Rondje 14 om de Kerken - van Lekkum & Wyns & Jelsum & Snakkerburen - in Noord-Fryslân

Zaterdag 15 februari 2025

 

Bij de Wynser Oerset in Wyns aan de Dokkumer Ee

Rondjes om de kerken in noord-Fryslân

Op 31 mei 2024 publiceerde de Stichting Tsjerkepaad in het Friese Pingjum haar wandelgids 'Rondjes om de kerken in noord-Fryslân'. Deze fiets- en wandelgids is geschreven door de bekende wandeljournalist Fokko Bosker.
Stichting Tsjerkepaad ijvert voor een zo ruim mogelijke openstelling van monumentale kerken in Fryslân, en zo'n wandelgids is dan een geschikt instrument om fietsers en wandelaars te laten fietsen en wandelen langs (zo mogelijk opengestelde) Friese kerken.
Deze wandelgids is naast de Kleasterrûntsjes van Stichting Tsjerkepaad deels gebaseerd op de Jabiksrûntsjes die Stichting Jabikspaad Fryslân en Stichting Tsjerkepaad jaren geleden al hebben ontwikkeld. Fokko Bosker heeft in die Kleasterrûntsjes en in die Jabiksrûntsjes de nodige aanpassingen gedaan, en voor deze wandelgids ook een aantal nieuwe wandelrondjes gecreëerd, om daarmee 26 inspirerende wandelroutes te ontwerpen langs kerken in noord-Fryslân, door het omliggende cultuurlandschap.

26 wandelrondjes

Deze 26 rondjes om de kerken liggen verspreid door het hele noorden van Fryslân, en hebben elk een lengte die varieert tussen 5,1 en 18,3 kilometer. De totale lengte van alle 26 rondjes is 337,4 kilometer, waarmee de rondjes een gemiddelde afstand van 13 kilometer hebben. 

Door de grote variatie qua afzonderlijke afstanden, kun je er per wandeldag voor kiezen om bijvoorbeeld 1, 2, 3 of meer rondjes te fietsen of te wandelen. De wandelgids vermeldt welke 12 van de 26 rondjes kunnen worden gefietst.

Het mooie van de wandelgidsen van Fokko Bosker is dat je naast de routebeschrijving en routekaartjes onderweg ook een interessante beschrijving krijgt van het landschap en van de kerken langs de route. Zo verweeft Fokko Bosker cultuurhistorie, erfgoed en landschapsgeschiedenis. 

Deze wandelgids maakt gebruik van de wandelknooppunten van het Friese wandelknooppuntennetwerk, hetgeen het navigeren in het veld vergemakkelijkt.

Elke wandelronde begint met een korte bezinningstekst, die je mee kunt nemen ter overdenking onderweg, zoals:

"Wil je iemand beter leren kennen,

ga dan samen een stuk wandelen."

Meerstemmige koorzang helpt voetreiziger op weg

Vandaag lopen we het Rondje 14 langs de kerken van Lekkum & Wyns & Jelsum, over een afstand van 17,2 kilometer.

Dit rondje begint in Lekkum en gaat dan parallel aan de Dokkumer Ee naar Wyns, waar de Dokkumer Ee wordt overgestoken, om dan vervolgens langs de Dokkumer Ee en door het Cornjumeroudland naar Jelsum te gaan, om dan door het Jelsumer Oudland en langs de Dokkumer Ee naar Leeuwarden te lopen, waar dan wordt teruggekeerd naar de overzijde van de Dokkumer Ee, om dan door het buurtschap Snakkerburen naar Lekkum terug te keren.

Toen Fokko Bosker deze route ging lopen in de productiefase van deze wandelgids, ging hij van start in Lekkum, waar hij als voetreiziger in de Lekkumer Sint-Ceciliakerk werd getrakteerd op de meerstemmige koorzang van een repeterend gemengd koor; vandaar ook de titel van deze voetreis van vandaag.

Om 8:15 uur vertrekken we vanuit Feinsum. Dan ligt de temperatuur op het vriespunt, en rijden we met beide auto's naar Wyns, waar we één auto parkeren nabij de jachthaven van Wyns. Daarna rijden we terug naar Lekkum, waar we de andere auto parkeren bij de Sint-Ceciliakerk. 

Vandaag moeten we - in tegenstelling tot alle voorgaande rondjes - met twee auto's, omdat in dit rondje ook de overtocht over de Dokkumer Ee met het pontje is beschreven. Maar ja, dat pontje gaat pas met volgende Pasen weer in de vaart voor het komende zomerseizoen, dus we moesten een alternatief bedenken om in Wyns de Dokkumer Ee over te steken. Dat kan met twee auto's, want als bij ons vertrek vanuit Lekkum ter hoogte van Wyns aan oostzijde van de Dokkumer Ee een auto staat, kunnen we tijdens dit rondje bij doorkomst in Wyns vervolgens met de auto naar de westoever van de Dokkumer Ee rijden, om daar ons rondje te vervolgen. 

Als we voldoende vorst hadden gehad in de afgelopen dagen, hadden we in Wyns op de ijsvloer de Dokkumer Ee kunnen oversteken, maar die vlieger gaat vandaag niet op. Op de slootjes ligt hier en daar een dun laagje ijs, maar op het brede oppervlakwater van de Dokkumer Ee is geen ijs te bekennen.

Als we vertrekken bij de Lekkumer Sint-Ceciliakerk is het om 8.50 uur 1 graad Celsius, en bij aankomst in Wyns is de temperatuur opgelopen naar 2 graden Celsius. 

Gedurende de hele wandeling blijft het droog. Het is bewolkt, en het waait nauwelijks, dus het is goed wandelweer vandaag.

Van Lekkum naar Wyns

De 18e eeuwse Sint-Ceciliakerk laten we achter ons als we de Terp aflopen, om dan over de Buorren naar het Wynser Binnepaed te lopen. Dit smalle betonpad voert ons door een aaneenschakeling van graslanden langs een aantal boerderijen en woonboerderijen, eerst op wat meer afstand parallel aan de Dokkumer Ee, maar verderop langs de Dokkumer Ee. 

Een eind verderop in de weilanden foerageert een hele grote groep ganzen. Als we naderbij komen, vliegt een groep ganzen op, maar het merendeel gaat rustig door met grazen. 

Nog voordat we Wyns bereiken, naderen we bij een grote sneeuwpop de Dokkumer Ee.

Even later zien we vanaf dit betonpad verderop het pontje van en in Wyns al in de Dokkumer Ee aan wal liggen.

Om 9:30 uur wandelen we de bebouwde kom van Wyns binnen.

In Wyns passeren we het natuurstenen kunstwerk, een zuil waarin de historie van Wyns in verschillende tijdperken is uitgebeeld.

Dan bereiken we de 13e eeuwse, romaanse Sint-Vituskerk van Wyns. Die staat in de steigers.

Als we een rondje om de kerk maken, zien we in de zuidoosthoek van het kerkhof het opvallend kleurrijke glazen grafmonument voor onder andere Anne Bousema, eind zeventiger jaren godsdienstdocent van Durkje op de Christelijke Pedagogische Akademie Klaerkamp te Dokkum, en vanaf het begin van de negentiger jaren één van mijn hogeschoolcollega's van de Christelijke Hogeschool Noord-Nederland. 

Van Tichelwurk langs de Dokkumer Ee naar de Koarnjumer Feart

Vanuit Wyns rijden we met de hier geparkeerde auto naar de andere kant van de Dokkumer Ee, naar Tichelwurk, op de westoever van de Dokkumer Ee. We kunnen niet met de auto ter hoogte van Wyns  aan die westkant van de Dokkumer Ee komen, omdat een openbare weg tot aan de Dokkumer Ee daar niet bestaat. Maar dat is gemakkelijk op te lossen door onze auto te parkeren bij de boerderij van Tichelwurk.

Dan lopen we eerst even van Tichelwurk langs de Dokkumer Ee in de richting van Wyns.

Om 10:30 uur arriveren we in Wyns. Aan de overzijde van de Dokkumer Ee ligt de veerpont, waar we zo'n drie kwartier geleden arriveerden in Wyns op de oostoever.

We passeren Wyns en lopen verder langs de Dokkumer Ee naar het hoge houten fiets- en wandelbruggetje over de Stienservaart, die hier in de Dokkumer Ee uitmondt. We moeten voorzichtig omhoog en omlaag over deze brug, want door de bevroren sneeuw is het brugdek tamelijk glad.

Aan de andere zijde van de Stienzerfeart vervolgen we onze route langs de Dokkumer Ee, tot aan de oversteek van alweer zo'n hoge en gladde houten brug over de Koarnjumer Feart. Twee hardlopende dames komen uit tegenovergestelde richting, en ook zij klimmen heel voorzichtig over het gladde brugdek.

Kerk en state van Jelsum

Aan de overzijde van de Koarnjumer Feart gaan we langs deze vaart over de Aldlânsdyk verder in de richting van Koarnjum.

We lopen door het Cornjumeroudland echter niet door tot in Koarnjum, omdat deze wandelroute afbuigt richting Jelsum, eerst over een smal fiets- en wandelpaadje, en dan over de andere Aldlânsdyk, die ons langs het oude met bomen omzoomde terrein van de voormalige Hinnemastate naar Jelsum voert.

Om 11:20 uur wandelen we de bebouwde kom van Jelsum binnen. 

Eerst lopen we rechtdoor, om over Op 'e Terp terpopwaarts naar de Sint-Ceciliakerk te lopen.

We maken op het besneeuwde kerkhof een rondje om de kerk, en zien in de noordmuur van de kerk de mooie decoratieve rondbogige vormgeving in tufsteen, te midden van de kloostermoppen (Alde Friezen) van deze twaalfde eeuwse dorpskerk, die op een hoge terp is gebouwd.

Als we de dorpsterp aflopen, komen we bij de Tuinmanswoning van Dekema State. Omdat we nog geen koffie hebben gedronken onderweg, maken we gebruik van de gastvrijheid van Dekema State om dat te doen in de gastenkamer bovenin de Tuinmanswoning, van waaruit we een mooi uitzicht hebben op de besneeuwde statetuin. 

Na onze koffiepauze lopen we naar de Finsterbuorren, door de mooie tuin langs Dekema State.

Door het 'Aldlân' en langs de 'Ie' naar Leeuwarden

Over de Finsterbuorren lopen we in noordoostelijke richting, om daarna over de Aldlânsdyk door het Jelsumer Oudland terug te lopen naar de Dokkumer Ee.

Om 12:30 uur arriveren we op de westoever ter hoogte van Lekkum, dat daar aan de overzijde aan de Dokkumer Ee ligt. Daar zijn we naar op weg, maar daartoe moeten we nog wel een omweg van enkele kilometers - via Leeuwarden - maken.

Alsmaar verder gaat het over het asfaltpad langs de Dokkumer Ee, naar Snakkerburen.

Voorbij Snakkerburen gaat het dan over de Dokkumer Trekweg verder, tot aan de Dammelaan in Leeuwarden, het meest zuidelijke punt van dit rondje, waar we via de brug van de Dammelaan de Dokkumer Ee kunnen oversteken.

Over het Tsjerkelânspaad terug naar Lekkum

De rest van dit rondje gaat dan over de oostzijde langs de Dokkumer Ee, eerst door de Leeuwarder Vrijheidswijk, en dan over de Bonkefeart heen naar het buurtschap Snakkerburen.

Vanuit Snakkerburen gaat het eerst over Oan 'e Dyk en later door de weilanden over het betonpad van het Tsjerkelânspaad weer terug naar de oostoever van de Dokkumer Ee. Aan de overzijde van het brede water staan enkele bomen tussen de Dokkumer Ee en het Leeuwarder Bos, die - omdat het nauwelijks waait - prachtig weerspiegelen in het gladde wateroppervlak van de Dokkumer Ee.

Om 13:30 uur arriveren we langs de jachthaven van Lekkum bij de Sint-Ceciliakerk, waar onze auto staat geparkeerd. 

We rijden van Lekkum naar Tichelwurk om daar onze andere auto af te halen, en daarna zijn we al spoedig weer thuis in Feinsum.