zondag 19 oktober 2025

Zingende botten

Zondag 19 oktober 2025
 
Cover van 'Zingende botten'

STYX - leven en dood in de letteren
De dood (en het leven) was het tamelijk brede thema van de Nederlandse Boekenweek van het jaar 2003.
De dood hoort bij het leven, en daarmee dus ook bij de literatuur.
De Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek heeft ter gelegenheid van die 68ste Boekenweek vier auteurs gevraagd hun literaire visie te geven op het thema 'STYX - leven en dood in de letteren'. 

Vier visies op de dood
Het resultaat van die actie is een set van vier essays van Nico ter Linden, Bert Keizer, Kristien Hemmerechts en Boudewijn Büch. 
Die vier essays zijn in 2003 verschenen in één verzamel-cassette, met als titel 'Vier visies op de dood'.
  • De arts Bert Keizer baseert zijn betoog op zijn praktijkervaringen als arts in een verpleegtehuis.
  • De schrijver Boudewijn Büch schrijft over de plaats van de dood in de literatuur. 
  • De schrijver Kristien Hemmerechts zegt dat ze heeft aanvaard, dat de dood haar thema is. Zij beziet de dood vanuit het persoonlijk perspectief. 
  • De dominee Nico ter Linden belicht de levensbeschouwelijke kant van de dood.
Zingende botten
Boudewijn Büch schreef over de plaats van de dood in de literatuur. 
Nog net vóór zijn overlijden heeft Büch zijn essay over dode schrijvers kunnen schrijven en aanleveren.
Büch hield zich bij leven graag met dode schrijvers en dode popzangers bezig, dus dit thema was hem op het lijf geschreven.
Büch wilde graag dichter bij de dichter(es) komen, en stond daarom aan hun graf, sprak met hun weduwe/weduwnaar, of kroop door een woning waar zij soms tientallen jaren daarvóór nog een laatste voet hadden gezet, èn Boudewijn wilde ook weten aan welke muziek zij voorkeur gaven.
Zijn essay kreeg als titel 'Zingende botten', met als subtitel 'Over gedichten, dood en souvenirs'.
Boudewijn Büch in zijn essay:
  • Thuis bewaar ik de dood in mapjes.
  • De schoonheid van de dood, de schittering van het sterven, huizen in de verzen van de Britse dichter John Keats.
  • Het literaire werk is het mooiste wat een schrijver zijn lezers kan geven. 
  • Literaire extra's kunnen het lezen en genieten van literatuur tot een feest maken.
  • Dode dichters en zangers reis ik al mijn hele leven achterna. Het liefst wil ik heel dichtbij komen.
  • Met zijn begrip 'Krankheit zum Tode' wilde Goethe (diametraal tegenover het christelijke geloof) zeggen dat het leven is voorbestemd voor de dood, en dat er niets anders op zit dan - hoe dan ook  - dood te gaan. 
  • Ik (zo schrijft Büch) houdt het meeste van de zelfgekozen dood.
  • Close Reading is de enige manier om verantwoord met teksten om te gaan.
  • Naar het schijnt is de weduwe de postume plaag voor het werk van elke auteur.
  • Ik wil meer dan alleen de mens achter de dichter.
  • De niet te overbruggen kloof tussen leven en poëzie bij de dichter Gerrit Achterberg is het werkelijke 'raadsel-Achterberg'.
  • Het beste is om dichter Novalis zijn leven na te lopen. Op die manier komt men het dichtst bij de dichter.
  • Blijkbaar durft niemand het aan om een biografie van de dichter Novalis te schrijven. Zoveel dood past niet in één boek.
  • Eén keer heb ik de ring van Novalis vast mogen houden en ik beefde, want met dit object kan de Novalis-liefhebber het dichtst bij zijn held en bij zijn verloofde komen.
  • Toen Novalis zijn geliefde stierf, was hij ontroostbaar, schreef ontroerende dagboekfragmenten en verzen over zijn gestorven meisje, maar zou het zelf ook niet al te laat maken in het leven.
  • Het is mijn diepste overtuiging dat je ook via een object, een landschap of een grafsteen tot het diepste wezen van de letterkunst door kunt dringen.
  • Dichtkunst verdient een beter lot dan uitsluitend exegese. Poëzie is meer dan grammatica, beeldspraak en metrum.
  • De mooiste poëzie gaat over de dood.
  • Wanneer je het vers nareist, wanneer je het opgraaft, wanneer je het beweent en wanneer je het in zijn landschap (context) herbeleeft, kan het vers meer bewerkstelligen.
  • Gedichten verdienen het om uit het papier te ontsnappen.

Geen opmerkingen: