Jentsje Popma - kunstenaar met een missie

Donderdag 16 december 2021
 

Cover van het kunstboek over Jentsje Popma 

Stifting Nijkleaster eert Jentsje Popma

De beroemde Leeuwarder kunstenaar Jentsje Popma is op 30 september 1921 honderd jaar geworden.

Ter ere van dit heuglijke feit en - ook vanwege de hechte band van Popma met Nijkleaster - vanuit grote waardering voor zijn werk heeft Stifting Nijkleaster dit jaar een bijzonder kunstboek (2021) uitgegeven over het leven en het werk van Jentsje Popma.
De titel met ondertitel van deze publicatie luidt: 'Jentsje Popma - kunstenaar met een missie'.

Veelzijdige kunstenaar

De Friese kunstenaar Jentsje Popma (1921) ontwikkelde zich in de loop van zijn leven tot een veelzijdig kunstenaar: beeldhouwer, glazenier, tekenaar, kunstschilder en docent aan de kunstacademie Minerva in Groningen. 

Een groot oeuvre van beelden en ramen van zijn hand is nog steeds zichtbaar in de openbare ruimte. Hierin geeft hij op trefzekere wijze gestalte aan de historie van Fryslân en aan bijbelse verhalen. Zijn schilderijen tonen met name landschappen, dijken en de Wadden: vol kleur, monumentaal in vlakverdeling, en met een bijzonder oog voor het lijnenspel in het landschap. 

Kunstenaar met een missie

Het boek 'Jentsje Popma - kunstenaar met een missie' is geschreven door de volgende drie auteurs:

• Erik Betten - historicus, journalist, schrijver - beschrijft in zijn hoofdstuk het leven van Jentsje Popma als kunstenaar in de maatschappelijke en artistieke context. 
• De verschillende kunsthistorische aspecten van Popma’s werk worden behandeld door Susan van den Berg, conservator van Museum Belvédère. 
• En Jan Henk Hamoen - bestuurslid van Stifting Nijkleaster - gaat in op de bijzondere band tussen Popma en Stifting Nijkleaster.

Op de omslag van het boek staat een afbeelding van het schilderij 'De wolk die boven de dijk verscheen', in 2007 geschilderd door Jentsje Popma.

Het voorwoord is geschreven door Alex Riemersma, voorzitter van Stifting Nijkleaster.

De tweede helft van dit boek omvat een selectie van - veelal door fotograaf Reinder Herder gefotografeerde - de vijfenzeventig werken uit Popma’s brede oeuvre, die de ontwikkeling laat zien van zijn kunstenaarschap: Tekeningen, Beelden en reliëfs, Ramen, Schilderijen. 

Samen met foto's uit het familiearchief en met veel andere illustraties van zijn werk toont dit boek het veelzijdige creatieve vakmanschap van Jentsje Popma.

Het boek sluit af met lijsten Noten en Geraadpleegde literatuur, en tenslotte met informatie over de drie auteurs.

Een leven voor èn van de kunst

• Popma leek de krant net zo vaak te halen met zijn verzet tegen de afbraak van zijn werk, als met nieuw werk.
• Na zijn afscheid van de Academie Minerva legde hij zich uitsluitend toe op het schilderen van wat hij 'productielandschap' noemde.
• Popma herinnerde zich de tijd rond 1939 niet alleen als een periode van artistieke doorbraak, maar ook van bittere armoede.
• Jentsje Popma verliet als begaafde, jonge schilder de Rijksakademie van Amsterdam met een perfect entreebewijs voor een kunstwereld die niet langer bestond. Klaargestoomd voor het verleden.
• Wie voltijds als kunstenaar aan de slag wilde, kon niet kieskeurig zijn en zich beperken tot één of twee technieken.
• Glaskunst heeft een grotere gemeenschapsfunctie dan schilderkunst.
• Voor Jentsje stonden de kunst en het atelier centraal.
• Jentsje was een man die leefde voor zijn kunst.
• Popma was voor beginnende kunstenaars een bron van steun.
• Popma verruilde definitief het monumentale werk, waarbij hij zich gaandeweg profileerde als voorvechter voor milieu- en landschapsbescherming, wat hij door middel van zijn landschappen wilde uitdrukken.
• Jentsje Popma behoort tot de prominente kunstenaars die het culturele klimaat van de stad Leeuwarden aanzien geven.
• Jentsje Popma heeft zijn atelier in Leeuwarden - met alle werken die erin stonden - geschonken aan de Stifting Nijkleaster.

Jentsje Popma: 

"Ik haal mijn voldoening uit wat ik heb bereikt en gedaan."

Tussen geest en materie

• Popma's vroegst bewaarde, gedetailleerde tekening van het landelijke leven toont al een vroege manifestatie van zijn latere vakmanschap, dankzij de doordachte compositie en het geraffineerde kleurgebruik.
• Kwaliteit leveren is niet hetzelfde als wel of geen waardering vinden. Veel invloedsferen en krachtenvelden liggen immers buiten het eigen bereik.
• Van alle verschillende materialen was vooral het glas bij Popma favoriet. Popma: "Een glasraam is eigenlijk muziek in kleuren."
• Vragen van zijn studenten zorgden voor zelfonderzoek, en hij ontwikkelde een vorm van 'beeldende grammatica'.
• Popma wilde 'beeldende spanning' oproepen met lijnvoering.
• Popma bleef altijd trouw aan zijn academische principes.
• Popma was geliefd om zijn ruimhartigheid en inlevingsvermogen.
• Nooit zal Popma's werk onbeschaafd of onesthetisch zijn.
• Zijn werk bleef altijd gekoppeld aan de realiteit.
• Popma formuleerde een duidelijke taak voor zichzelf, die was gebaseerd op de zorgelijke staat van de natuur en het milieu.
• Zijn werk was geen eerbetoon, maar een aanklacht. Gods Schepping was bezoedeld geraakt.
• Popma had zoveel strijd gevoerd; tegen het verdwijnen van zijn oude werk in openbare gebouwen, tegen de teloorgang van het landschap, en ook tegen het verdwijnen van het christelijk beeldteken.

Jentsje Popma: 

"Creatieve arbeid maakt van de mens meer mens, en de samenleving boeiender."

Een genereus gebaar

• De overdracht van het kunstwerk 'De Hynsteblom' van Jentsje Popma aan Stifting Nijkleaster was een gebaar van bemoediging en betrokkenheid, dat door Nijkleaster zeer op prijs werd gesteld. Deze paardenbloem is als uitgangspunt genomen voor het nieuwe logo van Nijkleaster.
• Popma is niet opgegroeid in een milieu dat kerkelijk betrokken was, maar hij liet zich op latere leeftijd wel dopen.
• Met grote dankbaarheid zal de naam van Jentsje Popma en zijn werk voor altijd en ook zichtbaar verbonden blijven met Nijkleaster.