Gospel Event Leeuwarden van The Young Christian Singers

Zaterdag 31 oktober 2015 

Het projeckoor met The Young Christian Singers in De Fontein te Leeuwarden

Gospel Event Part Two
Op deze Hervormingsdag organiseert Gospelkoor 'The Young Christian Singers' samen met haar projectkoor dit jaar 'Part Two' van het 'Gospel Event Leeuwarden'. Dit gospelkoor staat onder leiding van dirigent Wilco Kloosterman. Het gospel event vindt vanavond plaats in De Fontein te Leeuwarden. De kerkzaal zit helemaal vol met ruim 300 gospel-liefhebbers.
Het gelegenheids-projectkoor heeft in slechts vijf repetitieavonden zeven gospelnummers ingestudeerd, wat op zich al een knappe prestatie is. Het ongeveer 45 koorleden tellende projectkoor voegt veel power toe aan het uit ongeveer 25 koorleden bestaande gospelkoor. Op de momenten dat beide koren vanavond hun muziek ten gehore brengen, staan er dus zo'n 70 zangers en zangeressen, die muzikaal worden begeleid door een prima band.

The Young Christian Singers
The Young Christian Singers beginnen met het lied 'By Faith'. Daarna komt ook het projectkoor op het podium, waarna de koren samen het lied 'Glorious Day' zingen.
Daarop volgt een programmablok van vier gospels. Het lied 'Build Your Kingdom' wordt gekenmerkt door een behoorlijk stevige muzikale bandbegeleiding. De gospel 'Wonderful, merciful Saviour' wordt door de beide solo-zangers als 'wonderful' duet ten gehore gebracht. De aanvangende damesstemmen van het lied 'In de hemel is de Heer' klinken als engelenstemmen, waar de mannen vervolgens een stevige basis onder leggen, en de basgitariste haar snaren roert met klanken die doen herinneren aan de tijden van Jimi Hendrix. Hierna volgt de song 'Made to love'.

Projectkoor
Vóór de pauze komt het projectkoor nogmaals op, om eerst de lange gospel 'God of this city' prachtig te zingen. Vervolgens leidt dirigent Wilco Kloosterman de afsluitende twee songs van de eerste concerthelft in. We krijgen nu twee gospels te horen, die gemaakt zijn door de aanvang dit jaar overleden gospel king, Andrae Crouch, die ook wel 'the father of modern gospel' wordt genoemd, en die indertijd ook wel arrangementen leverde aan bijvoorbeeld Michael Jackson en Elton John. Van Andrae Crouch zingen de beide koren samen 'Soon and very soon' en tenslotte 'I'm gonna keep on singing'.

Een waar evenement
Na de pauze komen ook enkele Zuid-Afrikaanse gospels aan bod, in verschillende talen, in het Zulu en in het Soto. The Young Christian Singers zingen samen met hun projectkoor eerst de 'African Lord's Prayer', en daarna 'Everyday'.
Daarna volgt weer een blokje van The Young Christians Singers met de volgende vier songs: 'Shelter me', 'Your Kingdom', Blessings', en tenslotte het Afrikaanse 'Hlonolofatsa', met opzwepend Afrikaanse percussie. Ook de dirigent laat zich daarbij niet onbetuigd; hij tikt - als ware hij een Afrikaan - intens mee op zijn percussie-instrument.
Koor en projectkoor sluiten dan samen het concert af met nog twee nummers. Eerst het blitse 'A little more Jesus', met een pittige soliste, en tenslotte het welbekende 'Shackles', dat zo enthousisast de zaal in wordt gezongen, dat je als publiek niet langer kunt blijven zitten. Staande klapt en zingt het publiek mee, zodat dit slotnummer één groot muziekfeest wordt, dat eindigt in een lange en uitbundige ovatie, als dank voor dit schitterende gospel event.
Vorig jaar de eerste keer, vanavond 'Part Two'; volgend jaar dan toch maar 'Part Three', please?!

Visitatie van International Business and Languages in Emmen

Donderdag 29 oktober 2015 

De visitatiecommissie rapporteert haar bevindingen aan IBandL

Evalueren en reflecteren
Na een jaar van gedegen voorbereiding is het vandaag zover dat een auditpanel van de Netherlands Quality Agency (NQA) bij onze HBO-Bachelor-opleiding International Business and  Languages op bezoek komt bij Stenden Hogeschool te Emmen.
De visitatiecommissie heeft voorafgaand aan deze visitatiedag naast het zelfevaluatierapport - de zogenoemde 'Kritische Reflectie' - allerlei bijlagen van onze hogeschool, van de School of Business en van deze beroepsopleiding bestudeerd, waaronder een groot aantal afstudeerscripties, die als eindwerken van deze internationale opleiding worden beschouwd.
Op grond van de bevindingen van dit vooronderzoek is het visitatiepanel vandaag bij ons op bezoek in het gebouw van 'Kennispoort Drenthe' van Stenden Hogeschool te Emmen, om op de opleidingslocatie een aantal essentiële zaken te verifiëren, middels bronnenstudie en in panelgesprekken.

Visiteren en beoordelen
Het NQA-onderzoekspanel voert vandaag auditgesprekken met groepen (inter)nationale studenten, recent afgestudeerden, docenten (afstudeerbegeleiders, scriptiebeoordelaars, examinatoren), het management team, en met werkveld- en docentleden van de diversie commissies van deze opleiding die zich bezig houden met allerlei items van kwaliteitsborging (zoals bijvoorbeeld de curriculumcommissie, de werkveldadviescommissie, en de opleidingsexamencommissie).
Gedurende deze toch altijd wel weer spannende onderzoeksdag wordt duidelijk dat het auditpanel ook tevreden is over de afstudeerresultaten van deze hogere beroepsopleiding van Stenden Hogeschool. Aan het eind van de dag meldt de visitatiecommissie dan ook in haar plenaire terugkoppeling dat de opleiding International Business and Languages van Stenden Hogeschool een positieve beoordeling zal krijgen. Het onderzoeksrapport zal over enkele weken door de visitatiecommissie worden aangeboden aan de opleiding. Daarmee kan Stenden dan bij de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie de accreditatie van onze opleiding voor de komende jaren aanvragen.

Terugkoppelen en vieren
Zo'n twintig medewerkers van de opleiding en van de rest van de hogeschool zijn aan het eind van de middag gekomen naar de plenaire terugkoppeling van de bevindingen van dit auditpanel.
Na de plenaire terugkoppeling van de visitatiecommissie wordt het visitatiepanel namens de opleiding en de hogeschool voor haar kwaliteitsaudit bedankt door de Academic Dean Gerry Geitz, en daarna is er nog de gelegenheid om in het nieuwe café-restaurant 'Stones' van Stenden Hogeschool enige tijd na te praten onder het genot van een welverdiend drankje.
Na vandaag zien we in vertrouwen en met belangstelling het visitatierapport tegemoet.

Bestuur Nijkleaster vergadert in Jorwert

Woensdag 28 oktober 2015 

Ontvangst in het koor van de Sint-Radboudkerk

Vreemde wegen brachten me ...
Bij binnenkomst in de Sint-Radboudkerk van Nijkleaster in Jorwert wandelen we als bestuursleden direct door naar het koor van deze eeuwenoude Friese dorpskerk. We zijn hier vanavond bijeen voor de bestuursvergadering van Nijkleaster.
Onze vergadering wordt door Nijkleaster-pionier-predikant Hinne Wagenaar geopend met een korte liturgische viering. We maken daarbij gebruik van de liturgie die dezer dagen hier bij Nijkleaster wordt gebruikt tijdens de afsluitende viering van hun onderwijsproject 'Helden en Heiligen' van de tien groepen leerlingen van CSG Comenius uit Leeuwarden, die hier bij toerbeurt alle een Nijkleaster-dag in Jorwert beleven.
Zo openen we onze bestuursvergadering tussen Opening en Afsluiting met het luisteren naar 'Vreemde Wegen' van Blof en naar de Zaligsprekingen van Jezus. We bidden samen het 'Ús Heit', en na de Zegen worden we door de voorganger in stilte heengezonden naar de vergaderzaal op 'De Ferdjipping' van Nijkleaster.

... tot hier en straks nog verder
Bij aanvang van de vergadering maken we kennis met Jelle Waringa, de nieuwe stagiair van Nijkleaster, die in het kader van zijn Bachelor-studie Theologie zijn praktijkperiode bij ons zal uitvoeren tot aan de komende zomer.
Na de eerste terugblik op wat in de afgelopen weken is gedaan, bespreken we de rapportage vanuit de Kleasterried en bespreken we ook de essentials van de resultaten van onze jaarlijkse bestuursevaluatie.
Maar we moeten uiteraard vooral ook vooruit kijken, dus richten we onze aandacht op hoe we het beste voort kunnen bouwen aan ons nieuwe protestantse klooster in het Friese Jorwert. Belangrijke items in dat verband zijn de afstemming met de inwoners van Jorwert, en de financiële en personele facilitering van onze plannen. Verwerven van voldoende financiële middelen en uitbreiding van ons team van (overwegend vrijwillige) Nijkleaster-medewerkers krijgen daarbij ruimschoots de aandacht.
Aan het eind van de vergadering zijn nagenoeg alle agendapunten afgewikkeld, en met de vandaag gerezen nieuwe gespreks- en actiepunten kunnen we ook weer in de komende maand(en) ruimschoots verder met de doorontwikkeling van Nijkleaster.

Aukje Bootsma-de Groot exposeert in De Hege Stins

Maandag 26 oktober 2015 

Schilderij van Aukje Bootsma in De Hege Stins

Doorlopende wisselexpositie

In het kerkelijk centrum 'De Hege Stins' van de Protestantse Gemeente van Stiens wordt doorlopend kunst geëxposeerd in wisselexposities. De organisatie van deze tentoonstellingen is in handen van de Interieurcommissie van de Protestantse Gemeente van Stiens.

Duo-expositie

Op dit moment hangt in de ontvangsthal van De Hege Stins een duo-expositie van de twee zussen Aukje Bootsma-de Groot uit Makkum en Janny de Witte-de Groot uit Stiens.

Aukje Bootsma stelt zich als volgt voor: "Ik ben in 2004 begonnen met schilderen uit nieuwsgierigheid wat mijn 'kwaliteiten' op dit gebied zouden zijn. Ik heb les genomen bij Antje van der Werff in Wons. Sinds een paar jaar schilder ik met een groepje dames in Makkum. Meestal schilder ik met olieverf en een enkele keer met acryl. Mijn onderwerpen zijn divers. Ik word door een afbeelding geraakt en probeer het na te schilderen."

Alternatief Friese Kustpad van Roptazijl naar Oosterbierum

Zondag 25 oktober 2015 

Aankomst bij de Fiskersleane (Oosterbierum) aan de voet van de zeedijk 

Laatste etappe van het Friese Kustpad
Reeds enkele jaren ligt bij ons thuis nog een klein traject van het Friese Kustpad te wachten op een wandeldag van Durkje en mij. Het gehele Friese Kustpad van Stavoren tot Lauwersoog - inclusief twee alternatieve wandeltrajecten in noordoost-Fryslân (de etappes 27 en 28) - hebben we al gelopen, maar het nog even bewandelen van dat ene kleine alternatieve traject 13a over een afstand van 7 kilometer van Roptazijl naar de Fiskersleane ten noorden van Oosterbierum kwam er maar niet van. Maar wat in het vat zit, verzuurt niet, dus het zou er dan toch ooit eens van komen, en wel vandaag.
Het is vanmorgen schitterend zonnig herfstweer als we naar de ochtendkerkdienst in De Hege Stins te Stiens gaan, waar vanmorgen onze voormalige predikant ds. Diemer de Jong (nu predikant te Voorthuizen) voorgaat. Na de kerkdienst op deze Nationale Bijbelzondag drinken we een kop koffie, en daarna volgt de middagmaaltijd zo vroeg mogelijk, rond het middaguur.

Fietsen van Oosterbierum naar Roptazijl
Aan het begin van de middag rijden Durkje en ik met de auto met daarop de fietsendrager met beide fietsen naar de Fiskersleane, naar de voet van de Waddenzeedijk ten noorden van het Friese dorpje Oosterbierum, dat ook bekend is als nu eens start, dan eens finish van de Friese Slachtemarathon.
Daar laten we de auto achter, om vervolgens op onze fietsen binnendijks langs de Waddenzeedijk rechtstreeks naar het zeegemaal van Roptazijl te fietsen. Hier start om 14.00 uur onze laatste - alternatieve - etappe van het Friese Kustpad, van Roptazijl naar Oosterbierum.

Van Roptazijl naar Sexbierum
Vanaf Roptazijl volgen we buitendijks langs de kust de Waddenzeedijk tot aan hectometer-dijksteen 4,7. Daar klimmen we over de zeedijk om landinwaarts over de Frousleane richting Sexbierum te lopen. Ten noordwesten van Sexbierum komen we bij Liauckamastate. Aan de schuurzijde van de 19e eeuwse boerderij staat nog het oude poortgebouw uit 1604 van de voormalige Liauckama State. Een deel van dit 17e eeuwse poortgebouw is gebouwd met kloostermoppen, die wij in Fryslân de 'Âlde Friezen' noemen. Boven in het poortgebouw zitten aan beide zijden duivengaten, zoals je die in binnen- en buitenland veelal ziet in oude gebouwen van vooraanstaande lieden.
Over de kleurrijk in herfsttooi gekleurde boomsingel tussen de dubbele slotgracht wandelen we om Liauckama State heen, om voorbij de state af te buigen in oostelijke richting, teneinde iets verderop langs Latsma State te lopen.

Zeedijkwandeling tussen Fiskerspaed en Fiskersleane
Bij Latsma State slaan we linksaf richting Waddenzee. Voorbij de hoeve Vredenoord komen we op het Fiskerspaed, dat we volgen tot de plaats waar we via een houten bruggetje de Dijkvaart over kunnen steken, om aan de overzijde de Waddenzeedijk weer te beklimmen.
Vanaf deze plek lopen we continu in oostelijke richting over de Waddenzeedijk richting Koehool. Ter hoogte van de Fiskersleane ten noorden van Oosterbierum lopen we bij de hoge deltadijk naar beneden, naar de plaats waar we twee uren geleden onze auto hebben geparkeerd. Dit is de plaats waar de hoofdroute van het Friese Kustpad vanuit Oosterbierum weer bij de zeedijk komt, om vanaf hier verder te gaan via Koehool, Sint-Jacobiparochie, Ferwerd en Holwerd, naar het eindpunt in Lauwersoog.
We rijden over de smalle asfaltweg aan de voet van de Waddenzeedijk terug naar Roptazijl, waar we onze daar eerder vanmiddag gestalde fietsen weer afhalen. Via een koffievisite in Broeksterwâld rijden we aan het begin van de avond weer terug naar Stiens, samen terugkijkend op de aangename herfstvakantie van afgelopen week en op de afronding van het Friese Kustpad vandaag.

Bijbelfestival 2015 van het Nederlands Bijbelgenootschap

Zaterdag 24 oktober 2015 

Fragment uit het Familietheater Wonderwolk van Timo van den Heuvel

Bijbelfestival voor het hele gezin
Op de dag die voorafgaat aan de Nationale Bijbelzondag organiseert het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) in De Fabrique te Utrecht het grandioze Bijbelfestival voor jong en oud.
Tot onze grote verrassing waren na het aankondigen van dit Bijbelfestival de 2.500 beschikbare toegangskaarten in no time gereserveerd. Vaders & moeders met hun kinderen en grootouders met hun kleinkinderen, en jeugdleiders met kinderen wilden heel graag dit prachtige Bijbelfestival van het NBG bijwonen. Het festival bevat voor iedereen - jong of oud - een aantal top-programma's, en bovendien zal er veel aandacht zijn voor de nieuwe Samenleesbijbel van het NBG, en zal hier vandaag ook het nieuwe bijbelmagazine 'Alef' voor kinderen worden gepresenteerd, waar velen vol verwachting op hebben zitten wachten.

Welkom op het Bijbelfestival

Overweldigend aantal belangstellenden
Maar wat doe je als NBG als in een ommezien alle toegangskaarten al zijn uitgegeven en de reservelijst maar blijft groeien, en je dus weet dat er nog zoveel kinderen, hun ouders en grootouders, en nog veel meer enthousiastelingen zijn die allemaal naar dit Bijbelfestival willen komen?
Het Nederlands Bijbelgenootschap gaf toen nog eens 1.000 extra toegangskaarten uit, breidde het festivalprogramma daartoe uit en vroeg De Fabrique om nog meer ruimtes van dit voormalige fabriekscomplex beschikbaar te stellen.
Na maanden voorbereiden is dan nu alles klaar, en kunnen al die duizenden festivalbezoekers hartelijk welkom worden geheten op het grootse Bijbelfestival 2015.
 

Een hartelijk welkom voor jong en oud

Vol verwachting beginnen
Als Durkje en ik rond 10.15 uur de festivallocatie binnen lopen, worden we blij verrast door het groot aantal gezinnen met zoveel kinderen van de basisschoolleeftijd, maar ook jonger en ouder. Dit belooft een prachtige dag te worden. Kinderen kijken verwachtingsvol om zich heen, en ouders en hier en daar ook grootouders gaan snel op zoek naar de eerste sessie die ze met hun (klein)kinderen willen gaan bijwonen.

Programma-overzicht Bijbelfestival
Bij binnenkomst is er een registratiebalie waar je het handige programmaboekje en alle benodigde informatie ontvangt. Iets verderop passeer je de stand van het NBG, waar je een gratis proefexemplaar van het bijbelblad Alef (voor kinderen) kunt krijgen en waar je als nieuw NBG-lid vandaag al de Samenleesbijbel als welkomstgeschenk kunt afhalen; en daar tegenover heeft ook een boekhandelaar een ruim assortiment boeken in de aanbieding.
Qua programma's is er gedurende de hele dag van 10.00-16.00 uur volop keus om de verschillende festival-sessies bij te wonen, die meestal meerdere malen of soms ook doorlopend worden aangeboden. Om het kiezen iets gemakkelijker te maken, zijn de programmadelen als volgt geordend:

Voor Volwassenen:

• Masterclass 'Bijbel in Gewone Taal';
• Workshop 'Jij als gelovige moeder'; 
• Workshop 'Ontdek de Samenleesbijbel';
• Workshop 'Craften: Biblejournaling en Handlettering';
• Workshop 'Schaduwkalender';
• Workshop 'Jij, je kind en God';
• Workshop 'Brainstormen over Jente'.

Speciaal voor Kinderen:

• Proefjes doen in het Bijbellab;
• Workshop 'Help jij Noach een handje' (kunstwerk);
• Stopmotion-klei-animatie maken van een bijbelverhaal;
• Kinderopvang;
• Kindercollege over de Bijbel.
• Bijbelse Vossenjacht.

Bruce Kuhn vertelt het Marcus-evangelie

En voor Iedereen, jong en oud:

• Sjabloneer je naam in het Hebreeuws;
• Samenleesbijbelshow;
• Samenleesbijbel-meezingconcert;
• Concert van Sela;
• Bijbelverhalen van de Zandkunstenaar;
• Theatergroep 'Aluin';
• Meezingen met Elly & Rikkert
• Familietheater 'Wonderwolk';
• Fort van Verbeelding;
• Bijbelquiz;
• # Durf te vragen'
• Lasergamen 'Gideons Bende';
• Workshop 'Samenleesbijbelliedjes';
• Meesterverteller Bruce Kuhn;
• Keukentafelgesprekken over Geloofsopvoeding, geloven met Plezier; 
• Geloofsgesprekjes voeren in de Babbelbak;
• Beleef-workshop 'Beleef de Kliederkerk';
• Jente-Studio en Tekenen met Marijke ten Cate;

De Samenleesbijbelshow

Samenleesbijbelshow van de Samenleesbijbelband
Zodra Durkje en ik binnen zijn, kunnen we direct doorlopen naar onze eerste activiteit, naar de Samenleesbijbelshow.
Tijdens deze wervelende Samenleesbijbelshow beleven we op een interactieve manier de Samenleesbijbel. We zingen mee met de Samenleesbijbelband, we spelen het levend 'Wie is het'-spel, we luisteren naar een spannend bijbelverhaal over het verloren schaap dat door de Goede Herder weer bij de kudde terug wordt gebracht, en we maken - ja heus - met zijn allen een 'woestijnrit op een kameel'. Kortom drie kwartier sprankelende variatie rondom allerlei aspecten van de nieuwe Samenleesbijbel, de nieuwe gezinsbijbel in gewone taal en met 500 pagina's extra materiaal voor kinderen van 8-12 jaar, vol met weetjes, kaarten, spelletjes, gespreksvragen, liedjes, en nog veel meer.

Keer op keer zitten de zalen vol kinderen met hun (groot)ouders

Jezus met Jozef & Maria

Bijbelverhalen in het zand van de Zandkunstenaar
Heel populair vandaag - daarom komt er hierna zelfs nog een extra voorstelling - is ook de voorstelling van Zandkunstenaar Gert van der Vijver. Deze Zandkunstenaar is bekend van televisieprogramma's waarin hij in hoog tempo verhalen uitbeeldt in zand. Tijdens deze show neemt hij ons adembenemend mooi mee in de wereld van de Bijbel. Bijbelverhalen worden kunstig verbeeld met zand en licht, en de kinderen in de zaal kijken verrast toe hoe mooi en herkenbaar de beelden in zand ontstaan. Vol overgave roepen de kinderen naar voren welke figuren ze zien ontstaan, zoals: een leeuw, een uil, de voederbak waarin het pasgeboren kindje Jezus ligt, met Maria & Jozef erbij.

Theatergroep  Aluin

Ken je Klassiekers van Theatergroep Aluin
Daarna nemen we snel even een lunchpauze om een broodje te kopen bij één van de food trucks op het Catering-plein, en daarna gaan we direct weer door naar het volgende programmadeel; van de Theatergroep Aluin, met hun show 'Ken je klassiekers'.
Aluin brengt vandaag op humoristische wijze zeven bijbelverhalen op het podium, waarvan wij tijdens hun eerste show de eerste drie verhalen beleven. We zien bijvoorbeeld Adam & Eva voorbijkomen, zowel vóór, tijdens als na de zondeval. Vervolgens gaat Noach zijn ark in met zijn hele gezin en van alle dieren twee. Zij overleven allemaal de eerste en laatste wereldwijde zondvloed. En dan volgt nog het beloftevolle, maar o zo aangrijpende verhaal van de oude Abraham & Sara, die op hoge leeftijd toch nog een zoon (Izaäk) krijgen, en die tot overmaat van ramp - maar niet heus - van God moeten offeren. Eind goed, al goed, want wat God belooft, maakt Hij werkelijk waar.

Een overvolle zaal voor Wonderwolk

Familietheater Wonderwolk met 'Nu even niet'
Omdat we meesterverteller Bruce Kuhn ook even willen horen vertellen uit het Marcus-evangelie, wonen we een deel van zijn verhaal bij, om daarna door te gaan naar het Familietheater 'Wonderwolk'. Omdat die grote zaal ook al weer helemaal vol zit, mogen wij en ook enkele anderen er om veiligheidsredenen niet meer bij, maar als kort daarna enkelen de zaal verlaten, worden we alsnog uitgenodigd om naar binnen te gaan om de vrijgekomen plaatsen over te nemen. Dat doen we graag.
Op meeslepende wijze speelt Timo van den Heuvel vanuit een grote witte wolk op het podium zijn voorstelling 'Nu even niet', Het gaat over Jona, over hoe het voor Jona was om in opdracht van God naar de stad Ninevé te moeten gaan. Met leuke theaterliedjes, poppenspel, met toneel en muziek, en met al die kinderen die graag even met Timo mee willen doen, giet hij dit bijbelverhaal van Jona in een eigentijds jasje.

Meeslepend slotconcert van de christelijke band Sela

Slotconcert van Sela
Nog snel even een kop koffie, en dan direct weer door naar het volgende, en laatste programmadeel, naar het slotconcert van Sela. Inmiddels zijn alle stoelen van het ochtendprogramma uit de grote Copra-loods gehaald, zodat er vóór het concertpodium één groot festivalplein is ontstaan. De loods loopt al snel vol met honderden muziekliefhebbers, ook hier weer van heel jong tot heel oud. Allemaal verwachtingsvol wachtend en later meezingend, klappend, en wiegend, en vooral genietend van de mooie oude en vooral ook veel nieuwe liedjes van deze beroemde gospelband.
Sela brengt met de gezongen bijbelse teksten en met de daarop geïnspireerde songteksten op gevarieerde en meeslepende melodieën de Bijbel tot leven en naar diep in je hart. Meezingend en luisterend naar de nieuwe en bekende inspirerende liederen zie je om je heen dat deze teksten, deze muziek, en de passende wijze waarop Sela dat brengt, de mensen bereikt en aanspreekt. En laat dat nu ook één van de doelen zijn van het Nederlands Bijbelgenootschap: zorgen dat de Bijbel de mensen bereikt en aanspreekt, hier in Nederland en ook daar buiten.

Eind goed, al goed
Aan het eind van deze mooie dag, als we weer buiten De Fabrique komen, zien we honderden mensen weer terug lopen naar de pendelbusjes en naar hun eigen auto. Omdat het grote parkeerterrein van De Fabrique vanmorgen helemaal vol liep, waren andere omliggende parkeerterreinen van aangrenzende bedrijven ook opengesteld voor al die Bijbelfestivalgangers. Vóór en achter ons zien we ettelijke gezinnen, waarvan kinderen met het nieuwe kindermagazine Alef in de hand, en ouders in een transparante tas van het NBG een superdik exemplaar van de ongeveer 2.200 pagina's tellende nieuwe Samenleesbijbel, met daarin de hele Bijbel in Gewone Taal, en al die aanvullingen, waarmee in heel veel gezinnen het samen lezen in de Bijbel en het samen zingen en knutselen, en puzzelen en spelen een essentiële bijdrage zal leveren aan de geloofsopvoeding van jong en oud.
Als we thuiskomen, is er nog volop gelegenheid om al na te genieten van deze prachtige dag, want de eerste foto's en filmreportage staan al op de website van het Nederlands Bijbelgenootschap.
Grote dank aan al die medewerkers en vrijwilligers van het NBG en aan al die andere medewerkenden, en zeker ook aan al die duizenden enthousiaste festivalgangers, voor jullie inzet voor en deelname aan dit prachtige Bijbelfestival 2015.

Tschüss Trabi und VW

Donderdag 22 oktober 2015 

Energiecentrale van de VW-fabriek in Wolfsburg

Kaiser Wilhelm-Gedächtniskirche
De 'Berliner' herfstvakantiereis van Durkje en mij loopt ten einde, want vandaag is de terugreisdag. Omdat we pas na het middaguur vanuit Berlijn vertrekken, benutten we vanmorgen na het ontbijt eerst de gelegenheid om nog een frisse stadswandeling te maken over en naar het begin van de Kurfürstendamm. Waar de Kurfürstendamm begint, staat de 'Kaiser Wilhelm-Gedächtniskirche', die we eergisteren al eens bezochten. Een groep Nederlandse scholieren wordt daar door hun leraar met luide stem op het hart gedrukt dat ze uiterlijk om 11.45 uur weer hier aan de voet van de Gedächniskirche moeten staan voor het volgende programma-onderdeel. Daarna wandelen ze naar en in de Gedenkhalle van de oude Gedächtniskirche.

Polizeipfarrerrin
Als Durkje en ik de moderne Gedächtniskirche binnen wandelen, valt ons het groot aantal bezoekers op dat hier in politie-uniform of anderszins formeel gekleed ook naar binnen loopt, of al binnen is. Dat geeft een wel heel andere sfeer dan afgelopen dinsdag, toen we hier slechts een twintigtal toeristen en andere kerkgangers aantroffen. Als ik in de kerkzaal een politieagent vraag waarom hier zoveel politie-officials rondlopen, vertelt hij dat hier in de kerkzaal over 20 minuten de installatie zal plaatsvinden van de nieuwe Berlijnse 'Polizeipfarrerin' Marianne Ludwig, die sinds kort is benoemd als pastoraal werker voor de ruim 20.000 Berlijnse politieagenten. Na een korte rondgang door de kerkzaal verlaten we de Gedächtniskirche, waar over enkele minuten haar installatie zal aanvangen.

S-Bahn en IC
We bezoeken daarna nog enkele warenhuizen en keren dan terug naar onze hotelkamer, om uit te checken in ons hotel Savoy. We nemen een uur de tijd om onderweg naar het station nog enkele broodjes en wat drinken voor onderweg te kopen, en om dan met de S-Bahn van station Zoologischer Garten naar Berlin Hauptbahnhof te 'bahnen', vanwaar om 12.45 uur onze internationale InterCity-trein (IC) vanuit Berlijn vertrekt richting Amsterdam. In tegenstelling tot onze heenreis, hoeven we tijdens de terugreis in Duitsland niet over te stappen.

Autoland Duitsland
Rond 13.00 uur verlaten we Berlijn en vele kilometers verderop passeren we ter hoogte van Helmstedt de voor ons nu onzichtbare grens tussen het voormalige Oost- en West Duitsland. Het 'land' dat mede zo bekend werd vanwege het automerk 'Trabant' - in de volksmond ook wel de 'Trabi' genoemd - ligt nu achter ons. Auf Wiedersehen Trabi!
We rijden verder door het land van dat andere Duitse automerk, van de 'Volkswagen', afgekort als VW.  Iets verder dan Helmstedt passeren we de autostad Wolfsburg, beroemd als hoofdzetel van het grote Volkswagen-concern.
Onze trein stopt op Wolfsburg Hauptbahnhof, dat recht tegenover de VW-fabriek ligt. Aan de overzijde van het Mittellandkanal zien we vanuit de trein de grote energiecentrale van de Volkswagenfabriek in Wolfsburg.
Daarna zoeft de trein weer verder en verlaten we ook het Volkswagenland als we rond 17.00 uur de Duits-Nederlandse landsgrens passeren. Auf Wiedersehen VW!

De vertraagde trein Zwolle - Leeuwarden
We verlaten de InterCity in Almelo, om de aansluitende NS-trein van Almelo naar Zwolle te nemen. De NS-reisplanner had ons al gewaarschuwd dat de trein met twee minuten vertraging vanuit Almelo zou vertrekken vanwege spoorwerkzaamheden, maar als we in Almelo willen instappen in de trein naar Zwolle, lezen we op het perron dat deze trein niet verder rijdt dan Raalte, vanwege die spoorwerkzaamheden.
In Raalte kunnen we dan overstappen op vervangend NS-busvervoer naar Zwolle, maar daardoor zullen we vrijwel zeker onze geplande aansluiting in Zwolle missen.
Dat valt bij nader inzien echter mee, want de trein vanuit Zwolle naar Leeuwarden heeft 8 minuten vertraging, dus op het laatste moment kunnen we nog instappen om naar Leeuwarden verder te reizen.

Te krappe aansluiting bus Leeuwarden - Stiens
In Leeuwarden hebben we dan vanwege die treinvertraging wel weer pech, want als we op het Leeuwarder busstation arriveren, zijn de beide aansluitende bussen van Leeuwarden naar Stiens zojuist vertrokken. Reizigers uit Noord-West Fryslân klagen regelmatig over die krappe aansluiting, want als de buschauffeur zich exact aan de vertrektijd houdt, moeten alle overstappende trein-buspassagiers - vanwege een enkele minuut - een uur op het busstation van Leeuwarden wachten op de eerstvolgende bus naar Stiens.
Maar voor ons is de redding anderszins nabij, want Pieter blijkt met de auto in Leeuwarden te zijn, dus na een telefonisch hulplijntje naar Pieter rijdt hij nog geen vijf minuten later met de auto voor, om ons dan met de auto even naar Stiens te rijden. We zijn dan tegen 19.45 uur weer thuis, na een reis van zeven uren van Berlijn naar Stiens.

Berlijnse Joden en Oost-Duitsers

Woensdag 21 oktober 2015

Falling Leaves - Shalekhet - in het Joods Museum te Berlijn

Heftige historie van Berlijn

Aan de hand van de stadswandelgids ‘100% Berlijn’ hebben Durkje en ik het plan om vandaag in het bijzonder aandacht te besteden aan de geschiedenis van de Joden en van de Oost-Duitse inwoners van Berlijn. Vandaag volgen we dus niet  - zoals (eer)gisteren – een bepaalde route uit deze wandelgids, maar volgen we meer een thematische lijn over de onmenselijke behandeling van de ene groep onderdrukte Duitsers door de andere, overheersende groep Duitsers. Vandaag dus niet zozeer een vrolijk thema, maar wel een thematische benadering die recht doet aan de historie van deze Duitse stad, die haar heftige geschiedenis tot op de dag van vandaag nog zo sterk beleeft en voelt.

Aan het voornemen om elke dag hier in Berlijn ook een markante kerk te bezoeken, voldoen we vandaag eveneens, al weten we bij aanvang van ons dagprogramma vanmorgen nog niet welke kerk dat op deze dag zal worden.

Vanuit ons hotel wandelen we over de Kurfürstendamm in de richting van het station Zoologischer Garten, om van daar uit naar het dichtstbijzijnde station nabij het Joods Museum van Berlijn te reizen.

Joods Museum

Evenals op meer plaatsen in Berlijn wordt ook hier aan de straatzijde het Joods Museum zichtbaar beveiligd door de politie. Aan beide zijden van de weg staan diagonaal tegenover elkaar twee politieauto’s, en één van de agenten loopt op het trottoir voortdurend heen en weer om een oogje in het zeil te houden. Bij binnenkomst in het museum wordt ons gevraagd om alle meegenomen electronische apparatuur door de scanner te laten halen, en ook zelf moeten we door een detectiepoort om het museum binnen te mogen gaan.

We gaan het museum binnen in het oude deel van het museum, maar de museumroute begint in de aangebouwde nieuwbouw, die zowel aan de binnenzijde als aan de buitenzijde futuristisch oogt.

De museumroute begint in het 'Learning Center', waar ook een groot aantal leerplekken met computers zijn gecreëerd, waar je de nodige inhoudelijke verdieping kunt vinden op diverse onderwerpen zoals bijvoorbeeld 'kosher' eten.

Aan het eind van de as van het gebouw dat handelt over de Jodenvervolging en de Jodenvernietiging komt je in de zogenoemde ‘Holocaust Tower’; een kille, smalle, hoge en lege toren, waaruit je enige geluiden van buiten kunt horen, en voor de rest de schrille geluiden die de enkele museumbezoekers hier in deze betonnen toren zelf produceren.

Aan het eind van de volgende as van het gebouw kom je buiten bij de ‘Garden of Exile’ (Tuin van de Ballingschap), die bestaat uit 7 bij 7 = 49 hoge betonnen zuilen, die zijn gevuld met aarde, waar bovenop de zuilen (olijf)bomen groeien. Dit is de enige volmaakte rechthoekige vorm van dit hele museum.

Het gebouw met een stil & schril verhaal & boodschap

Niet alleen de collectie van het Joods Museum vertelt een verhaal. De architect van dit bijzondere museumgebouw heeft ervoor gezorgd dat ook het gebouw zelf een essentieel deel van het verhaal vertelt over de geschiedenis van de Joden, ook in Berlijn. Opvallend zijn de grote delen van het gebouw die akelig leeg zijn. Die gapende delen van het gebouw vertellen het verhaal in stilte over de Joden die er niet meer zijn, niet meer hier in Berlijn en ook niet erbuiten. De doodse stilte van al de vermoorde Joden zingt en schreeuwt ons in de leegte van het gebouw als het ware toe.

Shalekhet

Buitengewoon indrukwekkend is hier de museum-installatie van de Israëlische kunstenaar Menashe Kadishman (1932). Zijn inbreng heet ‘Shalekhet’, wat ‘Vallende bladeren’ betekent.

Je komt als museumbezoeker in een smalle en hoge ruimte met aan beide zijden harde betonnen wanden. Op de grond liggen over een lange afstand in deze kloof van het gebouw ijzeren platen. Die platen ijzer zijn over de volle lengte geheel bedekt met meer dan 10.000 los liggende platte ijzeren gezichten van Joodse slachtoffers, die het uitschreeuwen van pijn en ontzetting, als gevolg van oorlog en geweld. Het is de bedoeling dat de museumbezoekers over deze ijzeren gezichten lopen, en als je dat al met bijvoorbeeld zo’n twintig lopers tegelijk doet, klinkt er tussen de harde betonnen muren een alles doordringend lawaai in je oren van al die ruwe ijzeren schijven die over elkaar heen schuren, knarsen en knerpen. Deze ijzeren schreeuw is een boodschap die je ziel pijnlijk snijdt. Het is een niet mis te verstane aanklacht tegen de vervolging en de vernietiging van miljoenen doden, en tegelijk een doordringende oproep dat zoiets verschrikkelijks nooit meer mag gebeuren.

Permanente expositie van het Joods Museum

Daarna kom je in de permanente tentoonstelling van het Joods Museum, met een groot aantal thema’s, die worden geëxposeerd in woord en beeld, met veel foto’s en films, met gebruiksvoorwerpen uit de Joodse historie en traditie van eeuwen geleden tot op heden. Enkele thema’s die de revue passeren, zijn: de Joodse minderheid in Duitsland, modern Jodendom, Oost- en West-Berlijn, nationaal-socialisme, Joodse gemeenschappen, Joods gezinsleven, tradities en verandering, geloofszaken en het leven van de Joodse vrouw.

Tränenpalast

Na dit indrukwekkende museumbezoek van ruim vier uren gaan we met de metro naar de Brandenburger Tor. We wandelen dan over ‘Unter den Linden’, om iets verderop af te buigen naar de rivier die de stad doorsnijdt. Bij het station Friedrichstrasse nemen we een verlate lunchpauze, om daarna door te lopen naar het Tränenpalast. Dit is een tentoonstelling in een grote hal naast Bahnhof Friedrichstrasse. Dit was ten tijde van de Berlijnse Muur de plek waar Oost-Duitsers bij grote uitzondering in de gelegenheid werden gesteld om bijvoorbeeld een familiebezoek aan West-Berlijn te brengen. Deze hal werd het Tranenpaleis genoemd, omdat deze hal de plek was waar Oost-Duitse en West-Duitse familieleden elkaar na lange tijd weer konden verwelkomen, om daarna na het bezoek weer hartverscheurend afscheid van elkaar te moeten nemen.

De expositie laat allerlei aspecten zien van het ontstaan van de Berlijnse Muur en het IJzeren Gordijn, van het leven in Oost- en West-Berlijn, en van de grote vreugde toen de Berlijnse Muur weer verdween en er een begin kon worden gemaakt met de Duitse Eenwording.

Hedwig en Humboldt

Hierna wandelen we door de Friedrichstrasse weer terug naar Unter den Linden, om onze wandeling richting Alexanderplatz verder voort te zetten.

Dan is ook het moment aangebroken om ons dagelijkse kerkbezoek te laten plaatsvinden. Ter hoogte van de Humboldt Universiteit verlaten we onze route tijdelijk om een bezoek te brengen aan de Sint Hedwig Kathedraal. Dit is een groot kerkgebouw dat bestaat uit een bovenkerk bovengronds en een onderkerk ondergronds. Een enorme koepel overspant deze grote kathedraal.

Iets verderop – tegenover de Berlijnse Dom – staat de zogenoemde ‘Humboldt Box’ naast het in herbouw zijnde ‘Berliner Schloss’. We gaan de kubistisch ogende Humboldt Box binnen om ons te laten informeren over het grootschalige nieuwbouwproject van het 100 miljoen Euro kostende Berliner Schloss, dat het voormalige Berliner Schloss geheel zal moeten vervangen, nadat dat in de Tweede Wereldoorlog werd verwoest tijdens bombardementen, en de Oost-Duitse regering tegen de wil van de West-Berlijners na de bouw van de Berlijnse Muur het beschadigde Berliner Schloss geheel met de grond gelijk heeft gemaakt, om op die grond een groot plein te creëren. Nu, vele jaren later na de Eenwording, wordt op dezelfde plek een geheel nieuw Berliner Schloss gebouwd. De helft van het nieuwbouwbudget is al binnen, maar de andere helft van de bouwbegroting moet nog worden gedekt, dus het gebouw is nog lang niet klaar.

De Duitse keuken

Vlakbij het Alexanderplatz nemen we de S-Bahn weer terug in de richting van ons hotel. In het restaurant naast ons hotel - in een zijstraat van de Kurfürstendamm – vinden we in tegenstelling tot gisteravond nu wel een vrije ‘tafel voor twee’, om deze laatste vakantiedag af te sluiten met een heerlijke avondmaaltijd uit de traditionele Duitse keuken. Tijdens dit diner blikken we terug op de drie goede dagen van onze stedentrip naar en in Berlijn. 

Berlin Stadtmitte Súd

Dinsdag 20 oktober 2015

Het koor van de moderne Gedächtniskirche in Berlijn

Stadtmitte Súd

Aan de hand van de stadswandelgids ‘100% Berlijn’ hebben Durkje en ik het plan om vandaag het zuidelijke deel van de stadswandeling ‘Mitte’ te volgen, om de bezienswaardigheden langs dit deel van deze route te bezichtigen. Gisteren hebben we het noordoostelijke deel van deze route gevolgd, dus vandaag pogen we rest van deze route geheel af te wikkelen.

Vanuit ons hotel wandelen we over de Kurfürstendamm in de richting van het station Zoologischer Garten, maar nog voordat we afbuigen naar dat station, besluiten we om toch eerst de iets verderop gelegen Gedächtniskirche te bezoeken, want die willen we toch in elk geval tijdens dit stadsbezoek bekijken. Met het voornemen om elke dag hier in Berlijn toch ook een markante kerk te bezoeken, staat hier vóór ons toch onmiskenbaar een passend voorbeeld daarvan.

Gedächtniskirche

We lopen in de richting van de hoogopgaande kerktoren met de zichtbaar afgebroken kerktorenspits. De ranke klokkentoren die naast het oude torengebouw staat, staat van boven tot onder geheel in de steigers, dus daar kunnen we helaas nagenoeg niets van zien.

Eerst bezoeken we de indrukwekkend mooie nieuwbouw van de Gedächtniskirche, die is gebouwd nadat in de Tweede Wereldoorlog de voormalige Gedächtniskirche nagenoeg geheel is verwoest bij een bombardement in 1943. De blauwe glazen ramen rondom zijn een opvallende blikvanger in het interieur van de eigentijdse kerk, evenals het grote Jezusbeeld voorin de kerk, in het koor. Het imposante moderne kerkorgel wordt tijdens ons bezoek af en toe heel even bespeeld door een orgelleraar en diens orgelleerling, hetgeen het geheel in deze bijzondere kerkzaal sfeervoller maakt. Bij de entree werd ons verzocht om mee te doen aan een wetenschappelijk onderzoek, middels het invullen van een uitgebreide vragenlijst aangaande onder andere onze motieven om een stadskerk zoals deze te bezoeken. Daar werken we graag even aan mee, dus we nemen de vragenlijst daartoe mee in de kerk, om die na het kerkbezoek weer ingevuld in te leveren.

Na het beleven van het interieur van deze moderne versie van de kerk, steken we het pleintje over om ook de zogenoemde Gedenkhalle in het voormalige toegangsgebouw van de oude Gedächtniskirche te bezichtigen. In deze Gedenkhalle kun je kennis nemen van de oude en de nieuwe geschiedenis van de oudbouw en de nieuwbouw van de Gedächtniskirche.

Mauermuseum bij Checkpoint Charlie

Daarna gaan we met de metro naar Checkpoint Charlie, waar we eerst even een kijkje nemen bij de plek waar vroeger een doorgang was van Oost-Berlijn naar West-Berlijn v.v. Twee  ‘soldaten’ houden nog steeds de wacht bij dit wachthuisje midden op de brede straat, en ze laten zich onderwijl gewillig fotograferen door de hordes toeristen, die nog iets willen zien en bewaren van dit oude Berlijnse straatbeeld.

Tegenover Checkpoint Charlie bezoeken we het grote Mauermuseum, waar we geruime tijd verblijven om alle ins en outs aangaande de geschiedenis rond de voormalige Berlijnse Muur te weten te komen.  Het museum bevat een nogal omvangrijke talige collectie, met dus veel tekst en bijpassende foto’s. Daarnaast zijn er volop voorbeelden en hulpmiddelen te bekijken van allerlei geslaagde en ook niet-geslaagde vluchtpogingen van Oost-Duitsers, die uit pure wanhoop of op berekenende wijze hun vege lijf waagden om van Oost-Berlijn naar West-Berlijn te vluchten. Een ander deel van de museumcollectie richt zich op het promoten van de universele mensenrechten wereldwijd.

Topographie des Terrors

Na een koffiepauze wandelen we vanaf Checkpoint Charlie langs ‘Trabi World’ (waar veel nog in gebruik zijnde Trabantjes staan) naar 'Topographie des Terrors'. Langs een deel van de voormalige Berlijnse Muur lopen we boven langs de kelderruïnes van het voormalige centrum van de SS en de Gestapo (geheime staatspolitie) naar het grote expositiegebouw, waar we in woord en veel beelden kennis nemen van de nazi-geschiedenis en van de wrede praktijken van deze onderdrukkers van weleer. Deze expositie besteedt ook enige aandacht aan de aanwezigheid van de SS en de Gestapo in Nederland, met onder andere fotografisch materiaal uit Den Haag, Amsterdam en Amersfoort ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.

Deze expositie wordt druk bezocht, door jong en oud, uit Duitsland en - getuige het groot aantal talen dat we hier horen - tot ver daarbuiten. De boodschap is duidelijk: wij mogen nooit vergeten wat mensen elkaar aan hebben gedaan, en dit mag zo nooit weer gebeuren; waarbij we ons ondertussen terdege realiseren dat deze verschrikkelijke mensonterende toestanden ons bijna elke dag nog via de pers bereiken uit vele landen, zoals Iran, Syrië, Pakistan, Noord-Korea, Colombia, enz.. Wat heeft de mensheid geleerd van al die ellende, en wanneer komt er aan dergelijk mensenleed ooit eens een eind?

Moderne architectuur van Potsdamer Platz

Daarna ben je wel even toe aan een frisse wandeling buiten door de stad. We lopen nu door de straten van Berlijn naar de drukke Potsdamer Platz. Wat hier na de Koude Oorlog niet meer was dan een verdrietig ogend stuk verwoest niemandsland, ingeklemd tussen Oost en West, is door de revolutionaire en supermoderne nieuwbouw na de Eenwording van stad en land nu een levendig symbool geworden voor het moderne Berlijn van vandaag de dag. De hypermoderne architectuur van de hoogbouw van Potsdamer Platz imponeert door de diverse vormen en door gevarieerd materiaalgebruik.

Holocaust monument en Brandenburger Tor met Bundestag

Nog iets verder richting stadscentrum komen we langs het eigentijdse Holocaust monument, bestaande uit de 2.711 forse betonnen zuilen, waarmee de miljoenen slachtoffers van de Jodenvervolging tot op vandaag en in de toekomst worden herdacht. 

Daarna passeren we de Brandenburger Tor, de in 1791 naar een voorbeeld van de Griekse Oudheid gebouwde stadspoort, die nog het enige overblijfsel is van de stadspoorten van de stadsmuur die vroeger rondom Berlijn heeft gestaan. Deze oude triomfboog aan het eind van de Pariser Platz is tegenwoordig een beroemd symbool van de Duitse Eenwording en eenheid. Ook hier is het een drukte van belang.

Tegen het eind van de middag verslechtert het weer. Het begint licht te regenen als we samen door lopen naar de Bundestag, het Rijksdaggebouw - met daarop de welbekende grote glazen koepel – waarin momenteel het Duitse parlement zetelt.

Nu het hier en nu iets meer begint te regenen, het ook nog iets kouder wordt, en bovendien begint te schemeren, kiezen we ervoor om onze buitenwandeling te beëindigen, om een binnenactiviteit op te zoeken, waar we ons stadsbezoek op iets aangenamer wijze kunnen voortzetten.

The Story of Berlin

Daarom reizen we met de metro en de S-Bahn terug in de richting van ons hotel. Aan de Kurfürstendamm gaan we naar binnen bij het museum ‘The Story of Berlin’, dat een moderne multimediale collectie heeft over 800 jaar stadsgeschiedenis van Berlijn.

Als we de toegangskaarten kopen, horen we dat we over een half uur om 18.00 uur nog de laatste rondwandeling in de diepgelegen kelders van dit grote gebouwencomplex aan de Kurfürstendamm kunnen meemaken. We gaan eerst nog even het museum binnen om alvast een eerste deel van de collectie te bekijken, waarna we om 18.00 uur bij de ingang van het museum wachten op de museumgids, die ons vervolgens op de Engelstalige tour meeneemt naar de diepe kelders van dit complex, waar in de nadagen na de Koude Oorlog een immense atoomschuilkelder is gebouwd voor bijna 3.600 mensen, die hier bij een (dreigende) atoomaanval gedurende 14 dagen zouden kunnen verblijven, schuilend voor de gevolgen van een atoomaanval. In deze schuilkelder bezoeken we onder andere de slaapplaatsen, de sanitaire ruimte, de luchtfilterruimte, en de ruimte waar de watervoorziening is aangelegd. Terecht schetst onze gids de schijnzekerheden die zo’n atoomvrije en stralingsarme atoombunker zou bieden. Tot op de dag van vandaag en ook morgen kan deze atoomschuilkelder nog worden gebruikt, maar het is te hopen dat dit nooit nodig zal zijn, want het leven in en na deze schuilkelder zal allesbehalve veilig en zeker zijn.

De Duitse keuken

Als afsluiting van deze intensieve en interessante dag gaan we in een zijstraat van de Kurfürstendamm nabij ons hotel op zoek naar een geschikt Duits restaurant met een traditioneel-Duitse keuken. Het eerste restaurant dat we bezoeken, is vol, maar het tweede restaurant heeft nog een tafel voor twee beschikbaar. We laten ons door de ober voorlichten over het aanbod uit de Duitse keuken, waarna we een keus maken uit de gepresenteerde aanbevelingen. Daarna krijgen we een heerlijke maaltijd voorgeschoteld, die prima past bij het huidige ‘wetterkâlde’ najaarsweer hier in Berlijn.

Berlijn Mitte

Maandag 19 oktober 2015 

Bij de Berlijnse Dom

Berliner Stadtmitte

Aan de hand van de stadswandelgids ‘100% Berlijn’ hebben Durkje en ik het plan om vandaag de stadswandeling ‘Mitte’ te volgen, om de bezienswaardigheden langs deze route te bezichtigen. ‘Mitte’ duidt op ‘Stadtmitte’, waarmee wordt bedoeld dat deze route in het midden van de stad ligt, en ons dus door het stadscentrum van Berlijn voert.

Vanuit ons hotel wandelen we over de Kurfürstendamm naar het station Zoologischer Garten, waar we eerst een driedaags OV-abonnement – de ‘Berlin Welcome Card’ – kopen, waarmee we 72 aaneensluitende uren gebruik kunnen maken van alle vormen van openbaar vervoer in de stad. Met de Stadtbahn rijden we dan na een overstap op Berlin Hauptbahnhof naar station Nordbahnhof, dat ten tijde van de Berlijnse Muur een spookstation was, dat aan alle zijden was afgesloten met gemetselde muren en ijzeren hekken bij alle ingangen van dit ondergrondse station. De expositie in dit station getuigt nog van die spannende tijd ten tijde van de Koude Oorlog.

Gedenkstätte Berliner Mauer

Bovengronds bezoeken we de herdenkingsplek waar uitgebreid aandacht wordt geschonken aan de tijd dat de Berlijnse Muur het oosten en westen van Berlijn scheidde. Zo’n 220 meter van de oorspronkelijke Berlijnse Muur staat hier nog fier doch zinloos overeind, op deze indrukwekkende brede strook van de stad, waar nog iets zichtbaar wordt gemaakt van de invloed die de Muur vroeger had op het maatschappelijk leven in Berlijn. We lopen over de langgerekte strook niemandsland, met aan de ene kant nog een stuk van de originele Berlijnse Muur en aan de andere zijde nog een stuk binnenmuur, die was gebouwd tussen de stadswijk en de inmiddels afgebroken Berlijnse Muur aan onze andere zijde. In deze strook tussen beide Berlijnse muren staan diverse informatiezuilen met de moderne geschiedenis van deze scheidingsmuur, en verder is er een monument voor de vele slachtoffers die het gevolg zijn van het doodschieten van de Oost-Duitsers die ten tijde van de Berlijnse Muur op goed geluk – maar tevergeefs - een vluchtpoging van Oost- naar West-Berlijn waagden. Op de verdiepte delen van deze strook zie je ook nog blootgelegde fundamenten van de Berlijnse Muur en van één van de wachttorens die hier vroeger heeft gestaan.

Alexanderplatz 

Omdat het nu – maar eigenlijk de hele dag af en toe – motregent, nemen we de metro vervolgens naar het Alexanderplatz, dat in de DDR-tijd nog het centrale plein was van Oost-Berlijn, ook bekend geworden van de demonstratie die hier vlak voor het vallen van de Berlijnse Muur door de Oost-Duitsers in de nadagen van de DDR-tijd werd georganiseerd.

We bekijken enkele gebouwen – waaronder de shopping mall Alexa – die nog steeds de typische Oost-Duitse sfeer van de DDR-tijd uitstralen. Hier op het Alexanderplatz komen we ook langs de grote Wereldtijdklok, en verderop komen we langs de superhoge Televisietoren (368 meter), waarvan het panoramadeel bovenin in een dikke regenwolk hangt. Naar boven gaan om daar van het uitzicht over de stad te genieten vanuit dit hoogste gebouw van Berlijn heeft dus nu geen zin.

Berlijnse Dom

Daarom pauzeren we eerst in een eetcafé, om vervolgens de stadsrivier de Spree over te steken, waar we op de andere oever arriveren bij de Berlijnse Dom. We kopen een toegangskaartje om deze imposante kerk te bezoeken. Je valt hier binnen van de ene verbazing in de andere, want als je het interieur van de immense kerkzaal op je hebt laten inwerken, kun je een lange serie trappen beklimmen om binnen in en buiten rond de grote koepel te lopen. Tijdens de binnenrondgang kun je zowel naar binnen kijken als ook naar buiten, en tijdens de rondgang buiten kun je rondom - ondanks het regenachtige weer toch nog - grote delen van de stad Berlijn bekijken.

Nadat we ook de crypte met de vele keizerlijke, koninklijke en prinselijke graftombes en sarcofagen hebben bezocht, klimmen we weer naar de begane grond om deze bijzondere Berlijnse Dom weer te verlaten.

Shopping & Dining @ Kurfürstendamm

Buiten is het nu al donker, dus we besluiten om onze stadstour hier te beëindigen. Onderweg terug naar het Alexanderplatz, en na de reis met de S-Bahn in de richting van ons hotel, winkelen we hier en daar nog wat in de nog steeds avondgeopende winkels van Berlijn. 

Tegen 20.00 uur zijn we weer terug op de Kurfürstendamm, waar we een restaurant zoeken voor het avondeten. Na een goede maaltijd wandelen we over de Kurfürstendamm weer terug naar ons hotel, waar we tegen 22.00 uur arriveren.

Met de trein naar Berlijn

Zondag 18 oktober 2015 

In Hannover wachten op de trein naar Berlijn

Gewijzigde dienstregeling in Nederland
Dit jaar begint de herfstvakantie van Durkje en mij met een lange treinreis van Leeuwarden naar Berlijn. Pieter brengt ons met de auto om zeven uur in deze nog donkere zondagochtend van Stiens naar Leeuwarden, zodat we iets na half acht per trein kunnen vertrekken naar Zwolle. Omdat we straks in Almelo de internationale trein zullen nemen richting Berlijn, willen we in Zwolle overstappen in de trein naar Mariënberg, waar we kunnen overstappen op de volgende trein naar Almelo. Maar die vlieger gaat niet op, want onze aansluitende trein is vandaag wegens een sein- en wisselstoring uit de dienstregeling genomen. Met het advies van de medewerkster van de NS-balie besluiten we om dan maar de eerstvolgende trein naar Deventer te nemen, waar we ook op die internationale trein naar Berlijn kunnen overstappen. Zo halen we dan toch nog tijdig onze aansluiting op deze Nederlands-Duitse treinreis.

Gewijzigde dienstregeling in  Duitsland
Iets na kwart over negen vertrekken we met de trein vanuit NS-station Deventer richting Duitsland. Door een zwaarbewolkt Nederland rijden we naar de Nederlands-Duitse grens, waar in Bad Bentheim van treinpersoneel en van locomotief wordt gewisseld, van Nederlands naar Duits.
We weten op voorhand al dat ook deze treinreis volgens een gewijzigde dienstregeling zal gaan verlopen, want in tegenstelling tot wat gebruikelijk is, wordt vandaag wegens werkzaamheden aan het treinmaterieel de eerste trein in Hannover uit de dienstregeling gehaald, en kunnen we in Hannover overstappen in de tweede trein, die ons naar het centraal station van Berlijn zal brengen.
In Hannover aangekomen blijkt na het uitstappen dan onze volgende trein naar Berlijn ook nog een vertraging heeft van 20 minuten, dus het is al bijna 14.00 uur als onze trein van Hannover richting Berlijn vertrekt. Bij het instappen en plaatsnemen op de gereserveerde zitplaatsen blijkt dat een Britse treinpassagier verderop op een gereserveerde plaats is gaan zitten van een ander, waardoor er eerst een herschikking van reeds elders plaatsgenomen treinpassagiers moet plaatsvinden, nadat de nors protesterende Brit na enige overredingskracht van twee oudere dames zijn al te vrijelijk ingenomen plaats afstaat aan de passagier die deze plaats heeft gereserveerd. Even later zit iedereen in onze coupé dan toch op diens gereserveerde plaats. Dan ziet het er binnen en nu zeker ook buiten de trein al weer wat zonniger uit.
De trein is inmiddels vertrokken en die zet de vaart er behoorlijk in; mede om de reeds opgelopen vertraging te minimaliseren bij aankomst in Berlijn. Op het informatiepaneel in de trein zie ik dat we door een open Duits landschap op verschillende trajecten een snelheid bereiken van over de 250 kilometer per uur. Dat schiet behoorlijk op, dus uiteindelijk komen we met een geringe vertraging aan op het verdiept gelegen centraal station van Berlijn.

Aankomst en eerste verkenning van Berlijn
We kunnen vlot overstappen op de Berlijnse S-Bahn, die ons in enkele minuten naar het voor ons bestemde station ‘Zoologischer Garten’ brengt. Van daaruit is het nog slechts enkele honderden meters wandelen naar ons hotel in een zijstraat van de Kurfürstendamm. Om 16.00 uur checken we in bij de receptioniste in ons hotel, na een reis van in totaal negen uren, in zeven delen.
Nadat we ons hebben geïnstalleerd in onze hotelkamer, trekken we er weer op uit. In een andere zijstraat van de Kurfürstendamm vinden we een mooie plek voor een koffiepauze. Eerst bezoeken we de diep gespecialiseerde koffiewinkel, en daarna het bijbehorende café van de ‘Berliner Kaffeerösterei’. Hier drinken we een heerlijke kop koffie met een zoet-Duitse lekkernij erbij.
Daarna maken we een wandeling door de gezellige Kurfürstendamm, waar we na enige tijd kiezen voor één van de vele restaurants in deze beroemde Berlijnse straat. Na een goede avondmaaltijd wandelen we over de Kurfürstendamm weer terug in de richting van ons hotel. Bij de uitbundige kerstetalages van ‘Käthe Wohlfarht’ aan de Kurfürstendamm keren we weer om, om dan weer terug te lopen naar ons hotel.
Tijdens onze koffiepauze in de Berliner Kaffeerösterei hebben we een globaal stadsbezichtigingsplan bedacht voor morgen. We zullen ons morgen vooral richten op het stadscentrum van Berlijn, om in de daaropvolgende dagen de buitenste ringen van het Berlijnse stadscentrum te bezoeken.
De heenreis is goed verlopen, we hebben ons geïnstalleerd in een prima hotel, en we hebben vandaag al een redelijk zicht gekregen op de belangrijkste Berlijnse locaties die we willen bezoeken, dus we zijn klaar voor onze driedaagse bezichtiging van deze enerverende Duitse stad Berlijn.

Modeltimmeren

Zaterdag 17 oktober 2015 

Een deel van de expositie Modeltimmeren

Zie de mens in hout
De nieuwe expositie in de vitrine van de opleiding Creatieve Therapie is ingericht met het werk van eerstejaars studenten van de HBO-Bachelor-opleiding Creatieve Therapie van Stenden Hogeschool te Leeuwarden.
Wie over de brede Kennisboulevard in ons Leeuwarder hogeschoolgebouw langs deze tentoonstellingsvitrine loopt, heeft even tijd nodig om alle tentoongestelde studentenwerken aandachtig te bekijken.
Het geëxposeerde werk bestaat uit modellen van de mens, gemaakt van en geconstrueerd met houten onderdelen. Het thema van dit werk en van deze expositie is: Modeltimmeren.
 

Kwaliteitscultuur, advies en ervaring

Donderdag 15 oktober 2015

Presentatie door Bert Dekker van Hogeschool Leiden

Kwaliteitscultuur in het hoger onderwijs
De betekenis van een kwaliteitscultuur voor onderwijskwaliteit staat op alle niveaus in het hoger onderwijs prominent op de agenda. Iedereen lijkt het er over eens te zijn dat die kwaliteitscultuur van doorslaggevende betekenis is; dat we moeten blijven zoeken naar de juiste balans tussen control en vertrouwen, dat we vooral het gesprek met elkaar moeten voeren over de betekenis van onderwijskwaliteit, en dat kwaliteit altijd mensenwerk blijft.
In de netwerkbijeenkomst van het Platform HBO van het Nederlands Netwerk voor Kwaliteitsmanagement verkennen we vandaag in Utrecht die kwaliteitscultuur in het hoger onderwijs; zowel vanuit het bredere perspectief van de organisatiecultuur, als vanuit de dagelijkse praktijk van het onderwijs.
• Hoe komen we van ‘vinken naar vonken’? 
• Wat is het belang van een externe oriëntatie op de kwaliteitscultuur? 
• En vooral: wat kunnen kwaliteitsadviseurs doen om de kwaliteitscultuur te bevorderen, met respect voor de verantwoordelijkheid in het primaire proces? 
• Wat kunnen kwaliteitsadviseurs meer of minder doen, en wat moeten ze misschien wel laten?

Welkom en inleiding
Platformvoorzitter Paul Nieuwenhuis heet iedereen van harte welkom in een volle zaal, waarin ongeveer 50 deelnemers zitten. Daarna neemt Platformorganisator Ouke Pijl de leiding van deze middag over als dagvoorzitter. Hij introduceert de vier sprekers van deze bijeenkomst. We beginnen met een presentatie van de Onderwijsraad, waarna een presentatie wordt verzorgd door de Hogeschool Leiden.

Organisatiecultuur en kwaliteitscultuur
De eerste twee sprekers zijn dr. Raymond Kubben en dr. Stijn Verbeek, beiden lid van het projectteam van de Onderwijsraad, die in augustus 2015 haar adviesrapport publiceerde met als titel ‘Kwaliteit in het hoger onderwijs – Evenwicht in ruimte, regels en rekenschap’. 

Stijn Verbeek: 

• Dit adviesrapport vraagt zich af op welke manier de kwaliteit van het hoger onderwijs op een verantwoorde manier kan worden geborgd en verbeterd. 
• Werk in het kwaliteitsbeleid van een hogeschool en opleiding voortdurend aan evenwicht met betrekking tot: Doelen, Instrumenten (kwantitatieve en kwalitatieve), Actoren en hun rollen (met evenwicht tussen verantwoording en eigenaarschap).

Raymond Kubben:
Onder de noemer ‘sterke versus zwakke kwaliteitscultuur’ gaat hij eerst nader in over hoe de Onderwijsraad aankijkt tegen kwaliteitscultuur. Het begrip ‘kwaliteitscultuur’ heeft ook een normerende en disciplinerende werking.
Als elementen van kwaliteitscultuur worden in ‘de zeven lessen’ van de Onderwijsraad genoemd:

• Een duidelijke, gedeelde en doorleefde onderwijsvisie - voortkomend uit een open dialoog - die ook doorwerkt in het onderwijs.
• Verbeteringsgerichtheid vanuit collectief en individueel lerend vermogen, in een lerende organisatie.
• Leiderschap, ook op het lagere opleidingsnivo van het onderwijsleiderschap.
• Een ondersteunende organisatiestructuur, die aanzet tot teamwerk en samenwerking.
• Een dragend HRM-beleid, dat het opleidingskwaliteitsbeleid ondersteunt.
• Een grote studentenbetrokkenheid, met bijvoorbeeld ook gemeenschapsvorming. 
• Externe oriëntatie, gericht op signalen en feedback van buiten de hogeschool. (Een groep duale studenten kan bijvoorbeeld heel goed iets van buiten naar binnen halen).

Discussiestellingen
Daarna volgen enkele Discussiestellingen, over bijvoorbeeld de rol van de kwaliteitsadviseur in opleidingsgemeenschappen, de doorwerking van kwaliteitsbeleid, over het lerend vermogen van opleidingen, de relatie van personeelsbeleid met het algemene kwaliteitsbeleid, de medeverantwoordelijkheid van studenten, en over de externe oriëntatie van opleidingen.
De Onderwijsraad beschouwt in haar adviesrapport een ‘opleiding’ als een gemeenschap van studenten, docenten, management, en daarbij ook de kwaliteitsadviseurs. Een opleiding is in haar ogen dus meer dan een curriculum, meer dan al die onderwijscomponenten waaruit een opleiding bestaat.
Eén van de aanwezigen in de zaal roemt deze adviesnota van de Onderwijsraad, vooral waar die in gaat op het vragen om aandacht voor ook de pedagogische rol van de docent in diens relatie met de student. Als je echt contact hebt met je studenten, weet je heel goed van je studenten wat de beleefde kwaliteit van je onderwijs is; daar heb je dan geen grote onderzoeken voor nodig. Voorts maakt hij onderscheid tussen ‘tevredenheid’ en ‘kwaliteit’, want – zo zegt hij - je kunt als student ook wel ontevreden zijn over een kwalitatief goede opleiding.

Kwaliteitscultuur vanuit perspectief opleiding en instelling
Het tweede deel van deze middag wordt verzorgd door Leny Baas, (kwaliteitscoördinator van het cluster Management en Bedrijf) en Bert Dekker (kwaliteitszorgcoördinator van de cluster Techniek), beiden werkzaam bij de Hogeschool Leiden.
De titel van hun presentatie is ‘Het ongrijpbare … handen en voeten geven’.
Bij de Hogeschool Leiden kwam het begrip ‘kwaliteitscultuur’ vooral naar boven tijdens de voorbereiding van de Instellingstoets Kwaliteitszorg. Men heeft een notitie geschreven over ‘kwaliteitscultuur’, met daarbij ook een ‘plan van aanpak’, dat uit gaat van een olievlekwerking. Vanuit een zogenoemd ‘Leernetwerk’ met uiteenlopende deelnemers uit de hele hogeschool leert men betreffende verschillende kwaliteitsthema’s van elkaar en deelt men de resultaten daarna in de eigen werkomgeving.

Leidse lessen in kwaliteitscultuur, tussen leefwereld en systeemwereld
In de genoemde Leidse notitie wordt vooral ook aandacht gevraagd voor de volgende items:

• In Leiden is men zich er ten volle van bewust dat je als collega’s en afdelingen van elkaar afhankelijk bent, wat voorwaardelijk is voor een lerende organisatie. 
• Je moet de ander open en onbevooroordeeld tegemoet treden en het ook ‘gewoon leuk’ hebben met elkaar. Daarbij hoort ook wel degelijk dat je elkaar tussentijds feedback geeft. Daar moet je dan allen wel voor open staan. 
• Je moet elkaar kennen en je gekend voelen; je moet leren van elkaar en leren met elkaar.
• Leg de te nemen besluiten eerst aan elkaar voor, en onderbouw ook waarom je die besluiten wilt nemen. Blijf elkaar inspireren en enthousiasmeren. Hanteer consequent dezelfde stappen in je protocol voor besluitvorming, dus bij het voorbereiden, het besluiten en bij het communiceren.
• Zorg voor realistische doelen, voor heldere kaders en voorwaarden, en wees resultaatgericht.
• De ontwikkel-, functionerings- en beoordelingsgesprekken moeten leiden tot concrete resultaatafspraken; met ruimte voor innovatie, creativiteit en flexibiliteit.

Rol van kwaliteitsadviseurs in opleiding en instelling
Na een korte pauze begint de derde ronde van deze bijeenkomst, in een meer workshop-achtige setting. Hier en nu gaat het over onze eigen rol als kwaliteitsadviseur. Dat doen we aan de hand van de volgende gespreksvraag: Wat kunnen kwaliteitsadviseurs doen om de kwaliteitscultuur te bevorderen; wat kunnen zij meer of minder doen, en wat moeten ze misschien wel laten?
In de eerste ronde wordt begonnen met gesprekken in tweetallen over deze gespreksvraag. Daarna is er plenair gelegenheid om aan elkaar vragen te stellen. Een vraag gaat bijvoorbeeld over hoe je bij de resultaten van een studententevredenheidsonderzoek omgaat met nogal kritische opmerkingen over het functioneren van een individuele docent. Spreek je dan die docent daar op aan en/of krijgt iedereen die kritiek zo ook te zien; of cluster je een aantal van die netelige kwesties en ga je daar dan geanonimiseerd als docententeam met elkaar over in gesprek? Heeft de kwaliteitszorgmedewerker hierin eigen wel een rol? En welke rol en taak heeft een opleidingsmanager in dezen? Op zo’n moment is het van belang om je ervan bewust te zijn wie in de organisatie in de lijn, en wie in de staf werkt. Lijn en staf hebben elk een eigen verantwoordelijkheid, die ze ook beide zelf voor hun eigen rekening zouden moeten nemen.

Uitkomsten workshop
Tenslotte volgt plenair een inventarisatie van wat we nu meer en minder zouden moeten doen als kwaliteitsadviseur? Dat levert onder andere de volgende resultaten van de deelnemers:

Meer

• Meer onderdeel zijn van de opleiding waarvoor je werkt.
• Meer met elkaar in gesprek zijn.
• Uitkomsten van evaluaties meer gebruiken.
• Meer informeel met elkaar in gesprek zijn.
• Meer inspireren door creatieve werkvormen te gebruiken om resultaten op te roepen.
• Meer stimuleren en breder delen van plannen, informatie en resultaten.
• Meer vertrouwen geven.
• Meer faciliterend werken naar een opleiding.
• Mensen meer in hun kracht zetten.
• Meer jezelf de vraag stellen wat het onderwijs beter wordt van jouw inbreng.
• Meer accepteren dat onderwijskwaliteit feitelijk niet echt meetbaar is.
• Haal de individuele en de collectieve kwaliteitsbeleving van docenten naar boven, en combineer die dan met het kwaliteitsbeleid van de opleiding.

Minder

• Minder op papier zetten.
• Minder moeten, en minder dwingend zijn.
• De verantwoordelijkheid van de lijn minder op je nemen, en die als stafmedewerker ook niet van een lijnmanager overnemen.
• Minder controleren, en minder beoordelen.
• Minder in plannen van aanpak denken, 
• Minder uitvoerende taken op je nemen.
• Minder verbeterpunten benoemen vanuit negatieve gevoelens.

International Day 2015 @ Stenden University

Woensdag 14 oktober 2015 

Duitse studentes presenteren hun 'Heimat' tijdens de International Day 

Rijk aan cultuur

• Voor wie wie zien hoe de mensen zich kleden in het Afrikaanse Ghana ....
• Voor wie wil proeven wat de mensen in Australië zoal eten ...
• Voor wie wil weten wat de culturele tradities zijn in ons buurland Duitsland ...
• Of in het algemeen gesteld: voor wie is geïnteresseerd in de culturen van onze medestudenten ...

... Om antwoord te krijgen op al deze - en nog veel meer vragen - organiseerden studenten en medewerkers van Stenden Hogeschool vandaag de jaarlijkse 'International Day' in de hogeschoolvestiging van Stenden in Leeuwarden.
Een mooie dag om elkaars verschillen en overeenkomsten nog beter te leren kennen, en bovenal een gezellig samenzijn waarin we de veelkleurigheid van onze hogeschoolgemeenschap voelen en vieren.

90 nationaliteiten
Er is ook dit jaar alle reden tot feest, want Stenden is inmiddels al zo'n 90 verschillende nationaliteiten rijk. Met de jaarlijkse International Day creëren onze studenten een kleurrijke, gezellige ontmoetingsplek, waar studenten, medewerkers en onze gasten van vandaag elkaar verrijken door elkaar (nog beter) te leren kennen en meer inzicht te geven in elkaars cultuur en waarden.

International Fair
Hier kun je de internationale sfeer van Stenden Hogeschool proeven tijdens de kleurrijke ‘International Fair’, waar studenten hun culturen presenteren met onder andere eten, drinken, muziek en filmpjes. Over de volle lengte van de brede lange gang van de begane grond staan veel stands, waar studenten hun thuisland vertegenwoordigen in traditionele klederdracht of beschilderd in de kleuren van de nationale vlag, te midden van de heerlijk ruikende etensgeuren van wereldgerechten en ook veel foto’s, vlaggen, nationale dranken, gebruiksvoorwerpen en overal blijde gezichten. Aandacht geven en aandacht krijgen, het doet alle mensen – waar ook ter wereld – zo goed.