand van 10,6 kilometer. Totaal wandelen we derhalve vandaag 10,8 + 10,6 = 21,4 kilometer.

Dit rondje begint in Jorwert en gaat via Fûns en It Westerhûs naar Hilaard, en dan door het buurtschap Hoptille langs de Boalserter Feart naar Leons, om dan terug te keren naar Jorwert.

In de uitgestrekte en onregelmatig gevormde weilanden van de Leonser polder kun je op weg van Leons naar Jorwert zomaar verdwalen op de beoogde route van het Friese Jabikspaad, maar met het zicht op de kerktoren van de Jorwerter Sint-Redbadtsjerke lukt het toch om daar uiteindelijk waarlijk thuis te komen in deze bijzondere kloosterkerk van Nijkleaster.

Vlak na 11:00 uur vertrekken we uit Leeuwarden, op weg naar Jorwert. Bij de afslag Hilaard aangekomen, zien we echter dat de Hoptilsterdyk richting Hesens en Jorwert is afgesloten voor verkeer met een inrijverbod. Daarom blijven we op de N359 en nemen we de afslag naar Leons, want ons rondje van vanmiddag gaat ook door Leons. Als we hier in Leons beginnen, hoeven we niet eerst via Baard om te rijden naar Jorwert, maar kunnen we direct beginnen met dit rondje.

Door de Leonser polder

We stappen om 11:15 uur uit bij de Catharinakerk van Leons en maken hier een rondje om de 14e eeuwse dorpskerk.

Direct daarna gaan we het veldpad op, de Leonser polder in. Dan merken we in het open veld onmiddellijk hoe hard het waait vandaag. In de binnenstad van Leeuwarden en in het Leeuwarder Bos voelden we dat lang niet zo goed vanmorgen. De koude winterse wind waait hier vanuit het oosten genadeloos en hard over de laaggelegen, drassige weilanden.

Zo goed als mogelijk volgen we de schaarse wegwijzers in het open veld, en dan passeren we op een gegeven moment een in aanbouw zijnde nieuwe woning, die wordt gebouwd op de locatie waar jarenlang een oude boerderij in groot verval was geraakt. Op het moment dat we vlakbij deze nieuwe woonstee langs komen, zijn twee mannen met een hoogwerker bezig om een boomtak te bevestigen op een dakpunt, om duidelijk te maken dat inmiddels het hoogste punt van deze nieuwbouw is bereikt. 

Op de Jaenbuorren aangekomen - tussen Hesens en Jorwert - verlaten we de graspaden van de Leonser polder, en gaan we over het beton van de Jaenbuorren verder naar Jorwert.

Lunchpauze in de Sint-Redbadtsjerke van Jorwert

In Jorwert hebben we geluk, want de kerkdeur staat op een kier. We gaan er naar binnen en ontmoeten daar een man en een vrouw met twee meisjes, die onderin de kerktoren in afwachting zijn van klokslag twaalf. 

Zodra de klok twaalf heeft geslagen, luiden ze de kerkklok van de Sint-Raboudkerk, en onderwijl zitten Durkje en ik in de voorkerk van deze kloosterkerk van Nijkleaster onze lunchpauze te houden.

Na deze broodjespauze verlaten we de dorpskerk en steken we nogmaals de Jaenfeart over, om dan over de Jaenbuorren eerst terug te lopen naar de plek waar we zojuist de Leonser polder hebben verlaten, waarna we een eindje verderop de afslag nemen naar het buurtschap Fûns.

Vlak voorbij Fûns nemen we niet de veldroute van het Odulphuspad richting Hilaard, maar lopen we nog een eindje verder richting Bears, om het andere veldpad van dit rondje te nemen, omdat we via Nijkleaster naar Hilaard willen lopen.

Over het smalle verharde veldpad gaan we dan in noordelijke richting naar het kloosterterrein van Nijkleaster op It Westerhûs. 

Bezoek aan het klooster Nijkleaster op It Westerhûs

Na het toegangshek gepasseerd te zijn, lopen we op het kloosterterrein eerst even naar de 'Kapel fan de âlde Friezen'.

Deze buitenkapel van het klooster bevindt zich in een oude silo.

De binnenzijde van deze openluchtkapel is opgemetseld met een groot aantal kloostermoppen (Alde Friezen) van allerhande oude kloosters en kerken van met name Fryslân.

Op veel van de gemetselde kloostermoppen is een naamplaatje aangebracht, waarop staat van welke klooster- of kerklocatie deze kloostermop afkomstig is.

Zo zien we bijvoorbeeld kloostermoppen van Stiens, klooster Claercamp bij Rinsumageest, Jorwert, en het Jacobijnerklooster van Leeuwarden, dat wij vanmorgen passeerden.

Na dit kapelbezoek lopen we naar het binnenterrein van het klooster Nijkleaster.

Het is 12:45 uur en binnen gekomen, zien we dat de kloostergasten met de kloosterlingen zitten te lunchen in de Refter. We groeten de kloostergasten en de Kleasterlingen kort even, en laten hen dan verder in rust genieten van hun lunch in de eetzaal van het klooster. 

We kijken ook nog even in de noord-oostelijke hoek van het klooster-terrein, waar onder andere het kippenhok staat.

Tegen de muur van de vertrekken tussen het voorhuis van de boerderij en de gastenkamers zien we nog een stapeltje reststenen van de kloosterkapel van zojuist.

Dan verlaten we het kloosterterrein, en lopen we over de betonweg richting Hilaard.

Van Hilaard via Hoptille naar een presentatie in Leons

In Hilaard aangekomen, wandelen we door de Smidsstrjitte langs de voormalige smederij naar de Johannes de Doperkerk. De dorpskerk is gesloten, dus die kunnen we binnen helaas niet bekijken. 

Vanuit Hilaard gaan we daarna onder de N359 door naar het buurtschap Hoptille.

Daar steken we de Boalserter Feart over, om dan direct de doorgaande weg te verlaten, om verder te gaan langs de vaart.

Nu volgen we het fiets- en wandelpad langs de slingerende Boalserter Feart in de richting van Leons.

Bij de vaartbrug tussen Húns rechts en Leons links van ons, verlaten we dit pad langs de vaart, en lopen we rechtstreeks naar Leons.

Als we om 14:00 uur bij onze auto terugkeren nabij de Catharinakerk, zien we net op tijd dat een groep jongeren de kerk binnengaat. We kunnen dus wellicht de kerk even van binnen bekijken, dus wij gaan achter hen aan ook naar binnen. 

Daar ontmoeten we Cora Jongsma, die aangeeft dat ze hier nu een korte presentatie gaat verzorgen voor deze groep internationale studenten, en ze nodigt ons beiden uit erbij aanwezig te zijn, hetgeen we graag doen.

We nemen plaats in de kerkzaal, en luisteren naar de presentatie van landschapsonderzoekster-viltkunstenares Cora Jongsma, die vertelt over haar fascinatie voor de geschiedenis en de eigenheid van de Leonser polder, en dat en hoe het grillige lijnenspel van deze natte polder in het lage midden van Fryslân haar heeft geïnspireerd bij het maken van haar viltkunstwerken. 

Na deze presentatie verlaten wij de kerk, en rijden we vanuit Leons terug naar huis. Het waait dan nog hard en koud, en de temperatuur is weer een graad opgelopen tot inmiddels 4 graden Celsius.