Maandag 28 oktober 2024
 |
| Camino-wegwijzer op het Hannekemaaierspad in Andervenne |
Stichting Hanneke-maaierspad
De Stichting Hanneke-maaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich sinds 1999 bezig met het ontwikkelen van een wandelpaden-netwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1600-1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.
Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen.
Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland
De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.
Een deel van de voormalige hannekemaaiers (1600-1900) ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider in Nederlandse turfwinningsprojecten, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden op de weidegronden in Fryslân.
Na de Nederlandse landbouwcrisis rond 1880 kwam er ook een omgekeerde stroom van trekarbeiders op gang.
De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van achtergrondinformatie over met name de geschiedenis, cultuur en natuur.
Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.
Hannekemaaierspad Fürstenau - Hardenberg
Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad beschrijft de 106,2 kilometer lange trektocht van het Duitse Fürstenau naar het Nederlandse Hardenberg, beginnend bij de het Slot in Fürstenau en eindigend bij het museum Stadhuus in Hardenberg..
Hannekemaaiers liepen over oude wegen, waarvan sommige delen nog uit de Romeinse of Keltische tijd. De Romeinse hoofdwegen werden ook wel Hellwegen genoemd. Veel van die oude wegen verbonden de Hanzesteden.
Deze wandelgids is de westelijke opvolger van de wandelgids van het Hannekemaaierspad van Rahden naar Fürstenau, dat Durkje en ik bewandelden van 23 tot en met 27 oktober 2024.
Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2018.
Westfalen over Hunte en Hase
Deze wandelgids beschrijft in 19 etappes een route die begint in de voormalige Duitse Hanzestad Fürstenau, en in de westelijke richting gaat van de Duits-Nederlandse grens, via Thuine, (wegenknooppunt van de Vlaamse en de Friesestraat; en pleisterplaats) Lingen, over de Ems, via Nordhorn, Neuenhaus en Uelsen, om dan de landsgrens over te steken en te eindigen in het Nederlandse Hardenberg.
Het eerste deel (tot Lingen) volgt een morene (gletscher uit de IJstijd), en vanaf Nordhorn volg je de stuwwal van de Vecht, en vanaf de landsgrens daal je dan af naar Hardenberg (aan de Vecht).
Uit de regio van Westfalen kwam aanvankelijk het grootste deel van de Duitse trekarbeiders naar Nederland. Veiligheidshalve vertrokken de hannekemaaiers in groepen. Rahden was één van de grotere vertrekplaatsen.
Dergelijke routes werden tussen de 16e en de 20e eeuw als jaarlijks terugkerende tocht van Duitsland naar Nederland gelopen door marskramers, turfstekers, blekers, steenbakkers of grasmaaiers, ook wel de Hollandgangers genoemd.
Zulke Duitse mannelijke maar ook wel vrouwelijke trek-handelaren (in textiel en klompen), werkten soms zelfstandig, maar soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui). Deze zogenoemde lapkepoepen (kiepkerels of marskramers) gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur.
Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger (circa 1650-1920) als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.
Deze wandelgids volgt zoveel mogelijk de oorspronkelijke route, die voor een groot deel uit zeer oude verbindingen bestaat, die ook nu nog gedeeltelijk in gebruik zijn als lokale verbindingswegen. Elementen als onverharde paden en wandelen door oude landschappen staan bij deze route centraal, waarbij je door soms uitgestrekte en rustige gebieden wandelt.
Aanvankelijk liepen deze trekarbeiders, maar later werd ook wel gereisd in trekschuiten op turfvaartroutes of over de Zuiderzee.
Traject 1 van Fürstenau naar Baccumer Mühle
Vandaag bewandelen Durkje en ik de eerste van onze vijf trajecten van dit Hannekemaaierspad tussen Fürstenau en Hardenberg, namelijk van Fürstenau naar Baccumer Mühle, over een afstand van 21,9 kilometer.
Later vandaag – na dit traject - gaan we naar Nordhorn, waar we een accommodatie voor vier overnachtingen hebben geboekt, ten behoeve van onze tiendaagse wandeltocht van het Duitse Rahden naar het Nederlandse Hardenberg.
Om het traject vandaag te lopen, vertrekken we vanmorgen na het uitchecken om 8:00 uur met de auto vanuit Kalkriese nabij het Duitse Bramsche, waar we vannacht hebben overnacht.
Dan rijden we naar Baccumer Mühle, waar we de auto rond 9:00 uur parkeren nabij de molen.
Bij vertrek vanmorgen is het 11 graden Celsius, met een bewolkte lucht. Het is nog enigszins mistig. Het weer is aanvankelijk nog prima, maar de zon breekt niet door. Vanaf 13:00 uur begint het zacht te motregenen, en dat houdt de rest van dit traject niet op; wisselend zacht en iets harder. Met een paraplu is dat prima te doen.
De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 17 graden Celsius.
Hieronder staat een beschrijving van de wijze waarop we vandaag dit traject hebben gelopen.
Lang langs de Deeper Aa
Vanuit Baccumer Mühle rijden we terug naar Fürstenau, waar we de auto parkeren aan de Lingener Strasse, vlakbij de kruising met de Fürstenauer Graben. Hier begint onze etappe vanmorgen om 9:30 uur.
Waar we aan de noordwestkant Fürstenau verlaten, gaan we het kaarsrechte veldpad langs de Deeper Aa op.
We arriveren om 10:00 uur in het buurtschap Höne.
Daar is een hele grote zwerfsteen opgericht, ter herdenking van het duizendjarig bestaan van Höne.
Vanuit dit buurtschap gaat het verderop over de Höne, en even later lopen we dan al wéér langs de Deeper Aa.
Bij een boerderij ligt op het erf een hele grote bult zwerfstenen. Die zijn hier in overvloed in dit gebied, omdat we hier door een oude morene lopen, een gletsjer die is ontstaan in de IJstijd, en die her en der veel zwerfstenen en -keien heeft achtergelaten.
Achter de boerderij ligt nog een bult suikerbieten te wachten om van het land afgehaald te worden.
Andervenne
We stappen over op de Völken, richting Andervenne. In de berm zien we een groot cluster zwammen in het gras.
We volgen de Völken tot in Andervenne.
Aan het begin van het dorp passeren we een hoog gebouw, dat wel lijkt op een oud treinstationsgebouw. Naast het gebouw ligt een stukje treinspoor, en er staat een oud kraantje bij. In het gebouw is tegenwoordig de kinderopvang gehuisvest.
We lopen door naar de kerk (1884) van Andervenne, die een hele forse markante toren (1952) heeft.
Die kerk is open, dus we gaan naar binnen om deze Sint-Andreaskerk te bezichtigen.
Bij het verlaten van de kerk zien we tot onze verrassing een caminowegwijzerpaal tegenover de ingang van de kerk. Op de paal staat dat het vanaf hier nog 2.048 kilometer is naar Santiago de Compostela.
Op de achterkant is een tekst geschreven, en daarbij is een witte Jacobsschelp geplakt.
Naast de kerk, bij het moderne dorpshuis, vinden we een prachtige plek met een bankje – beschut tegen de toch wel frisse wind – waarop we plaatsnemen voor onze koffiepauze.
De Grafruimte van Emsland in de Kunkenvenne
Voorbij Andervenne volgt een bosroute. In dat bos volgen we het brede bospad van de Hollander Weg, die is genoemd naar de Hollandgangers, ofwel naar de Hannekemaaiers.
Vooraan in het bos passeren we enkele stapels houtopslag van de houtkap in dit bos.
En als je goed om je heen kijkt, zie je ook veel paddenstoelen in allerlei soorten en maten.
Zo ongeveer halverwege het bos komen we langs de zogenoemde Teufelsküche ofwel Düvelskökke, waar vroeger een waterbron was in dit bos, die de naar Nederland trekkende gastarbeiders gebruikten als rustplaats.
Vlak voordat we de drukke autoweg van de Frerener Strasse naderen, komen we in het bos van de Kunkenvenne langs een enorm hunebed.
Om dat hunebed te bekijken, moeten we een eindje dieper het bos in lopen, maar dat is de moeite alleszins waard.
Dit is de zogenoemde Grafruimte van Emsland: een heel groot hunebed met een lengte van 27 meter, met 17 traveeën (sets van twee draagstenen met daarop een deksteen).
Bovendien heeft dit graf uit de vroege Steentijd ook nog een dubbele steenkrans.
Rondom dit enorme hunebed zijn hier en daar ook nog verschillende paddenstoelen en andere zwammen te bekijken.
Een informatiepaneel geeft enige informatie over dit hunebed, en daarop staat ook een plattegrond van dit hunebed afgebeeld.
Moord in Thuine
Aan de overzijde van de Frerener Strasse wandelen we Thuine binnen, en even later komen we daar bij de Sankt-Georg Kirche.
De kerk is open, dus die gaan we bezichtigen.
We zien daar mooie kerkramen van enkele heiligen, waaronder ook de heilige Bonifatius.
En in het koor wordt het leven van Jezus Christus afgebeeld in de kerkramen rondom, waaronder de afbeelding van het geboorteverhaal van het kindje Jezus.
Bij het binnenwandelen van Thuine begint het licht te motregenen. We zoeken langs de Hauptstrasse een plek om te lunchen, maar vinden die net op tijd pas aan de rand van dit dorp, als Durkje tussen enkele dikke bomen door aan een zijweg een mooie picknickbank ziet staan. Deze bank staat onder de bomen, en omdat het maar heel licht motregent, kunnen we hier prima lunchen in de buitenlucht.
Aan de rand van Thuine komen we langs de gedenksteen, een poepestien, die verhaalt over de moord in 1824 van de ene hannekemaaier op de andere hannekemaaier, waarbij de moordenaar de 31 guldens en gebedenboekjes van zijn collega-hannekemaaier buit maakte. Deze moord van precies 200 jaar geleden wordt hier met deze gedenksteen herdacht.
Van Thuine naar de Baccumer Mühle
Ten westen van Thuine gaan we weer een bosperceel in, in een nagenoeg rechte lijn in de richting van het Mickelmeer, een bosmeer dat we overigens door de bomen niet krijgen te zien.
Ook voorbij het bos blijven we over natte graspaden en door dikke bladerdekken in een tamelijk rechte lijn doorlopen, totdat we op de Zur Kalmer tot nader order (tot morgen) van de doorgaande wandelroute af gaan, om dan rechtsaf te lopen naar onze auto, die wij vanmorgen parkeerden bij de Baccumer Mühle.
Dan rijden we terug naar Fürstenau, waar we in een supermarkt eerst de boodschappen halen voor de komende drie wandeldagen.
Vervolgens halen we de andere auto af uit Fürstenau, en rijden we naar Nordhorn, waar we voor de komende vier nachten een aanleunwoning hebben geboekt, ofwel een Ferienwohnung, zoals de Duitsers zo’n aanleunvakantieaccommodatie noemen.
De eigenaren van deze accommodatie zijn thuis als we arriveren, dus we checken om 17:30 uur direct in, en installeren ons voor de komende dagen en nachten in Nordhorn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten