Praten over zingeving; (n)iets voor (n)u?

Maandag 21 november 2016 

Professor André Droogers in Tresoar te Leeuwarden

Discussieavond tussen generaties over zingeving
Is er in ons digitale tijdperk nog animo en tijd om met elkaar - bijvoorbeeld als ouderen en jongeren - over wezenlijke vragen van het leven te praten?
Mensen hebben behoefte aan bronnen voor inspiratie, aan ontmoeting, en aan verbinding en zingeving.
Echter, met name zingevingsvragen komen tussen generaties vaak pas aan bod in tijden van crisis.
Hoogste tijd, volgens professor André Droogers, dat het gesprek wordt aangegaan over zingeving.
Het leven van mensen is meer dan biologie. 
Wij stellen vragen naar het waarom, zowel religieus als ethisch. 
De kern van zingeving is gerelateerd aan waarden. Deze zijn veelal impliciet, alleen over te dragen door inleving en door ervaringen te delen. 
Vragen die je hierbij kunt stellen: 

• Kun je je levensovertuiging overdragen op anderen? 
• Hoe kun je omgaan met verschillen in opvattingen binnen families en tussen generaties?

Spreker is professor André Droogers
Deze vragen staan vanavond centraal in een discussiebijeenkomst voor jong en oud.
André Droogers verzorgt eerst een lezing over het belang van het zingevingsgesprek tussen generaties. Na de pauze volgen de gesprekken in subgroepen tussen jongere en oudere deelnemers over een aantal vragen rond het thema.
Professor André Droogers is emeritus hoogleraar Culturele Antropologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam, gespecialiseerd in religieonderzoek. Recent publiceerde hij het boek 'Boodschap aan elkaar', een gids voor een zingevingsgesprek tussen generaties.
Deze avondbijeenkomst vindt plaats in Tresoar te Leeuwarden. Riet ten Hoeve, de voorzitter van het Friese Regiocomité van de VU-Vereniging, heet de tientallen gasten hartelijk welkom aan het begin van de avond, en ze introduceert het thema en het programma van deze bijeenkomst.

Vijf begrippen over Zingeving
In het eerste deel van zijn lezing presenteert professor André Droogers een vijftal begrippen rond zingeving, die hij vervolgens kort nader toelicht:

• 1. Betekenistoekenning: Mensen zijn uniek, omdat ze dat kunnen verfijnen, vaak ook routineus, en het is cultuurgebonden. Dit wordt ook wel 'zingeving' genoemd, bijvoorbeeld als het gaat om de diepste levensvragen van de mens.
• 2. Macht: Als het vermogen om gedrag van anderen te beïnvloeden, al dan niet met bepaalde middelen zoals kennis en persoonlijkheid.
• 3. Spel: Dit is het vermogen om tegelijk twee ordeningen van de werkelijkheid te hanteren. Dat moet dan wel in volle ernst worden gedaan. Het kan bijvoorbeeld gaan om een korfbalwedstrijd, maar ook religie kun je in die definitie als spel beschouwen.
• 4. Levensbeschouwing: Dat is een zingevingsspel (zoals religie), ten dienste van de omgang met grotere (bijvoorbeeld sacrale) gehelen. Voorbeelden van dergelijke grotere gehelen zijn bijvoorbeeld de natuur, de samenleving, het zelf, en het kwaad.
• 5. Marge: Die zou je kunnen omschrijven als de kweekplaats voor religieuze ideeën; daar waar de betekenisgeving bloeit. Voorbeelden van waar je je begeeft in die marge zijn: een retraite in een klooster, met elkaar een dag op de hei of op de klei, Jezus die de woestijn in ging, of de berg op; maar ook pelgrimeren (naar buiten (op de camino naar Santiago de Compostela) of naar binnen (zoals Anselm Grün dat beschrijft)), Die marge kan ook 'de tijd' zijn; denk maar aan de zondag als wekelijkse rustdag, of een zogenoemde 'rite de passage' (in de vorm van een pelgrimstocht), Die marge is de plek waar je kunt spelen met machtsrelaties (zoals Luther dat bijvoorbeeld deed). Marge kan ook bestaan uit 'omkeringen'. Veelal ontstaan vanuit die 'marge' nieuwe initiatieven.

Drie levensbeschouwelijke trends
Daarna bespreekt professor Droogers de volgende drie levensbeschouwelijke trends:

• 1. Betwiste religie: De wetenschap heeft de religie ondermijnd, en ook de verstedelijking en de individualisering hadden daarop invloed, evenals verzuiling gevolgd door ontzuiling, globalisering, en ook de Reformatie mag je als zodanig beschouwen. 
• 2. Oplevende religie: In sommige kerken - bijvoorbeeld de evangelische - is daar sprake van, evenals vanwege de ingekomen migranten, door de media met haar zingevingsprogramma's en ook door merchandising, met bijvoorbeeld alle Mattheüs Passions als voorbeeld daarvan.
• 3. Gevarieerde religie: Als gevolg van bijvoorbeeld globalisering, door de veelkleurigheid van alle wereldreligies. Velen stellen daardoor en daarmee hun eigen religieuze rugzakje samen, onder andere door het mengen van verschillende religies.

Al die trends hebben hun eigen - zichtbare - invloed gehad op de opeenvolgende generaties. De vraag is of, waar en hoe er momenteel een basis is voor een goed gesprek tussen die (bijvoorbeeld verloren, grenzenloze, screenager-) generaties.
Bij jongeren is momenteel een lichte voorkeur waar te nemen voor oplevende kleine kerken.
Kinderen zijn steeds meer opgevoed om hun eigen keuzes te maken, en jeugdculturen krijgen steeds meer invloed. Maar het lijkt alsof het gesprek (ook tussen generaties) steeds (meer) wordt vermeden.

Gesprek over zingeving tussen generaties
Na de pauze gaan we allen in subgroepen met elkaar in gesprek, waarbij de insteek is om zoveel mogelijk generaties met elkaar aan één tafel te hebben,
We vertellen elkaar verhalen. Het hoeft niet te gaan om meningen of standpunten. We luisteren naar elkaar en stellen elkaar vooral vragen.
Die verhalen gaan bijvoorbeeld over wat ons vanavond in de lezing van professor Droogers aanspreekt, en wat we mee willen nemen van wat hij heeft verteld.
Daarna benoemen we onze eigen ervaringen als het gaat om het gesprek tussen generaties, zowel vroeger als nu.
En tenslotte - voor de groepen die daar nog tijd voor hebben - wordt geïnventariseerd wat je vanavond hiervan mee wilt nemen, en wat je daarmee in je eigen levenssfeer wilt gaan doen.
Aan het eind van de avond - als we nog lang niet met elkaar zijn uitgesproken - wordt er toch een punt gezet achter deze groepsgesprekken, en sluit regiocomitélid Govert Geldof deze discussiebijeenkomst af. In de zaal en daarbuiten bij een drankje wordt nog geruime tijd in een meer informele sfeer met elkaar nagesproken over de inhoud van deze geslaagde avond.

Plenaire afsluiting van de zingevingsgroepsgesprekken