Zondag 27 oktober 2024
 |
| Vanuit Schwagstorff wandelen we naar Kellinghausen |
Stichting Hannekemaaierspad
De Stichting Hannekemaaierspad is opgericht om cultuurhistorisch waardevolle wandelpaden te behouden. Om haar doel te bereiken, houdt deze stichting zich sinds 1999 bezig met het ontwikkelen van een wandelpadennetwerk van meerdaagse trektochten, die zijn gebaseerd op de historische reisroutes van de zogenoemde Hannekemaaiers, de trekkende seizoen-arbeiders die al vanaf circa 1600-1650 vanuit Duitsland in Nederland kwamen werken.
Deze stichting vindt het belangrijk dat de bovengenoemde cultuurhistorische paden blijven bestaan, want anders zouden die meestal onverharde paden in rap tempo dreigen te verdwijnen. De stichting beijvert zich er derhalve voor om deze oude wandelpaden op te sporen, teneinde die cultuurhistorische wandelpaden op te nemen in wandelroutegidsen. Zo neemt de bekendheid ervan toe, en worden deze oude paden weer en meer belopen.
Hannekemaaierspaden tussen Duitsland en Noord-Nederland
De stichting Hannekemaaierspad wil meerdere routes van Hannekemaaierspaden uitwerken. Daarbij wordt aangesloten op een oorspronkelijk trekroute van Bourtange via Bakkeveen naar Lemmer, en daar omheen komen uitbreidingen door het noorden van Nederland, vice versa tussen Duitsland en Nederland.
Een deel van de voormalige hannekemaaiers (1600-1900) ging vanuit Duitsland richting westen eerst aan de slag als veenarbeider in Nederlandse turfwinningsprojecten, voordat men verder trok naar de meer seizoensgebonden maaigebieden op de weidegronden in Fryslân.
Na de Nederlandse landbouwcrisis rond 1880 kwam er ook een omgekeerde stroom van trekarbeiders op gang.
De routes van het Hannekemaaierspad zijn beschreven in enkele handzame wandelgidsen, die zijn voorzien van wandelkaarten met bijbehorende routebeschrijvingen. Verder zijn de gidsen voorzien van achtergrondinformatie over met name de geschiedenis, cultuur en natuur.
Deze routes zijn overigens niet bewegwijzerd, en ze maken ook geen gebruik van het wandelknooppuntennetwerk.
Hannekemaaierspad Rahden - Fürstenau
Eén van de wandelgidsen van het Hannekemaaierspad beschrijft de 100,3 kilometer lange trektocht van het Duitse Rahden naar het Duitse Fürstenau, beginnend bij de Museumhof in Rahden en eindigend bij het Slot in Fürstenau.
Hannekemaaiers liepen over oude wegen, waarvan sommige delen nog uit de Romeinse of Keltische tijd. De Romeinse hoofdwegen werden ook wel Hellwegen genoemd. Veel van die oude wegen verbonden de Hanzesteden.
Deze wandelgids is de oostelijke voorloper van de wandelgids van het Hannekemaaierspad van het Duitse Fürstenau via het Duitse Lingen naar het Nederlandse Hardenberg, ook wel de oude Hollanderweg genoemd.
Durkje en ik hebben gebruik gemaakt van de eerste druk van deze wandelgids, die is uitgegeven in het jaar 2018.
Westfalen over Hunte en Hase
Deze wandelgids beschrijft in 16 etappes een route die begint in Noordrijn-Westfalen, en in de westelijke richting gaat van de Duits-Nederlandse grens, via Wehdem, Dielingen, (knooppunt) Hunteburg, (knooppunt) Bramsche, (knooppunt) Merzen en Schwagstorf naar de voormalige Hanzestad Fürstenau.
Uit deze regio van Westfalen kwam aanvankelijk het grootste deel van de Duitse trekarbeiders naar Nederland. Veiligheidshalve vertrokken de hannekemaaiers in groepen. Rahden was één van de grotere vertrekplaatsen.
Dergelijke routes werden tussen de 16e en de 20e eeuw als jaarlijks terugkerende tocht van Duitsland naar Nederland gelopen door marskramers, turfstekers, blekers, steenbakkers of grasmaaiers, ook wel de Hollandgangers genoemd.
Zulke Duitse mannelijke maar ook wel vrouwelijke trek-handelaren (in textiel en klompen), werkten soms zelfstandig, maar soms ook wel voor de Tödden (Duitse kooplui). Deze zogenoemde lapkepoepen (kiepkerels of marskramers) gingen in eerste instantie - doeken en lakens verkopend - van deur tot deur.
Daarnaast richt deze wandelgids zich ook op de Duitsers die vroeger (circa 1650-1920) als grasmaaiers (hannekemaaiers) seizoensarbeid verrichtten voor bijvoorbeeld Friese (greid)boeren.
Deze wandelgids volgt zoveel mogelijk de oorspronkelijke route, die voor een groot deel uit zeer oude verbindingen bestaat, die ook nu nog gedeeltelijk in gebruik zijn als lokale verbindingswegen. Elementen als onverharde paden en wandelen door oude landschappen staan bij deze route centraal, waarbij je door soms uitgestrekte en rustige gebieden wandelt.
Aanvankelijk liepen deze trekarbeiders, maar later werd ook wel gereisd in trekschuiten op turfvaartroutes of over de Zuiderzee.
Traject 5 van Merzen naar Fürstenau
Vandaag bewandelen Durkje en ik de vijfde – en daarmee laatste - van onze vijf trajecten van dit Hannekemaaierspad tussen Rahden en Fürstenau, namelijk van Merzen naar Fürstenau, over een afstand van 19,2 kilometer.
Afgelopen dinsdag zijn we al afgereisd naar Bramsche, waar we een accommodatie voor zes overnachtingen hebben geboekt, ten behoeve van onze tiendaagse wandeltocht van het Duitse Rahden naar het Nederlandse Hardenberg.
Om het traject vandaag te lopen, vertrekken we vanmorgen om 7:40 uur met de auto vanuit Kalkriese nabij het Duitse Bramsche, waar we vannacht hebben overnacht, om naar Fürstenau te rijden, waar we de auto parkeren aan de Lingener Strasse.
Bij vertrek vanmorgen is het 12 graden Celsius, met een bewolkte lucht. Het is nog enigszins mistig en het is miezerig weer met hele lichte motregen. Het weer knapt gaandeweg wel op, en ondanks dat de lucht enigszins dreigend is, breekt om 11:00 uur de zon door, en blijft het vanaf dat moment mooi weer, met bewolking en zonnige perioden.
De temperatuur loopt tijdens deze etappe op tot 17 graden Celsius. Het is vandaag goed herfstwandelweer.
Hieronder staat een beschrijving van de wijze waarop we vandaag dit traject hebben gelopen.
Door motregen naar een grafheuvelveld met blotevoetenpad
Vanuit Fürstenau rijden we terug naar Merzen, waar we de auto parkeren tegenover de kerk van Merzen. Hier begint onze etappe vanmorgen om 8:40 uur.
We verlaten Merzen in noordwestelijke richting. In het open veld hebben we met de lichte tegenwind enigszins last van de fijne motregen, maar als we even later – voorbij Zum Rott en Grenzgraben - door een singel lopen aan de rand van een langgerekt bosperceel, merk je eigenlijk niets van die lichte neerslag.
Vanaf de Osterodener Weg maken we de doorsteek naar de Ankumer Damm.
Aan de overzijde van de Ankumer Damm passeren we een grote grind- en zandgroeve.
Aan de linkerzijde lopen we om die groeve heen, en dan komen we op de punt van een groot grafheuvelveld. Dit is het in deze regio best bewaard gebleven grafheuvelveld uit de jonge Bronstijd.
Hierop is als rondwandeling van zo’n 500 meter voor jong en oud ook een blotevoetenpad uitgezet.
We houden onze koffiepauze op de grote picknickbank van deze locatie, met een prachtig uitzicht over het open grafheuvelveld.
Aan het bladerdek van de bomen kun je hier ook zien dat we midden in de herfst zitten. Een aantal bladeren aan de bomen zijn nog volop groen, terwijl andere bladeren al enigszins of al flink verkleuren, en ook afvallen.
Aussichtshügel Merzen met uitzicht over zandgroeves
Ten noorden van het grafheuvelveld gaan we de Westerodener Strasse op in westelijke richting. Nog eens weer komen we dan langs een uitgestrekte zandgroeve.
Dit is niet zomaar een zandgroeve, maar een dubbele, want aan de noordzijde ligt een grote zandgroeve, en aan de zuidkant ligt nog een andere zandgroeve. Vanaf een uitzichtpunt kunnen we die zuidelijke groeve goed bekijken. Links is een stuk van de zandgroeve al weer ‘teruggegeven’ aan de natuur, dus al weer behoorlijke begroeid, en recht vóór ons in het zuiden ligt het actuele deel van de zandgroeve, dat voornamelijk bestaat uit smeltzand uit de IJstijd.
Als we op de Eschweg lopen, zien we op een maïsstoppelakker twee reeën lopen, die zich een eind van ons verwijderen als ze ons in de gaten krijgen. Verderop blijven ze bij elkaar staan om ons goed in de gaten te houden.
Langs gedenksteen en kluis naar Schwagstorf
Aan de overzijde van de Hauptstrasse 218 wandelen we door het buurtschap Benken-Bokern.
Op Auf den Benken komen we langs een gedenksteen uit het jaar 2000, die verwijst naar het duizendjarig bestaan van dit buurtschap Karwisch auf den Benken.
In Karwisch iets verderop passeren we een wegkapel, die ook wel kluis wordt genoemd.
Deze kleine kapel is gebouwd uit dank voor het feit dat de bewoner van deze boerenhoeve indertijd veilig en wel is teruggekeerd uit de strijd van de Tweede Wereldoorlog.
De beschermengelen in deze kapel melden je de Duitstalige tekst van de Zegen van Saint Patrick.
Nu lopen we nog een eindje over het fietspad langs de verkeersweg 218, en zo wandelen we om 11:15 uur de plaats Schwagstorf binnen.
Onze lunchpauze houden we in een abri aan de Hauptstrasse, heerlijk uit de wind en in de zon. Een aangenaam moment voor rust en lunch.
De Bramberg beklimmend, wandelen we Schwagstorf uit.
Via Kellinghausen naar Fürstenau
Door een open en golvend landschap lopen we onder een prachtige wolkenlucht van Schwagstorf naar Kelllinghausen.
We doorkruisen dit mooie boerengehucht Kellinghuizen, maar lopen iets te ver door in het buurtschap, waardoor we niet langs de watermolen bij de vijver komen. Vier Duitsers die langs de weg staan de praten, vertellen ons hoe we daar toch weer op het juiste pad kunnen komen, en dan lopen we over de Lütkeberge uiteindelijk toch vlak langs de vijver met watermolen.
Aan de overzijde van de Fürstenauer Mühlenbach zijn we weer op het goede pad gekomen, als we voortgaan over de halfverharde ‘Schotterweg’ van de Wegemühle.
Voorbij het Freibad (openluchtzwembad) gaan we de Anterhof op, en via het fietspad langs deze weg wandelen we om 13:00 uur het stadje Fürstenau binnen.
Slot
Door de bebouwde kom lopen we in een betrekkelijk rechte lijn naar het stadscentrum van Fürstenau. Met name nadat we de oude stadspoort aan Buten Porten zijn gepasseerd, wordt het gezellig drukker in het straatbeeld op deze zondagmiddag.
We passeren de Evangelisch-Lutherse kerk van Fürstenau.
Aan het eind van de Grosse Strasse steken we de Burgstrasse over, en dan arriveren op de Schlossplatz.
Nadat we de Burggraben (slotgracht) zijn overgestoken, lopen we het slotterrein van Schloss Fürstenau binnen. We doorkruisen het slot tot aan de slottuin aan de Burggraben aan de andere zijde.
Dan gaan we terug door het slot, om een bezoek te brengen aan de Sint-Katharinakerk op dit slot-eiland.
We maken een rondgang door de kerkzaal van deze slotkerk.
We verlaten het slotterrein en lopen om de slotgracht heen, naar onze auto die we verderop aan de Lingener Strasse hebben geparkeerd. Daarmee sluiten we dan de gehele route af van het Hannekemaaierspad van Rahden naar Fürstenau.
Met de auto rijden we via Merzen terug naar onze overnachtingslocatie in Kalkriese nabij Bramsche, waarbij we de andere auto op doorreis afhalen uit Merzen.
Morgen beginnen we met de volgende routegids, met het vervolg op het Hannekemaaierspad Rahden-Fürstenau, namelijk op de wandelroute van het Duitse Fürstenau naar het Nederlandse Hardenberg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten