Rondje 6 om de Kerken - van Holwert & Bûtendyks - in Noord-Fryslân

Dinsdag 21 januari 2025

 

Over de Holwerter kwelders naar de Kees Weverswadpost

Rondjes om de kerken in noord-Fryslân
Op 31 mei 2024 publiceerde de Stichting Tsjerkepaad in het Friese Pingjum haar wandelgids 'Rondjes om de kerken in noord-Fryslân'. Deze fiets- en wandelgids is geschreven door de bekende wandeljournalist Fokko Bosker. 

Stichting Tsjerkepaad ijvert voor een zo ruim mogelijke openstelling van monumentale kerken in Fryslân, en zo'n wandelgids is dan een geschikt instrument om fietsers en wandelaars te laten fietsen en wandelen langs (zo mogelijk opengestelde) Friese kerken.

Deze wandelgids is naast de Kleasterrûntsjes van Stichting Tsjerkepaad deels gebaseerd op de Jabiksrûntsjes die Stichting Jabikspaad Fryslân en Stichting Tsjerkepaad jaren geleden al hebben ontwikkeld. Fokko Bosker heeft in die Kleasterrûntsjes en in die Jabiksrûntsjes de nodige aanpassingen gedaan, en voor deze wandelgids ook een aantal nieuwe wandelrondjes gecreëerd, om daarmee 26 inspirerende wandelroutes te ontwerpen langs kerken in noord-Fryslân, door het omliggende cultuurlandschap.

26 wandelrondjes

Deze 26 rondjes om de kerken liggen verspreid door het hele noorden van Fryslân, en hebben elk een lengte die varieert tussen 5,1 en 18,3 kilometer. De totale lengte van alle 26 rondjes is 337,4 kilometer, waarmee de rondjes een gemiddelde afstand van 13 kilometer hebben. 

Door de grote variatie qua afzonderlijke afstanden, kun je er per wandeldag voor kiezen om bijvoorbeeld 1, 2, 3 of meer rondjes te fietsen of te wandelen. De wandelgids vermeldt welke 12 van de 26 rondjes kunnen worden gefietst.

Het mooie van de wandelgidsen van Fokko Bosker is dat je naast de routebeschrijving en routekaartjes onderweg ook een interessante beschrijving krijgt van het landschap en van de kerken langs de route. Zo verweeft Fokko Bosker cultuurhistorie, erfgoed en landschapsgeschiedenis. 

Deze wandelgids maakt gebruik van de wandelknooppunten van het Friese wandelknooppuntennetwerk, hetgeen het navigeren in het veld vergemakkelijkt.

Elke wandelronde begint met een korte bezinningstekst, die je mee kunt nemen ter overdenking onderweg, zoals:

"Wie de getijden verzuimt,

wordt door de tijd overspoeld."

Op de drempel van de Waddenzee

Vanmiddag lopen we Rondje 4 in Dokkum en omstreken over een afstand van 9,8 kilometer, maar vanmorgen lopen we éérst Rondje 6, om de kerken van Holwert, over een afstand van 11,5 kilometer. Totaal gaan we vandaag dus 21,3 kilometer wandelen.

Dit rondje begint in Holwert en gaat dan naar de Kees Weverswadpost op de buitendijkse kwelders, als het ware op de drempel tussen land en Waddenzee; vervolgens over de kwelders in westelijke richting, om dan aan de voet van de Waddenzeedijk terug te lopen naar Holwert.

Om 8:00 uur vertrekken we vanuit Feinsum, en rijden we naar Holwert, waar we de auto parkeren langs It Keechje, aan de voet van de Holwerter terp. Als we vertrekken, is het 0 graad Celsius, en bij terugkomst in Holwert om 10:19 uur is het nog steeds 0 graad Celsius. 

Het is licht mistig en dichtbewolkt, maar nog wel droog als we vertrekken. De wind uit het zuidwesten is koud. In het Fries zeggen we dat het vandaag 'wetterkâld' is. Als we na twee uren wandelen Holwert weer binnenwandelen, begint het licht te regenen, maar nog wel zoveel dat het niet aangenaam is om daar zonder bescherming tegen de regen doorheen te lopen. 

Wachten op Hoog Water bij Holwert

Om 8:15 uur lopen we vanaf It Keechje over de Tsjerkestrjitte de kerkterp op, naar de Sint-Willibrorduskerk met haar oude kerktoren met hoge en spitse toren.

Vanaf het hek rond het kerkhof dalen we de terp af, om dan over de Fiskwei en de Ternaarderwei richting Ternaard te lopen. De kinderen van de nog niet zolang geleden gebouwde nieuwe basisschool spelen nog op het plein, in afwachting van de aanvang van hun schooldag. Net voorbij de laatste huizen van het dorp gaan we de hooggelegen Ternaarderwei over, om dan over de Nije Púndyk naar de Waddenzeedijk te lopen. 

Boven op de Nieuwe Zeedijk (sinds 1562) staat de bruine beeldengroep 'Wachten op Hoog Water' - van twee vrouwen - van de kunstenaar Jan Ketelaar. Aan de buitenzijde van de Nieuwe Zeedijk gaat het dan verder in oostelijke richting. Even later laten we de Waddenzeedijk achter ons, om dan over de kwelders te lopen naar de vogelkijkhut Kees Weverswadpost.

Op het noordelijke punt van de kwelders gaan we deze vogelkijkhut in.

Vanuit de kijkhut hebben we het brede zicht op de Waddenzee aan de noordzijde.

Iets meer naar links in het noorden zien we de veerboothaven van Holwert, vanwaar de veerboten vertrekken naar Ameland.

En als we landinwaarts kijken, zien we de hoge kerktoren van de Holwerter Sint Willibrorduskerk boven de Waddenzeedijk uitsteken.

En iets meer naar het westen zien we weer de beeldengroep 'Wachten op Hoog Water' vaag in de mist staan.

Kwelderwandeling Fryslân Buitendijks

Vanuit de vogelkijkhut gaat het dan verder over de kwelders, parallel aan de zeedijk, in westelijke richting. Hier en daar maak je op de kwelders via een dam of een brug een oversteek over een door de kwelders slingerende zuid-noord stromende waterloop Verderop steken we diagonaal de veerdam over, nadat we een eindje over die Grândyk (N356) hebben gelopen.  

Aan de andere zijde van de veerdam krijgen we in dit getijden-landschap regelmatig te maken met stukken waar het kwelderpad in de afgelopen periode is overstroomd door het wassende water van de Waddenzee. Op zulke overstromingsplekken ligt een laag slib, waar het al glibberend moeizaam lopen is. 

Aan onze wandelschoenen kleven na enige tijd dikke klonten zeeklei, die we bij een hoger liggende aarden wal van een dobbe even kunnen verwijderen in het hoge gras van de dobbe.

De waterplassen in de zeeklei vormen mooie patronen van slib en water, waar je veel pootafdrukken van watervogels in ziet staan.

Een eind voorbij de volgende dobbe gaan we over een iets hoger liggende kwelderrug terug naar de Waddenzeedijk, die we bereiken waar iets verderop een bocht in de zeedijk ligt.

Expositie van kinderbijbels in de Sint-Willibrorduskerk van Holwert

Binnendijks lopen we dan langs de voet van de dijk terug naar de N356, waar we over het fietspad langs de Grândyk teruglopen naar Holwert. In de bebouwde kom van Holwert aangekomen, lopen we over de Tsjerkestrjitte de terp op naar de 18e eeuwse Sint-Willibrorduskerk.

Nu is de kerk wel open, want er zijn twee mannen in de ruimte onder de dikke kerktoren bezig allerlei spullen op te ruimen.

We gaan de kerk binnen.

Daar bezoeken we onder andere de expositie van kinderbijbels.

Een vrouw uit het Friese Eastermar die al die kinderbijbels in de loop van vele jaren heeft verzameld, heeft deze kinderbijbels geschonken aan de Stichting Alde Fryske Tsjerken.

Deze kerkenstichting - eigenaar van deze kerk - houdt hier een permanente expositie van een groot deel van die kinderbijbels.

Bij binnenkomst in de bebouwde kom van Holwert is het begonnen te regenen, en wel dusdanig veel dat het niet meer aangenaam is om nog langer buiten te staan. We bedanken de drie aanwezige vertegenwoordigers van deze kerk - inmiddels is er ook nog een vrouw gearriveerd die koffie gaat zetten - en lopen dan om 10:30 uur vlot door naar onze auto, waarin we droog kunnen zitten, om dan direct naar Dokkum te rijden, waar we straks na onze koffiepauze in de Dokkumer bibliotheek ons tweede Rondje zullen gaan lopen.